Skip to main content

«Πολιτεία Αἰτωλοακαρνάνων»: Ἡ ἐπικαιρότητα τῶν ἡμερῶν ἐν ὄψει τῶν Ἑορτῶν

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

(Δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα «Πολιτεία Αἰτωλοακαρνάνων»)

Κάθε χρόνο αὐτὲς τὶς ἡμέρες προετοιμαζόμαστε νὰ ἑορτάσουμε τὴν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, τὸ μεγάλο αὐτὸ γεγονὸς μέσα στὴν παγκόσμια ἱστορία καὶ στὴν ζωὴ τῶν ἀνθρώπων ποὺ δημιούργησε μιὰ «νέα πνευματικὴ τάξη πραγμάτων», ποὺ ἔδωσε τὴν δυνατότητα στοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀναγεννηθοῦν, νὰ ἀποκτήσουν νόημα ζωῆς καὶ ὕπαρξης, ποὺ δημιούργησε ἀκόμη ἕναν πολιτισμὸ προσανατολισμένο στοὺς καρποὺς τῆς θεώσεως.

Ἔτσι, ἡ ἐτήσια ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων μας δίνει τὴν εὐκαιρία νὰ σταθοῦμε προσωπικὰ στὸ βαθὺ νόημα τῆς ἑορτῆς καὶ νὰ νοηματοδοτήσουμε τὴν ζωή μας. Ἂν δὲν τὸ κάνουμε αὐτὸ καὶ σταθοῦμε μόνον στὸν ἐξωτερικὸ ἑορτασμὸ καὶ ταυτίσουμε τὴν συμμετοχή μας στὴν ἑορτὴ μὲ τὰ λαμπερὰ λαμπιόνια, τὶς ἐκδρομές, τὴν ἀπόλαυση τῶν φαγητῶν, τὰ δῶρα, τὴν ἀγορὰ νέων πραγμάτων, τότε θὰ ἀφήσουμε τὴν ὕπαρξή μας πεινασμένη καὶ ἀνικανοποίητη καὶ μιὰ τέτοια ἀνικανοποίητη ὕπαρξη θὰ εἶναι ἐπιθετικὴ καὶ βίαιη, θὰ αἰσθάνεται τὸν πλησίον ὡς ἀπειλή της, ὡς κόλαση, ὅπως ἔλεγε ὁ Σάρτρ: «οἱ ἄλλοι εἶναι ἡ κόλασή μου». Μιὰ τέτοια κατάσταση εἶναι γνωστὴ στὴν ψυχολογία ὡς «κατάθλιψη τῶν ἑορτῶν».

Ὁ μέγας φιλόσοφος Χάϊντεγκερ γράφει ὅτι οἱ ἄνθρωποι λειτουργοῦμε μὲ δύο τρόπους ὕπαρξης, δηλαδὴ «τὸν καθημερινὸ τρόπο ὕπαρξης», κατὰ τὸν ὁποῖο μᾶς περισποῦν καὶ μᾶς ἀναλώνουν τὰ πράγματα ποὺ μᾶς περιβάλλουν, καὶ τὸν «ὀντολογικὸ τρόπο ὕπαρξης», κατὰ τὸν ὁποῖον ἡ προσοχή μας εἶναι στραμμένη στὴν ἴδια τήν ὕπαρξή μας καὶ ὄχι στὰ πράγματα. Ὑπάρχουν δὲ μερικὰ γεγονότα στὴν ζωή μας, τὰ ὁποῖα μᾶς ἀποσποῦν ἀπὸ τὸν «καθημερινὸ τρόπο ὕπαρξης» καὶ μᾶς ὁδηγοῦν στὸν «ὀντολογικὸ τρόπο ὕπαρξης». Σὲ αὐτὸν τὸν σκοπὸ ἀποβλέπουν καὶ οἱ ἑορτὲς τῶν Χριστουγέννων.

Δὲν πρέπει νὰ μᾶς σκανδαλίζουν οἱ ἀστοχίες Κληρικῶν, λαϊκῶν ἡ καὶ μοναχῶν, γιατί τὴν Ἐκκλησία τὴν καθορίζει ὁ Χριστός, ἡ Παναγία καὶ οἱ Ἅγιοι καὶ ὄχι τὰ ἀρρωστημένα μέλη της. Οἱ ἁμαρτίες τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας δὲν μποροῦν νὰ ἀποπροσανατολίσουν τὴν σκέψη μας ἀπὸ τὶς ἀλήθειες ποὺ ἀποκάλυψε ὁ Χριστὸς καὶ βίωσαν ὅλοι οἱ ἅγιοι διὰ μέσου τῶν αἰώνων, ὅπως περιγράφεται στὴν Ἁγία Γραφή, στὰ μεγαλειώδη τροπάρια ποὺ ψάλλουμε αὐτὲς τὶς ἡμέρες, στὰ ἔργα τῶν Πατέρων καὶ στὰ ἱερὰ Συναξάρια τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ μεγαλύτερο σκάνδαλο στὴν ἱστορία εἶναι ὅτι ὁ Θεός μας ἀγαπᾶ, παρὰ τὰ λάθη μας.

Ἡ πραγματικὴ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας δὲν εἶναι τὰ διάφορα καθημερινὰ γεγονότα καὶ τὰ λάθη τῶν Κληρικῶν, λαϊκῶν καὶ μοναχῶν, ἀλλὰ ἡ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Ἁγίων. Σὲ αὐτὴν τὴν ἱστορία πρέπει νὰ εἰσερχόμαστε καὶ νὰ ἀναβαπτιζόμαστε. Πρόκειται γιὰ ἕναν χορὸ ἑορταζόντων. Μακάρι νὰ συμμετάσχουμε σὲ αὐτὲς τὶς ὑπαρξιακὲς χαρὲς καὶ ἑορτές.

Ἀναζήτηση Ἱερέων

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου γιά τήν εὕρεση Ἱερέων στόν Σωτήριο Λέτσιο,

γιά τήν Ἐφημερίδα «Ὀρθόδοξη Ἀλήθεια»

331 081. Ἐρώτηση: Προσφάτως ἐκφράσατε τόν προβληματισμό σας γιά τήν ἔλλειψη Κληρικῶν καί ἐξεδώσατε μιά Ἐγκύκλιο. Ποιά εἶναι σέ γενικές γραμμές τά βασικά σημεῖα αὐτῆς τῆς Ἐγκυκλίου;

Ἀπάντηση: Πράγματι, ἐξέδωσα μιά Ἐγκύκλιο, ἡ ὁποία ἀναγνώσθηκε σέ ὅλους τούς Ἱερούς Ναούς τῆς Μητροπόλεώς μας γιά τήν ἀναζήτηση Ἱερέων. Τά βασικά σημεῖα τῆς Ἐγκυκλίου εἶναι ὅτι ἡ Ὀρεινή Ναυπακτία ἐρημώνει ἀπό ἀνθρώπους, οἱ Χριστιανοί πού ἐπισκέπτονται τά χωριά τους γιά διαφόρους λόγους δέν βρίσκουν Ἱερεῖς, οἱ ὑπάρχοντες ἡλικιωμένοι Ἱερεῖς συνταξιοδοτοῦνται, δέν ὑπάρχουν νέοι μέ τόν πόθο τῆς Ἱερωσύνης, καί γι’ αὐτό ἀπηύθυνα ἔκκληση νά ἀνταποκριθοῦν ὅσοι ἔχουν τά κατάλληλα πνευματικά, κανονικά καί νόμιμα προσόντα γιά νά ἱερωθοῦν. Ἡ Ἐγκύκλιος αὐτή ἐγράφη, μεταξύ τῶν ἄλλων ἐνεργειῶν μου, γιά τήν ἀναζήτηση τῶν καταλλήλων ὑποψηφίων γιά τήν Ἱερωσύνη, γιά τήν μικρή ὀρεινή Μητρόπολή μας.

 

2. Ἐρώτηση: Στήν Μητρόπολη Ναυπάκτου, ἀλλά καί στά ὑπόλοιπα μέρη τοῦ Νομοῦ Αἰτωλοακαρνανίας, πόσο σοβαρό εἶναι τό πρόβλημα αὐτό; Συνολικά πόσοι Ἱερεῖς εἶναι ἐν ἐνεργείᾳ στήν Μητρόπολή σας καί πόσες κενές θέσεις ὑπάρχουν;

Ἀπάντηση: Μπορῶ νά ἀπαντήσω γιά τήν Ἱερά Μητρόπολή μου, γιατί στόν Νομό Αἰτωλοακαρνανίας ὑπάρχουν δύο Μητροπόλεις. Τό πρόβλημα εἶναι σοβαρό γιά τήν Ὀρεινή Ναυπακτία, διότι ὅλη ἡ περιοχή ἔχει ἐρημώσει ἀπό ἀνθρώπους καί σέ πολλά χωριά χρειάζονται Ἱερεῖς μόνον γιά τά Χριστούγεννα, τό Πάσχα καί μερικές ἡμέρες τό Δεκαπενταύγουστο. Αὐτόν τόν καιρό ἡ Μητρόπολή μας ἔχει 55 Ἱερεῖς καί 3 Διακόνους, καί οἱ ὀργανικές θέσεις εἶναι 66 Ἱερέων καί 4 Διακόνων. Ὅμως, εἶναι 95 Ἐνοριακοί Ναοί σέ ἔρημα χωριά ἀπό ἀνθρώπους πού πρέπει νά λειτουργηθοῦν μερικές ἡμέρες τόν χρόνο. Καταλαβαίνετε ὅτι τό πρόβλημα κυρίως εἶναι ἐποχιακό.

 

3. Ἐρώτηση: Ἔχετε μιά γενικότερη εἰκόνα γιά τό ποιά κατάσταση ἐπικρατεῖ στόν τομέα αὐτό σέ ὅλη τήν Ἑλλάδα;

Ἀπάντηση: Ἀπό συζητήσεις πού ἔχω μέ ἄλλους Μητροπολίτες πού ποιμαίνουν κυρίως ἐπαρχιακές Μητροπόλεις ὑπάρχει τό ἴδιο πρόβλημα. Τά χωριά ἐρημώνουν, ἀλλά οἱ Χριστιανοί τά ἐπισκέπτονται μερικές φορές τόν χρόνο καί θέλουν νά τελέσουν θεία Λειτουργία καί ἱερά Μνημόσυνα τῶν συγγενῶν τους. Αὐτό δημιουργεῖ μεγάλο πρόβλημα. Οἱ πόλεις καί οἱ κωμοπόλεις κατά βάση ἐξυπηρετοῦνται, τό πρόβλημα εἶναι στίς ἐρημωμένες περιοχές.

 

4. Ἐρώτηση: Ποιές εἶναι οἱ αἰτίες γιά τό ὅτι οἱ νέοι ἄνθρωποι δέν στρέφονται σήμερα πρός τήν Ἱερωσύνη;

Ἀπάντηση: Τό πρόβλημα εἶναι γενικό, διότι οἱ νέοι δέν ἔχουν μεγάλη σχέση μέ τήν ἐκκλησιαστική ζωή. Προβλήματα ἔχουν καί οἱ Ἐκκλησιαστικές Σχολές πού κλείνουν, ἀλλά καί οἱ Θεολογικές Σχολές. Οἱ ἀστικές Μητροπόλεις, ἐπειδή ἀναλογικά ἔχουν μεγαλύτερο πληθυσμό καί οἱ Ἐνορίες εἶναι πιό λίγες καί ὀργανωμένες, ἔχουν λιγότερα προβλήματα καλύψεως τῶν ὀργανικῶν θέσεων. Ἐμεῖς πού ἔχουμε μικρές Μητροπόλεις ἔχουμε μεγαλύτερα προβλήματα. Πολλές εἶναι οἱ αἰτίες πού οἱ νέοι δέν ἐπιθυμοῦν νά ἱερωθοῦν. Μεταξύ αὐτῶν εἶναι ἡ ἔλλειψη πόθου γιά τήν Ἱερωσύνη, ἡ κρίση πνευματικῆς προσφορᾶς, τό κοσμικό φρόνημα, φόβος ἔναντι τῆς ἀπαιτήσεως τῆς κοινωνίας ἀπό τούς Κληρικούς, τά οἰκονομικά προβλήματα, ἡ δυσκολία εὕρεσης γυναικῶν πού νά θέλουν οἱ σύζυγοί τους νά ἱερωθοῦν κ.ἄ. Πολλά εἶναι τά αἴτια. Νά σκεφθῆτε ὅτι στήν Μητρόπολή μας ἕνας Κληρικός δέν μπορεῖ νά μένη σέ μιά ὀρεινή ἐνορία, διότι εἶναι ἔρημη περιοχή καί γιά νά τήν ἐξυπηρετῆ πρέπει νά διανύη πολλά χιλιόμετρα, καταναλώνοντας ἕνα μέρος τοῦ μικροῦ μισθοῦ του, ἄρα ἔχει οἰκονομικές ζημίες. Σήμερα, γιά νά εἶναι κάποιος Ἱερεύς πρέπει νά ἔχη ἱεραποστολικό φρόνημα καί νά κάνη πολλές θυσίες!

 

5. Ἐρώτηση: Τό πρόβλημα αὐτό ἔχει ἀπασχολήσει στόν βαθμό πού θά ἔπρεπε τήν Ἑλλαδική Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἱερά Σύνοδος ἔχει θεσπίσει μιά ἑβδομάδα ἱερατικῶν κλήσεων, ἀποστέλλεται μιά Ἐγκύκλιος πού διαβάζεται στούς Ἱερούς Ναούς, οἱ Μητροπολίτες παρακαλοῦν, παρακινοῦν, ἀλλά τελικά τό θέμα ἐπιλύεται σέ προσωπικό ἐπίπεδο. Γι’ αὐτό, ὅταν σέ κάποια Ἐνορία γίνεται μιά καλή ποιμαντική προσπάθεια, παρατηρεῖται μιά νεανική δραστηριότητα, καί συνήθως ἐμφανίζονται ἱερατικές κλήσεις. Ὅπως σέ ὅλα τά θέματα, ἔτσι καί σέ αὐτό πρέπει νά ὑπάρξουν πρότυπα καλῶν Ἱερέων πού θά ἐργάζονται θυσιαστικά καί θά ἐμπνέουν τούς νέους.

 

6. Ἐρώτηση: Θά θέλατε νά διατυπώσετε κάποιες προτάσεις γιά τήν προσέλκυση νέων στήν Ἱερωσύνη; Θά πρέπει νά δοθοῦν κάποια κίνητρα;

Ἀπάντηση: Ἀπό ὅσα εἶπα προηγουμένως ἐντοπίστηκαν τά αἴτια ἐλλείψεων Κληρικῶν, ἀλλά καί διατυπώθηκαν κάποιες προτάσεις γιά εὕρεση ὑποψηφίων γιά τήν Ἱερωσύνη. Γενικά, χρειάζεται ζῆλος γιά τήν ἐκκλησιαστική ζωή καί τήν ἱερατική προσφορά. Γιά νά γίνη κάποιος Κληρικός, χρειάζεται ἀγάπη γιά τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους, φυσικά καί ἀγάπη γιά τήν Ἐκκλησία. Ὁπωσδήποτε πρέπει νά ἔχουν τά ἀπαραίτητα κανονικά καί πνευματικά προσόντα. Τά ἄλλα κίνητρα, ἄν καί ἀπαραίτητα, εἶναι δευτερεύοντα. Δέν τρέφω αὐταπάτες ὅτι θά λυθῆ τό θέμα αὐτό, ἀφοῦ γιά τίς μικρές Μητροπόλεις, στίς ὁποῖες οἱ συνθῆκες εἶναι δύσκολες, ἡ ἔλλειψη Κληρικῶν δέν μπορεῖ εὔκολα νά ξεπεραστῆ. Ἐκτός καί ἄν δέν γίνουν οἱ σωστές ἐπιλογές γιά τήν εὕρεσή τους, ὁπότε τό πρόβλημα τῶν ἀκατάλληλων Κληρικῶν θά εἶναι μεγαλύτερο πρόβλημα ἀπό τήν ἔλλειψη Κληρικῶν. Γιατί συνήθως οἱ ἀκατάλληλοι Κληρικοί δημιουργοῦν πολύ περισσότερα προβλήματα στήν Ἐκκλησία.

Ἀνθρώπινα Δικαιώματα-θρησκευτική ἐλευθερία

τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Συνέντευξη στην Παρασκευή Βονάτσου του newsbomb.gr


1. Μήπως τά Μ.Μ.Ε., ὑποσυνείδητα, φρενάρουν τό δικαίωμα στή θρησκευτική ἐλευθερία; Μήπως δηλαδή παρουσιάζονται ὡς ἀναχρονιστικές, ἐπιλογές ὅπως τό νά ἐκκλησιάζεται κανείς ἤ νά δηλώνει ξεκάθαρα ὅτι πιστεύει καί ὅτι εἶναι χριστιανός ὀρθόδοξος;

Κατ’ ἀρχήν θέλω νά πῶ ὅτι πρέπει νά σεβόμαστε τά δικαιώματα τῶν ἀνθρώπων καί τίς θρησκευτικές τους ἐλευθερίες, ὅταν βεβαίως δέν κατα-στρατηγεῖται ἡ ἑνότητα τῆς κοινωνίας καί τῶν συνανθρώπων μας. Σέ σχέση μέ τήν στάση τῶν Μ.Μ.Ε. ἔναντι τοῦ δικαιώματος τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας νομίζω ὅτι ἡ πλειονότητα τῶν Μ.Μ.Ε. ἴσως δέν ἔχει πρόθεση νά ὑπονομεύση τό δικαίωμα τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, ἀλλά ἐπιδιώκει νά ἐκφράση τίς ἀπαιτήσεις τῆς πλειοψηφίας τῶν ἀνθρώπων πού δέν θρησκεύονται ἤ ἴσως δέν θέλει νά προβάλλη τά ποικιλόμορφα θρησκευτικά μορφώματα. Πάντως, ἀπαιτεῖται ὡριμότητα ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά συνδυάζη τά δικαιώματα μέ τά καθήκοντα, τήν ἐλευθερία μέ τήν αὐτοδέσμευση, τήν θρησκεία μέ τήν κοινωνία, νά συντονίζεται ἡ ἑνότητα τοῦ συνόλου τῆς κοινωνίας μέ τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν ἑνότητα τοῦ συνόλου.

 

2. Ὑπάρχει τάση ἀποχριστιανισμοῦ στά ΜΜΕ καί ἀμφισβήτηση τοῦ ρόλου τῆς Ἐκκλησίας; (παρουσιάζονται μήπως πολύ περισσότερο τά σκάνδαλα ἤ τά εὐτράπελα καί ἐκλείπει τό πνευματικό στοιχεῖο;)

Τά Μ.Μ.Ε. εἶναι ἐργαλεῖα τά ὁποῖα προβάλλουν τίς ἐπιλογές –θετικές ἤ ἀρνητικές– αὐτῶν πού τά διευθύνουν. Γενικά ὑπάρχει στήν κοινωνία μας μιά τάση ἀποχριστιανοποίησης καί μιά προβολή ἑνός ἄλλου δυτικοῦ πολιτιστικοῦ προτύπου, καί αὐτό ἐπηρεάζει καί τούς ἀνθρώπους πού ἐργάζονται στά Μ.Μ.Ε. Ἀπό μερικούς ὑπάρχει καί ἀμφισβήτηση τοῦ ρόλου τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπίσης προβάλλονται περισσότερο τά ἀρνητικά πού ὑπάρχουν καί μέσα στήν Ἐκκλησία, μέσα στήν προοπτική πού ὑφίσταται ὅτι εἴδηση εἶναι ἡ κακή εἴδηση. Μέ ἐνοχλεῖ, ὅμως, τό γεγονός ὅτι μερικοί ἀντί νά προβάλλουν τά γεγονότα, τά παραποιοῦν ἐσκεμμένως, καθώς ἐπίσης μερικοί ἄλλοι εἶναι «μονομανεῖς» μέ ἱερά καί ἀξιοσέβατα πρόσωπα, ἴσως γιατί «πουλάει» τό θέμα.

 

3. Τό τελευταῖο διάστημα δημιουργοῦνται σελίδες στά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης μέ χριστιανικό περιεχόμενο, οἱ ὁποῖες ἀναπαράγονται ἀπό τά προσωπικά προφίλ πολλῶν χρηστῶν. Πιστεύετε ὅτι μπορεῖ νά συνεισφέρουν θετικά πρός τήν κατεύθυνση τῆς ἐνίσχυσης τοῦ θρησκευτικοῦ συναισθήματος; Εἶναι ἕνας -μοντέρνος- τρόπος ἄσκησης τοῦ δικαιώματος τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας;

Ὅταν παρατηρεῖται κενό στήν ἐνημέρωση πάνω σέ ἐκκλησιαστικά θέματα ἀπό τά γενικά καί σοβαρά ΜΜΕ, τότε ἐμφανίζονται διάφοροι ἄνθρωποι πού θέλουν νά ἀναπληρώσουν αὐτό τό κενό, δημιουργώντας δικά τους μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης. Μερικοί ἀπό αὐτούς κάνουν καλά τήν δουλειά τους, μέ σοβαρότητα καί ὑπευθυνότητα. Ἄλλοι ὅμως δημιουργοῦν προβλήματα στήν Ἐκκλησία μέ τήν ἐπιθετικότητα, τόν ὑπερβάλλοντα ζῆλο, τίς ἐμμονές τους, ἀκόμη καί τήν σκοπιμότητα. Ἡ λεγόμενη θρησκευτική ἐλευθερία δέν μπορεῖ νά ἐκφράζεται ἀνεξέλεγκτα. Σκέπτομαι πολλές φορές ὅτι εἶναι καλύτερα νά ἀδιαφορῆ κανείς γιά ἐκκλησιαστικά ζητήματα πού δέν τά γνωρίζει, παρά νά ἐνδιαφέρεται μέ ἰδιοτέλεια καί σκοπιμότητα.

 

4. Μπορεῖ ἡ ἐνίσχυση τοῦ κοινωνικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας, π.χ. τά συσσίτια, ἡ ἀρωγή πρός τίς εὐπαθεῖς κοινωνικά ὁμάδες, νά «συσπειρώσει» τούς πιστούς;

Τό κοινωνικό καί φιλανθρωπικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὑποχρέωση τῆς Ἐκκλησίας πρός τούς ἀνθρώπους πού ἔχουν ἀνάγκη καί σέ αὐτούς συγκαταλέγονται καί ἐκεῖνοι πού εἶναι ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία βοηθᾶ ὅλους τούς ἀνθρώπους, πού εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Ὅμως, αὐτό τό σημαντικό ἔργο δέν πρέπει νά χρησιμοποιεῖται γιά συσπείρωση ἀνθρώπων γιά νά γίνουν ὀπαδοί. Τό ἀκόμη χειρότερο πράγμα εἶναι νά χρησιμοποιῆ κανείς τήν φιλανθρωπία γιά νά καταδυναστεύη τόν ἄνθρωπο καί νά καταργῆ τήν προσωπική καί θρησκευτική ἐλευθερία του.

 

5. Μήπως, μετά τά «ἀνοίγματα» πού ἐπιχειρήθηκαν τά τελευταῖα χρόνια, περνάει καί πάλι περίοδο ἐσωστρέφειας ἡ Ἐκκλησία; Μπορεῖ νά συνδυαστεῖ ἡ πνευματικότητα μέ μιά ἐκκλησία περισσότερη «ἀνοιχτή»;

 Ἡ Ἐκκλησία ἐκφράζεται στόν ἱστορικό καί κοινωνικό χῶρο μέ τά διάφορα πρόσωπα πού κάθε φορά τήν ἐκπροσωποῦν. Καθένας ἔχει τά ἰδιαίτερα χαρίσματά του τά ὁποῖα ἐπηρεάζουν καί τόν τρόπο τῆς ποιμαντικῆς του διακονίας. Ἀλλά αὐτό πού λέμε Ἐκκλησία δέν ταυτίζεται μέ τούς Κληρικούς, μέ αὐτό πού φαίνεται, ἀφοῦ στήν Ἐκκλησία ὑπάρχει καί αὐτό πού δέν φαίνεται. Καί στό ἀνθρώπινο σῶμα ὑπάρχουν πολλές λειτουργίες καί ὄργανα πού δέν φαίνονται, ἀλλά συντελοῦν στήν ὑγεία ἤ τήν ἀσθένεια τοῦ σώματος. Ἔτσι, ὅπου ὑπάρχει πνευματική ὑγεία καί ὡριμότητα ἐκεῖ συνδυάζεται ἡ πνευματικότητα μέ τήν κοινωνική προσφορά, ἐναρμονίζεται ἡ ἐσωτερική ζωή μέ τήν ἐξωτερική δραστηριότητα, διαφορετικά ἐπικρατεῖ ἀρρώστεια.–

Ἀπαντήσεις σὲ Δημοσιογραφικὰ Ἐρωτήματα τῆς δημοσιογράφου Μαρίας Παπουτσάκης (22-8-2000)

Συνέντευξη Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου στήν δημοσιογράφο Μαρία Παπουτσάκη (22-8-2000)

Μία ἀπό τίς συνεντεύξεις πού ἔδωσε ὁ Μητροπολίτης μας σέ δημοσιογράφους, λόγω τῆς ὑπεύθυνης θέσης του στόν χειρισμό τοῦ θέματος τῶν ταυτοτήτων, ἀναδημοσιεύει ἡ Ἐφημερίδα μας ἀπό τήν “Κυριακάτικη Ἐλευθεροτυπία” τῆς 27ης Αὐγούστου 2000. Ἡ συνέντευξη δημοσιεύεται ἐδῶ ὁλόκληρη, χωρίς τίς περικοπές πού ἔγιναν –ἴσως λόγω ἐλλείψεως χώρου– ἀπό τήν ὡς ἄνω Ἐφημερίδα.

***

1. – Ἔχετε ἀσχοληθεῖ περισσότερο ἀπό ὁποιονδήποτε ἄλλον Ἀρχιερέα μέ τό θέμα τῶν ταυτοτήτων, μιά καί ἦταν δική σας ἡ εἰσήγηση καί στήν συνεδρίαση τῆς Ἱεραρχίας. Κατά τήν μελέτη καί τήν σύνταξή της, λάβατε ὑπ’ ὄψιν σᾶς τίς περί τοῦ ἀντιθέτου ἀπόψεις γιά τό θέμα τοῦ θρησκεύματος καί πῶς τό ἀντιμετωπίσατε;

– Κατ’ ἀρχήν πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή ἐπί τῶν ταυτοτήτων, τῆς ὁποίας ἤμουν πρόεδρος, ἐργάσθηκε γιά ἐνάμιση περίπου χρόνο, πρίν ἀνακύψει τό πρόβλημα, μέ ὑπευθυνότητα, νηφαλιότητα καί ψυχραιμία. Δυστυχῶς δέν ἐκτιμήθηκε αὐτό ἀπό τήν πλευρά τῆς Κυβέρνησης. Αὐτή ἡ νηφαλιότητα καί ἡ ψυχραιμία φάνηκε στήν εἰσήγηση πού ἔκανα στήν Ἱεραρχία, ἡ ὁποία συγκλήθηκε τόν περασμένο Ἰούνιο. Βεβαίως, καί ἔλαβα ὑπ’ ὄψη μου καί τίς ἀντίθετες ἀπόψεις πού εἶχαν διατυπωθῆ. Ἀλλά οἱ ἀπόψεις πού κατεγράφησαν στήν εἰσήγησή μου δέν προσέχθηκαν ἀπό τά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης, πού πρόβαλαν ἄλλες ἀπόψεις. Γιά παράδειγμα θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι στό τέλος τῆς εἰσήγησής μου ἔλεγα: “Ἡ ὅλη ἀντιμετώπιση τοῦ θέματος πρέπει νά γίνη μέ ψυχραιμία, νηφαλιότητα, ἤπιους τόνους, ἐπιχειρήματα νομικά καί θεολογικά, σεβασμό τῆς ἐλευθερίας τῶν ἄλλων καί ἀποφυγή κομματικοποιήσεως τοῦ προβλήματος αὐτού”. Ὅμως ἡ ἄρνηση τῆς Κυβερνήσεως νά κάνη διάλογο μέ ἐκπροσώπους τῆς Ἱεραρχίας στό θέμα αὐτό δημιούργησε ἄλλες συνθῆκες.

2. – Δέν φοβάστε τώρα ποῦ ὑλοποιεῖται τό ἐγχείρημα τῆς συλλογῆς ὑπογραφῶν τόν διχασμό τοῦ λαοῦ; Καί μάλιστα τῶν πιστῶν; Ἄλλοι ἀρχιερεῖς –ὑπενθυμίζω τόν Θεσσαλιώτιδος– ἔχουν ὑποστηρίξει ὅτι αὐτό, δηλ. ὁ διχασμός, εἶναι τό μεγαλύτερο πρόβλημα. Πῶς θά τό ἀποφύγετε; Ἔχετε ἀσφαλιστικές δικλεῖδες;

– Πράγματι ὁ διχασμός εἶναι ἀπευκταῖος καί κανείς δέν μπορεῖ νά τόν υἱοθετήση, τήν στιγμή κατά τήν ὁποία ἡ Ἐκκλησία δέν ἐνεργεῖ εὐσεβιστικά, παραταξιακά, ἀλλά ἀπό τήν φύση τῆς εἶναι ἕνας ἑνοποιητικός ὀργανισμός. Ὅμως, ἡ ἔκφραση μιᾶς ἀπόψεως καί ἡ συλλογή ὑπογραφῶν γιά τήν ἐνεργοποίηση τοῦ ἄρθρου 44 τοῦ Συντάγματος, καί μάλιστα ἡ “δημοψηφισματική πρωτοβουλία πολιτών” εἶναι δημοκρατικές διαδικασίες γιά τήν καλύτερη λειτουργία τῆς δημοκρατίας. Ἀλλοίμονο ἄν κάθε κείμενο πού ὑπογράφεται ἀπό μερικούς, πολλούς ἤ λίγους, πνευματικούς ἀνθρώπους, καλλιτέχνες, ἀκαδημαϊκούς, θεωρεῖται ὅτι λειτουργεῖ διχαστικά. Δέν μπορῶ νά δεχθῶ μιά τέτοια ἄποψη. Ἄλλωστε κατά τό ἄρθρο 5 τοῦ Συντάγματος κάθε πολίτης ἔχει τό δικαίωμα “νά συμμετέχη εἰς τήν κοινωνικήν, οἰκονομικήν καί πολιτικήν ζωήν τῆς Χώρας”. Ἅς ἐρευνηθῆ καί τό θέμα μήπως οἱ μονομερεῖς ἀποφάσεις ἦταν διχαστικές. Ἔπειτα, ἀρχή τῆς Δημοκρατίας εἶναι ὁ διάλογος καί ἡ λεγομένη κοινωνική συναίνεση.

3. – Δία μέσω τῶν μητροπόλεων εἴπατε ὅτι θά γίνει ἡ συλλογή. Ἔτσι τηρεῖται ἡ τάξη καί οἱ κανόνες. Ὡστόσο κάποιοι διακρίνουν ὅτι μετατοπίζονται οἱ εὐθύνες.
Ἐν τέλει πόση ἀξία, πρακτική, πιστεύετε ὅτι ἔχουν ἀκόμη καί ἑκατομμύρια ὑπογραφές; Πιστεύετε ὅτι αὐτό θά κάνει τήν Κυβέρνηση νά ἀλλάξει ἄποψη καί θέση;

– Ὅπως γνωρίζετε ἀπό τό ἐκκλησιαστικό ρεπορτάζ πού κάνετε ἐδῶ καί χρόνια, ὑπάρχει ἕνας διαρθρωμένος ἐκκλησιαστικός ὀργανισμός, τόν ὁποῖον δέν μποροῦμε νά παρακάμψουμε. Τήν ποιμαντική στίς Ἱερές Μητροπόλεις ἀσκεῖ ὁ Μητροπολίτης μέ τούς Κληρικούς του, αὐτός ἔχει τήν ὑπευθυνότητα ἀπό τούς Ἱερούς Κανόνας γιά τήν διαποίμανση τοῦ ποιμνίου κάθε Μητροπόλεως. Ἡ Ἱερά Σύνοδος δέν ἀσκεῖ ποιμαντική, ἀλλά εἶναι ἕνα συνοδικό καί διοικητικό ὄργανο. Ἑπομένως στό θέμα αὐτό δέν ὑπάρχει μετατόπιση εὐθυνῶν. Ὅσον ἀφορᾶ στό δεύτερο σκέλος τοῦ ἐρωτήματός σας μπορῶ νά ὑποστηρίξω ὅτι οὐσιαστικά ἐπιδιώκουμε νά δώσουμε τήν δυνατότητα νά ἐκφρασθῆ ἕνα τμῆμα τοῦ λαοῦ, πού ἔχει διαφορετική ἄποψη. Καί εὐτυχῶς πού ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀπεφάσισε κάτι τέτοιο, ὅπως ἐπίσης καί τίς λαοσυνάξεις, γιατί ἀνέλαβε ὑπεύθυνα τήν ὑπόθεση αὐτήν καί δέν ἄφησε νά γίνουν διάφορα ἔκτροπα, τά ὁποιά μέ ἄλλες συνθῆκες ἴσως γίνονταν. Ἔχετε σκεφθῆ καί αὐτήν τήν περίπτωση; Πάντως φρονῶ ὅτι ἡ συλλογή ὑπογραφῶν, λίγες ἤ πολλές, θά σηματοδοτήση σημαντικές ἐξελίξεις, βραχυπρόθεσμες καί μακροπρόθεσμες.

4. – Πιστεύετε πῶς ἡ διάρκεια τῶν ἑπτά μηνῶν δέν θά ἐπηρεάση τήν κοινή γνώμη ἀρνητικά; Πέραν τῶν προσδοκιῶν νά φθείρεται ἡ Κυβέρνηση, ἀντιμετωπίσατε τό ἐνδεχόμενο νά φθείρεται καί ἡ Ἐκκλησία σέ ἕναν ρόλο ποῦ δέν τῆς ἀνήκει;

– Ἔχω τήν ἐντύπωση, τουλάχιστον αὐτή εἶναι ἡ προσωπική μου ἄποψη, ὅτι δέν ἔπρεπε νά φθάσουν τά πράγματα ἐκεῖ πού ἔφθασαν. Εἴχαμε ἐπίσημες διαβεβαιώσεις, γραπτές καί προφορικές, ὅτι θά γινόταν διάλογος. Διάλογος ὅμως, γιά λόγους πού ὑποπτεύομαι καί ἐνδεχομένως ἄλλους, δέν ἔγινε. Μερικοί πιστοί Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι σύμφωνα μέ τίς δημοσκοπήσεις ἀνέρχονται περίπου στό 60%, πού ἤθελαν τήν προαιρετική ἀναγραφή τοῦ θρησκεύματος, ἀκόμη καί μιά μεγάλη πολιτιστική ὁμάδα, αἰσθάνθηκε ὅτι “ἐκβιάσθηκε”, καί βέβαια ἡ “πολιτιστική παρενόχληση” δημιουργεῖ μεγάλη πικρία, σύμφωνα μέ μελέτη εἰδικῆς Καθηγήτριας. Τουλάχιστον ἐγώ προσωπικά καί ἄλλοι Ἀρχιερεῖς δέν ἐπιδιώκουμε νά φθαρῆ ἡ Κυβέρνηση, οὔτε βέβαια νά φθαρῆ ἡ Ἐκκλησία. Ἀλλά, δυστυχῶς, τό λέγω μέ εὐθύνη καί πίκρα, ὅτι ὄχι μόνον ἐμένα, ἀλλά καί ἄλλους Κληρικούς, δέν μᾶς βοήθησαν μερικά στελέχη τῆς Κυβέρνησης, μέ τίς μονομερεῖς ἐπιλογές πού ἔκαναν, γιά νά βοηθήσουμε πρός τήν καλύτερη ἐξέλιξη τῶν πραγμάτων. Ὑπάρχει ὅμως ἀκόμη καιρός, ἀρκεῖ νά ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού νά θέλουν νά ἀκούσουν.

5. – Καί τώρα μιά προσωπική ἐρώτηση; Εἶχε γραφεῖ ὅτι ἐσεῖς προσωπικά, πρόσκεισθε στόν Μητροπολίτη Θηβῶν Ἱερώνυμο. Ἡ δέ τωρινή στενή συνεργασία σας μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο ἔχει νά κάνη μέ προβλήματα ποῦ μπορεῖ νά ἀντιμετωπίζετε στήν Μητρόπολή σας; Τί ἀπαντᾶτε σ’ αὐτό;

– Εἶμαι Ἐπίσκοπός της Ἐκκλησίας καί ἀνήκω στόν Χριστό, δέχομαι τούς ἐκκλησιαστικούς θεσμούς, ἀποδέχομαι τό συνοδικό σύστημα τῆς Ἐκκλησίας. Δέν ἀνήκω σέ πρόσωπα καί ὀργανώσεις, οὔτε βέβαια καί ὁ Μητροπολίτης Θηβῶν κ. Ἱερώνυμος πού ἀναφέρατε, ἐπιδιώκει ἐξαρτήσεις καί ὁμαδοποιήσεις, καί τό ἀπέδειξε ἐμπράκτως. Μέσα στήν Ἐκκλησία δέν ὑπάρχουν “χωροδεσποτικές ἑξαρτήσεις”. Σέβομαι ὅλους τους Ἀρχιερεῖς, εἰδικῶς, ἀφοῦ τόν μνημονεύσατε, σέβομαι τόν Μητροπολίτη Θηβῶν κ. Ἱερώνυμο, πού τόν γνωρίζω ἀπό χρόνια καί τοῦ εἶμαι εὐγνώμων, ἐπίσης σέβομαι καί τόν Μητροπολίτη Ἰωαννίνων κ. Θεοκλητό, ὁ ὁποῖος μέ τιμᾶ μέ τήν ἐπικοινωνία πού ἔχω μαζί του καί τόν εὐγνωμονῶ γιά πολλά. Ἀλλά οὔτε ὁ πρῶτος οὔτε ὁ δεύτερος δεσμεύουν τήν ἐλευθερία τῶν ἄλλων καί φυσικά τήν δική μου. Εἶναι ὑπεύθυνοι ἐκκλησιαστικοί ἄνδρες καί τό ἐκτιμῶ αὐτό πάρα πολύ. Πιστεύω ἀπόλυτα ὅτι ἐπ’ οὐδενί λόγω μέσα στήν Ἐκκλησία πρέπει νά ὑπάρχη ἀντιπολίτευση καί συμπολίτευση. Ἔχουμε χρέος νά βοηθήσουμε τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστόδουλο στό δύσκολο ἔργο του. Πάντως, ὡς Πρόεδρος τῶν διαφόρων Ἐπιτροπῶν, ἐξέφρασα τίς ἀπόψεις μου γιά διάφορες πλευρές τοῦ θέματος, ὅμως ἀπό ἐκεῖ καί πέρα σέβομαι τό συνοδικό σύστημα τῆς Ἐκκλησίας. Καί ἡ στάση μου αὐτή δέν ἔχει καμμία ἀπολύτως σχέση μέ τά κανονικά καί ἐκκλησιολογικά προβλήματα πού ἀντιμετωπίζω στήν Μητρόπολή μου, καί τά ὁποῖα ἀντιμετώπισαν ὅλοι οἱ προκάτοχοί μου Μητροπολίτες, ἐδῶ καί 30 περίπου χρόνια, καί τά ὁποῖα πρέπει νά λυθοῦν κατά τόν κανονικό τρόπο.

6. – Ποιά εἶναι ἡ γνώμη σας καί γιά τό δεύτερο θέμα τῶν θρησκευτικῶν, πού μόλις τά δύο τελευταῖα χρόνια εἶχαν μπεῖ στήν διαδικασία τῶν πανελληνίων ἐξετάσεων καί τώρα πιθανόν θά καταργηθοῦν ἀπό αὐτήν καί μόνο τήν διαδικασία;

– Γιά τό θέμα αὐτό ὑπάρχει εἰδική Ἐπιτροπή, ἡ ὁποία θά ἀποφασίση σχετικά καί θά ἐνεργήση ἀνάλογα. Ἐκεῖνο πού θέλω νά πῶ εἶναι ὅτι μέ προβλημάτισε ἡ αἰτιολογία, ὅτι τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν εἶναι βιωματικό καί ὄχι γνωσιολογικό μάθημα, πράγμα τό ὁποῖο δέν ἀποδέχομαι. Γιατί ποτέ ἕνα μάθημα δέν εἶναι βιωματικό, εἶναι μάθημα, καί ἡ πίστη κινεῖται σέ ἄλλο χῶρο. Μιά τέτοια ἀντίληψη θά ἔχει ἄλλες συνέπειες γιά τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν, πού ἀπεύχομαι. Πάντως μέ χαρά τό λέω ὅτι ἐπισήμως μέ διαβεβαίωσαν ὅτι αὐτή ἡ αἰτιολογία δέν ἐκφράζει τόν Ὑπουργό Παιδείας καί Θρησκευμάτων κ. Πέτρο Εὐθυμίου, τόν ὁποῖον ἀπό χρόνια γνωρίζω καί ἐκτιμῶ.

Τελειώνοντας θέλω νά πῶ ὅτι σέ ὅλα τα ζητήματα ὑπάρχει τρόπος καί χρόνος διαλόγου, ἐκτός καί ἐάν ἡ σύγκρουση Πολιτείας καί Ἐκκλησίας ἐπιβάλλεται ἀπό τίς ἀρχές τῆς “Νέας Τάξης Πραγμάτων”.

Ἀφιέρωμα: ἐκλογή Ἀρχιεπισκόπου - Ἀπόψεις

Ἀπόψεις γιὰ τὴν ἐκλογὴ νέου Ἀρχιεπισκόπου  - Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Διάφορα δημοσιεύματα σὲ Ἐφημερίδες

"Νέα" τὴν 30-1-2008

Πιστεύω ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι κοινωνικὸς θεσμός, δὲν εἶναι μιὰ θρησκεία, δὲν εἶναι φιλοσοφία, δὲν εἶναι κοινωνικὴ ὀργάνωση. Εἶναι ἕνα πνευματικὸ Ἵδρυμα, ἕνα Νοσοκομεῖο, θὰ λέγαμε, ποὺ θεραπεύει τὴν νοσοῦσα προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου. Θὰ περιμένατε ἀπὸ τὸν "Εὐαγγελισμό", τὸ νοσοκομεῖο, νὰ κάνη ἐξωτερικὴ πολιτική, νὰ κάνη πολιτικὴ γενικότερα; (Ἀπὸ συνέντευξη στὴν ΝΕΤ 105,8).

"Ἐλευθεροτυπία" τὴν 30-1-2008

Πρέπει νὰ δοθῇ προτεραιότητα καὶ σημασία στὸ "πὼς" τῆς ἐκλογῆς. Δηλαδή, τί τρόπους θὰ χρησιμοποιήση κάποιος γιὰ νὰ ἐκλεγῇ. Γιατί ἀπὸ τὸ "πὼς" θὰ ἐξαρτηθῇ τὸ ποιός εἶναι κατάλληλος νὰ ἐκλεγῇ ἀρχιεπίσκοπος», ὑποστηρίζει ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἰερόθεος ἀναφερόμενος στὴν ἐκλογὴ νέου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν, στὶς 7 Φεβρουαρίου.

Ποιά εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ ποὺ πρέπει νὰ ἔχη ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος;

«Τὸ πρῶτο εἶναι ὅτι πρέπει νὰ ἔχη ὑπ’ ὄψιν του ὅτι θὰ εἶναι Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν. Πρὶν κάνουμε τὴν ἐκλογὴ Ἀρχιεπισκόπου λησμονοῦμε ὅτι κάνουμε ἐκλογὴ γιὰ νὰ ποιμαίνη τὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἔχουμε στὸν νοῦ μας ὅτι θὰ ἐκλέξουμε ἕναν Πρόεδρο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Ἑπομένως, κάνουμε ἐκλογὴ γιὰ Ποιμενάρχη τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν, καὶ ἐν συνεχείᾳ αὐτὸς θὰ προεδρεύση στὰ ἀνώτατα ὄργανα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος, εἶναι πολὺ σημαντικὸ νὰ γνωρίζη τὴν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ συγχρόνως τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἡ θεολογία γίνεται βίωμα στὴν καθημερινὴ ἐποχή. Δὲν εἶναι δυνατὸν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος νὰ συμμετέχη σὲ συνεδριάσεις καὶ συνέδρια Θεολόγων, Καθηγητῶν Πανεπιστημίου, καὶ νὰ μειονεκτῇ σημαντικά, ἐπειδὴ δὲν θὰ μπορῇ νὰ ἀρθρώνη θεολογικὸ λόγο καὶ θὰ ψελλίζη ἁπλῶς μερικοὺς κοινωνικοὺς καὶ ἠθικιστικοὺς λόγους.

Τὸ δεύτερο προσὸν ποὺ πρέπει νὰ ἔχη ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος εἶναι νὰ ἀσκῇ ποιμαντικὴ καὶ ὅταν θὰ πρέπη νὰ διατυπώνη λόγο γι’ αὐτὰ τὰ ζητήματα, θὰ πρέπη νὰ δίνη νόημα στὴν ζωὴ τῶν ἀνθρώπων. Νὰ μὴν ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτικὴ καὶ τὴν ἐξωτερικὴ πολιτικὴ τῆς χώρας. Ὁ λόγος τῆς Ἐκκλησίας διαφέρει σαφῶς ἀπὸ τὸν κοινωνικό, ἠθικὸ καὶ πολιτικὸ λόγο ἑνὸς κρατικοῦ ὀργανισμοῦ. Δηλαδή, δὲν πρέπει νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική, ὅπως νοεῖται σήμερα, οὔτε μὲ τὴν ἐξωτερικὴ πολιτικὴ τῆς Ἑλλάδος. Ἡ πατρίδα μας ἔχει κυβέρνηση ποὺ δίνει ἀναφορὰ στὸν λαὸ καὶ ψηφίζεται ἀπὸ τὸν λαό, ἀλλὰ καὶ γνωρίζει τὸ βαθύτερο γίγνεσθαι τῶν διεθνῶν ἐξελίξεων, πρᾶγμα ποὺ ἀγνοοῦν οἱ Κληρικοί, γι’ αὐτὸ δὲν εἶναι ἀναγκαῖο ἡ Ἐκκλησία νὰ ἐνεργοποιήση τὸν ἐθναρχικὸ λόγο, τὸν ὁποῖο οὕτως ἡ ἄλλως ὅταν δὲν ὑπάρχη κυβέρνηση μπορεῖ νὰ ἀσκήση.

Καὶ σὲ σχέση μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο;

Ἡ συνεργασία μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο θὰ πρέπη νὰ εἶναι ἄριστη σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα, ποὺ σημαίνει ὅτι θὰ ὑπάρξη πλήρης σεβασμὸς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, νὰ περιβάλλουν μὲ ἰδιαίτερο σεβασμὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ σεβασμὸ στὸν Τόμο τοῦ 1850, τὴν Πατριαρχικὴ Πράξη τοῦ 1928. Ἄλλωστε, ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος εἶναι γνώστης πολλῶν πραγμάτων καὶ ἐκκλησιαστικὸς ἡγέτης καὶ γνωρίζει νὰ τιμᾶ αὐτοὺς ποὺ τιμοῦν τὸν Οἰκουμενικὸ Θρόνο καὶ τὸ συνοδικὸ σύστημα τῆς Ἐκκλησίας.

Καὶ τὸ ζήτημα τῆς λεγόμενης συνοδικότητας;

Θὰ πρέπη ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος νὰ σέβεται τὸ συνοδικὸ σύστημα τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ σημαίνει ὅτι δὲν θὰ πρέπη νὰ ἐπιβάλλη μηχανισμοὺς ἐπηρεασμοῦ τῆς ψήφου τῶν Ἀρχιερέων. Θὰ εἶναι ὁ πρῶτος μεταξὺ ἴσων. Βεβαίως, μπορεῖ νὰ προτείνη λύσεις, ἀλλὰ ἡ τυχὸν ἐπικράτηση τῆς προτάσεώς του δὲν μπορεῖ νὰ θεωρῆται νίκη ἡ ἡ μὴ ἐπικράτηση, ἧττα.

Ὡς πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἔχει μιὰ σημαντικὴ θέση, ἀλλὰ καὶ ἡ ψῆφος τῶν ἄλλων μελῶν τῆς Ἱεραρχίας ἡ τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου πρέπει νὰ ἐκφράζεται ἐλεύθερα καὶ ἀβίαστα, χωρὶς ἔμμεσες ἡ ἄμεσες πιέσεις.

Μπορεῖ κάποιο πρόσωπο νὰ συγκεντρώση ὅλα τὰ χαρίσματα ποὺ περιγράψατε;

Τὸ βάρος πέφτει σὲ ἐμᾶς τοὺς ἐκλέκτορες? πρέπει νὰ θεωρήσουμε τὴν ψῆφο μας ἱερά. Ἡ ψῆφος πρέπει νὰ εἶναι ἀποδεσμευμένη ἀπὸ ἰδιοτέλειες καὶ συμφέροντα, ἀπὸ πάθη καὶ σκοπιμότητες, ἀλλὰ νὰ εἶναι ἐλεύθερη καὶ ἐνταγμένη στὴν ἐκκλησιαστικὴ προοπτική. Ἡ ψῆφος δίνεται μετὰ ἀπὸ προσευχὴ καὶ μὲ ὑπευθυνότητα, ἀναζήτηση γιὰ τὸ ποιός ὑποψήφιος μπορεῖ νὰ ἀνταποκριθῇ θεάρεστα σ’ αὐτὸ τὸ ὑπεύθυνο ἐκκλησιαστικὸ ἔργο. Ψῆφοι ποὺ δίνονται ὕστερα ἀπὸ πιέσεις καὶ ἐκβιασμούς, σκοπιμότητες καὶ δοσοληψίες ἀποδοκιμάζονται ἀπὸ τὸν λαὸ καὶ τὸν Θεό. Συνιστοῦν σοβαρὰ πνευματικὰ λάθη, ποὺ πληρώνονται ἀκριβά.

Αὐτὸ ποὺ λέτε εἶναι αἰχμή...

Βεβαίως, τονίζω μιὰ πραγματικότητα. Ὅταν πᾶμε νὰ ψηφίσουμε δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα καθῆκον. Προηγεῖται Θεία Λειτουργία, ἀλλὰ φυσικὰ «Σὺν Ἀθηνᾷ καὶ χεῖρα κίνει».

Πόσο διαφορετικὸς πρέπει νὰ εἶναι ὁ ἑπόμενος Ἀρχιεπίσκοπος ἀπὸ τὸν Χριστόδουλο;

Πρέπει νὰ ἔχη τὸ ἀνεπιτήδευτο, πρέπει νὰ εἶναι ὁ ἑαυτός του. Οὔτε νὰ μιμηθῇ τὸν Σεραφεὶμ οὔτε νὰ μιμηθῇ τον Χριστόδουλο, ἡ νὰ ἀποφύγη τὸν Σεραφεὶμ ἡ τον Χριστόδουλο. Θὰ κάνη λάθος. Νὰ ἐπιλέξη καλοὺς συνεργάτες, γιατί τὸν ἡγέτη τὸν ἀνεβάζουν ψηλὰ οἱ καλοὶ συνεργάτες καὶ τὸν ταπεινώνουν οἱ κακοὶ συνεργάτες.

"Νέα" τὴν 30-1-2008

Νὰ εἶναι στοιχεῖο ἐνοποιητικό

ΘΕΛΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ποὺ νὰ ἐκφράζη τὸν σκοπὸ τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ νὰ δίνη νόημα ὕπαρξης στοὺς ἀνθρώπους, ποὺ νὰ τοὺς ἐλευθερώνη ἀπὸ τὴν ἐνοχή, τὸν θάνατο καὶ τὸν πόνο. Οἱ ἄνθρωποι σήμερα ἀναζητοῦν ἀπαντήσεις στὰ ὑπαρξιακὰ ἐρωτήματα, Καὶ γι’ αὐτὸ καταλήγουν σὲ ἀνατολικὲς θρησκεῖες καὶ στὴν ψυχανάλυση. Ὅταν ἡ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ἔχει μία τέτοια ὑπαρξιακὴ θεολογία, δὲν τὴν προσφέρη στοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ μιλᾶ ἐπικοινωνιακά, ἠθικιστικά, πολιτικὰ καὶ κοινωνικά, τότε στεναχωροῦμαι βαθύτατα. Πιστεύω ὅτι ἡ Ἐκκλησία πρέπει νὰ βοηθάη τοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀντιμετωπίζουν τὶς διαδοχικὲς κρίσεις θανάτου ποὺ περνᾶνε στὴν ζωή τους. Ἀπὸ τὴν γέννηση μέχρι τὸν θάνατο.

Πέρα ἀπ' αὐτό, ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος πρέπει νὰ εἶναι ἐνοποιητικὸ στοιχεῖο καὶ ὄχι πολωτικό. Νὰ σέβεται τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τοὺς ἀδελφούς του Ἱεράρχες, καὶ νὰ εἶναι ἐκκλησιοκεντρικὸς καὶ ὄχι ἐθνοκεντρικός. Κατὰ συνέπεια, νὰ μὴν ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική, ὅπως ἐκφράζεται σήμερα. Οὔτε νὰ ἀναμειγνύεται στὰ πολιτικὰ δρώμενα. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι μιὰ μεγάλη ἀγκαλιὰ ποὺ δίνει θαλπωρὴ σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ἀνήκουν σὲ ὁποιοδήποτε κόμμα. Ἡ Ἐκκλησία πρέπει νὰ εἶναι πνευματικὸ Νοσοκομεῖο, ποὺ νὰ θεραπεύη ὅλους τοὺς ἀνθρώπους σὲ ὅποια κατηγορία καὶ πολιτικὴ ἰδεολογία καὶ ἂν ἀνήκουν καὶ ὄχι νὰ μετατρέπεται σέ... ξενοδοχεῖο ὕπνου, φαγητοῦ καὶ κοινωνικῶν ἐκδηλώσεων. Θὰ κάνη καὶ κοινωνικὸ ἔργο, ἀλλὰ ὁ βαθύτερος σκοπός της εἶναι ἡ θεραπεία τῆς νοσούσης προσωπικότητος. Νὰ βοηθάη τὸ πρόσωπο καὶ ὄχι τὸ ἄτομο.–

Ἀφιέρωμα: ἐκλογή νέου Ἀρχιεπισκόπου - 5 Συνεντεύξεις

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου

 

Ἐν ὄψει ἐκλογῆς, συνέντευξη στὴν Ἐφημερίδα «Ναυπακτία»

(25-1-2008)

Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἔλεγε ὅτι θέλει νὰ κάνη τὴν Ἐκκλησία "μόδα". Ἐσεῖς τί πιστεύετε ὅτι πρέπει νὰ συμβολίζη ἡ Ἐκκλησία σήμερα;

Ο νέος Αρχιεπίσκοπος και η ΝαύπακτοςἈπάντηση: Δὲν ἔχω ἀκούσει αὐτὴν τὴν φράση, ἀλλὰ ὅτι κυρίως ὁ Ἀρχιεπίσκοπος προσκαλοῦσε τοὺς νέους νὰ ἔλθουν στὴν Ἐκκλησία «ὅπως εἶναι», γιατί ὁ Θεός τους ἀγαπᾶ. Κυρίως ὁμιλοῦσε γιὰ τὸν ἐκσυγχρονισμὸ τῆς Ἐκκλησίας στὸν τρόπο λειτουργία της. Θεωρῶ ὅτι σὲ ὅλους τοὺς θεσμοὺς καὶ στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχει διάκριση μεταξὺ παραδόσεως καὶ συντηρήσεως, ὅπως ἔλεγε ὁ ἀείμνηστος Νῖκος Σβορῶνος. Ἡ παράδοση μεταφέρει τὴν ζωὴ τοῦ παρελθόντος στὰ σύγχρονα δεδομένα, ἐνῷ ἡ συντήρηση διατηρεῖ τὸ παλαιὸ καὶ εἶναι ἀναχρονιστική. Προσωπικὰ θεωρῶ ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι καὶ πρέπει νὰ εἶναι μιὰ μεγάλη μητρικὴ ἀγκαλιά, μιὰ οἰκογένεια, ἕνα θεραπευτήριο. Μὲ συγκινεῖ ὁ στίχος τοῦ τραγουδιοῦ ποὺ ἀναφέρεται στὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ τὸ προσαρμόζω στὴν Ἐκκλησία: «στ' ἀμπάρια κουβαλάει νάμα, μέλι, κερὶ καὶ λιβάνι, γιὰ τοὺς πεινασμένους τοῦ νάρθηκα, γιὰ τοὺς λαβωμένους τῶν στασιδιῶν».

 

Ἐρώτηση: Θὰ βοηθοῦσε πρὸς αὐτὴ τὴν κατεύθυνση ἕνας χωρισμὸς Ἐκκλησίας-Κράτους καὶ ἂν ναί, ὑπὸ ποιές προϋποθέσεις;

Ἀπάντηση: Ἔχω ἐπανειλημμένως τονίσει στὸ παρελθὸν ὅτι ὁ ὅρος «χωρισμὸς Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας» δὲν εἶναι ὀρθός. Ὁ πιὸ σωστὸς χαρακτηρισμὸς εἶναι «ὁριοθέτηση τῶν σχέσεων ἐκκλησιαστικῆς καὶ κρατικῆς διοίκησης». Πράγματι, χρειάζεται κάτι πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτὴ καὶ κυρίως, νομίζω, ὅτι χρειάζεται μιὰ συζήτηση ὥστε ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ Ἐκκλησιαστικὴ Δικαιοσύνη νὰ μὴν εἶναι νόμοι τοῦ Κράτους καὶ γενικὰ ἡ Ἐκκλησία νὰ διοικῆται βάσει τῶν ἱερῶν Κανόνων. Τελικά, ἡ Ἐκκλησία δὲν πρέπει νὰ χάση τὸν βαθύτερο σκοπό της ποὺ εἶναι νὰ θεραπεύη τοὺς ἀνθρώπους καὶ νὰ τοὺς προσφέρη νόημα ζωῆς.

 

Ἐρώτηση: Ὅσο κι ἂν προσπαθῆ ἡ ἐπίσημη Ἐκκλησία νὰ τὸ κρύψη, ἡ κοῦρσα τῆς διαδοχῆς γιὰ τὸν ἀρχιεπισκοπικὸ θρόνο ἔχει ἀρχίσει. Μάλιστα ἔχει ἀκουστεῖ καὶ τὸ ὄνομά σας μέσα στοὺς ὑποψηφίους διαδόχους. Θὰ σᾶς ἐνδιέφερε νὰ ὑπηρετήσετε τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ μιὰ τέτοια θέση;

Ἀπάντηση: Οἱ ἐξελίξεις γύρω ἀπὸ τὸ θέμα αὐτὸ θὰ γίνουν στὸν κατάλληλο καιρό, ὄχι ὅσο ζῆ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος. Ἡ Ἱεραρχία θὰ ψηφίση αὐτὸν ποὺ νομίζει ὅτι εἶναι κατάλληλος στὴν παροῦσα φάση γιὰ νὰ διευθύνη τὸ πηδάλιο τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ θεωρῶ ἀστεῖο καὶ γελοῖο νὰ λέγη κανεὶς ὅτι εἶναι ὑποψήφιος γιὰ Ἀρχιεπίσκοπος. Αὐτὸ εἶναι ἔργο τῶν Ἱεραρχῶν ποὺ προτείνουν. Ἐμένα ἐκεῖνο ποὺ μὲ ἐνδιαφέρει κυρίως εἶναι νὰ ἔχω τὴν συνείδησή μου ἥσυχη ὅτι ἐπιτελῶ τὸ θεολογικὸ καὶ ἐκκλησιαστικό μου ἔργο κάτω ἀπὸ τὴν σκέπη τοῦ Θεοῦ καὶ ἐφαρμόζω τοὺς ὅρους καὶ τοὺς κανόνες τῶν Συνόδων. Ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ κατευθύνει τὴν ζωή μας. Καὶ ἐμεῖς πρέπει νὰ ὑποτασσόμαστε σὲ αὐτήν. Δὲν πρέπει νὰ κάνουμε αὐθαίρετα σχέδια καὶ φιλόδοξους προγραμματισμούς. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος γίνεται αἰχμάλωτος μιᾶς ἰδέας, γίνεται τραγικός, γιατί ἂν ἡ ἴδια πραγματοποιηθῇ, θὰ ἀντιληφθῇ ὅτι δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ αὐτὸ ἡ εὐτυχία καὶ ἡ σωτηρία του, ἂν δὲν πραγματοποιηθῇ, θὰ εἶναι ἀνικανοποίητος. Μὲ χαροποιεῖ ἰδιαίτερα ὅτι εὐλόγησε ὁ Θεὸς νὰ ἐργάζομαι μὲ χαρὰ στὸν χῶρο τῆς Μητροπόλεως ποὺ μὲ ἔστειλε Ἐκεῖνος, διὰ τῆς Ἐκκλησίας, καὶ ὅτι μεταφράζονται τὰ βιβλία μου σὲ πολλὲς γλῶσσες (δεκαεπτὰ μέχρι στιγμῆς) καὶ διαβάζονται σὲ ὅλο τὸν κόσμο.

 

Ἐρώτηση: Εἴπατε σὲ πρόσφατο χαιρετισμό σας σὲ ἐκδήλωση συλλόγου τῆς πόλης, ὅτι οἱ στόχοι εἶναι αὐτοὶ ποὺ δίνουν στὸν ἄνθρωπο ζωντάνια. Τί στόχους θέτει ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου γιὰ τὸ μέλλον;

Ἀπάντηση: Δὲν κάνω λόγο γιὰ φιλόδοξους στόχους, ἀλλὰ γιὰ νοηματοδότηση τοῦ βίου, γιὰ πνευματικὴ ἔμπνευση. Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχη νόημα στὴν ζωή του, τότε εἶναι δυστυχής. Διαρκὴς στόχος μου εἶναι νὰ ἐκτελῶ τὰ ποιμαντικά μου καθήκοντα ὅσο καλύτερα μπορῶ, μὲ ἀνιδιοτέλεια καὶ εἰλικρίνεια, καὶ ὅταν «κλείσω τὰ μάτια μου» νὰ μὲ συνοδεύση τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ δώσω καλὴν ἀπολογία στὸ φοβερὸ βῆμα τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἄνθρωπος δὲν τελειώνει μὲ τὸν θάνατο, ἀλλὰ τελειοῦται. Ἀλίμονο ἂν ὡς Κληρικοὶ δὲν σκεπτόμαστε τὴν λογοδοσία μας στὸν Ἀρχιποίμενα Χριστό.–

 

Συνέντευξη στὴν Ἐφημερίδα «Ἐμπρὸς» Ναυπάκτου

(25-1-2008)

Ἐρώτηση: Μὲ τὴν συνέντευξή σας στὴν "Κυριακάτικη Ἐλευθεροτυπία", Σεβασμιώτατε, θέσατε σειρὰ ζητημάτων ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ ἑρμηνευθοῦν καὶ ὡς καταδίκη τῶν πρακτικῶν ποὺ υἱοθετήθηκαν τὰ τελευταῖα χρόνια μὲ Ἀρχιεπίσκοπο τὸν κ. Χριστόδουλο. Ἀναφέρομαι ἰδιαίτερα στὴν θέση σας ὅτι "ὁ ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπος δὲν πρέπει νὰ ἐξασκῇ ἐθναρχικὸ λόγο", καθὼς καὶ στὴν ἄποψη πὼς "ἡ Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ λειτουργῇ σὰν κόμμα τῆς δεκαετίας τοῦ '70". Εἶναι ἔτσι;

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχὰς θὰ ἤθελα νὰ πῶ ὅτι ἐκ χαρακτῆρος ἡ θεολογίας δὲν καταδικάζω ἡ κρίνω πρόσωπα, πολὺ δὲ περισσότερο ὅταν αὐτὰ βρίσκωνται σὲ ἀδύναμη θέση. Κυρίως κρίνω θεολογικὰ καὶ ποιμαντικὰ διάφορες πρακτικὲς καὶ νοοτροπίες καὶ μάλιστα κατὰ θετικὸ τρόπο. Αὐτὸ φαίνεται καὶ στὴν πρόσφατη συνέντευξη ποὺ δημοσιεύθηκε στὴν «Ἐλευθεροτυπία». Τὰ ὅσα εἶπα τὰ ἔχω ἀναπτύξει κατὰ καιροὺς σὲ παρεμβάσεις μου στὴν Ἱεραρχία καὶ σὲ ἄρθρα ποὺ δημοσιεύθηκαν σὲ Ἐφημερίδες εὐρείας κυκλοφορίας, ὅταν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος εἶχε πλήρεις τὶς δυνάμεις του. Στὴν συνέντευξη αὐτὴ μὲ πολλὴ συντομία περιέγραψα μιὰ τάση ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν Ἱεραρχία ποὺ ὑποτιμοῦν τὸ ποιμαντικό τους ρόλο καὶ ὑπερτονίζουν τὸν πολιτικό, κοινωνικό, ἐθναρχικὸ καὶ ἔτσι ἀναμειγνύονται σὲ ἀλλότρια ζητήματα, ἔξω ἀπὸ τὴν ἀποστολή τους. Ἡ ἀκόμη ἐγκαταλείπουν τὸ ἱεραρχικὸ καὶ συνοδικὸ πολίτευμα ποὺ προβλέπουν οἱ ἱεροὶ Κανόνες καὶ διοργανώνουν τὴν ζωή τους μὲ βάση τὴν ἐγκοσμιοκρατικὴ καὶ κομματικὴ νοοτροπία. Ἡ Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ ἐκληφθῇ ὡς κόμμα, ἀλλὰ ὡς ἕνα μεγάλο ἄνοιγμα, μιὰ μεγάλη οἰκογένεια, ἕνα μεγάλο θεραπευτήριο. Ἔτσι, ἐν ὄψει Ἀρχιεπισκοπικῶν ἐκλογῶν, δὲν θὰ ἤθελα νὰ ἐπικρατήση ἡ νὰ συνεχισθῇ μιὰ τέτοια τάση, ποὺ συνιστᾶ τὴν λεγομένη ἐκκοσμίκευση.

 

Ἐρώτηση: Ἐπικαλούμενος τὸν Ἔριχ Φρὸμ ὑποστηρίζετε πὼς κατάλληλος γιὰ τὴν θέση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου εἶναι ἐκεῖνος ποὺ μπορεῖ νὰ διακρίνη «μεταξὺ τοῦ "ἔχειν" τὴν ἐξουσία καὶ τοῦ "εἶναι" ὁ ἴδιος». Ἐπειδὴ τὸ ζήτημα εἶναι γενικότερο καὶ ἀφορᾶ ὅλους ὅσους ἐπιδιώκουν θέσεις ἐξουσίας, μήπως ἡ θέση σας παρὰ εἶναι οὐτοπική; Ἔχετε γνωρίσει πολλοὺς ἱεράρχες ἡ πολιτικοὺς ποὺ μποροῦν νὰ διακρίνουν τὴν διαφορὰ αὐτή;

Ἀπάντηση: Τὸ ἐρώτημά σας θέτει δύο βασικὰ σημεῖα. Τὸ ἕνα ὅτι μιὰ τέτοια θέση εἶναι οὐτοπικὴ καὶ τὸ ἄλλο ἐὰν ὑπάρχουν ἱεράρχες ἡ πολιτικοὶ ποὺ δὲν γνωρίζουν τὴν διαφορὰ μεταξὺ «ἔχειν» καὶ «εἶναι». Ὡς πρὸς τὸ πρῶτο πρέπει νὰ πῶ ὅτι ὁ ὅρος οὐτοπία (οὐ+τόπος) διατυπώθηκε ἀπὸ τὸν Μὸρ στὸ ἔργο του «Οὐτοπία» ποὺ περιγράφει μιὰ ἰδεατὴ πόλη, τὴν Οὐτοπία, καὶ ἐκφράζει μιὰ ἰδεώδη κατάσταση ποὺ συνήθως δὲν ὑπάρχει, δηλώνει τὸ ἐπιθυμητό-ἰδεατὸ ποὺ προσπαθεῖ νὰ ὑπερβῇ τὸ ἐφικτό, τὸ «ἐδῶ καὶ τώρα».

Πολλὲς οὐτοπίες ἐκφράσθηκαν στὴν ἀρχαιότητα, ἡ περισσότερο γνωστὴ εἶναι ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα. Ὅμως οὐτοπικὲς περιγραφὲς βρίσκουμε καὶ στὸν Ὅμηρο, τὸν Ἡσίοδο, τὸν Πίνδαρο, τὸν Ἀριστοφάνη καὶ ἄλλους. Καὶ ἡ σάτιρα εἶναι μιὰ οὐτοπία, ποὺ καυτηριάζει μιὰ στάσιμη πραγματικότητα, γιὰ νὰ τὴν ὠθήση στὴν ὑπέρβαση. Οἱ ἄνθρωποι πάντα θὰ ὁραματίζωνται ἕναν καλύτερο κόσμο καὶ θὰ ἀγωνίζωνται ἐναντίον τῆς ἀδικίας, τῆς καταπίεσης καὶ τῆς ἀνελευθερίας. Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ ἀπαγορεύση στοὺς ἀνθρώπους νὰ σχεδιάζουν, νὰ ὀνειρεύωνται, ἀφοῦ ἡ ἀνθρώπινη φύση ἐπιδιώκει τὴν ὑπέρβασή της, τὴν θεραπεία τῶν κοινωνικῶν ἀδικιῶν καὶ τὸν ὑφιστάμενο ἐκμαυλισμὸ ποὺ γίνεται ἀπὸ τοὺς ἐξουσιαστές. Πάντοτε οἱ οὐτοπικὲς ἐπιδιώξεις ἐπηρεάζουν τὸ κοινωνικὸ καὶ οἰκουμενικὸ γίγνεσθαι, ἀφυπνίζουν τὶς συνειδήσεις καὶ ἀνοίγουν νέες προοπτικές. Ἀλλιῶς θὰ ὑπῆρχε στασιμότητα καὶ φθορά.

Ὡς πρὸς τὸ δεύτερο σημεῖο, πρέπει νὰ παρατηρήσω ὅτι συνάντησα ἐκκλησιαστικοὺς καὶ πολιτικοὺς ἡγέτες, οἱ ὁποῖοι καὶ γνωρίζουν τὴν διαφορὰ μεταξὺ τοῦ «ἔχειν» καὶ τοῦ «εἶναι», ἀλλὰ καὶ εἶναι οἱ ἴδιοι ὥριμοι, δηλαδὴ βιώνουν το «εἶναι» τῆς ἐξουσίας, ἀφοῦ δὲν χρειάζεται «νὰ ἀπειλήσουν, νὰ δωροδοκήσουν». Αὐτὸ δὲν ἐμπνέεται πάντα ἀπὸ θρησκευτικὲς ἀξίες, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ οὐμανιστικές-ἀνθρωπιστικές. Φυσικά, γνώρισα καὶ ἄλλους –τοὺς περισσότερους– ποὺ «ἔχουν» ἐξουσία, δηλαδὴ ἐκλαμβάνουν τὴν ἐξουσία ὡς ἐκμεταλλεύσιμο ὑλικὸ καὶ ὡς θέση ἐπιβολῆς στὴν κοινωνία μὲ ὁποιοδήποτε τρόπο. Ἡ δημοκρατία ἀποτελματώνεται ἀπὸ τέτοιους τύπους ἀνθρώπων.

Προσωπικὰ θέλω νὰ στοχεύω στὶς ὑψηλότερες νότες, νὰ διακρίνομαι ἀπὸ ἔμπνευση. Τοὐλάχιστον θέλω νὰ τὰ ἔχω καλὰ μὲ τὸν ἑαυτό μου, νὰ μὴ συμβιβάζομαι μὲ τοὺς συμβιβασμούς, νὰ ὑπερβαίνω τὸν ἀτομισμὸ ποὺ εἶναι τὸ σαράκι τῆς συγχρόνου κοινωνίας.

 

Ἐρώτηση: Ἡ διασύνδεση Ἐκκλησίας καὶ Πολιτικῆς ἔχει παράδοση ἐτῶν στὴν χώρα μας. Εἶναι γνωστὸν ἐπίσης ὅτι στό –ὄχι καὶ τόσο ἀπώτερο– παρελθὸν παραεκκλησιαστικὲς ὀργανώσεις καὶ ἀκραία ἐθνικιστικὲς πολιτικὲς ὁμάδες λειτούργησαν ὡς συγκοινωνοῦντα δοχεῖα. Ἡ κατάσταση αὐτὴ μὲ ποιό τρόπο μπορεῖ νὰ ἀλλάξη; Ὁ διαχωρισμὸς Ἐκκλησίας-Κράτους θὰ ἦταν νομίζετε μιὰ καλὴ ἀρχή;

Ἀπάντηση: Μὲ λυπεῖ πολὺ ὅταν οἱ πολιτικές-κομματικὲς τακτικὲς εἰσέρχωνται μέσα στὴν Ἐκκλησία καὶ σὲ κρίσιμες ἱστορικὲς στιγμές. Ὅταν ὑπάρχουν κληρικοὶ ποὺ ἀποβάλλουν τὸ ἐκκλησιαστικὸ ἦθος καὶ προσλαμβάνουν κοσμικὲς νοοτροπίες στενοχωροῦμαι βαθειά. Μὲ τὴν εἴσοδό μας στὸν ἱερατικὸ βαθμὸ μόνοι μᾶς ἀρνηθήκαμε μερικὰ δικαιώματα ποὺ εἴχαμε ὡς πολῖτες. Ὁ λαὸς τὸ λέγει καθαρά: «Ἡ παπᾶς παπᾶς, ἡ ζευγᾶς ζευγᾶς!».

Ἡ ὁριοθέτηση τῶν σχέσεων μεταξὺ Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας, εἶναι ἕνας τρόπος γιὰ νὰ ἀποδεσμευθοῦμε ἀπὸ τέτοιες ἐκκοσμικεύσεις. Τελικά, δὲν πρόκειται γιὰ εὕρεση ἑνὸς τρόπου καὶ ἑνὸς συστήματος, ἀλλὰ γιὰ βελτίωση τοῦ καθενός μας, τοῦ προσώπου. Ἀπαιτεῖται ἀπὸ ὅλους ὅσοι ἀσκοῦμε κάποια ἐξουσία (γονεῖς-δάσκαλοι-δημοσιογράφοι-πολιτικοί-κληρικοὶ) νὰ εἴμαστε καὶ λίγο οὐτοπιστές, νὰ βλέπουμε μακριὰ ἀπὸ τὸ ἐφικτό, νὰ σεβόμαστε τὴν θέση ποὺ ἔχουμε, νὰ θυσιαζόμαστε σὰν λαμπάδες ποὺ καίουν καὶ φωτίζουν. Πρέπει ὁ καθένας μας νὰ ἀποβάλη τον «ὠχαδελφισμό», τὸν συμβιβασμό, τὴν φιλαυτία καὶ νὰ βλέπη ἔξω ἀπὸ τὸν ἑαυτό του, νὰ γίνεται πρόσωπο, μὲ ἐλευθερία καὶ ἀγάπη, ὁπότε θὰ ἐπιδρᾶ καὶ στὸ περιβάλλον του. Ἡ κοινωνικὴ ἀποτελμάτωση θεραπεύεται μὲ οὐτοπικὲς κινήσεις, μὲ «τρέλλες». Ἀναζητοῦνται οὐτοπιστὲς γιὰ νὰ βγοῦμε ἀπὸ τὴν μιζέρια καὶ τὴν διαφθορὰ καὶ νὰ ἀναπνεύσουμε τὸ ὀξυγόνο τῆς ἐλευθερίας. Ἡ ἀπάντηση στὸ ἐρώτημα ποὺ ἔθεσε ὁ Ντοστογιέφσκι «εὐτυχία ἡ ἐλευθερία» ἀσφαλῶς κλείνει πρὸς τὸ δεύτερο (ἐλευθερία), ἔστω καὶ ἂν φαίνεται οὐτοπικό.–

 

 

Συνέντευξη στὴν Ἐφημερίδα «Πολιτεία Αἰτωλοακαρνάνων»

(Τρίτη, 5 Φεβρουαρίου)

Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι τὰ ἐπιτεύγματα τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου;

Ἀπάντηση: Αὐτὲς τὶς ἡμέρες πολλοὶ ὁμίλησαν γιὰ τὰ θετικὰ καὶ ἀρνητικὰ τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου. Νομίζω ὅτι εἶναι νωρὶς νὰ καταλήξη κανεὶς σὲ συμπεράσματα, ἀλλὰ ὁ ἱστορικός του μέλλοντος, μὲ ψυχραιμία καὶ νηφαλιότητα, θὰ ἀποτιμήση τὴν προσφορά του στὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν κοινωνία.

Αὐτὸ ποὺ μπορῶ νὰ πῶ τώρα εἶναι ὅτι τὸ μεγαλύτερο ἔργο του ἦταν αὐτὸ ποὺ ἐκδηλώθηκε κατὰ τὸ διάστημα τῆς ἀσθενείας του καὶ τὴν διαδικασία τοῦ θανάτου του, τότε ποὺ δὲν μιλοῦσε πολύ, ἀλλὰ μιλοῦσε ἡ ὕπαρξή του. Ἀντιμετώπισε τὸν θάνατο μὲ πίστη στὸν Θεὸ καὶ αὐτὸ εἶναι πολὺ σημαντικό, γιατί ἔδωσε κουράγιο σὲ πολλοὺς ὁμοιοπαθεῖς του. Ὁμιλεῖ κανεὶς μὲ τὸν λόγο καὶ τὴν σιωπή. Πολλὲς φορὲς ὁ λόγος τῆς σιωπῆς ἔχει μεγαλύτερη δύναμη ἀπὸ τὸν λόγο τῶν λόγων. Ὁ Χριστὸς δίδασκε, ἀλλὰ καὶ ἔπαθε, σταυρώθηκε. Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ ἔχει μεγαλύτερη δύναμη, ὅπως καὶ τὸ μαρτύριο τῶν ἁγίων μεταδίδει μηνύματα γιὰ τὸ ποιό εἶναι τὸ νόημα τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου. Ἀκόμη δὲ καὶ ἡ περίοδος τῶν διωγμῶν, τῶν κατακομβῶν καὶ τῶν μαρτυρίων εἶναι ἡ ἐνδοξότερη περίοδος τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὄχι τότε ποὺ ἔγινε ἡ Ἐκκλησία ἐπίσημη θρησκεία τοῦ Κράτους.

Ὁπότε, ἡ σιωπηλὴ καὶ μὲ πίστη ἀντιμετώπιση τῆς διαδικασίας τοῦ θανάτου, δηλαδὴ ἡ «σιωπηλὴ παραίνεση» ἦταν ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα ἐπιτεύγματα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου.

 

Ἐρώτηση: Ποιά πρέπει νὰ εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου;

Ἀπάντηση: Μέχρι τώρα δόθηκαν πολλὲς ἀπαντήσεις σὲ αὐτὸ τὸ ἐρώτημα καὶ κάθε ἀπάντηση ἔχει σχέση μὲ τὶς προοπτικὲς καὶ τὶς ἐπιδιώξεις κάθε ἀνθρώπου, δηλαδὴ ὁ καθένας ἀπαντᾶ ἀνάλογα μὲ τὶς προσδοκίες του, ἀλλὰ καὶ τὴν γνώμη ποὺ ἔχει γιὰ τὴν Ἐκκλησία.

Θὰ ἤθελα ὅμως νὰ ἀντιστρέψω τὸ ἐρώτημα: Ὄχι ποιά πρέπει νὰ εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, ἀλλὰ πὼς θέλει ἡ Ἐκκλησία τὸν Ἀρχιεπίσκοπο καὶ γενικὰ τοὺς Κληρικούς της. Συνήθως ἐρωτοῦμε πὼς θέλει ὁ κόσμος τὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ τὸ ἐρώτημα ποὺ πρέπει νὰ τεθῇ εἶναι πὼς ἡ Ἐκκλησία θέλει τοὺς Κληρικούς της.

Ἔτσι, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ κάθε Κληρικὸς πρέπει νὰ ἔχη ὀρθόδοξο φρόνημα καὶ ἐκκλησιαστικὸ ἦθος. Νὰ εἶναι ταπεινός, εὐπροσήγορος καὶ διάφανος στὴν ὑπαρξιακή του ζωὴ καὶ μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν ὑπαρξιακὴ προοπτικὴ νὰ βοηθᾶ τὸν κόσμο καὶ τὴν κοινωνία. Ὅ,τι κάνει, νὰ εἶναι ἀπόρροια τῆς ἐσωτερικῆς του πληρότητας.

Ἕνα χαρακτηριστικὸ παράδειγμα εἶναι ἡ σύγκριση μεταξὺ τῶν ἀειμνήστων Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν Ἀθηναγόρου καὶ Δημητρίουη . Ὅταν ἐκοιμήθη ὁ Ἀθηναγόρας ποὺ ἦταν μεγαλοπρεπὴς καὶ ἐπικοινωνιακός, ὅλοι διερωτῶντο ποιός θὰ μποροῦσε νὰ τὸν ἀντικαστήση. Καὶ ὅμως ὁ Δημήτριος μὲ τὴν μεγάλη του ταπείνωση, ἂν καὶ δὲν εἶχε τὰ χαρίσματα τοῦ Ἀθηναγόρα, τὸν ξεπέρασε καὶ ὅπως πολλοὶ ὁμολογοῦν ὑπῆρξε ὁ μεγαλύτερος Πατριάρχης τοῦ 20ου αἰῶνος.

 

Ἐρώτηση: Σὲ ποιούς τομεῖς πρέπει νὰ δώση βαρύτητα στὴν Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Συνεχίζοντας τὰ προηγούμενα, θὰ πρέπη νὰ ἀναφέρω τὴν βασικὴ ἀρχὴ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν ἔγινε γιὰ νὰ βοηθᾶ τὸν κόσμο, ἀλλὰ ὁ κόσμος δημιουργήθηκε γιὰ νὰ γίνη Ἐκκλησία. Δηλαδή, ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἕνας κατεστημένος θεσμός, μιὰ κοινωνικὴ ὀργάνωση, ἀλλὰ τὸ ἀναστημένο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὸ ἔργο της εἶναι δεδομένο, δηλαδὴ νὰ δέχεται τοὺς ἀνθρώπους στοὺς κόλπους της, νὰ τοὺς ἐκκλησιοποιή, ὥστε νὰ μποροῦν μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ νὰ ἀντιμετωπίζουν τὰ τρία μεγάλα προβλήματα καὶ τῆς σημερινῆς ἐποχῆς, ποὺ εἶναι καὶ κατὰ τὸν Victor Frankl ἡ ἐνοχή, ὁ πόνος καὶ ὁ θάνατος. Κοινωνικὸ ἔργο κάνουν καὶ οἱ Προτεστάντες, καθὼς ἐπίσης καὶ ἄλλοι οὐμανιστικοὶ ὀργανισμοί. Ἄλλωστε κοινωνιολόγοι, πολιτειολόγοι καὶ διεθνολόγοι ὑπάρχουν πολλοὶ σήμερα καὶ κάνουν καλύτερa τὸ ἔργο τοὺς ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς Κληρικούς. Ἐμεῖς πρέπει νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ νὰ ἐπιλύουμε τὰ ὑπαρξιακὰ προβλήματα τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ δίνουμε νόημα στὴν ζωὴ καὶ τὸν θάνατο.

Καὶ γιὰ νὰ εἶμαι πρακτικότερος, θὰ ἔλεγα ὅτι οἱ Κληρικοὶ σήμερα θὰ πρέπη νὰ δώσουν βαρύτητα πρῶτα στὴν ὁμολογία τῆς πίστεως καὶ ἔπειτα στὴν ποιμαντικὴ τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος διακρίνεται ἀπὸ τὴν ὑπαρξιακὴ ἀγωνία, τὸν πόνο καὶ τὸν θάνατο. Μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ θὰ πρέπη νὰ ἀναπτύσσουν καὶ τὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο. Κάθε ἐνορία πρέπει νὰ γίνη μιὰ «θεραπευτικὴ κοινότητα» προσφέροντας ζωή, παρηγοριά, νόημα καὶ ἐλπίδα.–

 

Συνέντευξη στὴν δημοσιογράφο Ἄντζυ Σταθάτου (Κυριακὴ 3 Φεβρουαρίου)

(δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα «Τὸ Θέμα», Κυριακὴ 3-2-2008).

1 Ἐρώτηση: Πὼς θεωρεῖτε τὴν Ἀρχιεπισκοπία Χριστοδούλου;

Ἀπάντηση: Ἡ δεκαετία ποὺ πέρασε ἦταν ἔντονη, ὅπως ἔντονη ἦταν καὶ ἡ προσωπικότητα τοῦ μακαριστοῦ Χριστοδούλου. Ἂν ἀναλύση κανεὶς θεολογικά, ἐκκλησιολογικὰ καὶ κοινωνικὰ τὶς τρεῖς μεγάλες κρίσεις ποὺ πέρασε ἡ Ἐκκλησία (ταυτότητες, Πατριαρχεῖο, σκάνδαλα), τότε θὰ μπορέση νὰ ἐξαγάγη τὰ ἀπαραίτητα συμπεράσματα.

Πρέπει ὅμως νὰ γίνουν μερικὲς διευκρινίσεις. Πρῶτον, ὅτι δὲν πρέπει κανεὶς νὰ σταθῇ στὶς κρίσεις αὐτές, ἀλλὰ νὰ δὴ καὶ τὸ θετικὸ ἔργο τοῦ μακαριστοῦ Χριστοδούλου, ὅπως καὶ τὸ καθ’ ὅλο ἔργο του στὴν Ἐκκλησία, ὡς μοναχοῦ, Πρεσβυτέρου καὶ Μητροπολίτη. Ἦταν ἕνας καλὸς ἄνθρωπος καὶ γιὰ ὅσους ἦταν κοντά του συμπεριφερόταν ὡς πατέρας. Δεύτερον, ὅτι δὲν εὐθύνεται γιὰ ὅλα ὁ μακαριστὸς Ἀρχιεπίσκοπος, γιατί σὲ ὅλες τὶς περιπτώσεις ἐξασφάλιζε τὴν ὁμοφωνία ἡ τὴν πλειοψηφία τῶν Ἱεραρχῶν. Τρίτον, ὅτι ἡ ἀποτίμηση τοῦ ἔργου τοῦ Ἀρχιεπισκόπου πρέπει νὰ γίνη μετὰ ἀπὸ πολλὰ χρόνια καὶ σὲ σχέση μὲ τὸν χριστιανικὸ τρόπο ποὺ τελείωσε τὴν βιολογική του ζωὴ ποὺ γιὰ μένα εἶναι καθοριστικὸ σημεῖο. Ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετώπισε τὴν ἀσθένεια καὶ τὴν διαδικασία τοῦ θανάτου φανερώνει το «εἶναι» του καὶ ἑρμηνεύει τὸ «φαίνεσθαι».

Ἐγὼ πάντως διατηρῶ καλὲς ἀναμνήσεις ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο, ἐξετίμησα τὸ ἀνεπιτήδευτο τοῦ χαρακτῆρα του, τὴν καλή του διάθεση, κυρίως στὶς ὧρες ποὺ συζητούσαμε προσωπικὰ διάφορα θέματα, παρὰ τὸ ὅτι δὲν μὲ χρησιμοποιοῦσε ὅπως θὰ μποροῦσε. Τοῦ χρωστῶ εὐγνωμοσύνη, γιατί μὲ ἐκτιμοῦσε.

 

2 Ἐρώτηση: Ἐπειδὴ ἀκούγονται διάφορα ὀνόματα ποὺ προωθοῦνται στὴν διαδικασία ἐκλογῆς, πὼς γίνεται αὐτὸ καὶ ποιά κέντρα τους προωθοῦν;

Ἀπάντηση: Εἶναι καὶ αὐτὸ ἀντικείμενο ἐρεύνης. Μέσα στὴν Ἱεραρχία ὑπάρχουν ἀξιόλογα πρόσωπα ποὺ διακρίνονται γιὰ τὴν σοβαρότητα, τὴν θεολογικὴ κατάρτιση καὶ τὸ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα καὶ ὅμως δὲν ἔγινε λόγος γι’ αὐτά. Πιθανὸν νὰ εἶναι καὶ αὐτὸ ἔργο τῆς ἐπικοινωνιακῆς πολιτικῆς καὶ τῶν δημοσίων σχέσεων. Προωθοῦνται μερικὰ πρόσωπα ἡ ἀπὸ τὴν Ἱεραρχία ἡ ἀπὸ ἐξωσυνοδικοὺς παράγοντες ποὺ προσπαθοῦν νὰ ἔχουν λόγο στὴν Ἐκκλησία γιὰ πολλοὺς λόγους. Πρέπει νὰ ἐρευνηθοῦν τὰ κίνητρα καὶ ἡ σκοπιμότητα καὶ κατὰ πόσον εἶναι αὐτοπροβαλλόμενοι ἡ ἑτεροπροβαλλόμενοι.

Τελικὰ νομίζω σημασία ἔχει το «πὼς» τῆς ἐκλογῆς, δηλαδὴ ποιούς τρόπους χρησιμοποιεῖ κανεὶς γιὰ νὰ ἐπιτύχη τὸν στόχο του καὶ αὐτό το «πὼς» θὰ καθορίση τὸ «ποιός» εἶναι ἱκανός. Ἐκεῖνος ποὺ χρησιμοποιεῖ ἀντιεκκλησιαστικοὺς τρόπους ἀναδείξεώς του δὲν θὰ ἐπιτύχη στὸ ἔργο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου. Ἡ ποιμαντικὴ καὶ ἡ διοίκηση στὴν Ἐκκλησία εἶναι πολὺ εὐαίσθητη ὑπόθεση, ὅπως ὁ ὀφθαλμὸς τοῦ ἀνθρώπου, καὶ δὲν ἀντέχει σὲ ἀντιεκκλησιαστικὰ καὶ ἀντορθόδοξα μέσα.

 

3 Ἐρώτηση: Ποιά πρέπει νὰ εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου;

Ἀπάντηση: Ἔχω τονίσει ἐπανειλημμένως τὸν τελευταῖο καιρὸ ὅτι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἔχει δύο ρόλους: τὴν ποιμαντικὴ τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν καὶ τὴν προεδρία τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Πρέπει νὰ ἀσκῇ ὀρθόδοξα καὶ ἐκκλησιαστικὰ τὸ ἔργο του στὴν Ἀρχιεπισκοπή, μὲ ταπείνωση καὶ ἱεραποστολικὸ ζῆλο. Ἐπίσης, ὡς Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου πρέπει νὰ σέβεται τὸ ἐκκλησιαστικὸ δίκαιο, τὸ πρόσωπο καὶ τὸ ἔργο τῶν Ἀρχιερέων, τὸ συνοδικὸ σύστημα λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας, νὰ εἶναι ἕνας διάδοχος τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Χριστὸς καὶ οἱ ἅγιοι πρέπει νὰ εἶναι τὸ πρότυπο τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ζωῆς καὶ ὄχι ἄλλα ἐκκοσμικευμένα πρότυπα.

 

4 Ἐρώτηση: Ποιοί θὰ πρέπη νὰ εἶναι οἱ στόχοι τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου, ποιές εἶναι οἱ ἐκκρεμότητες ποὺ πρέπει νὰ διευθετήση;

Ἀπάντηση: Τὸ πρῶτο καὶ βασικὸ ἔργο του εἶναι νὰ ἀποκτήση συνεργάτες μὲ ὀρθόδοξο καὶ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι τὸ μεγαλύτερο προσὸν ἑνὸς ἡγέτη εἶναι νὰ ἔχη καλοὺς συνεργάτες, γιατί ἂν εἶναι μέτριος τὸν ἀνυψώνουν οἱ συνεργάτες του. Ἀντίθετα ἂν ἔχη ποικίλα ὀντολογικὰ χαρίσματα, ἀλλὰ δὲν ἔχει τὴν ἱκανότητα νὰ ἐπιλέγη καλοὺς συνεργάτες, θὰ ἀποτύχη στὸ ἔργο του.

Τὸ δεύτερο εἶναι νὰ διοικῇ τὴν Ἀρχιεπισκοπὴ καὶ νὰ προεδρεύη στὶς Συνεδριάσεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου μὲ σύνεση, νηφαλιότητα, φόβο Θεοῦ. Νὰ κρατήση τὰ θετικὰ ποὺ ἔκανε ὁ Χριστόδουλος καὶ νὰ βελτιώση τὰ ἄλλα. Θὰ εἶναι ἀνάρμοστο γιὰ τὸν διάδοχο νὰ παραβλέπη ἡ νὰ ἀναιρῇ ἡ νὰ ὁμιλῇ περιφρονητικὰ γιὰ τὸ ἔργο τοῦ προκατόχου του.Το τρίτο εἶναι νὰ ἐξετάση τὰ ἐκκρεμούντα θέματα καὶ νὰ τὰ ἐπιλύση ἐνεργοποιῶντας ὁ ἴδιος τὸ λεγόμενο συνοδικὸ σύστημα. Ὅλοι μιλοῦν γιὰ συνοδικὸ σύστημα λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὅτι δῆθεν τὸ καταστρατηγεὶ ὁ ἑκάστοτε Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἀλλὰ ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι πολλοὶ Μητροπολῖτες, ἀπὸ διαφόρους λόγους, ἐκχωροῦν τὶς δικές τους ἁρμοδιότητες στὸν ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπο. Τὸ γεγονὸς εἶναι ὅτι καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἀρχιεπίσκοπος θὰ πρέπη νὰ σέβεται τὸν συνοδικὸ θεσμό, νὰ μὴν αἰσθάνεται ὡς Προκαθήμενος, οἰονεὶ ὡς «Πρωθυπουργός», ἀλλὰ καὶ οἱ Μητροπολῖτες νὰ μὴν αἰσθάνωνται ὡς ἐντολοδόχα ὄργανα, ὡς «Ὑπουργοὶ» τοῦ κάθε Ἀρχιεπισκόπου. Τὸ βάρος πέφτει καὶ σὲ ὅλους ἐμᾶς τοὺς Μητροπολῖτες ποὺ δὲν ἔχουμε μάθει νὰ ἐργαζόμαστε συνοδικά.

 

 

 

Συνέντευξη στὴν Ἐφημερίδα «Ἐμπρὸς» Ναυπάκτου (15-2-2008)

Ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος καὶ ἡ Ναύπακτος

Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ὁ ἀθηναϊκὸς τύπος ἔγραφε ὅτι ἤσασταν ἀπὸ τοὺς πρωταγωνιστὲς τῆς ἄτυπης ἐπιτροπῆς ποὺ ἐργάσθηκε γιὰ τὴν ἐκλογὴ τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου. Γράφτηκε συγκεκριμένα ὅτι ἤσασταν ὁ "διανοούμενος" μεταξὺ τῶν τριῶν ἡ τεσσάρων Ἱεραρχῶν ποὺ σχεδίασαν τὶς κινήσεις στὸ παρασκήνιο. Τελικά, ποιά εἶναι ἡ ἀλήθεια;

Ἀπάντηση: Σχετικὰ μὲ τὴν ἐκλογὴ τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου κ. Ἱερωνύμου, ὁ ἀθηναϊκὸς Τύπος ἔγραψε πολλά, τὰ ὁποῖα, βέβαια, δὲν ἐπιθυμῶ νὰ ἐπιβεβαιώσω ἢ νὰ διαψεύσω. Τὸ γεγονὸς εἶναι ὅτι συγκαταλεγόμουν σὲ μιὰ «ὁμάδα» Ἱεραρχῶν ποὺ ἐκπροσωποῦσε μιὰ τάση τῆς Ἱεραρχίας ποὺ ἤθελε νὰ ἐφαρμοσθῇ τὸ Συνοδικὸ Σύστημα, ἡ Ἐκκλησία νὰ ἀποφύγη τὴν ἐκκοσμίκευση, νὰ μὴν ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική, ἀλλὰ μὲ τὸ καθαρὰ ἐκκλησιαστικὸ ἔργο, καὶ νὰ ἀποκαταστήση πραγματικὰ τὴν σχέση μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο.

Δὲν ἐπρόκειτο γιὰ μιὰ ὁμάδα ποὺ ἐργάσθηκε στὸ παρασκήνιο. Ἁπλῶς μετὰ τὴν κηδεία τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου καθορίσθηκαν οἱ ἐκκλησιολογικὲς θέσεις μας, ἐπιφορτίσθηκε ὁ Μητροπολίτης Θηβῶν κ. Ἱερώνυμος νὰ ἐκφράση αὐτὲς τὶς ἀπόψεις, προσπαθήσαμε νὰ ἐπικοινωνήσουμε μὲ τοὺς ἄλλους Μητροπολίτας, καὶ καθορίσθηκε ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θηβῶν θὰ συζητήση μὲ τοὺς ἄλλους ὑποψηφίους, χωρὶς νὰ γίνουν πιέσεις, ἐκπτώσεις καὶ συναλλαγές. Ὑπῆρξε μιὰ καλῶς ἐννοούμενη στρατηγική.

Νομίζω ὅτι ὅλη αὐτὴ ἡ προσπάθεια ἐκινήθη σὲ ἐκκλησιαστικὰ πλαίσια, χωρὶς νὰ δημιουργήση ἰδιαίτερα προβλήματα, χωρὶς νὰ ὑποτιμήση τοὺς ἄλλους Ἀρχιερεῖς.

Ἐπίσης πρέπει νὰ πῶ ὅτι προσωπικὰ σέβομαι τὸν Σέβ. Μητροπολίτη Μονεμβασίας καὶ Σπάρτης κ. Εὐστάθιο, τὸν θεωρῶ πνευματικὸ Ἱεράρχη καὶ μάλιστα ἀπὸ καιρό του τηλεφώνησα καὶ τοῦ εἶπα ὅτι τὸν ἐκτιμῶ, ἀλλὰ ἡ ἐπιλογή μου θὰ στραφῆ πρὸς τὸν Μητροπολίτη Θηβῶν, ἐπειδὴ συνδέομαι μαζί του. Ἀντιμετώπισα τὸ θέμα μὲ σοβαρότητα καὶ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα.

 

Ἐρώτηση: Εἶναι γνωστὸν ὅτι οἱ σχέσεις τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου κ. Ἱερωνύμου μὲ τὴν Μητρόπολη Ναυπάκτου ἦταν στενές. Πὼς προέκυψε αὐτό;

Ἀπάντηση: Ὅσοι γνωρίζουν τὰ πράγματα τῆς Ἱεραρχίας, καταλαβαίνουν ὅτι μεταξὺ τῶν Ἱεραρχῶν ὑπάρχει κάποια ἐπικοινωνία, ἀπὸ διαφόρους λόγους, ὅπως εἶναι φυσικὸ σὲ κάθε κοινωνία ἀνθρώπων.

Ὁ νῦν Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος συνδεόταν μὲ τὸν προκάτοχό μου Μητροπολίτη Ἀλέξανδρο, ἀπὸ τότε ποὺ καὶ οἱ δύο ὡς Πρεσβύτεροι ὑπηρετοῦσαν στὰ Γραφεῖα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Μετὰ τὴν μετάθεση τοῦ Μητροπολίτου Ἀλεξάνδρου στὴν Μαντινεία, μὲ τὴν σημαντικὴ βοήθεια τοῦ Σέβ. κ. Ἱερωνύμου, ἐξελέγη στὴν Ναύπακτο ὁ Πρωτοσύγκελλός του ἀείμνηστος Νικόδημος. Καὶ μετὰ τὸν πρόωρο θάνατό του, μὲ τὴν οὐσιαστική του παρέμβαση, ὅπως καὶ τὴν βοήθεια τοῦ Σέβ. Ἰωαννίνων κ. Θεοκλήτου καὶ τοῦ τότε Δημητριάδος μακαριστοῦ Χριστοδούλου, ἐξελέγην ἐγὼ Μητροπολίτης Ναυπάκτου. Σημειωτέον ὅτι εἶχα διατελέσει Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θηβῶν καὶ εἶχα καὶ ἔχω διαρκῆ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Μακαριώτατο κ. Ἱερώνυμο, ὁ ὁποῖος μὲ τιμᾶ μὲ τὴν ἀγάπη του. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖον ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος συνδέεται στενὰ μὲ τὴν Μητρόπολη Ναυπάκτου καὶ ἐρχόταν σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις στὴν Ναύπακτο. Πολλοὶ Ναυπάκτιοι ἔχουν ἐπικοινωνία μαζί του.

 

Ἐρώτηση: Διαφάνηκε ὅτι μὲ τὸν τρόπο της ἡ Ἱεραρχία ἤθελε νὰ ζητήση συγγνώμη ἀπὸ τὸν κ. Ἱερώνυμο γιὰ τὸν τρόπο ποὺ τοῦ συμπεριφέρθηκε τὸ 1998. Θὰ λέγατε ὅτι πρόκειται γιὰ συνειδητὴ διόρθωση μιᾶς ἀδικίας καὶ ὅτι αὐτὸ μπορεῖ νὰ λειτουργήση καταπραϋντικὰ γιὰ τὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας;

Ἀπάντηση: Ὅταν ἤμουν συνοδικὸς τὴν περίοδο 1996-1997, καθὼς ἐπίσης καὶ κατὰ τὴν ἐκλογὴ Ἀρχιεπισκόπου τὸ 1998, ἔζησα ὅλο τὸ παρασκήνιο αὐτῆς τῆς ὑποθέσεως. Ὁ νῦν Ἀρχιεπίσκοπος κ. Ἱερώνυμος δοκιμάσθηκε σκληρά, συκοφαντήθηκε, ἀλλὰ τελικὰ ἀποδείχθηκε ἡ ἀλήθεια. Πρέπει νὰ πῶ ὅτι πολλὲς φορὲς ἐδῶ στὴν Ναύπακτο ἀπὸ μερικοὺς ἄκουγα νὰ διαδίδεται αὐτὴ ἡ συκοφαντία σὲ βάρος του, ποὺ μὲ λυποῦσε καὶ ἐξαναγκαζόμουν νὰ ὑπερασπίζομαι τὴν ἀλήθεια.

Ἡ Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ δὲν κάνει λάθη, ἀλλὰ διάφορα μέλη της, Κληρικοὶ καὶ λαϊκοί, μπορεῖ νὰ κάνουν λάθη καὶ μερικὲς φορὲς εἶναι ἐνδεχόμενο νὰ λάβουν ἐσφαλμένες ἀποφάσεις. Ὅμως, ἡ Ἐκκλησία, ἀργὰ ἡ γρήγορα, διορθώνει τὰ λάθη. Πρέπει δὲ νὰ τονίσω ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἕνα «κλὰμπ» εὐσεβῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ ἕνας «χῶρος» μέσα στὸν ὁποῖον οἱ ἄνθρωποι μετανοοῦν, ἀλλάζουν, διορθώνονται, ἀναγεννῶνται.

Ἐπίσης, πρέπει νὰ ἐπαινεθῇ τὸ γεγονὸς ὅτι μερικοὶ Ἱεράρχες οἱ ὁποῖοι, ἐνδεχομένως ἄθελά τους, εἶχαν δεχθῇ τὶς συκοφαντίες ἐναντίον τοῦ τότε Θηβῶν Ἱερωνύμου, ἀνεγνώρισαν τὸ λάθος τους καὶ ὑπῆρξαν πρωταγωνιστὲς τῆς ἀναδείξεώς του σὲ Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν. Αὐτό τους τιμᾶ ἰδιαιτέρως καὶ ἀποδεικνύει ὅτι ἡ μετάνοια εἶναι τὸ χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἤθους. Ἐπίσης, δείχνει ὅτι ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ταπεινὸς καὶ δὲν διακατέχεται ἀπὸ ἑωσφορικὸ φρόνημα, τιμᾶται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ἀντίθετα, οἱ αὐθαδιάζοντες καὶ δημιουργοῦντες σχίσματα καὶ παρασυναγωγὲς αὐτοτιμωροῦνται.

Πέραν αὐτοῦ, θεωρῶ ὅτι ἡ Ἱεραρχία ἐπέλεξε τὸν Σέβ. Μητροπολίτη Θηβῶν Ἱερώνυμο γιὰ τὶς ἐκκλησιολογικές του θέσεις, τὶς ὁποῖες ἐξέφραζε γραπτῶς καὶ προφορικῶς ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια. Ὅλα αὐτὰ ἐλπίζω νὰ συντελέσουν στὴν ἑνότητα τῆς Ἱεραρχίας καὶ τὴν καλύτερη ἐπικοινωνία τῆς Ἱεραρχίας μὲ τοὺς Κληρικοὺς καὶ τοὺς λαϊκούς.

 

Ἐρώτηση: Πολλὰ τὰ ἐγκωμιαστικὰ ποὺ γράφηκαν γιὰ τὸν νέο Ἀρχιεπίσκοπο. Ἡ δική σας γνώμη ποιά εἶναι;

Ἀπάντηση: Γνωρίζω τὸν νέο Ἀρχιεπίσκοπο γιὰ εἴκοσι πέντε (25) περίπου χρόνια καὶ ἡ γνώμη μου δὲν ἔχει ἀλλάξει. Ἔχει ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα, ἐκκλησιαστικὸ ἦθος, ἀγαπᾶ τὸν κάθε ἄνθρωπο, περισσότερο τὸν πονεμένο καὶ βασανισμένο, σέβεται τὴν ἐλευθερία κάθε ἀνθρώπου, διακρίνεται γιὰ μιὰ ἰδιαίτερη εὐαισθησία πάνω στὰ πράγματα καὶ τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἔχει μιὰ θεολογικὴ ἀντίληψη γιὰ τὴν Ἐκκλησία, πολὺ διαφορετικὴ ἀπὸ ἐκείνη ποὺ ἔχουν μερικοὶ ἄλλοι ἀλαζόνες.

Ἐλπίζω ὅτι θὰ ἐκφράση τὴν ἄλλη ὄψη τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία δὲν εἶναι ἐπιθετική, ἀλλὰ φιλάδελφη, δὲν εἶναι πολωτική, ἀλλὰ συνθετική, δὲν εἶναι ἐξουσιαστική, ἀλλὰ διακονική. Αὐτὸ τὸ ἔχουν ἀνάγκη ὅλοι οἱ ἄνθρωποι στὴν ἐποχή μας. Θέλουν νὰ αἰσθάνωνται τὴν Ἐκκλησία ὡς μιὰ Μάνα, ἡ ὁποία ἀγαπᾶ ὅλα τὰ παιδιά της, ἀκόμη καὶ τὰ ἄρρωστα, ἀρκεῖ αὐτὰ νὰ θέλουν νὰ δεχθοῦν τὴν μητρικὴ στοργή της. Μόνον οἱ ὑπερήφανοι καὶ ἐγωϊστές, οἱ φιλοπρωτεύοντες καὶ οἱ διχαστικοὶ δὲν μποροῦν νὰ ζήσουν ἄνετα μέσα στὴν Ἐκκλησία.

Θυμᾶμαι σὲ ἕνα κήρυγμά του ποὺ ἔκανε ἐδῶ στὴν Ναύπακτο κατὰ τὴν ὀνομαστική μου ἑορτὴ ἐτόνισε ὅτι ὅλοι μας πρέπει νὰ διαπνεόμαστε ἀπὸ τὸ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα καὶ ὅτι οἱ Κληρικοὶ δὲν μποροῦν νὰ μεταβάλλωνται σὲ γκουροῦ τῶν Χριστιανῶν, ἀλλὰ νὰ ἔχουν ταπείνωση, νὰ σέβωνται τόσο τὴν ἐλευθερία καθενὸς καὶ νὰ μὴ δημιουργοῦν ὀπαδοὺς καὶ παρατάξεις, ὅσο καὶ τὸ συνοδικὸ καὶ ἱεραρχικὸ πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας.–

Ἡ Ἑλλάδα δὲν ἔχει μόνο τὸν Παρθενῶνα ἀλλὰ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου στὴν Κάτια Τσιμπλάκη

Δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα "Ἀδέσμευτος, τοῦ Μήτση", τὴν Κυριακὴ 20-7-2003.

1. ΕΡΩΤΗΣΗ: Σεβασμιώτατε, κατὰ τὴν διάρκεια τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων τὸ 2004 ἀναμένεται νὰ ἔλθουν στὴν χώρα μας ἑκατομμύρια ἐπισκέπτες ἀλλὰ καὶ ἀθλητικοὶ παράγοντες, οἱ ὁποῖοι θὰ ἀποτελοῦν ἕνα μωσαϊκὸ θρησκειῶν καὶ πολιτισμῶν. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἔχει φόβους γιὰ κάποια προβλήματα (εἴτε ποιμαντικὰ εἴτε πρόκλησης τοῦ χριστεπωνύμου πληρώματος) ποὺ ἐνδέχεται νὰ δημιουργηθοῦν;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πράγματι θὰ ἔλθουν ἑκατομμύρια ἄνθρωποι στὴν χώρα μας ποὺ θὰ μεταφέρουν τὶς ἰδέες τους, τοὺς ἰδιαίτερους πολιτισμούς τους, τὶς παραδόσεις τους, τὴν νοοτροπία τους, ἀλλὰ καὶ τὴν κάθε «ἰδιοτροπία» τους. Ἀκριβῶς αὐτὸ τὸ γεγονὸς δημιουργεῖ ποιμαντικὰ ἐρεθίσματα, μὲ τὰ ὁποῖα πρέπει νὰ ἀσχοληθῇ ἡ Ἐκκλησία μας. Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ παραβλέψουμε ὅλα αὐτὰ τὰ γεγονότα καὶ νὰ μὴ ἀσχολούμαστε μὲ αὐτὰ ποιμαντικά. Μιὰ λύση θὰ ἦταν νὰ μὴ ἀσχοληθοῦμε καθόλου μὲ τὰ προβλήματα ποὺ θὰ ἀνακύψουν κατὰ τὴν περίοδο τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων. Ἀλλὰ αὐτὸ εἶναι στρουθοκαμηλισμὸς καὶ ὑποκρισία, ἀφοῦ αὐτὰ καθ' ἑαυτὰ τὰ γεγονότα θὰ μᾶς ἐξαναγκάσουν τὴν περίοδο ἐκείνη νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ θέμα. Φυσικὰ αὐτὴ ἡ ἐνασχόλησή μας δὲν ξεκινᾶ ἀπὸ φόβο, ἀλλὰ ἀπὸ βαθὺ αἴσθημα ποιμαντικῆς εὐθύνης, ποὺ ἔχει δύο ἄξονες, τὴν προφύλαξη τοῦ λαοῦ καὶ τὴν προσφορὰ τῆς Ἑλληνορθοδόξου παραδόσεως, καὶ αὐτὴ ἡ προσπάθεια δὲν πρέπει νὰ ἔχη ἁπλῶς ἀρνητικὸ χαρακτῆρα, ἀλλὰ νὰ κινῆται μέσα σὲ μιὰ θετικὴ προοπτική.

 

2 ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιά μηνύματα φιλοδοξεῖ νὰ περάση ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος κατὰ τὴν διάρκεια τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πολλᾶ εἶναι τὰ μηνύματα τὰ ὁποῖα μπορεῖ νὰ περάση ἡ Ἐκκλησία τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες. Μερικὰ ἀπὸ αὐτὰ εἶναι τὰ ἀκόλουθα:

Στὴν Ἑλλάδα ὑπάρχει μιὰ μεγάλη πολιτιστικὴ κληρονομιά, μὲ διαχρονικὴ ἐξέλιξη ποὺ ἔχει ὡς ἄξονες τὸν ἑλληνισμὸ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία. Οἱ σύγχρονοι Ἕλληνες δὲν ἔχουμε "παπποῦ", χωρὶς "πατέρα", δηλαδὴ δὲν ὑπάρχει μιὰ γέφυρα ποὺ ξεκινᾶ ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα καὶ φθάνει στὴν σύγχρονη ἐποχή.

Ὁ γνήσιος ἀθλητισμὸς δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴν ἐμπορευματοποίηση, ἂν καὶ στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα ὑπῆρχαν οἱ "στεφανίτες" καὶ οἱ "χρηματίτες", ἀλλὰ πρέπει νὰ ἀποβλέπη σὲ ὑψηλοὺς στόχους. Ὁ γνήσιος ἀθλητισμὸς εἶναι ἀθλητικοὶ ἀγῶνες, ποὺ ἀποβλέπουν στὸ ψυχοσωματικὸ ἄθλημα καὶ δὲν εἶναι olympic games, δηλαδὴ οἱ ἀθλητικοὶ ἀγῶνες, μὲ τὴν ἀρχαία σημασία τῆς λέξεως, ποὺ ξεκίνησαν ἀπὸ τὰ ταυροκαθάψια καὶ τὴν κυβίσθηση καὶ συνδέθηκαν μὲ τὸν ἀγῶνα (ἄγω) καὶ τὸν ἀθλητισμὸ (ἀπὸ τὸ ἆθλος = κόπος, μόχθος) δὲν μετατρέπονται σὲ παιχνίδι, σὲ sport (ἀπὸ τὸ desport = ξέσπασμα, διασκέδαση) οὔτε μετατρέπονται σὲ ἐμπόρευμα (βλ. Θέμου Γκουλιώνη, Ἀθλητισμός, ἕνας ἔρωτας ἀλλιώτικος). Ἂν αὐτὸ γίνεται, τότε αὐτὸ συνιστᾶ τὴν πτώση τοῦ ἀθλητισμοῦ.

Πέρα ἀπὸ τὴν σωματικὴ ἄθληση ὑπάρχει καὶ ἡ ψυχικὴ ἄθληση ποὺ ἀποβλέπει στὴν μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴν λογοποίηση-νοηματοδότηση τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου.

Ζοῦμε σὲ μιὰ πολυπολιτισμικὴ κοινωνία, καὶ πρέπει νὰ ζοῦμε μὲ σταθερότητα καὶ αὐθεντικότητα στὶς «παραδόσεις» μας, ἀλλὰ συγχρόνως καὶ μὲ ἀγάπη, ἀνοχὴ καὶ ἀνεκτικότητα πρὸς τὴν κάθε ἑτερότητα.

Οἱ χριστιανοὶ ἀθλητές μας δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ χρησιμοποιοῦν τὴν ἰνδουϊστικὴ καὶ βουδιστικὴ αὐτοσυγκέντρωση καὶ τὸν ἀνατολικὸ διαλογισμὸ κατὰ τὸ στάδιο τῆς προετοιμασίας τους γιὰ νὰ ἐπιτύχουν τὸν στόχο τους, ἀλλὰ νὰ χρησιμοποιοῦν τὴν μέθοδο ποὺ ἔχει ἡ Ἐκκλησία μας, ἤτοι τὴν προσοχή, τὴν προσευχή, τὴν ψυχικὴ εἰρήνη, γενικὰ τὴν ὅλη ἐκκλησιαστικὴ ζωή, ὅπως ἔκανε καὶ ὁ πρῶτος Ὀλυμπιονίκης μας ὁ Σπύρος Λούης.

Πέρα ἀπὸ τὸν πρωταθλητισμὸ ὑπάρχει καὶ ὁ ἀθλητισμὸς ποὺ βοηθᾶ τὸν ἄνθρωπο στὴν ἐξισορρόπιση τῶν ψυχικῶν καὶ σωματικῶν δυνάμεών του, καὶ βεβαίως μεγάλη σημασία ἔχει ἡ πνευματικὴ ἄθληση, ἡ ἀνύψωση τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου σὲ ὑψηλότερα ἐπίπεδα, ποὺ ἐπιτυγχάνεται μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ, γι' αὐτὸ καὶ οἱ μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας ἀποκαλοῦνται ἀθλητὲς καὶ τὸ μαρτύριό τους ἄθληση.

 

3. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πῶς θὰ ἐνημερώση τοὺς ἐπισκέπτες καὶ τοὺς ἀθλητὲς γιὰ τὸν Ἑλληνορθόδοξο καὶ τὸν Βυζαντινὸ Πολιτισμό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ἤδη ἡ Ἀποστολικὴ Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐξέδωσε καὶ θὰ ἐκδώση διάφορα κείμενα πρὸς τὸν σκοπὸ αὐτό, τὰ ὁποῖα θὰ κυκλοφορήσουν εὐρέως. Θὰ ἑτοιμασθοῦν φυλλάδια καὶ βιβλία μὲ τίτλο «βυζαντινὸς περίπατος στὴν Ἀθήνα» τὰ ὁποῖα θὰ βοηθήσουν αὐτοὺς ποὺ θέλουν νὰ γνωρίζουν τὰ μνημεῖα τῆς διαχρονικῆς μας παράδοσης, ποὺ δὲν εἶναι μόνον ὁ Παρθενῶνας, ἀλλὰ καὶ τὰ βυζαντινὰ ἐκκλησάκια μας. Διάφορες ἐκδηλώσεις ποὺ θὰ πραγματοποιηθοῦν ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες θὰ καταδείξουν τὰ στοιχεῖα τοῦ πολιτισμοῦ μας.

 

4. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πῶς θὰ συμμετάσχη στὴν διοργάνωση τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων καὶ τί ὀφέλη ἀναμένεται ὅτι θὰ ἀποκομίση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ἐμεῖς δὲν ἐμπλεκόμαστε στὰ προγράμματα ποὺ ἑτοιμάζει ἡ Ἐπιτροπὴ Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων 2004, οὔτε μποροῦμε νὰ τὰ καθορίσουμε, οὔτε εὐθυνόμαστε γι' αὐτά, οὔτε συνεργαζόμαστε ἐπὶ ἴσοις ὅροις. Ἂν ἐννοεῖτε μὲ τὴν ἐρώτησή σας τὸν ἐθελοντισμό, σᾶς λέγω ὅτι ὅσα ἀπὸ τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας θέλουν νὰ συνδράμουν στὸ ἔργο αὐτὸ θὰ ὑπογράψουν τὶς σχετικὲς δηλώσεις. Γενικὰ πρέπει νὰ παρατηρηθῇ ὅτι τὸ ἔργο καὶ ἡ προοπτικὴ τῆς Ἐκκλησίας κινεῖται στὰ πλαίσια τὰ ὁποῖα σᾶς ἀνέφερα προηγουμένως καὶ δὲν ἀποβλέπουμε σὲ διάφορα ὀφέλη, παρὰ μόνον το νὰ καταλάβουν ὅσοι θὰ ἔλθουν τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες στὴν χώρα μας ὅτι ἡ Ἑλλάδα εἶναι μιὰ χώρα τῆς φιλοκαλίας, μὲ τὴν ἑλληνορθόδοξη σημασία καὶ ἔννοια καὶ νὰ προβληθῆ αὐτὸ σὲ ὅλο τὸν κόσμο. Καί, ἂν πέρα ἀπὸ αὐτό, μπορέσουμε νὰ βοηθήσουμε στὸ νὰ μὴ γίνη μεγαλύτερη ζημιὰ στὴν Πατρίδα μας θὰ εἶναι ὄφελος.

 

5. ΕΡΩΤΗΣΗ: Θὰ ὑπάρξη συνεργασία μὲ τὶς ὑπόλοιπες Χριστιανικὲς Ἐκκλησίες γιὰ τὴν κατάρτιση ἑνὸς κοινοῦ κειμένου - διακήρυξης γιὰ τὴν Ὀλυμπιακὴ Ἐκεχειρία ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἐπικράτηση τῆς Εἰρήνης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πρὸς τὸ παρὸν δὲν ἔχουμε κάποια πρόθεση νὰ συνταχθῇ ἕνα κοινὸ κείμενο - διακήρυξη μὲ ὅλες τὶς Χριστιανικὲς Ὁμολογίες. Ἐκεῖνο ποὺ προγραμματίζουμε εἶναι νὰ συνταχθῇ κάποια διακήρυξη ἀπὸ πλευρᾶς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ποὺ νὰ ἀναφέρεται στὰ θέματα αὐτά.

Γενικά, πρέπει νὰ παρατηρήσω ὅτι οἱ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες ποὺ θὰ γίνουν στὴν Ἀθήνα τὸ 2004 εἶναι ἕνα παγκόσμιο γεγονός, τὸ ὁποῖο δὲν μποροῦμε ὡς Ἐκκλησία νὰ ἀγνοήσουμε, ἀλλὰ πρέπει νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ αὐτὸ καὶ νὰ ἀντιμετωπίσουμε ὅλα τὰ προβλήματα ποὺ θὰ ἀναφυοὺν μὲ αἴσθημα ποιμαντικῆς εὐθύνης, μέσα ἀπὸ τὸ ὁμολογιακὸ καὶ πολιτιστικὸ πνεῦμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Ἐπίσης πρέπει νὰ πῶ ὅτι ὅσες φορὲς συναντηθήκαμε μὲ τὴν Πρόεδρο τῆς Ἐπιτροπῆς Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων 2004 κ. Γιάννα Ἀγγελοπούλου ἡ ἐπικοινωνία μας ὑπῆρξε ἄψογη.

Ἡ Οἰκουμενικότητα τῆς Ὀρθοδοξίας

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

στὸν Δημοσιογράφο Παναγιώτη Τσούμα

Δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα Ἐμπρός, τὴν 21-5-2004

Ἡ κρίση στὶς σχέσεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο κυριάρχησε στὴν ἐπικαιρότητα τὸν τελευταῖο καιρό, καί, ὅπως εἶναι παρατηρημένο, στὴν ἐνημέρωση ἐπικράτησε μᾶλλον ἡ ἐπιφάνεια τῶν γεγονότων, ἀρκετὲς μάλιστα φορὲς παραποιημένη.

Ὁ Μητροπολίτης μας ἀσχολήθηκε μὲ τὸ ἐκκλησιαστικὸ αὐτὸ ζήτημα, συμμετεῖχε σὲ σχετικὴ Ἐπιτροπὴ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καὶ συνέγραψε δύο βιβλία γιὰ τὶς σχέσεις Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Ἡ συνέντευξη ποὺ παραχώρησε στὸν δημοσιογράφο τῆς τοπικῆς ἐφημερίδος "Ἐμπρὸς" κ. Παναγιώτη Τσούμα εἶναι ἐνημερωτικὴ καὶ συγχρόνως ἀναλυτική.

***

1. Ἐρώτηση: Ποιὲς εἶναι οἱ ἐντυπώσεις σας ἀπὸ τὶς συζητήσεις ποὺ ἔγιναν αὐτὴν τὴν ἐποχὴ στὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημερώσεως γιὰ τὴν κρίση μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν;

Ἀπάντηση: Τὶς περισσότερες φορὲς αἰσθάνθηκα βαθειὰ θλίψη. Φαινόταν καθαρὰ ἡ ἄγνοια μερικῶν γιὰ τὰ θέματα αὐτά, ἡ ἀποσπασματικὴ θεώρηση ποὺ εἶχαν, ἡ συνειδητὴ ἢ ἀσυνείδητη προσπάθεια παραπληροφόρησης.

Γιὰ παράδειγμα νὰ ἀναφέρω ὅτι μοῦ ἔκανε τεράστια ἐντύπωση ὅτι ἀκόμη καὶ νομικοὶ ἔγραψαν ὅτι ἡ Ἑλληνικὴ Πολιτεία ὑπήγαγε διοικητικῶς τὶς Μητροπόλεις τῶν λεγομένων Νέων Χωρῶν στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος μὲ τὸν νόμο 3615 τοῦ 1928 ποὺ προηγήθηκε τῆς Πατριαρχικῆς Πράξεως, ἡ ὁποία ἐξεδόθη ἀργότερα τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 1928, ἀφήνοντας νὰ ἐννοηθῇ ὅτι εἶναι ἰσχυρότερος ὁ νόμος τῆς Πολιτείας ἀπὸ τὴν Πατριαρχικὴ Πράξη. Ἐνῷ ἀγνοοῦν ὅτι τόσο ἀπὸ τὰ Πρακτικὰ τῆς Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου τοῦ Ἰανουαρίου 1928 ποὺ δημοσιεύθηκαν, ὅσο καὶ ἀπὸ τὴν εἰσηγητικὴ ἔκθεση στὴν Βουλὴ προκειμένου νὰ ψηφισθῇ ὁ νόμος, φαίνεται καθαρὰ ὅτι, πρὶν τὴν ψήφιση τοῦ Νόμου, ὑπῆρξε συμφωνία μεταξὺ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἑλληνικῆς Πολιτείας, ἡ δὲ Ἑλληνικὴ Πολιτεία, προκειμένου νὰ ἐκδώση τὸν νόμο, εἶχε ὑπ' ὄψη τῆς ἀποσταλὲν Σχέδιο Πατριαρχικῆς Πράξεως. Τὸ ὅτι δὲν συμπεριλήφθησαν ὅλοι οἱ ὅροι τοῦ Σχεδίου Πράξεως στὸν Νόμο, αὐτὸ δὲν εἶναι σοβαρὸ πρόβλημα, ἀφοῦ ὁ κυρωτικὸς νόμος δὲν εἶναι ἀπαραίτητο νὰ ἐπαναλαμβάνη πλήρως τὴν κυρουμένη διεθνῆ Πράξη, ὅπως σημειώνει ὁ Καθηγητὴς Κωνσταντῖνος Βαβοῦσκος. Ἐπίσης, στὸν μεταγενέστερο Νόμο 5438 τῆς 17ης Αὐγούστου 1932 (Καταστατικὸς Χάρτης) μνημονεύεται ρητῶς ὅτι ἡ διοίκηση τῶν Μητροπόλεων αὐτῶν γίνεται σύμφωνα μὲ τὸν νόμο 3615, ἀλλὰ καὶ σύμφωνα μὲ τὴν Πατριαρχικὴ Πράξη τοῦ 1928.

Ὅμως τελικὰ τὸ πρόβλημα ποὺ ἀνέκυψε δὲν εἶναι νομικό, ἀλλὰ καθαρὰ ἐκκλησιολογικό, ἐπειδὴ ἡ εὐχαριστιακὴ συγκρότηση τῆς Ἐκκλησίας δὲν γίνεται μὲ τοὺς νόμους τῆς Πολιτείας, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, διὰ τῶν δογμάτων καὶ τῶν ἱερῶν Κανόνων, καὶ γι' αὐτὸ τὰ νομικὰ ἐπιχειρήματα εἶναι ἀνεπαρκῆ.

Ἐπίσης, μοῦ ἔκανε ἀλγεινὴ ἐντύπωση ἡ ἀδιακρισία μερικῶν, ὁ φανατισμός τους καὶ ὁ ἀπόλυτος τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο μιλοῦσαν καὶ ἀντέκρουαν τὶς ἀπόψεις τῶν ἄλλων. Δὲν διαλέγονται μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο Κληρικοὶ καὶ γενικὰ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας.

Ἀκόμη κακὴ ἐντύπωση μοῦ ἔκαναν οἱ δημοσκοπήσεις γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ καὶ τὰ ποσοστὰ ποὺ δίνονταν στὸν Πατριάρχη καὶ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο. Κατ' ἀρχὰς σὲ κανονικὰ θέματα δὲν ἔχουν θέση οἱ δημοσκοπήσεις. Μπορεῖτε νὰ φαντασθῆτε το νὰ γίνονται δημοσκοπήσεις γιὰ δογματικὰ καὶ κανονικὰ ζητήματα; Ἔπειτα τὰ ἐρωτήματα ποὺ ἔθεταν γιὰ τὸ ποιός ἔχει δίκαιο ἢ ἄδικο ἦταν κενὰ περιεχομένου. Καὶ αὐτὸ γιατί, ὅπως εἶπε κάποιος, ἂν ἐτίθετο πρῶτα τὸ ἐρώτημα: "Ἔχετε διαβάσει τὴν Πατριαρχικὴ Πράξη τοῦ 1928 καὶ τὸν Καταστατικὸ Χάρτη;", τότε θὰ διαπιστωνόταν ὅτι τὸ 99% τῶν ἀνθρώπων, ἀκόμη δὲ καὶ τῶν Κληρικῶν, δὲν εἶχε διαβάσει τὰ κείμενα αὐτά, ὁπότε δὲν εἶχε νόημα ἡ ἐρώτηση γιὰ τὸ ποιός ἔχει δίκαιο.

 

2. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, στὸ βιβλίο σας "Ἐκκλησιαστικοὶ Ἀναβαθμοὶ" καὶ στὸ κεφάλαιο "Ἡ πόλις ἑάλω ἀλλὰ ζῇ" ἐκφράζετε τὴν ἄποψη ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τῆς Κωνσταντινούπολης εἶναι ὁ μόνος θεσμὸς ποὺ ἐξακολουθεῖ νὰ ἐκφράζη τὸ οἰκουμενικὸ πνεῦμα τῆς ρωμηοσύνης. Πιστεύετε ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ὑπὸ τὴν νῦν ἡγεσία της ἀσπάζεται αὐτὴ τὴν ἄποψη;

Ἀπάντηση: Πάντοτε πίστευα καὶ τὸ ἔχω δημοσιοποιήσει σὲ διάφορα κείμενά μου, κυρίως στὰ δύο βιβλία ποὺ ἔγραψα γιὰ τὴν σχέση μεταξὺ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἐκφράζει τὴν οἰκουμενικότητα τοῦ ἑλληνισμοῦ καὶ τὴν οἰκουμενικότητα τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶναι τὸ τελευταῖο ἀπομεινάρι τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, τοῦ λεγομένου Βυζαντίου. Εἶναι γνωστὴ ἡ ἔκφραση ὅτι ἡ Ἐκκλησία, μὲ πρωτεύοντα ρόλο τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ἀποδείχθηκε τὸ "Βυζάντιο μετὰ τὸ Βυζάντιο" ὅπως εἶπε ὁ μεγάλος Ρουμάνος ἱστορικὸς Γιόρκα. Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο εἶναι ἕνας ἀκοίμητος ὀφθαλμὸς τῆς οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας, τὸ συντονιστικὸ κέντρο τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, οἱ δὲ Μητροπόλεις του ἐπεκτείνονται ἀπὸ τὴν Κορέα μέχρι τὴν Ἀμερική. Γι' αὐτὸ λυπᾶμαι πολὺ ὅταν γίνεται λόγος γιὰ "Τοῦρκο Πατριάρχη", γιατί ὅσοι τὸ λένε αὐτὸ διαπνέονται ἀπὸ μιὰ ἐθνικιστικὴ νοοτροπία ἢ τοὐλάχιστον ὁμιλοῦν ἀδιάκριτα. Πιστεύω ὅτι ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ποὺ εἶναι ἡ Ἱεραρχία, ἐκτιμᾶ τὴν σπουδαιότητα τοῦ θεσμοῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, χωρὶς νὰ ἀποκλείονται καὶ οἱ ἐξαιρέσεις, ἀπὸ ἄγνοια ἢ ἄλλα αἴτια ποὺ εἶναι ἐλλαδοκεντρικά.

 

3. 'Ἐρώτηση: Ἡ κρίση ποὺ ξέσπασε τελευταία, μὲ ἀφορμὴ κυρίως τὴν ἐκλογὴ νέου Μητροπολίτη στὴν Θεσσαλονίκη, φαίνεται νὰ εἶναι μόνο ἡ κορυφὴ τοῦ παγόβουνου. Ἀκούγεται ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος προωθεῖ σχέδιο ἀναβάθμισής της σὲ Πατριαρχεῖο τοῦ ἀπανταχοῦ Ἑλληνισμοῦ; Ἂν αὐτὸ ἔχει βάση, ποῦ ὁδηγούμαστε;

Ἀπάντηση: Χαίρομαι γιατί ἔχετε ἀντιληφθῆ ὅτι ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἦταν ἁπλῶς ἡ ἀφορμὴ καὶ τὸ παγόβουνο ποὺ φαίνεται. Τὰ αἴτια εἶναι ἄλλα καὶ βαθύτερα. Πιστεύω ὅτι τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι νομικό, ἀλλὰ βαθύτατα ἐκκλησιολογικό. Γράφηκε στὰ Μ.Μ.Ε. ὅτι παρατηροῦνται διάφορες ἐπιδιώξεις γιὰ ἀναβάθμιση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος σὲ Πατριαρχεῖο ὁλοκλήρου τοῦ ἑλληνισμοῦ. Ἐκεῖνο ποὺ γνωρίζω εἶναι ὅτι τέτοιες ἀντιλήψεις καλλιεργήθηκαν στὴν ἐποχὴ τῆς δικτατορίας τῶν συνταγματαρχῶν, ποὺ καὶ τότε δημιουργήθηκε μεγάλη κρίση στὶς σχέσεις μεταξὺ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μὲ συνέπεια τὴν πτώση τοῦ τότε Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου. Ἐπίσης, καὶ σήμερα μερικοὶ πολιτικοὶ ἄνδρες, ὅπως λέγεται, διακατέχονται ἀπὸ μερικὲς τέτοιες τάσεις μεγαλοϊδεατισμοῦ, μὲ ἄλλη βέβαια μορφή. Σύμφωνα μὲ αὐτὲς πρέπει κατ' ἀρχὰς νὰ γίνη ἑνοποίηση τοῦ κρατικοῦ μὲ τὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο στὴν Ἑλλάδα καὶ στὴν συνέχεια νὰ ἀκολουθήση ἡ προσάρτιση τῶν ἑλληνικῶν Ἐκκλησιῶν τῆς διασπορᾶς στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, μὲ τὴν ἀπόσπασή τους ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ἔτσι, κατ αὐτούς, ἡ Ἀθήνα θὰ γίνη τὸ κέντρο τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Μιὰ ἀρχὴ καὶ ἕνα πρῶτο πείραμα πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτὴ εἶναι ἡ συγκρότηση τοῦ "Συμβουλίου Ἀποδήμου Ἑλληνισμοῦ" (ΣΑΕ).

Πρόκειται γιὰ ἐπικίνδυνες θεωρίες καὶ ἀπόψεις, διότι χρησιμοποιεῖται ἡ Ἐκκλησία γιὰ πολιτικοὺς καὶ ἐθνικοὺς σκοπούς. Δὲν νομίζω ὅτι τέτοιες ἰδέες καλλιεργοῦνται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἐνῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τὸ ἀρνήθηκε αὐτό. Ὅμως τέτοιες ἐπικίνδυνες ἰδέες ὑποθάλπονται ἀπὸ μερικοὺς πολιτικοὺς καὶ ἐκκλησιαστικοὺς κύκλους, οἱ ὁποῖοι τελικὰ πέφτουν στὴν παγίδα τοῦ ἐθνικισμοῦ, εἴτε τοῦ πανσλαυϊστικοῦ, εἴτε τοῦ παναραβικοῦ ἐθνικισμοῦ, καθὼς ἐπίσης δίνουν ἐπιχειρήματα στὴν λεγόμενη "Σκοπιανικὴ Ἐκκλησία". Καὶ οἱ Σκοπιανοὶ ἰσχυρίζονται, ὅτι ἀφοῦ δημιουργήθηκε Σκοπιανικὸ Κράτος, γιατί νὰ μὴ ἔχουν καὶ αὐτοὶ τὴν δική τους ἀνεξάρτητη "Μακεδονικὴ" Ἐκκλησία, στὴν ὁποία θὰ συμπεριλαμβάνονται καὶ οἱ "Μακεδόνες" τῆς Αὐστραλίας καὶ τῶν ἄλλων μερῶν τοῦ κόσμου. Γι' αὐτὸ θεωρῶ ὅτι ἡ ὕπαρξη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μεταξὺ τῶν ἄλλων, ἀπομονώνει κάθε ἐθνοφυλετικὴ τάση, ἀποφεύγοντας τὸν κίνδυνο ποὺ προέρχεται ἀπὸ αὐτὲς καὶ γι' αὐτὸ πρέπει νὰ τὸ στηρίζουμε.

 

4. Ἐρώτηση: Τελικά, Σεβασμιώτατε, μήπως οἱ διαφορὲς μεταξὺ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δὲν ὀφείλονται σὲ διαφορετικὲς ἑρμηνεῖες τοῦ ὑφισταμένου κανονικοῦ καὶ νομικοῦ πλαισίου, ἀλλὰ σὲ προσωπικὲς φιλοδοξίες κυρίως;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνα πνευματικὸ Νοσοκομεῖο ποὺ θεραπεύει τὴν πνευματικὴ ἀσθένεια τῶν ἀνθρώπων. Ἔτσι μέσα στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχουν θεραπευθέντες, ποὺ εἶναι οἱ ἅγιοι, θεραπευόμενοι ποὺ εἶναι ὅσοι ἀγωνίζονται νὰ θεραπευτοῦν, καὶ ἀθεράπευτοι ὅσοι δὲν θέλουν νὰ θεραπευτοῦν. Εἶναι δὲ φυσικὸ νὰ ὑπάρχη αὐτὴ ἡ διάκριση, γιατί αὐτὸ συνδέεται μὲ τὴν προσωπικὴ ἐλευθερία, καὶ ἔτσι ὑπάρχουν ἄνθρωποι, Κληρικοὶ καὶ λαϊκοί, μὲ διάφορα πάθη μέσα στὴν Ἐκκλησία.

Γεγονὸς ὅμως εἶναι ὅτι στὴν συγκεκριμένη περίπτωση ἔγιναν ἄστοχες κινήσεις καὶ προτάσεις ἀπὸ Ἀρχιερεῖς ποὺ πυροδότησαν τὴν κατάσταση. Τὸ πρόβλημα ξεκίνησε ἀπὸ τὸ 1998 ὅταν ἕνας Ἀρχιερεὺς πρότεινε στὴν Ἱεραρχία νὰ μνημονεύεται ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν ἀπὸ τοὺς λειτουργοῦντας Ἀρχιερεῖς, ἐνῷ τώρα μνημονεύεται ἡ Ἱερὰ Σύνοδος, ἐπειδὴ τὸ σύστημα διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι Συνοδικό. Στὴν συνέχεια, ἄλλος Ἀρχιερεὺς ἔκανε σχετικὴ εἰσήγηση στὴν Ἱεραρχία νὰ μνημονεύεται ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἀκόμη καὶ στὶς Ἐπαρχίες τῆς Βορείου Ἑλλάδος, τῶν ὁποίων οἱ Ἀρχιερεῖς μνημονεύουν τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη, καθὼς ἐπίσης καὶ ἄλλοι Ἀρχιερεῖς τὸ ἐφήρμοσαν στὴν πράξη, γιὰ προσωπικούς τους λόγους. Ὅμως τὸ Πατριαρχεῖο ἀντέδρασε τότε γιὰ πρώτη φορά, μὲ ἀποστολὴ Πατριαρχικοῦ Γράμματος, γιατί κάτι τέτοιο θὰ ἀνέτρεπε τὸ ἐκκλησιαστικὸ θεσμικὸ σύστημα διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ἄρχισε ἡ κρίση στὶς σχέσεις μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν. Ἠμουν μέλος τῆς σχετικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς καὶ γνωρίζω ὅλες τὶς λεπτομέρειες γιὰ τὸ πῶς ἄρχισε ἡ κρίση μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν.

 

5. Ἐρώτηση: Ἔχει συνειδητοποιήσει, νομίζετε, ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τί θὰ σήμαινε γιὰ τὸν Ἑλληνισμὸ τυχὸν περαιτέρω ἀποδυνάμωση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὅπως ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας καὶ ἐνδεχομένως τὸ Βατικανὸ ἐπιδιώκουν;

Ἀπάντηση: Ἡ ὅλη ἐξέλιξη τῆς καταστάσεως καὶ ἡ παραπληροφόρηση γύρω ἀπὸ τὸ θέμα αὐτὸ συντελεῖ στὴν ἀποδυνάμωση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Εἶναι γνωστὸν ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Μόσχας, μετὰ τὴν πτώση τῆς Κωνσταντινουπόλεως τὸ 1453, ἀνέπτυξε τὴν θεωρία τῆς Τρίτης Ρώμης καὶ διεκδικεῖ τὴν πρωτοκαθεδρία ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, περιθωριοποιῶντας τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Καὶ τώρα τὸ ἐπιδιώκει μὲ τὴν προσπάθεια ἀναβαθμίσεως μερικῶν Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν. Τὸ Βατικανὸ ἐπίσης ἐπιδιώκει ἢ χαίρεται μὲ τὰ προβλήματα ποὺ δημιουργοῦνται στὴν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Προσωπικὰ πίστευα ἀπὸ παλαιὰ ὅτι ἡ ἐπιμονὴ τοῦ Πάπα νὰ ἔλθη στὴν Ἀθήνα ἐκινεῖτο σὲ αὐτὴν τὴν προοπτική. Αὐτὸν τὸν κίνδυνο τὸν ἔχουν συνειδητοποιήσει πολλοὶ Ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

 

6. Ἐρώτηση: Ἡ παρατηρούμενη ἀπὸ πολλὲς πλευρὲς προσπάθεια ἀποδυνάμωσης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου θὰ λέγατε ὅτι ὀφείλεται σὲ μιὰ τάση ἐθνικοποίησης τῶν ἐπὶ μέρους Ἐκκλησιῶν στὸ χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας; Καὶ ἂν ναί, αὐτὸ εἶναι καλὸ ἢ κακὸ γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία;

Ἀπάντηση: Ὁ ἐθνοφυλετισμὸς ἀποτελεῖ τὸν μεγαλύτερο κίνδυνο τῆς συγχρόνου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἡ Πατριαρχικὴ Σύνοδος τοῦ 1872, ποὺ λειτούργησε ὅπως ἡ Σύνοδος ποὺ ἔγινε πρὶν λίγες ἡμέρες στὴν Κωνσταντινούπολη, κατεδίκασε τὸν ἐθνοφυλετισμὸ ὡς αἵρεση. Μὲ τὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 ἀναπτύχθηκε ὁ ἑλληνικὸς ἐθνικισμός. Μὲ τὴν βουλγαρικὴ ἐξαρχία τὸ 1870 καλλιεργήθηκε ὁ βουλγαρικὸς καὶ κατ' ἐπέκταση ὁ σλαυϊκὸς ἐθνικισμός. Καὶ μὲ τὴν κατάληψη τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας ἀπὸ τοὺς Ἄραβας, μὲ τὴν συνεργασία τῆς Τσαρικῆς Ρωσίας, ὅπως ἐκφράσθηκε ἀπὸ τὸν Ρῶσο Πρόξενο στὴν Συρία Μπηλάηεφ, τὸ 1896, ἐκφράστηκε ὁ ἀραβικὸς ἐθνικισμός. Αὐτὸ εἶναι καὶ τὸ μεγάλο πρόβλημα τῶν ἡμερῶν μας, ὅπως τὸ βλέπει κανεὶς στὴν Εὐρώπη, κυρίως ὅμως στὴν Ἀμερική, ποὺ οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες εἶναι "ἐθνικὲς" Ἐκκλησίες, ἀφοῦ ἦταν Ἐκκλησίες μεταναστῶν καὶ μετέφεραν τὶς παραδόσεις καὶ τὸ πνεῦμα τῶν πατρίδων τους. Συνέπεια αὐτοῦ τοῦ προβλήματος εἶναι ὅτι οἱ ξένοι βλέπουν τὴν παρουσία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας σὲ ἑλληνόφωνη, σλαυόφωνη καὶ ἀραβόφωνη Ὀρθοδοξία. Τώρα δὲ μὲ τὴν κρίση στὶς σχέσεις μεταξὺ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, παρουσιάζεται καὶ διάσπαση μεταξὺ τῶν ἑλληνοφώνων Ἐκκλησιῶν, ἀκόμη καὶ στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀμερικῆς. Ὑπάρχει ὁ κίνδυνος νὰ ἐπαναληφθῆ στὶς ἡμέρες μας, μὲ ἄλλη μορφή, ἡ διάσπαση τῶν Ἑλληνικῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀμερικῆς στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰῶνος σὲ βασιλόφρονας καὶ βενιζελικούς. Πρέπει νὰ προσέξη αὐτὸ τὸ σημεῖο πολὺ κυρίως ἡ πολιτικὴ Ἡγεσία τοῦ τόπου. Δὲν εἶναι καιρὸς γιὰ πειράματα στὸν χῶρο τοῦ ἑλληνισμοῦ καὶ κυρίως στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία πρέπει νὰ ἐκφράζη τὴν ἑνότητα καὶ ὄχι τὴν διαιρεμένη κοινωνία.

Ὁ κίνδυνος ἀποδυναμώσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου φαίνεται στὴν Ἀμερική. Εἶναι γνωστὸν ὅτι στὴν Ἀμερικανικὴ Ἤπειρο δὲν ὑπάρχει ἑνιαία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἀλλὰ κάθε Πατριαρχεῖο καὶ κάθε αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία ἔχει καὶ τὶς δικές του Ἐκκλησίες. Τὸ πρόβλημα τῆς Διασπορᾶς εἶναι ἕνα πρόβλημα μὲ τὸ ὁποῖο πρόκειται νὰ ἀσχοληθῇ ἡ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος ποὺ προετοιμάζεται. Ἐπίσης, ὑπάρχουν καὶ πολλὲς Ἐκκλησίες Παλαιημερολογιτῶν ἢ Ἐπίσκοποι ἀχειροτόνητοι. Γιὰ νὰ διασφαλισθῇ ἡ ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καὶ νὰ ἀντιμετωπισθοῦν μερικὰ προβλήματα, δημιουργήθηκε ἡ λεγομένη SCOBA (Σύνοδος Κανονικῶν Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων Ἀμερικῆς) ὑπὸ τὴν προεδρία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀμερικῆς ποὺ ὑπάγεται στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Μπορεῖτε νὰ φανταστῆτε τὴν ζημιὰ ποὺ θὰ ὑποστῇ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὴν Ἀμερική, μὲ τὴν ἀποδυνάμωση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τὸ ὁποῖο διακρίνεται ἀπὸ τὴν οἰκουμενική του ἀποστολὴ καὶ διασφαλίζει τὴν ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν;

 

7. Ἐρώτηση: Ἔχει εἰπωθεῖ, Σεβασμιώτατε, ὅτι γιὰ νὰ ἐνταχθῇ ἕνας ἄνθρωπος στὴν παγκοσμιότητα, προϋπόθεση εἶναι νὰ μάθη νὰ ζῇ καὶ πέρα ἀπὸ τὸν ἑαυτό του. Γιὰ τοὺς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας αὐτὸ ἰσχύει πολὺ περισσότερο ἂν θέλουν πραγματικὰ νὰ προσφέρουν μὲ τὸ παράδειγμά τους.

Σπανίως ὅμως βλέπουμε τέτοια παραδείγματα καὶ τὸ ἐρώτημα εἶναι μήπως τελικὰ ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ χῶρος πνευματικὸς ποὺ ἔπρεπε νὰ εἶναι ἔχει καταστεῖ χῶρος ἀπνευμάτιστος; Καὶ δὲν ἐννοῶ θεολογικά.

Ἀπάντηση: Ἀσφαλῶς ὑπάρχει διαφορὰ μεταξὺ παγκοσμιότητας καὶ παγκοσμιοποίησης. Ἡ παγκοσμιότητα ἔχει σχέση μὲ τὴν λεγόμενη πολυπολιτισμικὴ κοινωνία στὴν ὁποία ὁδηγούμαστε καὶ εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ ζήσουμε. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔζησε πάντα σὲ μιὰ πολυπολιτισμικὴ κοινωνία. Γιὰ τὴν καλὴ συνύπαρξη τῶν διαφόρων πολιτισμῶν πρέπει νὰ ἐφαρμοσθῇ ἡ λεγομένη ἀρχὴ τῶν συστημάτων, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία πρέπει νὰ ὑπάρχουν τρεῖς προϋποθέσεις ἤτοι σαφὴς γνώση τῶν ὁρίων μεταξὺ τῶν παραδόσεων, σεβασμὸς τῆς ἄλλης πολυπολιτισμικῆς ὁμάδας καὶ γέφυρα ἐπικοινωνίας μεταξὺ τῶν διαφόρων πολυπολιτισμικῶν ὁμάδων. Ἔτσι ἀποφεύγεται τόσο ἡ πολιτιστικὴ ἀλλοτρίωση ὅσο καὶ ὁ φονταμενταλισμός. Ὅταν μιὰ Ἐκκλησία δὲν κινεῖται μέσα σὲ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ εἶναι ἢ ἐκκοσμικευμένη ἢ φονταμενταλιστική, καθὼς ἐπίσης εἶναι "ἀπνευμάτιστη", ὅπως τὸ χαρακτηρίζετε.

 

8. Ἐρώτηση: Ἀκούσθηκαν τὸν τελευταῖο καιρὸ κάποιες ἀπόψεις γιὰ τὸ ὅτι εἶναι ἀνάγκη νὰ χωρισθῇ ἡ Πολιτεία ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία γιὰ νὰ μὴ διαταράσσωνται οἱ μεταξύ τους σχέσεις. Ποιά εἶναι ἡ γνώμη σας;

Ἀπάντηση: Πράγματι, παρετήρησα ὅτι ἡ πρόσφατη συζήτηση περιστράφηκε καὶ πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτή. Διετύπωσα δὲ γραπτῶς τὴν ἄποψη ὅτι αὐτὴ ἡ συζήτηση γιὰ τὴν διαπάλη μεταξὺ κανονικότητος καὶ νομιμότητος, θὰ γίνη ἀφορμὴ νὰ ἐπιχειρηθῇ, ἐνδεχομένως, μὲ τὴν πρώτη εὐκαιρία, ὅταν θὰ γίνη ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος, νὰ βγῇ ἀπὸ τὸ τρίτο ἄρθρο του ἡ ἀναφορὰ στὸν Συνοδικὸ Τόμο τοῦ 1850 καὶ τὴν Πατριαρχικὴ Πράξη τοῦ 1928, ἢ νὰ γίνουν μερικὲς ἄλλες ρυθμίσεις καὶ ἀλλαγὲς στὶς σχέσεις μεταξὺ τῆς πολιτικῆς καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως, γιὰ νὰ μὴ ἐμπλέκεται ἡ Πολιτεία σὲ αὐτές τις ἐνδοεκκλησιαστικὲς διενέξεις.

Ἁπλῶς ὅμως θὰ ἤθελα νὰ σημειώσω ὅτι ὅταν διαβάση κανεὶς προσεκτικὰ τὸ τρίτο ἄρθρο τοῦ Συντάγματος σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸ δέκατο τρίτο ἄρθρο του θὰ διαπιστώση ὅτι δὲν ὑφίστανται μεγάλες ἐμπλοκὲς καὶ δὲν χρειάζεται ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος γιὰ νὰ γίνουν μερικὲς νομοθετικὲς ἀλλαγές. Ἄλλωστε, καὶ ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δὲν προβλέπεται ἀπὸ τὸ Σύνταγμα νὰ εἶναι νόμος τοῦ Κράτους. Θὰ μποροῦσε ἕνας νόμος τῆς Πολιτείας νὰ ρυθμίζη τὸ νομικὸ καθεστὼς ποὺ θὰ διέπη τὴν Ἐκκλησία σὲ σχέση μὲ τὴν Πολιτεία, ὅπως γίνεται μὲ τὸ Γερμανικὸ Σύνταγμα, ὅπως καὶ μερικὰ ἄλλα ζητήματα καὶ νὰ δίδεται ἡ δυνατότητα στὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία νὰ καταρτίζη τὸν Καταστατικὸ τῆς Χάρτη καὶ νὰ ἐκδίδη κανονιστικὲς διατάξεις γιὰ νὰ διοικῆται σύμφωνα μὲ τοὺς Ἱεροὺς Κανόνας.

Βρίσκω τὴν εὐκαιρία νὰ ὑπογραμμίσω ὅτι προσωπικὰ θεωρῶ ὑποτιμητικὸ νὰ γράφεται στὸν Καταστατικὸ Χάρτη (Νόμο τοῦ Κράτους) ὅτι ὁ Μητροπολίτης δίδει ἐνώπιον τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας, τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καὶ τοῦ Ὑπουργοῦ Παιδείας τὴν διαβεβαίωση "περὶ τῆς ἐκπληρώσεως τῶν "ἀρχιερατικῶν" αὐτοῦ καθηκόντων" (ἄρθ. 26 τοῦ Νόμου 590/1977), ἀφοῦ προηγήθηκε ἡ ἀρχιερατικὴ ὁμολογία κατὰ τὴν διάρκεια τῆς χειροτονίας του.

Γενικὰ πρέπει νὰ γίνη κάτι πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτή, δηλαδὴ στὴν ἐλευθεροποίηση, τόσο ὡς πρὸς τὴν διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας ὅσο καὶ πρὸς τὴν ἀπόδοση τῆς ἐκκλησιαστικῆς δικαιοσύνης, ἀλλὰ αὐτὸ πρέπει νὰ γίνη μέσα σὲ μιὰ ἤρεμη ἀτμόσφαιρα καὶ ὄχι σὲ ἐντάσεις.

 

9. Ἐρώτηση: Στὸν χῶρο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ποιοὶ ἀπὸ τοὺς σημερινοὺς Ἱεράρχες νομίζετε ὅτι ξεχωρίζουν;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μαζὶ μὲ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο, ἀποτελεῖται ἀπὸ 81 Ἀρχιερεῖς, οἱ ὁποῖοι διακρίνονται ἀπὸ πολλὰ καὶ ποικίλα χαρίσματα. Δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ ἔχουν ὅλοι τὰ ἴδια χαρίσματα, γιατί τότε δὲν θὰ ὑπῆρχε ἀληθινὴ κοινωνία. Δὲν θὰ ἤθελα αὐτὴν τὴν στιγμὴ νὰ ἀναφέρω ὀνόματα, γιατί θὰ ἀδικήσω διαφόρους ἀδελφούς. Πάντως οἱ Ἀρχιερεῖς ποὺ ξεχωρίζουν σὲ διαφόρους τομεῖς δὲν εἶναι μόνον αὐτοὶ ποὺ παρουσιάζονται στὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης.

10. Ἐρώτηση: Γιὰ τὸν Ἀλβανίας Ἀναστάσιο ποιά εἶναι ἡ γνώμη σας;

Ἀπάντηση: Γνωρίζω τὸν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίκοπο Ἀλβανίας ἀπὸ Πρεσβύτερο καὶ τὸν ἐκτιμοῦσα, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνος μὲ ἀγαποῦσε. Ὑπῆρχε μιὰ στενὴ σχέση καὶ ἐπικοινωνία μεταξὺ τοῦ Μάκ. Ἀλβανίας κ. Ἀναστασίου καὶ τοῦ ἀειμνήστου Γεροντός μου Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμπωπίας κυροῦ Καλλινίκου. Εἶχε ἔλθει πολλὲς φορὲς στὴν Ἔδεσσα γιὰ ὁμιλίες καὶ θεῖες Λειτουργίες. Ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καὶ πάσης Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος εἶναι ἐκφραστὴς τῆς παγκοσμιότητος τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, εἶναι ἔξυπνος ἄνθρωπος, ἔχει πολλὰ χαρίσματα καὶ εἶναι γνώστης τῶν συγχρόνων προβλημάτων καὶ γι' αὐτὸ συνεργάζεται στενὰ μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τὸ ὁποῖο τὸν ἀξιοποιεῖ σὲ διάφορες ἐκκλησιαστικὲς ἀποστολές.

Τελειώνοντας θὰ ἤθελα νὰ ὑπογραμμίσω ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο εἶναι εὐλογημένο ἀπὸ τοὺς Πατέρας τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καὶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος εἶναι μιὰ ζωντανὴ Ἐκκλησία, γι' αὐτὸ καὶ πρέπει τὸ ταχύτερο ἡ κρίση αὐτὴ νὰ περατωθῇ καὶ νὰ ὑπάρχη στενὴ ἐπικοινωνία μεταξύ τους γιὰ τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, τὴν ἑνότητα τῆς κοινωνίας καὶ τὴν ἀποτροπὴ τῶν διαφόρων ἐθνοφυλετισμῶν.-

Ἡ Ποιμαντικὴ τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

στὴν δημοσιογράφο κ. Γωγὼ Καραλή, γιὰ τὴν Ἐφημερίδα "Πελοπόννησος" Πατρῶν

(Δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα "Πελοπόννησος", τὴν Κυριακὴ 5-9-2004)

 

1. Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι ἡ ἄποψή σας γιὰ τὸ ντόπιγκ;

Ἀπάντηση: Τὸ θέμα του ντόπιγκ εἶναι μεγάλο καὶ ἡ Συνοδικὴ Ἐπιτροπή μας εἶχε ἀσχοληθῇ ἰδιαίτερα καὶ μὲ τὸ ζήτημα αὐτό, διότι ἕνα μέλος της, ὁ ἀείμνηστος Ἰωάννης Κοΐνης χειρουργὸς ἰατρὸς στὸν "Εὐαγγελισμὸ" καὶ πρώην Βαλκανιονίκης, ἐγνώριζε καλὰ τὸ θέμα, ἔγραψε δὲ καὶ σχετικὸ βιβλίο. Εἶναι σοβαρὸ θέμα, διότι ἀκόμη καὶ ἡ ΔΟΕ δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ἐπιλύση πλήρως. Ἔχει καταρτίσει μία λίστα ἀπαγορευμένων οὐσιῶν (διεγερτικά, ναρκωτικά, ἀναβολικά, ὁρμόνες, οἰστρογόνα, οὐσίες ἀπόκρυψης κλπ.) ὑπάρχουν ὅμως καὶ ἄλλες οὐσίες ποὺ δὲν ἀπαγορεύονται, ὅπως καὶ ἄλλες οὐσίες ποὺ δὲν ἀνιχνεύονται ἀκόμη. Ἐπίσης γιὰ νὰ ἀπαγορευθῇ μιὰ οὐσία, πρέπει νὰ βρεθῇ μιὰ μέθοδος ποὺ θὰ ἀποδεικνύη ἐπιστημονικὰ τὴν ὕπαρξη τῆς οὐσίας στὰ οὖρα τοῦ ἀθλητοῦ σὲ πυκνότητα ἀνώτερη τῆς ἐπιτρεπομένης. Ἀκόμη ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ κυκλοφορεῖ στὴν ἀγορὰ μία οὐσία, μπορεῖ νὰ περάσουν δυόμιση ὤς ἕξι χρόνια γιὰ νὰ βρεθοῦν μέθοδοι ἀνιχνεύσεως καὶ νὰ θεωρῆται ἀπηγορευμένη, ὁπότε οἱ ἀθλητὲς μέχρι τότε μπορεῖ νὰ τὴν λαμβάνουν χωρὶς νὰ ἀνιχνεύεται. Βέβαια καὶ στὸ θέμα τοῦ καταρτισμοῦ τῆς λίστας ἀπαγορευτικῶν οὐσιῶν ὑπάρχουν σοβαρὲς παρεμβάσεις ἀπὸ φαρμακοβιομηχανίες. Αὐτὰ δείχνουν τὴν εὐρύτητα τοῦ θέματος.

Πρέπει νὰ σημειωθῇ ὅτι ὁ Σπύρος Λούης ἔτρεξε στὸν Μαραθώνιο δρόμο σὲ 2:58΄:50΄΄ ἐνῷ στοὺς Ἀγῶνες ποὺ μόλις ἔληξαν, ὁ πρῶτος νικητὴς τοῦ Μαραθωνίου διήνυσε τὴν ἴδια ἀπόσταση σὲ 2:10΄:55΄΄, δηλαδὴ κατέβασε τὸν χρόνο κατὰ 47΄:55΄΄, περίπου μιὰ ὥρα, κατὰ τὸ ἕνα τρίτο. Αὐτό, παρὰ τὴν ἰδιαίτερη τεχνική, εἶναι δύσκολο νὰ γίνη καὶ πιστεύω κινεῖται πέρα ἀπὸ τὶς ἀνθρώπινες δυνάμεις. Καὶ τὸ ἐρώτημα τίθεται τὸ τί θὰ συμβῇ ἂν ἐφαρμοσθῇ τὸ γενετικὸ ντόπιγκ ποὺ ἔρχεται ἀκάθεκτα καὶ θεωρεῖται ὅτι τὰ πρῶτα δείγματα θὰ τὰ ἀντιμετωπίσουμε στοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες στὸ Πεκίνο τὸ 2008.

Οἱ ἀθλητὲς ἀπὸ τὴν πλευρά τους, ποὺ ἔχουν ἀγάπη γιὰ τὸν ἀθλητισμό, ἐμπιστεύονται τὸν προπονητή τους, καὶ δέχονται νὰ λαμβάνουν τὰ "συμπληρώματα διατροφῆς" ὅπως τοὺς τὰ χαρακτηρίζει, χωρὶς ἐνδεχομένως νὰ γνωρίζουν περὶ τίνος πρόκειται. Εἶναι δὲ γνωστὸν ὅτι ὁ ἔλεγχος ντόπιγκ γίνεται ἐπιλεκτικά. Ὅλα αὐτὰ δείχνουν ὅτι εἶναι μεγάλο τὸ πρόβλημα τοῦ ντόπιγκ καὶ πολλοὶ προτείνουν ὅτι ἡ ἐπίλυσή του δὲν θὰ προέλθη ἀπὸ τὴν λίστα τῶν ἀπαγορευμένων οὐσιῶν, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κατάργηση τοῦ ἐπαγγελματικοῦ ἀθλητισμοῦ, τὴν ἐπικράτηση τοῦ ἐρασιτεχνικοῦ ἀθλητισμοῦ καὶ τὴν καθιέρωση ἐρασιτεχνικῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων, μὲ μόνιμη τέλεσή τους, διεθνοποιημένη περιοχή, μικρότερης διάρκειας ἀγώνων, μείωση τῶν ἀθλημάτων. Μπορεῖ νὰ φαίνονται ἀνέφικτες αὐτὲς οἱ λύσεις στὴν ἐμπορευματοποιημένη κοινωνία ποὺ ζοῦμε, ἀλλὰ ἂν δὲν γίνη κάτι τέτοιο, τότε εἶναι ὑποκρισία νὰ μιλᾶμε γιὰ ἀντιντόπιγκ καὶ γιὰ "καθαροὺς" Ὀλυμπιακοὺς ἀγῶνες.

 

2. Ἐρώτηση: Ὅλα αὐτὰ δὲν ἀποτελοῦν ἐπέμβαση στὸ ἔργο τοῦ Θεοῦ; Πῶς ἡ Ἐκκλησία βλέπει αὐτὸ τὸ ζήτημα;

Ἀπάντηση: Πολλὰ πράγματα στὴν ἐποχή μας εἶναι ὑπερβολικὴ ἐπέμβαση στὴν φυσικὴ ζωή. Μέσα σ' αὐτὰ ἐντάσσεται καὶ ὁ πρωταθλητισμός. Βεβαίως ἡ Ἐκκλησία δὲν δέχεται τὶς ὑπερβολὲς ἀπ' ὁπουδήποτε καὶ ἂν προέρχονται. Χρειάζεται μία ἰσορροπία. Ἀκόμη καὶ ὁ Ἀριστοτέλης ἔλεγε ὅτι "τά τε ὑπερβάλλοντα γυμνάσια καὶ τὰ ἐλλείποντα φθείρει τὴν ψυχὴν· σώζεται δὲ ἡ σωφροσύνη ὑπὸ τῆς μεσότητος".

 

3. Ἐρώτηση: Πόσο ὁ πρωταθλητισμὸς προάγει τὸ πνεῦμα;

Ἀπάντηση: Αὐτὸ εἶναι ἕνα πρόβλημα, γιατί ἄλλο εἶναι ὁ ἀθλητισμὸς καὶ ἄλλο ὁ πρωταθλητισμός. Πρέπει νὰ γίνεται διάκριση μεταξὺ αὐτῶν τῶν δύο. Ἡ Ἐκκλησία χρησιμοποιεῖ στὶς νεανικές της συναντήσεις, κατασκηνώσεις κλπ., τὸν ὑγιῆ ἀθλητισμό, ὁ ὁποῖος μαζὶ μὲ τὴν προσπάθεια καλλιεργήσεως τῆς ψυχῆς βοηθᾶ στὴν ἐξισορρόπηση τοῦ ἀνθρώπου.

Σήμερα, δυστυχῶς, δίνεται μεγάλη προσοχὴ μόνον στὸ σῶμα ποὺ καταλήγει σὲ μιὰ σωματολατρεία. Τὸ σύνθημα "γρηγορότερα - ψηλότερα – δυνατότερα", εἶναι αἰτία πολλῶν ἀρνητικῶν καταστάσεων στὸν ἀθλητισμό.

Γενικά, μαζὶ μὲ τὸν ἀθλητισμὸ πρέπει νὰ καλλιεργῆται καὶ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε νὰ ὑπάρχη μία ἰσορροπία στὸν ἄνθρωπο. Αὐτὸ ὑπογραμμίζει ὁ ἅγιος Νεκτάριος σὲ σχετικὴ μελέτη του μὲ τίτλο "Περὶ γυμναστικῆς".

 

4. Ἐρώτηση: Ὡς Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος καὶ ὡς Πρόεδρος τῆς ἁρμοδίας Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς εἶσθε ἱκανοποιημένος ἀπὸ τοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες;

Ἀπάντηση: Ἀπὸ πλευρᾶς Ἐκκλησίας δὲν εἴχαμε σύμπραξη σὲ ὅλα αὐτὰ ποὺ ἔγιναν. Ἐμεῖς ἀντιμετωπίσαμε τὴν πρόκληση αὐτὴ μέσα ἀπὸ τὴν ποιμαντικὴ προοπτικὴ τῆς Ἐκκλησίας. Εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ ἀντιμετωπίζουμε ποιμαντικὰ κάθε περίπτωση, ἀκόμη καὶ αὐτὲς ποὺ δὲν συμφωνοῦμε.

Στὸ Ὀλυμπιακὸ χωριό μας παρεχώρησαν ἕναν χῶρο γιὰ τὶς θρησκευτικὲς ἀνάγκες τῶν Ὀρθοδόξων ἀθλητῶν, ἐθελοντῶν καὶ ἐργαζομένων ἐκεῖ, ποὺ προέρχονταν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα καὶ ἄλλες Ὀρθόδοξες Χῶρες καὶ ἀποτελοῦσαν ἕναν πληθυσμὸ περίπου τριάντα χιλιάδων (30.000) ἀτόμων. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτούς, ἰδίως Ἕλληνες καὶ Σλαῦοι Ἀθλητές, ὅπως καὶ ἐργαζόμενοι καὶ ἐθελοντὲς ἦταν Χριστιανοὶ Ὀρθόδοξοι. Ἀρκετοὶ ἐκκλησιάστηκαν, ζήτησαν νὰ γίνη ἀκολουθία τοῦ Εὐχελαίου, παρακολούθησαν Παρακλήσεις, ζήτησαν τὴν συμπαράσταση τῶν Ἱερέων.

Ἀκόμη ἀσχοληθήκαμε ἔμμεσα μὲ τὴν τελετὴ ἔναρξης τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων. Πρὶν δύο χρόνια συναντηθήκαμε μὲ τὸν Δημήτρη Παπαϊωάννου καὶ εἴχαμε μία ἐνδιαφέρουσα συζήτηση μαζί του. Βέβαια δὲν μᾶς ἀπεκάλυψε τὰ σχέδιά του, μᾶς ἄκουσε ὅμως μὲ πολὺ προσοχή. Εἴχαμε ἐπισημάνει λοιπὸν πῶς ἂν στὸ Σίδνεϊ, κατὰ τὴν τελετὴ ἔναρξης, παρουσιάστηκε ἡ μικρὴ παράδοση τῆς Αὐστραλίας, πολὺ περισσότερο στὴν Ἑλλάδα θὰ ἔπρεπε νὰ παρουσιασθῇ ἢ ὅλη διαχρονικὴ παράδοσή της, νὰ ἀρχίση δηλαδὴ ἡ θεματολογία ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα καὶ νὰ φθάση στὴν σύγχρονη Ἑλλάδα. Καὶ τὸ εἴπαμε αὐτό, διότι ἐπικρατοῦσε μιὰ παγανιστικὴ ἀντίληψη ἐκείνη τὴν ἐποχή, κατὰ τὴν ὁποία στὴν τελετὴ ἔναρξης νὰ μὴ παρουσιασθῇ ὅλη ἡ ἱστορία μας, κυρίως νὰ ἀπαλείψουν τὸ Βυζάντιο, γιατί τότε μὲ αὐτοκρατορικὸ διάταγμα σταμάτησαν οἱ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες. Ἐμεῖς ὅμως εἴχαμε διαφορετικὴ ἄποψη ἐπὶ τοῦ θέματος, ὅτι δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἀγνοηθῇ μιὰ ἱστορικὴ περίοδος. Διεπίστωσα δὲ ὅτι στὶς τελετὲς αὐτὲς πέρασαν καὶ τὸ Βυζάντιο καὶ ἡ σύγχρονη κοινωνικὴ ζωή. Αὐτὸ ὀφείλεται καὶ στὴν κ. Γιάννα Ἀγγελοπούλου καὶ στὸν Δημήτρη Παπαϊωάννου.

Παράλληλα μὲ τὶς πολλὲς συναντήσεις ποὺ εἴχαμε, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ ἐγώ, μὲ τὴν κ. Γιάννα Ἀγγελοπούλου, εἴχαμε ἐπισημάνει πῶς καὶ ἡ Ἐκκλησία θὰ μποροῦσε νὰ ἔχη κάποια συμμετοχὴ στὴν τελετὴ ἔναρξης, γιὰ νὰ μὴ δοθῇ ἡ ἐντύπωση ὅτι ἐδῶ κατοικοῦν ἀρχαῖοι Ἕλληνες, ἀλλὰ ζοῦν Χριστιανοὶ ὀρθόδοξοι. Δὲν ἦταν βέβαια δυνατὸν ἡ τελετὴ νὰ ἀρχίση μὲ ἀκολουθία ἢ προσευχή, ἀλλὰ τελικὰ ἡ χορωδία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τραγούδησε τὸν ὀλυμπιακὸ ὕμνο, ποὺ συνέταξε ὁ ἐθνικός μας ποιητὴς Κωστῆς Παλαμᾶς, ὁ ἐκφραστὴς αὐτὸς τῆς Ρωμηοσύνης.

 

5. Ἐρώτηση: Γενικὰ εἶσθε ἱκανοποιημένος ἀπὸ τοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες ποὺ ἔγιναν στὴν Ἑλλάδα;

Ἀπάντηση: Θὰ μείνω μόνον στὴν ἐκκλησιαστικὴ πλευρὰ τοῦ θέματος, γιατί στὰ ὑπόλοιπα δὲν θέλω νὰ ἀναμειχθῶ. Συγκροτήσαμε μιὰ ὁμάδα εἴκοσι Ἱερέων, ἡ ὁποία ἐργάστηκε πολὺ καλὰ στὸ Ὀλυμπιακὸ χωριὸ καὶ ἀπέσπασε τὰ συγχαρητήρια πολλῶν ὑπευθύνων. Σὲ μιὰ πρόσφατη ἐπίσκεψη τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ποὺ τὸν συνόδευα στὸ Ὀλυμπιακὸ χωριό, ὁ Δήμαρχος τοῦ Χωριοῦ ἐξέφρασε τὴν ἱκανοποίησή του γιὰ τὸν τρόπο ποὺ λειτούργησε τὸ θρησκευτικὸ κέντρο καὶ ἰδίως τὸν τρόπο ποὺ ἐργάσθηκε ἡ ὁμάδα τῶν ὀρθοδόξων Κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι ἦταν πολύγλωσσοι, ἕνας γνώριζε πέντε γλῶσσες, καὶ μποροῦσαν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ ὅλους τοὺς ὀρθοδόξους. Ἦταν χαρούμενοι καὶ εὐπροσήγοροι (εἴχαμε κάνει κάποια ἐκπαίδευση) καὶ ἐκφράζονταν μὲ μειλιχιότητα, δίχως φανατισμούς. Στὸ θρησκευτικὸ Κέντρο, σὲ ἄλλους βέβαια χώρους, ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς Χριστιανούς, βρίσκονταν Ἑβραῖοι, Μουσουλμᾶνοι Ἰνδουϊστὲς καὶ Βουδιστές. Οἱ Ἱερεῖς μας εἶχαν συζητήσεις μαζί τους. Ἔτσι διαφυλάξαμε τὴν παράδοσή μας, κάναμε ποιμαντικὴ μὲ αὐτοὺς ποὺ τὸ ἐζήτησαν καὶ ταυτόχρονα σεβαστήκαμε καὶ τὴν παράδοση τῶν ἄλλων. Ἦταν μιὰ πιλοτικὴ ἐργασία γιὰ τὸ πῶς μπορεῖ νὰ λειτουργήση μιὰ πολυπολιτισμικὴ κοινωνία.

 

6. Ἐρώτηση: Δηλαδὴ πήραμε καὶ ἐκεῖ ἄριστα;

Ἀπάντηση: Νομίζω ὅτι ἔγινε μιὰ πολὺ καλὴ ἐργασία, ὅπως τὸ ἐπεσήμαναν καὶ μερικοὶ δημοσιογράφοι στὶς ἐφημερίδες τους καὶ οἱ Ἱερεῖς μας ἀπέκτησαν μιὰ πολὺ καλὴ ἐμπειρία. Ὅπως μᾶς εἶπαν, στὸ Σίδνεϊ δὲν ὑπῆρχε ἀντίστοιχο θρησκευτικὸ Κέντρο. Ἔτσι ἱκανοποιήθηκε ἡ θρησκευτικὴ ἀναζήτηση τῶν ἀνθρώπων χωρὶς νὰ ὑπάρχουν ἀκρότητες ἢ ἀντιπαλότητες, χωρὶς νὰ γίνη παράβαση τῶν ἱερῶν Κανόνων καὶ ὅλα ἐξελίχθηκαν σὲ ἕνα κλίμα εἰρήνης καὶ ἀγάπης. Κατὰ τὴν ἐπίσκεψή μας στὸ Ὀλυμπιακὸ χωριὸ καὶ στὸ θρησκευτικὸ Κέντρο, ὁ Μάκ. Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστόδουλος εἶχε ἰδιαίτερες συναντήσεις καὶ συζητήσεις καὶ μὲ τοὺς ἀρχηγοὺς τῶν Βουδιστῶν καὶ τῶν Μουσουλμάνων, ποὺ παρευρίσκονταν ἐκείνη τὴν ὥρα ἐκεῖ. Εἶναι γνωστὸν ὅτι βασικὴ ἀρχὴ τῆς ΔΟΕ εἶναι νὰ ἱκανοποιοῦνται τὰ θρησκευτικὰ συναισθήματα τῶν ἀνθρώπων ποὺ διαμένουν στὸ Ὀλυμπιακὸ χωριό, ἀλλὰ νὰ μὴ θεωρῆται τὸ Ὀλυμπιακὸ χωριὸ ὡς χῶρος Ἱεραποστολῆς.

 

7. Ἐρώτηση: Θὰ συνεχίσετε μὲ τοὺς Παραολυμπιακούς;

Ἀπάντηση: Βεβαίως θὰ συνεχίσουμε, διότι ὑπάρχει καὶ μεγαλύτερη ἀνάγκη. Πρέπει νὰ δείξουμε τὴν ἀγάπη μας στὰ παιδιὰ αὐτά, τὰ ὁποῖα ὅπως ἔλεγε ὁ Ἀντώνης Σαμαράκης δὲν εἶναι παιδιὰ μὲ εἰδικὲς ἀνάγκες ἀλλὰ παιδιὰ μὲ ἰδιαίτερες ἱκανότητες, καὶ πρέπει νὰ ἔχουν μιὰ ἀγάπη γιὰ τὴν ζωή, παρὰ τὰ προβλήματα ποὺ ἔχουν. Οἱ Ἱερεῖς μας θὰ βοηθήσουν καὶ μὲ τὴν πεῖρα ποὺ ἔχουν ἀποκτήσει. Ἐπίσης σκοπεύουμε νὰ συνεχίσουμε τὴν ἐπικοινωνία μὲ τοὺς ἀθλητές μας ποὺ ἔχουν ἀνάγκη τῆς παρουσίας τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ἴδιοι οἱ Ὀλυμπιονίκες, ὅπως ὁ Κακλαμανάκης σὲ μία ἡμερίδα ποὺ κάναμε μας εἶπαν ὅτι ἔχουν ἀνάγκη τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Θεοῦ.

 

8. Ἐρώτηση: Πόσο εὔκολο ἦταν νὰ ὀργανωθῇ αὐτὴ ἡ δράση ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Ἐκκλησίας;

Ἀπάντηση: Ἦταν μιὰ προσπάθεια ποὺ ξεκίνησε τὶς ἀρχὲς τοῦ 1999. Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος μὲ ὅρισε πρόεδρο τῆς Ἐπιτροπῆς, στὴν ὁποία συγκαταλέγονταν ὡς μέλη πολλὰ ἐπίλεκτα πρόσωπα τῆς κοινωνία μας ἀπὸ ὅλους τοὺς χώρους. Ἰδιαιτέρως θὰ πρέπει νὰ μνημονεύσω τὸν ἀθλητικὸ δημοσιογράφο κ. Μανώλη Μαυρομάτη, νῦν Εὐρωβουλευτή, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν πεῖρα ποὺ εἶχε μᾶς βοήθησε πολύ. Συνεδριάζαμε δύο-τρεὶς φορὲς τὸν μῆνα σὲ πολύωρες συνεδριάσεις, γιατί ἔπρεπε νὰ καθορίσουμε τὸν σκοπὸ τῆς Ἐπιτροπῆς καὶ νὰ ἀποφασίσουμε τὸν τρόπο δράσης. Ξεκαθαρίσαμε ὅτι ἡ δική μας δράση ἔπρεπε νὰ κινηθῇ στὸν ποιμαντικὸ χῶρο, χωρὶς νὰ συμμετέχουμε σὲ ὅλα ὅσα γίνονται στοὺς Ὀλυμπιακοὺς ἀγῶνες. Ἐργαστήκαμε θετικὰ καὶ αὐτὸ φαίνεται ἀπὸ τὰ δύο Συνέδρια ποὺ διοργανώσαμε μὲ θέμα "Ἀθλητισμὸς καὶ Ἐκκλησία", τὶς ἐκδόσεις ποὺ ἔγιναν, τὴν ἐνημέρωση τοῦ κοινοῦ, τὴν θεία Λειτουργία ποὺ ἔκανε ὁ Μακαριώτατος γιὰ τοὺς ἀθλητές, τὴν ἐπικοινωνία ποὺ εἴχαμε μὲ τοὺς ἀθλητές μας, τὴν λατρευτικὴ καὶ ποιμαντικὴ διακονία στὸ ὀλυμπιακὸ χωριό, τὴν συμμετοχὴ τῆς χορωδίας τῆς Ἐκκλησίας στὴν τελετὴ ἔναρξης, τὴν προώθηση τοῦ ἐθελοντισμοῦ κλπ.

Βέβαια ὑπάρχουν πολλὲς ἀπόψεις ἐπὶ τοῦ θέματος, τὶς ὁποῖες λάβαμε σοβαρῶς ὑπόψη.Μας βοήθησαν καὶ ὅσοι ἔκαναν θετικὴ κριτική. Ἀλλὰ πρέπει καὶ πάλι νὰ ὑπογραμμίσω ὅτι ὅπως ἐργάζεται ἡ Ἐκκλησία ποιμαντικὰ στὸν στρατό, χωρὶς νὰ συμφωνεῖ μὲ ὅλα ὅσα γίνονται ἐκεῖ, ὅπως ἐργάζεται στὰ σχολεῖα, τὴν κοινωνία ποιμαντικά, χωρὶς νὰ συνευδοκὴ μὲ ὅσα ἀρνητικὰ γίνονται, τὸ ἴδιο ἐργαστήκαμε καὶ ἐδῶ ποιμαντικά, χωρὶς νὰ συμμετέχουμε ἢ νὰ συμφωνοῦμε μὲ ὅσα ἀρνητικὰ γίνονται σὲ τέτοιες περιπτώσεις ἢ ἔγιναν.

Κύριο θέμα: Ἐκκλησιαστικά καί κοινωνικά θέματα

Ἔχει εἰπωθῆ ὅτι πολλές φορές δέν ἔχουν σημασία τά γεγονότα, ἀλλά ἡ ἀξιολόγησή τους ἐκ μέρους τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ἑρμηνεία τους. Αὐτό τό γνωρίζουν πολύ καλά οἱ «διαμορφωτές τῆς κοινῆς γνώμης» καί γι' αὐτό μέ ἐπιστημονικό τρόπο πρῶτα ἐπιλέγουν ποιά γεγονότα θά προβάλουν καί ἔπειτα ἐπιλέγουν ποιά ἑρμηνεία θά τούς δώσουν. Μέσα ἀπό τήν ἐπιστημονική αὐτή διαδικασία ποιοῦν «τό πονηρόν καλόν καί τό καλόν πονηρόν», κάνουν «τό σκότος φῶς καί τό φῶς σκότος», «τό πικρό γλυκύ καί τό γλυκύ πικρόν».

Ἀλλά καί χωρίς τήν σκόπιμη αὐτή διαδικασία, τά γεγονότα εἶναι τόσο πολλά καί τά μέσα πού μᾶς τά γνωστοποιοῦν τόσο ἱκανά, πού πάλι εἶναι δύσκολο νά ἐπιλέξουμε σέ ποιά νά δώσουμε τήν προσοχή μας καί ποιά νά προσπεράσουμε.

Γιά τόν λόγο αὐτό, εἶναι ἀπαραίτητη, γιά μᾶς τούς Χριστιανούς, ἡ θεολογική ματιά στά γεγονότα, προκειμένου νά λαμβάνουν αὐτά τήν θέση πού τούς ἁρμόζει καί νά μεταφέρουν καθαρά τό μήνυμά τους, χωρίς νά μᾶς προκαλοῦν ταραχή καί σύγχυση.

Σήμερα δημοσιεύουμε δύο πρόσφατες συνεντεύξεις πού ἔδωσε ὁ Σεβασμιώτατος σέ δημοσιογράφους τόν μήνα Δεκέμβριο, ὅπου δίνονται θεολογικές ἀπαντήσεις σέ γεγονότα καί ἐρωτήματα τῆς ἐπικαιρότητας.

  1. Συνέντευξη στόν Δημοσιογράφο Ἀλέξανδρο Κολλιόπουλο γιά τήν Ἐφημερίδα «Ἐκκλησιολόγος» Πατρῶν 
  2. Συνέντευξη στην Παρασκευή Βονάτσου του newsbomb.gr:  Ἀνθρώπινα Δικαιώματα-θρησκευτική ἐλευθερία

*

Συνέντευξη στόν Δημοσιογράφο Ἀλέξανδρο Κολλιόπουλο γιά τήν Ἐφημερίδα «Ἐκκλησιολόγος» Πατρῶν.

τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ἄν συμφωνεῖτε, θά θέλαμε νά ξεκινήσουμε ἀπό τήν ἐπικαιρότητα. Πολύς κόσμος ἀνησυχεῖ ὅτι ἐπίκειται ἕνωση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μέ τούς Παπικούς χωρίς ὅρους καί προϋποθέσεις. Σᾶς παρακαλοῦμε, ξεκαθαρίστε μας πότε καί πῶς εἶναι δυνατή ἡ ἕνωση μέ τούς Δυτικούς; Ὑπάρχουν, ἰσχύουν καί στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας οἱ «κόκκινες γραμμές», πού ἄν παραβιασθοῦν, τότε ὁμιλοῦμε γιά προδοσία τῆς πίστεως;

Ἀπάντηση: Πάντοτε προσευχόμαστε στήν Ἐκκλησία γιά τήν ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν, ἰδίως γιά τήν «ἑνότητα τῆς πίστεως καί τήν κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Μάλιστα στήν θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, παρακαλοῦμε τόν Θεό ἀμέσως μετά τήν μεταβολή τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ: «τούς ἐσκορπισμένους ἐπισυνάγαγε, τούς πεπλανημένους ἐπανάγαγε καί σύναψον τῇ ἁγίᾳ σου καθολικῇ καί ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ», δηλαδή προσευχόμαστε νά ἐπιστρέψουν οἱ πεπλανημένοι στήν Ἐκκλησία. Δέν εἶναι δυνατόν νά προσευχόμαστε μέ αὐτά τά λόγια στήν θεία Λειτουργία καί στήν πράξη νά ἐπιδιώκουμε τήν ἕνωση χωρίς ὅρους καί προϋποθέσεις, χωρίς νά ἀντιμετωπισθοῦν τά δογματικά θέματα. Τό lex orandi συνδέεται στενά μέ τό lex credendi.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος τοῦ  Ἔσσεξ μοῦ ἔλεγε ὅτι ὅποιος κάνει λόγο γιά «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν» χωρίς νά τηροῦνται οἱ βασικές ὀρθόδοξες καί ἐκκλησιολογικές προϋποθέσεις, δηλαδή ἡ τήρηση τῶν δογμάτων, αὐτός δέν γνωρίζει οὔτε τό ὕψος τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, πού εἶναι ἡ θέωση, οὔτε τό βάθος στό ὁποῖο ἔφθασαν ὁ Παπισμός καί οἱ Προτεστάντες μέ τήν ἀπομάκρυνσή τους ἀπό τήν θεολογία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, ἀπό τήν Ἀποκάλυψη αὐτοῦ τοῦ Ἴδιου τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἀσάρκου καί σεσαρκωμένου Λόγου.

Ἔτσι, ἄν δέν ἀντιμετωπισθῆ θεολογικά ἡ αἵρεση τοῦ actus purus, δηλαδή ἡ αἱρετική ἄποψη ὅτι στόν Θεό ταυτίζεται ἡ ἄκτιστη οὐσία μέ τήν ἄκτιστη ἐνέργεια, ὁπότε ὁ Θεός ἔρχεται σέ ἐπικοινωνία μέ τήν κτίση καί τόν ἄνθρωπο μέ κτιστές ἐνέργειες, δέν μπορεῖ νά γίνη λόγος γιά τήν λεγομένη «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν». Ἀπό τήν αἵρεση αὐτή προέρχονται ὅλες οἱ ἄλλες αἱρέσεις, μεταξύ τῶν ὁποίων τό filioque, τό ἀλάθητο καί τό πρωτεῖο τοῦ Πάπα κ.ἄ.

 

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος τοῦ  Ἔσσεξ μοῦ ἔλεγε ὅτι ὅποιος κάνει λόγο γιά «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν» χωρίς νά τηροῦνται οἱ βασικές ὀρθόδοξες καί ἐκκλησιολογικές προϋποθέσεις, δηλαδή ἡ τήρηση τῶν δογμάτων, αὐτός δέν γνωρίζει οὔτε τό ὕψος τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, πού εἶναι ἡ θέωση, οὔτε τό βάθος στό ὁποῖο ἔφθασαν ὁ Παπισμός καί οἱ Προτεστάντες.

 

2. Ἐρώτηση: Ἀπό τήν ἐπικαιρότητα καί ἡ δεύτερη ἐρώτηση: Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μέ τό ἀντιρατσιστικό νομοσχέδιο πού ἔχει ψηφισθεῖ δέν μποροῦν οἱ κήρυκες τῆς Ἐκκλησίας νά στηλιτεύουν ἁμαρτήματα, ὅπως εἶναι ἡ ὁμοφυλοφιλία, καί νά ἐπισημαίνουν ὅτι θρησκεύματα, ὅπως ὁ ἰσλαμισμός, δέν εἶναι ὁδός σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων; Θά παύσει ἡ Ἐκκλησία νά παρουσιάζει τήν αἰώνια ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου καί τῶν Πατέρων;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία δέν δεσμεύεται ἀπό κανέναν στό νά λέγη τήν ἀλήθεια οὔτε καί ἀπό τόν νόμο. Οἱ ἅγιοι διά μέσου τῶν αἰώνων ὁμολογοῦσαν τήν ἀλήθεια, κήρυτταν τήν μετάνοια, παρουσίαζαν τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Κατά τήν διάρκεια τῆς εἰδωλολατρικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας οἱ Ἀπόστολοι, οἱ Πατέρες καί οἱ Μάρτυρες θυσίασαν τήν ζωή τους γιατί δέν ἤθελαν νά ἐφαρμόσουν τούς νόμους τοῦ Κράτους πού εἶναι ἀντίθετοι μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Βέβαια, χρειάζεται καί ἐμεῖς μαζί μέ τό ὁμολογιακό πνεῦμα, τό ὁποῖο δυστυχῶς μειώθηκε ἀπό τούς σύγχρονους Χριστιανούς –Κληρικούς καί λαϊκούς– νά ἔχουμε καί κάποια διάκριση, γιά νά ξεχωρίζουμε τήν ὀρθόδοξη ὁμολογία ἀπό τήν ἐμπάθεια, τήν μαρτυρία τῆς πίστεως ἀπό τήν ἀνάμειξη σέ πολιτικές σκοπιμότητες. Πάντοτε ἡ ὁμολογία γιά νά εἶναι ἀληθινή πρέπει νά προέρχεται ἀπό καθαρή καρδιά καί κυρίως ἀπό ἀγάπη γιά τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους.  

 

 

3. Ἐρώτηση: Συμπληρώνονται πέντε χρόνια ἀπό τήν οἰκονομική κρίση πού ταλαιπωρεῖ τήν πατρίδα μας. Βλέπετε νά ἔχουν συνειδητοποιήσει ἡ Πολιτεία καί ὁ Λαός ὅτι ἡ κρίση ἔχει αἴτια ἠθικά καί πνευματικά; Διαπιστώνετε νά ὑπάρχει στροφή πρός τή ζωή πού ὑποδεικνύει ἡ Ἐκκλησία; Ἄν δέν ἔχει ἀλλάξει κάτι, πού μπορεῖ νά ὁδηγηθοῦμε;

Ἀπάντηση:  Ἡ κρίση ὅπως ἔχει τονισθῆ ἀπό πολλούς καί ἔγινε κοινός τόπος εἶναι πράγματι ἠθική καί πνευματική. Οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι προτιμοῦν τό ἀτομικό συμφέρον παρά τό κοινό καλό, διακατέχονται ἀπό τήν φιλαυτία καί τήν ἰδιοτέλεια καί ὄχι ἀπό τήν φιλοθεΐα καί τήν φιλανθρωπία, διακρίνονται ἀπό τήν εὐδαιμονία τοῦ καταναλωτισμοῦ καί ὄχι τήν ἀσκητικότητα τοῦ Εὐαγγελίου, κυριαρχοῦνται ἀπό τήν προτεσταντική ἠθική καί ὄχι ἀπό τήν ὀρθόδοξη ἀσκητική. Ἐκεῖ βρίσκεται τό πρόβλημα.

Σήμερα μέ τόν τρόπο πού διοργανώνεται ἡ κοινωνία ἐπικρατεῖ ἡ λεγόμενη κεφαλαιοκρατία πού εἶναι «ἡ θρησκεία τῆς φιλαργυρίας» μέ τήν «προτεραιότητα τοῦ χρηματικοῦ κέρδους», «τό δικαίωμα τῆς ἀτομικῆς ἰδιοκτησίας», «τήν προτεραιότητα τοῦ ἀτομικοῦ συμφέροντος». Αὐτή ἡ «θρησκεία τῆς φιλαργυρίας» ἔχει δικούς της «ναούς», πού εἶναι οἱ λεγόμενες ἀγορές, ἔχει δικούς της «ἀποστόλους καί ἱερεῖς», πού εἶναι οἱ χρηματιστές καί οἰκονομολόγοι, ἔχει δικό της «εὐαγγέλιο», πού προτρέπει τούς ἀνθρώπους στήν συσσώρευση ὑλικῶν ἀγαθῶν, καί ἔχει δικούς της «ὀπαδούς-λάτρεις», πού εἶναι οἱ καταναλωτές.

Τό θέμα, λοιπόν, δέν εἶναι ἁπλῶς νά δώσουμε κάποια τρόφιμα στόν λαό, ἄν καί αὐτό πρέπει νά τό κάνουμε, ἀλλά νά ἀγωνισθοῦμε γιά τήν ἀνατροπή αὐτῆς τῆς «θρησκείας τῆς φιλαργυρίας» πού εἶναι τό «πνεῦμα τοῦ καπιταλισμοῦ». Ἄν δέν τό κάνει αὐτό ἡ Ἐκκλησία, τότε ἁπλῶς στηρίζει τό σύστημα τῆς διαφθορᾶς καί τήν ἀντιευαγγελική νοοτροπία.
Προσωπικά πιστεύω ὅτι τελικά τό πρόβλημα πού μαστίζει τήν Πατρίδα μας εἶναι πρωτίστως γεωπολιτικό, δηλαδή συνδέεται μέ τά πολιτικά καί οἰκονομικά συμφέροντα τῶν μεγάλων Κρατῶν γιά τήν περιοχή. Ἀλλά θά ἤθελα νά παραμείνω μόνον στά θεολογικά αἴτια, πού εἶναι ἡ ἀντιευαγγελική ζωή.

 

Νά ξεχωρίζουμε τήν ὀρθόδοξη ὁμολογία ἀπό τήν ἐμπάθεια, τήν μαρτυρία τῆς πίστεως ἀπό τήν ἀνάμειξη σέ πολιτικές σκοπιμότητες. Πάντοτε ἡ ὁμολογία γιά νά εἶναι ἀληθινή πρέπει νά προέρχεται ἀπό καθαρή καρδιά καί κυρίως ἀπό ἀγάπη γιά τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους.

 

4. Ἐρώτηση: Πῶς μπορεῖ ἡ Ἐκκλησία νά ἐμπνεύσει τό αὐθεντικό ὅραμα ζωῆς γιά τόν ἄνθρωπο, πού εἶναι ἡ ἁγιότητα, ὥστε νά νιώσει ὁ καθένας ἕναν ἀναβασμό μέσα στήν ἀγωνία, ἔνταση καί ἀνησυχία τῆς ἐποχῆς μας;

Ἀπάντηση: Αὐτό θά γίνη, ὅταν ἐμεῖς οἱ Κληρικοί παντός βαθμοῦ ἀποκτήσουμε εὐαγγελικό ἦθος καί πατερικό φρόνημα, ὅταν ἐφαρμόζουμε γιά παράδειγμα τήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία τοῦ Χριστοῦ. Σήμερα ὁ κόσμος χρειάζεται Κληρικούς μέ ἀσκητική ζωή, ὀρθόδοξη βιοτή, πατερικό καί μαρτυρικό πνεῦμα.

Αὐτό τό βλέπουμε αὐθεντικά στήν «ἱερά ἱστορία» πού εἶναι τά συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή οἱ βίοι τῶν ἁγίων, τά τροπάρια τῆς λατρείας, ἡ ἐσωτερική μαρτυρία τῆς θείας Λειτουργίας. Ἄν καθημερινά ἐμπνεόμαστε ἀπό αὐτήν τήν «ἱερά ἱστορία» τῆς Ἐκκλησίας, τότε θά μπορέσουμε νά τήν μεταγγίσουμε σέ αὐτούς πού τήν ἀναζητοῦν. Δυστυχῶς, κάθε μέρα ὑμνοῦμε μάρτυρες καί ἀσκητές, εἰσερχόμενοι στούς Ναούς βλέπουμε τά ἁγιασμένα πρόσωπά τους, καί ὁ τρόπος τῆς ζωῆς μας διαφέρει ἀπό τόν δικό τους.

Τελικά, πιστεύω ὅτι ὁ ὀρθόδοξος ἡσυχασμός καί ἡ ὀρθόδοξη νηπτική ζωή εἶναι ἐκεῖνο πού δείχνει στούς ἀνθρώπους τήν μέθοδο τῆς ἁγιότητος, τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο θά ζήσουμε τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ καί τήν μαρτυρία τῆς Ἐκκλησίας, τό «πῶς» τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς, πράγμα πού ἰσχύει γιά ὅλους τούς Χριστιανούς, τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν. Συνήθως, ἐμεῖς περιοριζόμαστε στό «τί» εἶναι ὁ Θεός καί ὄχι στό «πῶς» θά ἑνωθοῦμε μαζί Του. Αὐτό τό «πῶς» χρειάζεται σήμερα νά προσφέρη ἡ Ἐκκλησία στούς ἀνθρώπους πού τό ἔχουν ἀνάγκη.

 

 

5. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, τό βιβλίο πού σᾶς ἔκανε γνωστό σ’ ὅλον τόν κόσμο εἶναι «ἡ Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία». Πέστε μας τί σημαίνει ὁ ὅρος αὐτός καί ἄν ἡ ἐφαρμογή αὐτῆς τῆς ψυχοθεραπείας καταργεῖ τήν θεραπευτική ἀγωγή.

Ἀπάντηση: Δέν εἶναι τό μόνο γνωστό βιβλίο μου στόν κόσμο, ἀφοῦ πολλά βιβλία μου ἔχουν μεταφρασθῆ, μέ πρωτοβουλία τῶν ἰδίων τῶν μεταφραστῶν σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο καί μάλιστα σέ 24 γλῶσσες. Πολλές φορές διερωτῶμαι: τί εἶναι ἐκεῖνο πού κάνει τούς ἀνθρώπους ἀπό ὅλα τά Κράτη, τίς φυλές καί τίς Ἠπείρους νά ἐνδιαφέρωνται γιά νά μεταφράσουν τά βιβλία αὐτά. Νομίζω εἶναι ἡ ἐπικαιρότητα τῆς ὀρθοδόξου διδασκαλίας καί κυρίως τῆς ἡσυχαστικῆς παραδόσεως πού κάνει λόγο γιά τήν μέθοδο πού μποροῦμε νά χρησιμοποιήσουμε γιά νά γνωρίσουμε τόν Θεό καί νά γίνουμε πραγματικά ἄνθρωποι.

Εἰδικά τό βιβλίο αὐτό πού ἀναφέρατε, μέ τίτλο «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία», στήν πραγματικότητα παρουσιάζει τήν νηπτική καί ἡσυχαστική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας πού κάνει λόγο γιά τήν θεραπεία τῶν λογισμῶν, τῶν παθῶν, τοῦ νοῦ, τῆς καρδίας κλπ. Μάλιστα, τό ἀμέσως ἑπόμενο βιβλίο ἀπό αὐτό εἶναι τό βιβλίο μέ τίτλο «Ἡ ἰατρική ἐν πνεύματι ἐπιστήμη» καί εἶναι ἡ πρακτική ἐφαρμογή τοῦ πρώτου. Καί τά δύο αὐτά βιβλία δείχνουν τήν ἐπικαιρότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πού ξεπερνᾶ τά προβλήματα πού προέρχονται τόσο ἀπό τόν ὀρθολογισμό-σχολαστικισμό, ὅσο καί ἀπό τόν ἠθικισμό πού βασανίζουν τούς δυτικούς ἀνθρώπους.

Βεβαίως, ἡ ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία δέν μπορεῖ νά καταργήση τήν ἐπιστήμη, καί τίς νευρολογικές ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων. Ἁπλῶς οἱ Πνευματικοί Πατέρες πρέπει νά συνεργάζονται μέ τούς εἰδικούς ἰατρούς.

Ὅλη ἡ διήγηση τῆς Ἀποκαλύψεως δείχνει τό διάγραμμα τῆς οὐράνιας Λειτουργίας καί τό τί γίνεται ἔξω ἀπό αὐτήν, τήν λεγόμενη παραλειτουργία. Στήν θεία Λειτουργία ὑμνεῖται τό Ἀρνίον ἀπό τούς φίλους Του, καί στήν παραλειτουργία κυριαρχεῖ τό θηρίον μέ τούς ὀπαδούς του. Ἡ τελική ἔκβαση εἶναι ἡ νίκη τοῦ Ἀρνίου ἐπί τοῦ θηρίου. 

 

6. Ἐρώτηση: Ἡ ἐργασία σας γιά τήν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου ἀπεκάλυψε κάποιες ἀναλογίες, πού ἔχει ἡ Ἀποκάλυψη μέ τήν Θεία λειτουργία πού βιώνουμε κάθε Κυριακή. Σᾶς παρακαλοῦμε νά τίς ἀπαριθμήσετε ἔστω ἐπιγραμματικά, γιατί πιστεύουμε ὅτι αὐτή ἡ προσέγγιση φυγαδεύει τόν φόβο γιά τό μέλλον τῆς ἱστορίας.

Ἀπάντηση: Μελετῶ γιά πολλά χρόνια τήν Ἀποκάλυψη τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, πολλές φορές ἔκανα ἑρμηνευτικές ἀναλύσεις σέ ὁμιλίες πρός τούς ἀνθρώπους. Μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου διεπίστωσα δύο σημεῖα.

Τό πρῶτον, ὅτι ὅσα εἶδε ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης καί κατέγραψε στήν Ἀποκάλυψη ἐπηρέασαν σέ μεγάλο βαθμό τήν λειτουργική καί λατρευτική πράξη τῆς Ἐκκλησίας, τήν εἰκονογραφία καί γενικά τίς ἐκκλησιαστικές τέχνες, ὅπως γιά παράδειγμα τό σύνθρονο, τήν Ἁγία Τράπεζα μέ τά λείψανα τῶν μαρτύρων, τήν ψαλμωδία κλπ.
Τό δεύτερον σημεῖο εἶναι ὅτι αὐτά πού εἶδε ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης εἶναι ἡ οὐράνια λατρεία, ἡ οὐράνια θεία Λειτουργία, ὅπου ἀνυμνεῖται ὁ καθήμενος ἐπί τοῦ θρόνου καί τό «ὡς ἐσφαγμένον ἀρνίον» ἀπό τούς Πρεσβυτέρους, τά ζωντανά ὄντα, τούς ἀγγέλους, τούς μάρτυρας, τούς ὁσίους. Ὅλη ἡ διήγηση τῆς Ἀποκαλύψεως δείχνει τό διάγραμμα τῆς οὐράνιας Λειτουργίας καί τό τί γίνεται ἔξω ἀπό αὐτήν, τήν λεγόμενη παραλειτουργία. Στήν θεία Λειτουργία ὑμνεῖται τό Ἀρνίον ἀπό τούς φίλους Του, καί στήν παραλειτουργία κυριαρχεῖ τό θηρίον μέ τούς ὀπαδούς του. Ἡ τελική ἔκβαση εἶναι ἡ νίκη τοῦ Ἀρνίου ἐπί τοῦ θηρίου καί τῶν φίλων τοῦ Ἀρνίου ἐπί τῶν ὀπαδῶν τοῦ θηρίου, καί ὅτι ὅσοι συνδέονται μέ τόν Χριστό ἀπό τώρα μετέχουν τῆς οὐράνιας θείας Λειτουργίας καί αὐτό εἶναι ἡ πρώτη ἀνάσταση καί προχωροῦν στήν δεύτερη ἀνάσταση πρός τόν μυστικό γάμο μέ τό Ἀρνίο, τήν καινή κτίση, τήν νέα Ἱερουσαλήμ.

Πάντως, ὅταν διαβάση κανείς προσεκτικά τήν Ἀποκάλυψη μέσα ἀπό αὐτήν τήν προοπτική μπορεῖ νά δῆ ὅτι αὐτό τό ἱερό βιβλίο ἔχει ἐπηρεάσει τήν διάταξη τῆς θείας Λειτουργίας πού γίνεται στούς Ἱερούς Ναούς, καί θά διαπιστώση ὅτι ἡ θεία Λειτουργία εἶναι «σύνοδος οὐρανοῦ καί γῆς», οὐρανίων καί ἐπιγείων, ζώντων καί κεκοιμημένων.

 

 

7. Ἐρώτηση: Ἄν ἰσχύει τό Πατερικό ὅτι ὁ σκοπός τῆς Ἀγωγῆς καί τῆς Παιδείας εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς, τότε πῶς τό πέτυχε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός πού ἐφέτος ἑορτάσαμε τά 300 χρόνια ἀπό τή γέννησή του; Καί γιά τόν ὁποῖο, ἅγιε Ναυπάκτου κ.κ. Ἱερόθεε, γράψατε πολύ ἐδιαφέροντα κείμενα καί τί πρέπει νά γίνει σήμερα;

Ἀπάντηση: Φυσικά ἰσχύει ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ἀγωγή καί ἡ Παιδεία συνδέεται στενά μέ τόν σκοπό τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου πού εἶναι ἡ θέωση. Ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση Θεοῦ, δηλαδή ἔχει νοερό καί αὐτεξούσιο, μέ πορεία πρός τήν θέωση πού εἶναι ἡ ὅραση τοῦ Θεοῦ. Προτιμῶ νά παραμείνω σέ αὐτόν τόν ἁγιογραφικό καί πατερικό ὅρο παρά νά χρησιμοποιῶ τόν σύγχρονο ἀκαθόριστο καί οὑμανιστικό ὅρο «ἀξιοπρέπειa τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου». Βεβαίως, πρέπει νά διασφαλίζονται τά ἀνθρώπινα δικαιώματα, ἀλλά ἀπό πλευρᾶς Ἐκκλησίας δέν μποροῦμε νά παραθεωροῦμε τόν βιβλικό καί πατερικό ὅρο «κατ’ εἰκόνα» καί «καθ’ ὁμοίωση» καί τήν αὐτοπροσφορά, τήν αὐτοϋπέρβαση τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αὐτά δίδασκε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ ὁποῖος ἦταν καρπός τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, ὅπως τήν βρῆκε στό οἰκογενειακό του περιβάλλον καί στό Ἅγιον Ὄρος. Παρατηρῶ ὅτι ἄν θέλουμε νά χαρακτηρίσουμε τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό θά τόν ὀνομάζαμε ἁγιορείτη, ἀφοῦ ἐξέφραζε τήν ζωή τοῦ Ἁγίου Ὄρους, καί ὄχι διαφωτιστή, ὅπως ἐκφράσθηκε ὁ διαφωτισμός στήν Εὐρώπη. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς δέν ἦταν ἁπλῶς λόγιος μοναχός ἤ ἱεραπόστολος, ἀλλά προφήτης, ἰσαπόστολος, ἅγιος, θεούμενος, μάρτυρας. Αὐτό φαίνεται στήν διδασκαλία του, τόν θάνατό του, τό μαρτύριό του. Μέσα ἀπό τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό βλέπουμε τί εἶναι ἐκκλη-σιαστική ζωή, τί εἶναι ὀρθόδοξη παιδεία, τί εἶναι ἁγιορείτικη ζωή.        

 

Αἰσθάνεται κανείς τήν χαρά τῆς Ἀναστάσεως στόν βαθμό πού συμμετέχει στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, στόν ἀγώνα ἐναντίον τῶν παθῶν, τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου. Δέν μπορεῖ νά βλέπη κανείς τήν θριαμβευτική ἀτμόσφαιρα τῆς θείας Εὐχαριστίας, ἄν δέν συμμετέχη στήν ἀσκητική ζωή τῆς Ἐκκλησίας.

 

8. Ἐρώτηση: Στά τελευταῖα κείμενά σας συνδυάζετε Σταυρό καί Ἀνάσταση. Εἶναι ἐφικτό νά βιώσουμε αὐτόν τόν συνδυασμό καί πῶς μπορεῖ νά γίνει αὐτό, ὥστε ἀνεβαίνοντας τόν Γολγοθᾶ του ὁ καθένας νά περιμένει τήν Ἀνάσταση;

Ἀπάντηση: Μερικοί θεολόγοι ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ δυτική θεολογία τόνισε περισσότερο τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ἐνῶ ἡ ὀρθόδοξη θεολογία τονίζει περισσότερο τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι Ἐκκλησία τῆς Ἀναστά-σεως. Αὐτή ἡ ἄποψη εἶναι ἐσφαλμένη θεολογικά, διότι γίνεται διχοτόμηση μεταξύ τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως. Δέν ὑπάρχει Σταυρός χωρίς Ἀνάσταση οὔτε Ἀνάσταση χωρίς Σταυρό.

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί θεολογία δέν ὑπάρχει διχοτόμηση μεταξύ τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως, γι’ αὐτό ψάλλουμε: «τόν Σταυρόν σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καί τήν Ἁγίαν σου Ἀνάστασιν δοξάζομεν». Αὐτό τό βλέπουμε σέ ὅλη τήν λατρευτική πράξη τῆς Ἐκκλησίας καί τήν ζωή της.
Γιά παράδειγμα, ἡ θεία Εὐχαριστία δέν εἶναι ἁπλῶς μιά πασχάλεια ἐμπειρία, ἀλλά καί θυσία τοῦ Γολγοθᾶ, εἶναι σταυροαναστάσιμη ζωή. Δηλαδή, αἰσθάνεται κανείς τήν χαρά τῆς Ἀναστάσεως στόν βαθμό πού συμμετέχει στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, στόν ἀγώνα ἐναντίον τῶν παθῶν, τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου. Δέν μπορεῖ νά βλέπη κανείς τήν θριαμβευτική ἀτμόσφαιρα τῆς θείας Εὐχαριστίας, ἄν δέν συμμετέ-χει στήν ἀσκητική ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό σημαίνει βίωση τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἡ μεταπατερική θεολογία κάνει λόγο γιά τήν θεία Λειτουργία ὡς βασιλεία τοῦ Θεοῦ, χωρίς νά βλέπη συγχρόνως καί τήν προσευχή τοῦ Χριστοῦ στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ καί τό μαρτύριο τοῦ Σταυροῦ.

Τελικά, τό μυστήριο τῆς Ἀναστάσεως εἶναι συγχρόνως καί δόξα τοῦ Σταυροῦ. Μέσα ἀπό αὐτή τήν προοπτική βλέπουμε τήν ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστική ζωή καί ἀποκτοῦμε γνήσιο ὀρθόδοξο φρόνημα καί βίωμα.

Κύριο θέμα: Ὀρθοδοξία καὶ κρίση στὴν Ἱσπανία

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ἱσπανίας κ. Πολυκάρπου

Ναυπάκτου Ἱερόθεος, Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας Πολύκαρπος

Τὸ φετινὸ καλοκαίρι βρέθηκε γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ στὴν ἰδιαίτερη πατρίδα του, τὴν Ναύπακτο, ὁ Μητροπολίτης Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας κ. Πολύκαρπος (Σταυρόπουλος). Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς παραμονῆς του καὶ στὶς συναντήσεις μᾶς στοὺς Ἱεροὺς Ναούς, ὅπου λειτουργοῦσε, μᾶς δόθηκε ἡ εὐκαιρία νὰ τὸν ρωτήσουμε γιὰ τὴν διακονία τοῦ στὴν Ἱσπανία, στὸ κλίμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, καὶ νὰ ἀκούσουμε νέα καὶ σημαντικὰ πράγματα, τόσο γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία στὴν Ἱσπανία, ὅσο καὶ γιὰ τὴν βίωση τῆς παγκόσμιας κρίσης ἀπὸ τοὺς ἐκεῖ Χριστιανούς, τὰ ὁποία θελήσαμε νὰ τὰ μεταφέρουμε διὰ μέσου τῆς Ε.Π. καὶ σὲ ὅλους τοὺς ἀναγνῶστες.

Ἔτσι δόθηκε ἡ ἐνδιαφέρουσα συνέντευξη ποὺ δημοσιεύουμε εὐθὺς ἀμέσως.

***

Α.Κ.: Ποιά εἶναι ἡ γενικὴ εἰκόνα τοῦ Κλήρου τῆς Ἐπαρχίας σας, ἀπὸ ἄποψη πνευματική, ἐθνική, κοινωνικο-οἰκονομική;

Σεβασμιώτατος κ. Πολύκαρπος: Αὐτὴν τὴν στιγμὴ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας, ποὺ ἱδρύθηκε τὴν 20ὴ Ἰανουαρίου 2003, ὑπηρετοῦν 34 κληρικοί: 27 ἔγγαμοι καὶ 7 ἄγαμοι, 33 Πρεσβύτεροι καὶ 1 Διάκονος. Ἐξ αὐτῶν 1 εἶναι Ἕλληνας, 1 Ἄγγλος, 1 Ρουμάνος, 1 Μολδαβός, 1 Βούλγαρος, 1 Φινλανδός, 1 Ἱσπανός, 1 Οὐρουγουανὸς νυμφευμένος μὲ Ἑλληνίδα, 1 Γερμανός, 1 Ἰταλός, 3 Πορτογάλοι καὶ 21 Οὐκρανοί. Οἱ 2 καταφέρνουν καὶ ζοῦν ἀπὸ τὶς ἐνορίες τους, 2 εἶναι ἀποσπασμένοι ἐξ Ἑλλάδος, 3 εἶναι συνταξιοῦχοι, 1 συντηρεῖται ἀπὸ τὴν Μητρόπολη καὶ οἱ ὑπόλοιποι 26 ἐργάζονται σκληρὰ γιὰ νὰ ζήσουν τὶς οἰκογένειές τους, ὅταν βεβαίως ἔχουν ἐργασία, διότι ἀρκετοί, γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα, παραμένουν ἄνεργοι. Ἤδη δύο κληρικοί, ἕνας Διάκονος καὶ ἕνας Πρεσβύτερος, μετὰ ἀπὸ ὁλόκληρο χρόνο ἀνεργίας, ἀναγκάσθηκαν καὶ ἐπέστρεψαν στὴν Οὐκρανία. Δυστυχῶς, φοβοῦμαι ὅτι σύντομα θὰ τοὺς ἀκολουθήσουν ἄλλοι δύο κληρικοί μας ἄνεργοι ἐδῶ καὶ ἕνα ἔτος περίπου. Οἱ περισσότεροι ἐργάζονται στὶς οἰκοδομές, τὴν γεωργία, τὴν κτηνοτροφία, νυκτοφύλακες, κηπουροὶ καὶ ἐσωτερικοὶ περιποιούμενοι ἄτομα μεγάλης ἡλικίας. Οἱ πρεσβυτέρες ἐργάζονται καθαρίζοντας σπίτια, στοὺς ἀγροὺς στὴν συγκομιδὴ τῶν καρπῶν, στὴν τουριστικὴ βιομηχανία καὶ ἐσωτερικὲς φροντίζοντας ἄτομα προχωρημένης ἡλικίας, ἐνῷ τὰ παιδιὰ τῶν περισσοτέρων ἱερατικῶν οἰκογενειῶν μας ζοὺν μὲ τοὺς παπποῦδες στὴν πατρίδα. Οἱ μισοὶ ἔχουν τελειώσει στὶς χῶρες τους Πανεπιστήμιο, ἐνῷ ὅλοι τους σχεδὸν ἔχουν ἀποφοιτήσει, τοὐλάχιστον, ἀπὸ Ἐκκλησιαστικὸ Σεμινάριο. Εἶναι πραγματικοὶ ἔρωες, διότι, χωρὶς νὰ καταφέρνουν νὰ ζοὺν ἀπὸ τὶς ἐνορίες τους, διαθέτουν τὰ Σαββατοκύριακά τους σὲ αὐτές, μερικοὶ μάλιστα μεταβαίνοντας δεκάδες χιλιόμετρα μακριὰ ἀπὸ τὸν τόπο τῆς μόνιμης κατοικίας τους, ἀγωνιζόμενοι «μὲ νύχια καὶ μὲ δόντια» νὰ τὶς κρατήσουν ἀνοικτές, μέσα σὲ κλίμα τεράστιας οἰκονομικῆς κρίσεως, ποὺ ἔχει πλήξει τὴν Ἱσπανία καὶ τὴν Πορτογαλία καὶ μὲ δεκάδες χιλιάδες ἐκ τοῦ ποιμνίου μας χωρὶς ἐργασία γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα. Ἀπὸ ἀπόψεως πνευματικῆς ἀγωνίζονται, μέσα σὲ ἕνα περιβάλλον ἐξαιρετικὰ δύσκολο ἀπὸ πάσης πλευρᾶς, «τὸν ἀγῶνα τὸν καλόν». Καὶ μόνον οἱ μεγάλες θυσίες, προσωπικὲς καὶ οἰκογενειακές, στὶς ὁποῖες ὑποβάλλονται, ἀδιανόητες ὄχι μόνον γιὰ ἕναν κληρικὸ τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ καὶ γιὰ ἕναν τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης, συνιστοῦν στέφανο πνευματικὸ καὶ κλίμακα ἀρετῶν.

 

- Μία γενικὴ εἰκόνα γιὰ τοὺς πιστοὺς τῆς Ἐπαρχίας, ἀπὸ ἄποψη πνευματική, μορφωτική, ἐθνική, κοινωνικὴ καὶ πληθυσμιακή. Πόσοι ὀρθόδοξοι ναοὶ ὑπάρχουν; Ἡ στατιστικὴ τῶν Μυστηρίων (βαπτίσεων, γάμων, ἱερωσύνης);

Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας κ. Πολύκαρπος

- Γενικῶς οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ σὲ ὁλόκληρη τὴν Ἰβηρικὴ Χερσόνησο καὶ τὰ Νησιά της ἀνέρχονται σὲ 1.400.000 περίπου, ἐκ τῶν ὁποίων 800.000 Ρουμάνοι, ἂν καὶ ἀρκετοί, λόγῳ τῆς μεγάλης ἀνεργίας ποὺ μαστίζει κυρίως τὴν Ἱσπανία, ἐπέστρεψαν στὴν πατρίδα τους. Τὸ ἄμεσο ποίμνιό μας, ἐκτὸς ἀπὸ 3.500-4.000 περίπου Ἑλληνορθοδόξους (Ἐλλαδίτες, Κυπρίους, Ἕλληνες ἀπὸ τὴν Λατινικὴ Ἀμερικὴ καὶ Ἀραβόφωνους) καὶ στὶς δύο χῶρες, ἀποτελεῖται ἀπὸ οἰκονομικοὺς μετανάστες ἀπὸ τὴν Ἀνατολικὴ Εὐρώπη, στὴν πλειοψηφία τους Οὐκρανοὺς καὶ Βούλγαρους, ποὺ ἔφθασαν σταδιακὰ στὴν Ἰβηρία μετὰ τὴν πτώση τοῦ Κομμουνισμοῦ στὶς χῶρες τους. Ἡ Ἱσπανία καὶ ἡ Πορτογαλία, μετὰ τὴν πτώση τῶν πολύχρονων δικτατορικῶν καθεστώτων τοῦ Φράνκο καὶ τοῦ Σαλαζὰρ ἀντιστοίχως, παρουσίασαν γιὰ 30 χρόνια μεγάλη οἰκονομικὴ ἀνάπτυξη, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἔχουν ἀνάγκη ἐργατικῶν χεριῶν, πρᾶγμα ποὺ ὁδήγησε τὶς Κυβερνήσεις τους νὰ συνάψουν συμφωνίες γι’ αὐτὸν τὸν σκοπὸ μὲ τὴν Οὐκρανία, τὴν Ρουμανία καὶ τὴν Βουλγαρία. Ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τῶν Οὐκρανὼν (200.000) ἐκκλησιάζονται στὶς ἀντίστοιχες ἐνορίες τῆς Μητροπόλεώς μας καὶ ἐξυπηρετοῦνται ἀπὸ τοὺς Οὐκρανοὺς ἱερεῖς μας. Βεβαίως αὐτὸ ἔχει τὴν ἐξήγησή του: πρόκειται γιὰ Οὐκρανοὺς ἀπὸ τὴν Δυτικὴ Οὐκρανία μὲ ἔντονο ἐθνικιστικό, φιλοδυτικὸ καὶ ἀντιμοσχοβιτικὸ πνεῦμα. Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει καὶ μὲ τοὺς Ρουμάνους, ἀφοῦ στὴν πλειοψηφία τους προέρχονται ἀπὸ τὴν Τρανσυλβανία. Ἐπίσης, ἡ πλειοψηφία τῶν Βούλγαρων (200.000) ἐξυπηρετοῦνται ἀπὸ τὶς ἐνορίες καὶ τοὺς κληρικούς μας, καθὼς καὶ ἀρκετοὶ Γεωργιανοί, Μολδαβοί, Σέρβοι, Ρῶσοι, Ἀλβανοὶ κλπ. Ὀρθόδοξοι. Τὸ μορφωτικὸ ἐπίπεδό τους εἶναι ἀρκετὰ ἱκανοποιητικό, ἐνῷ σὲ χιλιάδες ἀνέρχονται οἱ ἀπόφοιτοι Πανεπιστημίου, ποὺ φυσικὰ ἐργάζονται ἐκτὸς τοῦ ἀντικειμένου ποὺ ἔχουν σπουδάσει. Ἡ πνευματικὴ ζωὴ καὶ τὸ ἐπίπεδό τους διαφέρει ἀπὸ ἄτομο σὲ ἄτομο. Αὐτοὶ ποὺ ἐκκλησιάζονται τακτικὰ ἔχουν πλέον ἔντονη ὀρθόδοξη συνείδηση καὶ πνευματική-μυστηριακὴ ζωή, ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἐκκλησιάζονται μόνον στὶς μεγάλες ἑορτές, ἐνῷ πολλοὶ εἶναι καὶ «οἱ πιστοὶ τοῦ κεριοῦ», δηλ. αὐτοὶ ποὺ ἔρχονται στὴν ἐκκλησία, ἀνάβουν κερὶ καὶ φεύγουν. Πάντως ἡ πλειοψηφία τοῦ ὀρθοδόξου λαοῦ ποὺ ζῆ καὶ ἐργάζεται στὴν Ἰβηρία, δυστυχῶς, εὑρίσκεται μακριὰ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, κυρίως δὲ ἡ νεολαία, ἐνῷ ἀρκετοὶ ἐκ τῶν φερομένων ὡς πιστῶν διακρίνονται ἀπὸ τεράστια ἄγνοια καὶ μερικοὶ ἀπὸ δεισιδαιμονία καὶ προλήψεις. Ἀλλὰ τὸ «εὐσεβὲς ὑπόλοιπον», ποὺ ἔχει σχέση καὶ ἐπαφὴ μὲ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸν Κλῆρο μας, εἶναι καλῆς ποιότητος Χριστιανοὶ καὶ αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴν ἐλπίδα καὶ τὸ στήριγμά μας. Ὀρθοδόξους ναούς, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Μαδρίτη, ἡ Μητρόπολή μας δὲν διαθέτει. Οἱ Ρουμάνοι καὶ οἱ Ρῶσοι ἑτοιμάζονται νὰ κτίσουν Καθεδρικὸ Ναὸ στὴν Μαδρίτη, ἐνῷ στὸ πρόγραμμά τους ἔχουν τὴν ἀνοικοδόμηση ἄλλων 6 ναῶν οἱ πρῶτοι καὶ 2 οἱ δεύτεροι. Οἱ Σέρβοι διαθέτουν ἰδιόκτητο ναὸ στὴν Βαρκελώνη. Οἱ ἐνορίες καὶ ἐνοριακοὶ πυρῆνες τῆς Μητροπόλεώς μας ἀνέρχονται σὲ 44: 4 Ἑλληνικές, 30 Οὐκρανικές, 1 Βουλγαρική, 1 Πορτογαλική, 1 Φινλανδική, 2 Ρουμανικὲς καὶ 5 πολυεθνικές. Βέβαια δὲν πρέπει νὰ μᾶς διαφεύγη τὸ γεγονὸς ὅτι οὐσιαστικὰ καμμία ἀπὸ τὶς ἐνορίες αὐτὲς δὲν εἶναι καθαρὰ ἐθνική, ἀφοῦ ὅλες στὴν πραγματικότητα εἶναι πολυεθνικές. Ὡς χώρους λατρείας χρησιμοποιοῦν παρεκκλήσια ρωμαιοκαθολικὰ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον καὶ δευτερευόντως προτεσταντικὰ καὶ αἴθουσες ἰδιοκτησίας τῶν κατὰ τόπους Δήμων, ποὺ ὅσο χρόνο διαρκεῖ ἡ λατρεία μας μετατρέπονται κατὰ τὸ δυνατὸν πρὸς τὸ ὀρθόδοξον, γιὰ νὰ ἐπιστρέψουν καὶ πάλι σὲ ρωμαιοκαθολικούς, προτεσταντικοὺς καὶ δημοτικοὺς χώρους ἀντιστοίχως. Τέλος, ὅσον ἀφορᾶ τὴν στατιστικὴ τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων στὴν Μητρόπολή μας γίνονται 300-350 βαπτίσεις, 50 γάμοι καὶ 2-3 χειροτονίες ἐτησίως.

 

- Ποιά εἶναι ἡ γλῶσσα λατρείας;

- Ἡ γλῶσσα τῆς λατρείας διαφέρει ἀπὸ ἐνορία σὲ ἐνορία. Στὶς καθαρὰ «ἐθνικὲς» χρησιμοποιοῦνται ἀναλόγως ἡ ἑλληνική, οὐκρανική, σλαβωνικὴ καὶ ρουμανική, στὸν Καθεδρικὸ Ναὸ τῆς Μαδρίτης ἡ ἑλληνική, σλαβωνική, ρουμανικὴ καὶ ἱσπανική, ἐνῷ στὶς πολυεθνικὲς οἱ τρεὶς παραπάνω γλῶσσες μαζὶ μὲ τὴν ἱσπανικὴ ἢ τὴν πορτογαλικὴ ἀντιστοίχως.

 

- Ποιές εἶναι οἱ σχέσεις τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς σας μὲ τὴν κυρίαρχη Λατινικὴ Ἐκκλησία;

- Οἱ σχέσεις τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας μὲ τὴν τοπικὴ Λατινικὴ Ἐκκλησία ποικίλλουν ἀναλόγως τοῦ Ἐπισκόπου καὶ τῶν στενῶν συνεργατῶν του. Ὑπάρχουν Ἐπίσκοποι «ἀνοικτοὶ» καὶ ἄλλοι «κλειστοί». Σὲ γενικὲς γραμμές, εὐτυχῶς, ὑπερτεροῦν οἱ πρῶτοι. Ἔχουμε ἄμεση καὶ ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη χώρων λατρείας, τοὺς ὁποίους ἐξασφαλίζουμε μὲ πολὺ κόπο καὶ δυσκολία, σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς Ρουμάνους καὶ τοὺς Ρώσους. Σὲ αὐτὸ τὸ θέμα οὐδεμία σύγκριση μπορεῖ νὰ γίνη μὲ τὶς ὑπόλοιπες χῶρες τῆς Εὐρώπης. Ἐπίσης, ὑφίσταται διαφορὰ μεταξὺ π.χ. Καταλανικοῦ, Βασκικοῦ, Πορτογαλικοῦ Ρωμαιοκαθολικισμοῦ καὶ τοῦ Καστελλιάνικου (Κεντρικὴ Ἱσπανία). Οἱ πρῶτοι εἶναι πιὸ ἀνοικτοὶ καὶ φιλικοί, ἐνῷ ὁ δεύτερος κλειστός, ὅσον ἀφορᾶ δὲ τὴν Μαδρίτη δὲν πρέπει νὰ γίνεται κὰν λόγος. Στὴν Ἱσπανικὴ πρωτεύουσα δὲν ὑφίστανται, τοὐλάχιστον σὲ ἐπίπεδο θεσμικό, οὔτε κὰν οἱ προβλεπόμενες καὶ ἐπιβαλλόμενες ἀπὸ τὴν Β’ Βατικάνειο Σύνοδο, λεγόμενες «οἰκουμενικὲς» σχέσεις καὶ ἐπαφές, πάντως ὄχι μὲ δική μας ὑπαιτιότητα. Ἕνα ἄλλο πρόβλημα ποὺ ἀντιμετωπίζει εἰδικὰ ἡ Μητρόπολή μας, εἶναι αὐτὸ τῆς Οὐνίας. Κατὰ τὸ 98% τὸ ποίμνιό της εἶναι πτωχοὶ οἰκονομικοὶ μετανάστες ἀπὸ τὴν Ἀνατολικὴ Εὐρώπη, στὴν πλειοψηφία τοὺς Οὐκρανοί. Οἱ ρωμαιοκαθολικὲς ἐπισκοπικὲς συνελεύσεις τῆς Ἱσπανίας καὶ τῆς Πορτογαλίας ἔχουν γεμίσει τὶς δύο αὐτὲς χῶρες τῆς Ἰβηρικὴς Χερσονήσου μὲ οὐκρανικὲς οὐνιτικὲς ἐνορίες καὶ ἱερεῖς, ἐνῷ τώρα τελευταῖα ἄρχισαν νὰ ἱδρύονται καὶ ρουμανικὲς μὲ ἰδίους ἱερεῖς. Ὅπου ἐπρόλαβαν καὶ ἵδρυσαν οὐνιτικὴ ἐνορία μὲ ἴδιον ἱερέα, ἡ πλειοψηφία τῶν Ὀρθοδόξων Οὐκρανὼν ἀδελφῶν μας ἐκκλησιάζεται, δυστυχῶς, σὲ αὐτὴν καὶ συνιστᾶ μεγάλο πρακτικὸ πρόβλημα γιὰ μᾶς ἡ ἵδρυση ἐκεῖ ὀρθοδόξου ἐνορίας, ἀκόμη κι ἂν διαθέτομε ἀρκετὸ ποίμνιο καὶ μόνιμο ἱερέα στὴν περιοχή, διότι δὲν εὑρίσκομε ἀνταπόκριση ὅσον ἀφορᾶ τὴν παραχώρηση ἑνὸς χώρου λατρείας, ἔστω καὶ γιὰ δύο ὧρες κάθε Κυριακή. Εὐτυχῶς, τέτοιες ρωμαιοκαθολικὲς ἐπισκοπὲς καὶ ἐπίσκοποι εἶναι ὀλίγοι. Πάντως, γενικά, ἀντιμετωπιζόμεθα μὲ κάποια καχυποψία καὶ δυσπιστία.
Ποιές εἶναι οἱ σχέσεις τῆς Μητροπόλεως μὲ τὴν κοινωνία τῆς Ἱσπανίας;

Ἡ Καστελλιάνικη κοινωνία, εἶναι μία κοινωνία κλειστὴ σὲ γενικὲς γραμμὲς καὶ ὡς λαὸς οἱ καθ' ἑαυτὸ Ἱσπανοὶ εἶναι παθιασμένοι σὲ ὅλες τὶς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς τους. Περισσότερο ἀνοικτοὶ εἶναι οἱ Καταλανοί, Βάσκοι, Βαλενθιανοὶ καὶ Κανάριοι ὅσον ἀφορᾶ τὴν Ἱσπανία, καὶ φυσικὰ οἱ Πορτογάλοι. Ὁ ἱσπανικὸς Ρωμαιοκαθολικισμὸς εἶναι πρωτίστως ἱσπανικὸς καὶ ἔπειτα ρωμαϊκός-λατινικός, ὄχι ἄμοιρος τῶν βησιγοτθικῶν ἀρειανικῶν καταλοίπων του καὶ τῆς ἐπὶ 850 ἔτη μουσουλμανικῆς Ἀραβοκρατίας. Ἡ γνωριμία μὲ τὴν Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι ἱστορική, ὡς π.χ. συμβαίνει στὴν Ἰταλικὴ Χερσόνησο καὶ τὴν Κεντρικὴ Εὐρώπη, ἀλλὰ ὀφείλεται στὴν de facto ἐπαφὴ μέσῳ τῆς ἀπὸ τοῦ 1990 καὶ μετέπειτα οἰκονομικῆς μεταναστεύσεως ἑκατοντάδων χιλιάδων Ὀρθοδόξων ἀδελφῶν μας ἀπὸ τὴν Ἀνατολικὴ Εὐρώπη καὶ ὡς ἐκ τούτου τὴν ἵδρυση πολλῶν ἐνοριῶν μὲ ἰδίους ἱερεῖς ἀνὰ τὴν ἀχανῆ Ἰβηρικὴ Χερσόνησο καὶ τὰ Νησιά της. Δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ γεγονὸς ὅ,τι ἀκραῖο τοῦ Ρωμαιοκαθολικισμοῦ, ἀπὸ τῶν πρώτων χριστιανικῶν χρόνων μέχρι σήμερα, γεννήθηκε στὴν Καστελλιάνικη Ἱσπανία (ὑποχρεωτικὴ ἀγαμία τοῦ Κλήρου, filioque, Ἱερὰ Ἐξέτασις, ἀκραῖα λαϊκὰ ρωμαιοκαθολικὰ κινήματα). Πάντως, σήμερα ἡ ἱσπανικὴ κοινωνία διέπεται ἀπὸ ἕναν ἄκρατο φιλελεύθερο ἀντιθρησκευτικὸ λαϊκισμό, ἐνῷ ἔχουν ψηφισθῇ διάφοροι κοινωνικοὶ νόμοι, ποὺ οὔτε στὴν ἄκρως φιλελεύθερη περὶ τὰ κοινωνικά, ἐδῶ καὶ μισὸ αἰῶνα, Ὁλλανδία δὲν ἔχουν ψηφισθῇ. Αὐτοὶ οἱ νόμοι ἀφοροῦν τοὺς γάμους μεταξὺ ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου, μὲ ὅλα τὰ δικαιώματα καὶ τὶς ὑποχρεώσεις ποὺ συνεπάγεται ἕνας κανονικὸς γάμος (διαζύγιο, κληρονομικά, υἱοθεσία τέκνων, κλπ.), τὶς ἐκτρώσεις, τὸν «ἀξιοπρεπῆ θάνατο», τὴν ἐξαφάνιση δημοσίως κάθε θρησκευτικοῦ συμβόλου, κλπ. βιοηθικῆς κυρίως ὑφῆς. Ποιός περίμενε αὐτὰ τὰ πράγματα στὴν «Καθολικοτάτη Ἱσπανία! (Espana Catolicisima!)». Πάντως ἡ παραπάνω στροφὴ δὲν εἶναι ἄμοιρος -ἐκτὸς τῶν καιρῶν- καὶ τοῦ γεγονότος ὅτι ἡ τοπικὴ Λατινικὴ Ἐκκλησία ὡς ἐπίσημος θεσμὸς τοῦ ἱσπανικοῦ κράτους μέχρι καὶ τῆς πτώσεως τοῦ φραγκικοῦ καθεστῶτος ἐπίεζε πολὺ τὸν πληθυσμό. Παρὰ ταῦτα ὑφίστανται ἐπαφές, σὲ θεσμικὸ κυρίως ἐπίπεδο, μὲ διάφορους κρατικούς, κοινωνικοὺς καὶ θρησκευτικοὺς ὀργανισμοὺς καὶ φορεῖς, περισσότερο σὲ τοπικό, ἀλλὰ καὶ σὲ ἐθνικὸ ἐπίπεδο, ἀκριβῶς διότι δὲν μπορεῖ νὰ ἀγνοηθῇ ἡ ἀριθμητικὴ παρουσία τῶν Ὀρθοδόξων (1.400.000) στὴν Ἰβηρία, ἀλλὰ καὶ τὸ ἔνδοξο ὀρθόδοξο ἱστορικὸ παρελθὸν τῆς Χερσονήσου μας, ἐν πολλοῖς ἢ ἐντελῶς ἄγνωστο στὴν καθ’ ἡμᾶς Ὀρθόδοξη Ἀνατολή. Ὑπάρχει πλούσιο παρθένο ὑλικὸ καὶ ἀρκετὴ θεματολογία, ποὺ πρέπει κάποτε νὰ ἀρχίση νὰ ἀπασχολῇ τοὺς ὀρθόδοξους εἰδικοὺς ἐρευνητὲς καὶ ἐπιστήμονες.

 

- Πῶς βιώνετε ἐσεῖς τὴν κρίση ποῦ, ἀπ’ ὅ,τι γνωρίζουμε, ἔχει κτυπήσει καὶ τὴν Ἱσπανία;

- Ἡ οἰκονομικὴ κρίση ποὺ ἔχει πλήξει τὴν Ἱσπανία καὶ τὴν Πορτογαλία εἶναι τεράστια. Στὴν πρώτη, ἐπισήμως ἡ ἀνεργία ἀνέρχεται στὸ 24% τοῦ ἐργατικοῦ δυναμικοῦ (45% νέοι), ἐνῷ ἡ δεύτερη ἀναγκάσθηκε καὶ ἔλαβε οἰκονομικὴ βοήθεια στήριξης ὕψους 68 δὶς εὐρώ. Δεκάδες χιλιάδες ἀπὸ τὸ ποίμνιό μας παραμένουν ἄνεργοι –μεταξὺ τῶν ὁποίων 5 κληρικοί μας- ἐδῶ καὶ ἀρκετὸ καιρό, μερικοὶ δὲ πάνω ἀπὸ ἕνα ἔτος. Πολλοὶ Ὀρθόδοξοι ἔχουν ἐπιστρέψει στὶς πατρίδες τους, ἀναμένοντας τὴν ἔλευση καλύτερων ἡμερῶν γιὰ νὰ ἐπιστρέψουν, ἐνῷ ὅσοι ἀπὸ τοὺς πολύμηνους ἀνέργους ἔχουν παραμείνει στὴν Ἰβηρία, ἔχουν διώξει στὶς χῶρες τους τὴν οἰκογένειά τους καὶ μένουν μόνοι. Ἔχει μειωθῇ αἰσθητὰ ὁ ἀριθμὸς τῶν πιστῶν μᾶς ποὺ ἐκκλησιάζεται τακτικὰ καὶ ἀκόμη περισσότερο τὰ ἔσοδα τῶν ἐνοριῶν μας, ποὺ οἱ περισσότερες μὲ δυσκολία κρατοῦνται ἀνοικτές. Πάντως, ἐὰν συνεχισθῇ αὐτὴ ἡ ἄσχημη κατάσταση, εἰλικρινὰ δὲν θέλω νὰ σκέπτομαι ποὺ θὰ καταλήξουμε καὶ ἐλπίζω μόνον στὸ ἄπειρο ἔλεος τοῦ Παναγάθου Θεοῦ. Καθημερινὰ πιστοὶ ζητοῦν μία προσευχὴ ἢ παράκληση γιὰ ἀνεύρεση ἐργασίας. Ὁ Μητροπολίτης συνέταξε ἰσπανιστὶ μία προσευχὴ στὸν Θεὸ ὑπὲρ προστασίας καὶ βοηθείας τῶν ἀνέργων ἀδελφῶν μας καὶ ἀνευρέσεως σύντομα ἐργασίας, ἡ ὁποία διαβάζεται κάθε Κυριακὴ στὶς Ἐνορίες μας ἀμέσως μετὰ τὴν ὀπισθάμβωνο εὐχή. Προσπαθοῦμε νὰ τονώσουμε τὸ ἠθικὸ τοῦ λαοῦ μας, τονίζοντας, σχεδὸν σὲ κάθε κήρυγμα, ὅτι ἡ κρίση εἶναι πνευματικὴ καὶ ἠθική, οὔτε ἡ Ἐκκλησία κατὰ τὸ ἀνθρώπινο σκέλος της ἔμεινε ἄθικτη καὶ ἡ ἐπιστροφὴ στὸν Κύριο ἀποτελεῖ τὴν μόνη ἐλπίδα σωτηρίας καὶ ἔξοδο ἀπὸ τὸ ἀδιέξοδο, ἀφοῦ ὁ Κύριος μᾶς δοκιμάζει γιατί μᾶς ἀγαπᾶ πολὺ καὶ ἡ ἄκρατη εὐδαιμονία, καταναλωτισμὸς καὶ ἐκκοσμίκευση μᾶς ἔφεραν σ’ αὐτὴν τὴν δύσκολη θέση. Σὲ πολλοὺς λειτουργεῖ θετικά, ἀλλὰ δὲν λείπουν καὶ αὐτοί –οἱ ὀλιγόπιστοι- ποὺ τὸ ἐκλαμβάνουν ὡς μία ἄδικη τιμωρία τοῦ Θεοῦ. Ἡ ὅλη κατάσταση θυμίζει τὸν παλαιὸ Ἰσραὴλ τῶν καιρῶν τῆς ἀποστασίας καὶ τὴν στάση ἀπένταντί του τοῦ Θεοῦ, ποὺ περιμένει τὴν μετάνοια καὶ ἐπιστροφή μας στὴν πατρικὴ ἀγκαλιά Του.

 

- Ποιά εἶναι ἡ νομικὴ ὑπόσταση τῆς Μητροπόλεως, δηλαδὴ ἡ νομική της σχέση μὲ τὸ Κράτος;

- Ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας εἶναι ἀνεγνωρισμένη ὡς Θρησκευτικὸ Νομικὸ Πρόσωπο ἀπὸ τὸ ἱσπανικὸ κράτος, ἐνῷ προωθεῖται ἡ νομικὴ ἀναγνώρισή της καὶ στὴν Πορτογαλία. Ἐπίσης ἔχει συναφθῇ «Convenio-Συμφωνία» -ἕνα εἶδος Κονκορδάτου- μὲ τὸ ἱσπανικὸ κράτος ὑπὸ τὴν ἐπωνυμία «Ἑλληνορθόδοξη Ἐκκλησία Ἱσπανίας», μέσῳ τῆς νομικῆς φιλοξενίας τῆς «Ὁμοσπονδίας τῶν Εὐαγγελικῶν Θρησκευτικῶν Προσώπων Ἱσπανίας», τὸ ὁποῖο ψηφίσθηκε ἀπὸ τὴν ἱσπανικὴ Βουλὴ τὸν Νοέμβριο τοῦ 1992 καὶ προσπαθοῦμε νὰ «περάση» νομικὰ στὴν Μητρόπολη. Αὐτὴ ἡ «Συμφωνία» δίδει στὴν Ἑλληνορθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἱσπανίας ὅλα τὰ προνόμια ποὺ ἔχει ἡ Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ 7‰, δηλαδὴ ἀπὸ τὸ φόρο ποὺ ἀναλογεῖ στὰ διάφορα φυσικὰ καὶ νομικὰ πρόσωπα τὸ 7‰ νὰ πηγαίνη στὴν Θρησκευτικὴ Ὁμολογία ποὺ ἐπιθυμοῦν ἢ ὑπὲρ τοῦ κοινωνικοῦ καὶ πολιτιστικοῦ ἔργου τοῦ Κράτους. Τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 2010 τὸ ἱσπανικὸ κράτος ἀνεγνώρισε τὴν Ὀρθοδοξία ὡς Ἐκκλησία «βαθειὰ ριζωμένη ἱστορικὰ καὶ ἀριθμητικὰ στὸ ἐθνικὸ ἔδαφος» (Notorio Arraigo). Αὐτὸ ἐπιτεύχθηκε, διότι λύθηκε τὸ μεγάλο πρόβλημα τῆς ἐκπροσωπήσεως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὸ σύνολό τῆς, καὶ ὄχι μιᾶς ἑκάστης μεμονωμένης Ὀρθοδόξου δικαιοδοσίας, ἐνώπιον τοῦ ἱσπανικοῦ κράτους, μὲ τὴν ἵδρυση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐπισκοπικῆς Συνελεύσεως Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας, στὴν ὁποία προεδρεύω, βάσει τῶν ὁμοφώνων ἀποφάσεων τῆς Δ’ Πανορθοδόξου Προσυνοδικῆς Διασκέψεως (Γενεύη, Ἰούνιος 2009). Δυστυχῶς, δὲν ἔχουμε προχωρήσει στὴν ἐπίσημη ἀναγνώριση τῆς Ο.Ε.Σ.Ι.Π. ἐκ μέρους τοῦ ἱσπανικοῦ κράτους, ὡς τοῦ μόνου ἀντιπροσωπευτικοῦ ὀργάνου ἐκπροσωπήσεως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὴν Ἰβηρία, διότι προσκρούομε στὸν σκόπελο τοῦ ἄκρατου ρουμανικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἐπαρχιωτικοῦ ἐθνικισμοῦ καὶ φυλετισμοῦ, πανορθοδόξως καταδικασθέντος συνοδικῶς ὡς αἱρέσεως, ὁ ὁποῖος καλλιεργεῖται ἐντονότατα τελευταῖα καθ’ ἅπασαν τὴν Εὐρώπη ἀπὸ τὴν ρουμανικὴ δικαιοδοσία, βασιζόμενη στὸ γεγονὸς ὅτι ὁ μεγάλος ἀριθμὸς τῶν Ρουμάνων ἀνέτρεψε τὰ μέχρι τώρα ἰσχύοντα ἀριθμητικὰ δεδομένα στὴν Ὀρθόδοξη Διασπορὰ τῆς Εὐρώπης. Βεβαίως, ἀνοικτὰ δημιουργοῦν προβλήματα μόνον στὴν Ἱσπανία καὶ τὴν Ἰταλία, ὅπου οἱ Ρουμάνοι συνιστοῦν τὴν συντριπτικὴ πλειοψηφία τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος. Εὐχόμεθα καὶ προσευχόμεθα ὁ Κύριος νὰ διαλύση αὐτὸ τὸ ἀντιχριστιανικὸ καὶ ἀναχρονιστικὸ νέφος τῆς κοσμικῆς ὑπεροψίας διὰ τοῦ θείου φωτισμοῦ Του, γιὰ τὸ καλὸ τῆς Ἀγιωτάτης Ὀρθοδοξίας μας καὶ ἰδιαίτερα τῶν ἰδίων τῶν Ρουμάνων ἀδελφῶν μας, ἀφοῦ οὐσιαστικὰ αὐτοὶ εἶναι ποῦ θὰ ὠφεληθοῦν περισσότερο ἀπὸ μία ἀπ’ εὐθείας «Συμφωνία» μεταξὺ ἱσπανικοῦ κράτους καὶ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὸ σύνολό της, ὡς οἱ ἀριθμητικὰ ὑπέρτεροι. Ὀψόμεθα!

 

- Ποιά εἶναι ἡ σχέση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Κοινότητα; Εἶναι δύο ξεχωριστοὶ ὀργανισμοί;

- Οἱ σχέσεις μεταξὺ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως καὶ τῆς Ἑλληνορθοδόξου Κοινότητος Μαδρίτης εἶναι ἄριστες καὶ ἁρμονικές. Νομικὰ εἶναι δύο ξεχωριστοὶ ὀργανισμοί, ἀλλὰ ἡ δεύτερη, ὡς ἑλληνορθόδοξη, ὑπάγεται κανονικῶς καὶ διοικητικῶς στὴν πρώτη. Ὁ Μητροπολίτης ἔχει οὐσιαστικὸ λόγο καὶ τὸν ἔλεγχο στὰ πράγματα τῆς Κοινότητος, ὡς ὁ Ποιμενάρχης καὶ Ἐπίσκοπός της, ἄνευ τῆς γνώμης καὶ ἐγκρίσεως τοῦ ὁποίου δὲν μπορεῖ νὰ γίνη τίποτε. Οὐσιαστικὰ ἡ μόνη διαφορὰ ποὺ ὑφίσταται μεταξὺ τῆς Ἑλληνορθοδόξου Κοινότητος Μαδρίτης καὶ τῶν ἄλλων Ἐνοριακῶν Κοινοτήτων τῆς Μητροπόλεως εἶναι ὅτι στὴν πρώτη τὸ Διοικητικὸ Συμβούλιο ἐκλέγεται ἀπὸ τὴν Γενικὴ Συνέλευση τῶν μελῶν της καὶ ἔχει Πρόεδρο λαϊκό, ἐνῷ στὶς δεύτερες τὸ Δ.Σ. διορίζεται καὶ παύεται ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη καὶ προεδρεύεται ἀπὸ τὸν Ἐφημέριο. Ὠσαύτως, ἄριστες σχέσεις ὑφίστανται καὶ μετὰ τῶν ἀνὰ τὴν Ἱσπανία καὶ τὴν Πορτογαλία ἑλληνικῶν, οὐκρανικῶν καὶ βουλγαρικῶν λαϊκῶν κοινοτήτων καὶ συλλόγων.
Πῶς συντηρεῖται ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη;

Ἡ Μητρόπολή μας συντηρεῖται ἀποκλειστικὰ ἀπὸ τὸ ἐτήσιο ἐπίδομα ποὺ λαμβάνει ἀπὸ τὴν Ε2 Διεύθυνση Θρησκευτικῶν καὶ Ἐκκλησιαστικῶν Ὑποθέσεων τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν τῆς Ἑλλάδος, τὸ ὁποῖο, τώρα τελευταῖα, λόγῳ τῆς τεράστιας οἰκονομικῆς κρίσης ποὺ μαστίζει τὴν φιλτάτη Πατρίδα μας, λαμβάνεται καθυστερημένα καὶ ὅλο καὶ περισσότερο μειωμένο. Ἀπὸ τὸ ἐπίδομα αὐτὸ τὸ μισὸ πηγαίνει στὸ ἐνοίκιο τῆς Μητροπολιτικῆς κατοικίας καὶ τὸ ἄλλο μισὸ στὶς ποιμαντορικὲς περιοδεῖες (εἰσιτήρια, διαμονή, διατροφὴ) τοῦ Μητροπολίτου, ὁ ὁποῖος, σημειωτέον, στερεῖται μισθοῦ, ἰατροφαρμακευτικῆς καὶ νοσοκομειακῆς περιθάλψεως καὶ συνταξιοδοτικῆς ἀσφαλίσεως. Μία ἄλλη πηγὴ ἐσόδων μας προέρχεται ἀπὸ τὰ πιστοποιητικὰ βαπτίσεως, γάμου, ἐλευθερογαμίας, τὰ διαζύγια καὶ μία μικρὴ ἐτήσια βοήθεια τοῦ Ἱδρύματος «Κόσμος σὲ Ἁρμονία» τῆς Α.Β.Υ. τῆς Πριγκηπίσσης Εἰρήνης τῆς Ἑλλάδος. Πηγαίνουμε ἐμπρὸς μὲ φρικτὲς οἰκονομίες, ἀπὸ τὶς ὁποῖες ἡ Μητρόπολή μας δίδει τρὶς τοῦ ἔτους (Χριστούγεννα, Πάσχα καὶ Δεκαπενταύγουστο) οἰκονομικὴ βοήθεια στοὺς ἀνέργους Οὐκρανοὺς κληρικούς μας.
Τελικά, οἱ συνθῆκες διαποίμανσης, τελέσεως τῶν Μυστηρίων καὶ κήρυξης τοῦ θείου λόγου φαίνονται πιὸ δύσκολες ἀπ’ ὅ,τι στὴν Ἀφρική, ὅπου ὑπάρχει φτώχεια, ἀλλὰ καὶ μεγαλύτερη ἀνταπόκριση τοῦ λαοῦ;

Σὲ αὐτὸ ἔχετε ἀπόλυτο δίκαιο καὶ εἶναι, σὺν τοὶς ἄλλοις, ἡ ὠμὴ πραγματικότητα καὶ ἀλήθεια. Δὲν θὰ ἐπεκταθῶ περαιτέρω, διότι αὐτὴν τὴν ἐρώτηση καλύπτουν πλήρως οἱ παραπάνω ἀπαντήσεις μου. Εὔχεσθε καὶ προσεύχεσθε μόνον!

 

- Πῶς συνδυάζετε τὴν διαποίμανση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως καὶ τὰ συνοδικά σας καθήκοντα στὴν μακρινὴ Πόλη;

-Τὰ συνοδικά μου καθήκοντα, ἐκπροσωπῶν τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Θέμα τῆς Εὐρώπης, τελείωσαν τὴν 28η Φεβρουαρίου 2011. Ἦταν μία πρωτόγνωρη, μεγάλη καὶ πολύτιμη ἐμπειρία, ποὺ ἐπαυξάνεται λόγῳ καὶ τοῦ νεαροῦ τῆς Ἀρχιερωσύνης μου. Διὰ τοῦτο εὐχαριστῶ, ἐκ βάθους εὐγνωμονούσης ὑιϊκὴς καρδίας, τὴν Αὐτοῦ Θειοτάτη Παναγιότητα, τὸν προσκυνητὸ Αὐθέντη καὶ Δεσπότη μας, τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖο, ποὺ μὲ ἐκάλεσε ὡς Συνοδικὸ Πάρεδρο. Συνεδριάσαμε 11 φορὲς κατὰ τὸ συνοδικὸ ἔτος 01.03.2010-28.02.2011 καὶ τὰ συνοδικά μου καθήκοντα δὲν ἐμπόδισαν καθόλου τὰ ποιμαντορικὰ ἀπ’ ἐναντίας, ἡ ἀποκτηθεῖσα πολύτιμη συνοδικὴ ἐμπειρία μὲ βοήθησε πολὺ στὴν ἐξάσκηση τῶν τελευταίων. Βέβαια, εἶναι μεγάλη ἡ ἀπόσταση μεταξὺ Μαδρίτης καὶ Κωνσταντινουπόλεως: 4.30’ ὧρες μὲ τὸ ἀεροπλάνο, ἀλλὰ ἡ πατρικὴ ἀγάπη καὶ συναντίληψη τοῦ Παναγιωτάτου Καθηγουμένου μας –τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο λειτουργεῖ ὡς Μονὴ μὲ Καθηγούμενο τὸν Πατριάρχη καὶ ἀδελφοὺς τοὺς Μητροπολῖτες- καὶ τῶν Συνοδικῶν καὶ λοιπῶν Ἀρχιερέων ἡ ἀδελφικὴ τοιαύτη καὶ ὠφέλιμη συμβουλή, ἀνέπαυαν κάθε σωματικὸ κόπο. Ἡ μαθητεία μου στὰ συνοδικὰ ἕδρανα τῆς «Σχολῆς τοῦ Φαναρίου», -γιὰ νὰ χρησιμοποιήσω τὴν παροιμιώδη πλέον ἔκφραση τοῦ μεγαλυτέρου τῶν Φαναριωτῶν Ἱεραρχῶν τῶν κάτω χρόνων, ἀειμνήστου Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος κυροῦ Μελίτωνος-, ὅπου τελεσιουργεῖται τὸ μυστήριον τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἐκτὸς ἀπὸ ἐξαιρετικὴ τιμή, ἀποτελεῖ καὶ μεγάλη εὐλογία. Σὲ αὐτὰ τὰ συνοδικὰ καθήκοντα, τὰ ὁποία Θεοῦ εὐδοκοῦντος, θὰ ἐπαναλαμβάνονται κατὰ καθορισμένα χρονικὰ διαστήματα, προστίθεται ἡ πολύτιμη ἐμπειρία τῶν διαφόρων ἀνὰ τὸν κόσμον ἐπισήμων ἐκπροσωπήσεων τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας καὶ ἀνατιθησομένων μοὶ ἀποστολῶν.

 

- Δύο λόγια γιὰ τὴν Ναύπακτο, τὴν ἰδιαίτερη πατρίδα σας;

- Ἡ Ναύπακτος εἶναι ἡ πάντα ἀγαπημένη ἰδιαίτερη πατρίδα. Ἡ ὄμορφη νύμφη τοῦ Κορινθιακοῦ. Ἡ Ἰθάκη, ποὺ μόλις περάσει τὸ Πάσχα ἀνυπομονῶ νὰ φθάση ὁ Ἰούλιος ποὺ θὰ τὴν συναντήσω, θὰ γευθῶ καὶ θὰ ξεκουρασθῶ ἀτενίζοντας ἀπὸ τὴν ταράτσα τοῦ πατρικοῦ σπιτιοῦ μου τὸ Κάστρο, τὴν Γέφυρα, τὸν Κορινθιακὸ καὶ τὸ Παναχαϊκό, καθὼς καὶ τὸν τροῦλο τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, ἀφοῦ θεωρῶ τὸν ἑαυτό μου Ναυπάκτιο Ἁγιοπαρασκευιώτη, ἀλλὰ καὶ θὰ συναντήσω καὶ συναναστραφῶ μὲ ἀγαπημένους συγγενεῖς καὶ παλαιοὺς φίλους καὶ γνωστούς. Συγχρόνως, μία εὐχάριστη εὐκαιρία καὶ ὡραία ἐμπειρία νὰ συναναστραφῶ μὲ τὸν Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη μᾶς κ.κ. Ἰερόθεο, γιὰ τὴν πατρικὴ ἀγάπη καὶ συμπαράσταση τοῦ ὁποίου, ἅς μοῦ ἐπιτραπῇ ὅπως ἐκφράσω καὶ μέσῳ αὐτῆς τῆς συνεντεύξεως τὶς ἐγκάρδιες ὑιϊκὲς εὐχαριστίες καὶ τὴν εὐγνωμοσύνη μου, συνεχίζων τὸ παράδειγμα τοῦ προκατόχου τοῦ Ἁγίου Μαντινείας καὶ Κυνουρίας κ.κ. Ἀλεξάνδρου. Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ! Σᾶς εὔχομαι νὰ εἶναι εὐλογημένο ἀπὸ τὸν «Κύριο τῶν καιρῶν καὶ τῶν χρόνων» τὸ νέο ἐκκλησιαστικὸ ἔτος καὶ καλὸν χειμῶνα καὶ πάλι νὰ ἀνταμώσουμε στὸν ὄμορφο Ἔπαχτὸ μᾶς μὲ ὑγεία καὶ χαρά!

Ναυπάκτου Ἱερόθεος: Μὲ ἐμπειρία καὶ προβληματισμὸ ἔφυγα ἀπὸ τὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο (Βίντεο)

Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης γιὰ τὴν Θεολογικὴ Σχὸλὴ τῆς Χάλκης

Ἀπόσπασμα Συνέντευξης σὲ Τουρκικὸ Περιοδικό

Εἶναι πολλὰ καὶ ἀρκετὰ διαφορετικὰ ἀπὸ τὰ δικά μας τὰ προβλήματα ποὺ ἔχουν νὰ ἀντιμετωπίσουν οἱ Ρωμηοὶ τῆς Πόλης.  Μιὰ γεύση τῶν συνθηκῶν διὰ(επι)βίωσης καὶ τῶν προβλημάτων τοῦ Πατριαρχείου μας δίδει ἡ συνέντευξη ποὺ παρεχώρησε ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος σὲ δημοσιογράφο τοῦ ἑβδομαδιαίου Περιοδικοῦ "AKSIYON".

Ἀπὸ τὴν πολὺ ἐνδιαφέρουσα αὐτὴ συνέντευξη ἀποσποῦμε τὰ ὅσα ἀναφέρονται στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης. Στὸ ἀπόσπασμα αὐτὸ διαφαίνεται ἐπίσης ἡ ἐπιχειρηματολογία καὶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετωπίζουν οἱ Χριστιανοὶ τῆς Πόλης τὴν τουρκικὴ καχυποψία.

***

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποιά ἦταν τὰ αἰτήματά σας κατὰ τὶς συναντήσεις ποὺ εἴχατε τὶς περασμένες ἑβδομάδες μὲ τὸν Τ/ΥΠΕΞ Γκιοὺλ καὶ τὸν Πρωθυπουργὸ Ἐρντογάν;

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Πρωτίστως, ἐπιθυμῶ νὰ τονίσω ὅτι τόσο ὁ κ. Γκιοὺλ ὅσο καὶ ὁ κ. Ἐρντογὰν ἄκουσαν μὲ συμπάθεια τὰ προβλήματά μας καὶ ἡ ἐντύπωση ποὺ ἀποκομίσαμε ἦταν θετική. Γι αὐτὸ ἐπιβάλλεται νὰ τοὺς εὐχαριστήσουμε καὶ νὰ περιμένουμε τρέφοντας ἐλπίδες. Τὰ ζητήματα ποὺ τοὺς ἀναφέραμε εἶναι βασικὰ ζητήματα, τὰ ὁποῖα ἐπὶ πολλὰ ἔτη φέρνουν σὲ δυσχερῆ θέση τὸ Πατριαρχεῖο μας καὶ τὴν κοινότητά μας καὶ ἐπιβάλλεται πιὰ ὁπωσδήποτε νὰ ἐπιλυθοῦν.

Τὰ ἐν λόγῳ προβλήματα, συνοπτικά, εἶναι: Ἡ ἐπαναλειτουργία τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χαλκης, ἡ ἐπίλυση τῶν προβλημάτων τῶν ἐκκλησιῶν καὶ τῶν εὐαγῶν ἱδρυμάτων (τῆς κοινότητάς μας), ἡ παροχὴ τῆς δυνατότητας περιοδικῆς διεξαγωγῆς ἐκλογῶν τῶν διοικητικῶν συμβουλίων τους - ἀφοῦ προηγουμένως γίνει νομικὴ ρύθμιση τοῦ τρόπου διεξαγωγῆς των- ἡ ἐπαναχορήγηση τοῦ καθεστῶτος τῶν "ἐξαρτημένων-ἐνσωματωμένων ἀκινήτων" στὰ ἀκίνητά τους, τὰ ὁποῖα τελοῦν ὑπὸ ἐπιτροπεία, ἡ ἀναγνώριση τοῦ Πατριαρχείου μᾶς ὡς νομικοῦ προσώπου καὶ ἀναγνώριση σ αὐτὸ τοῦ δικαιώματος νομῆς ἐπὶ τῶν ἀκινήτων του, ἡ χορήγηση τῆς δυνατότητας σὲ ἀρχιερεῖς μας, ποὺ ζοῦν στὸ ἐξωτερικό, νὰ συμμετέχουν περιοδικὰ στὴν Ἱερὰ Συνοδο, ἡ ἐκλογὴ Πατριάρχου καὶ ἐξ αὐτῶν καὶ ἀπόδοση σ αὔτὴν τὴν περίπτωση τῆς ἰθαγένειας τῆς Τουρκικῆς Δημοκρατίας, ἐκ τῶν ὑστέρων, κ.α.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τί σκέφτεστε γιὰ τὴν περίοδο ποὺ θὰ ἀκολουθήση τὴ δική σας;

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ἐγὼ σήμερα εἶμαι 64 ἐτῶν, οἱ δὲ συνεργάτες μου εἶναι 70, 80, 85 ἐτῶν. Μονο ἕνα μέλος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἔχει μικρότερη ἡλικία ἀπὸ μένα. Σ ὅλον τὸν κόσμο ἔχουμε 80 περίπου Μητροπολῖτες καὶ Ἀρχιεπισκόπους, τοὺς ὁποίους ἐκλέγουμε καὶ τοποθετοῦμε ἐμεῖς καὶ κατὰ τὴν περίοδο τῆς Δημοκρατίας, ὅπως πράτταμε καὶ κατὰ τὴν Ὀθωμανικὴ περίοδο. Ὅμως δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα νὰ ἀσκοῦν τὰ καθήκοντά τους ἐδῶ. Ὑπὸ τὶς παροῦσες συνθῆκες ὑφίσταται ἡ ὑποχρέωση ἐκλογῆς τοῦ Πατριάρχη, ὁ ὁποῖος θὰ μὲ διαδεχθῇ, μεταξὺ τῶν Μητροπολιτῶν. Ὁρισμένοι συνεργάτες μου δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ ἀναλάβουν μία τόσο βαριὰ εὐθύνη. Δηλαδὴ οἱ ὑποψήφιοι εἶναι ἐλάχιστοι. Προτείνω, λοιπόν, νὰ παρασχεθῇ ἡ δυνατότητα ἐκλογῆς Πατριάρχη καὶ μεταξὺ τῶν Μητροπολιτῶν τοῦ ἐξωτερικοῦ καὶ μετὰ τὴν ἐκλογή του ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Συνοδο νὰ τοῦ χορηγηθῇ ἡ τουρκικὴ ἰθαγένεια.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ναὶ μὲν οἱ συνθῆκες ποὺ ἔχουν διαμορφωθῇ σήμερα εἶναι εὐνοϊκότερες σὲ σχέση μὲ παλαιότερα, ἀλλὰ ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ δὲν ἐπαναλειτούργησε. Τί θὰ πράξετε; Π.χ. σκέφτεστε νὰ μεταφέρετε τὴν ἕδρα σας ἀπὸ ἐδῶ;

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ποτέ. Τὴ στιγμὴ κατὰ τὴν ὁποία βρισκόμαστε ἐδῶ ἐπὶ 17 αἰῶνες, δὲν διανοούμαστε οὔτε καὶ ἐπιθυμοῦμε νὰ φύγουμε ἀπὸ ἐδῶ.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἐαν ζητήσετε νὰ φύγετε, μετὰ ἀπὸ ἄσκηση μεγάλων πιέσεων, ποιός θὰ ἦταν ὁ τόπος στὸν ὁποῖο θὰ θέλατε νὰ ἐγκατασταθῆτε;

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ὑπάρχουν πολλὰ μέρη στὰ ὁποῖα θὰ γίνουμε ἀμέσως δεκτοί. Μποροῦμε νὰ πᾶμε ὅπου ἐπιθυμοῦμε. Θὰ μᾶς δεχθοῦν εὐχαρίστως, διότι ἡ φιλοξενία ἑνὸς θεσμοῦ μὲ τόσο μεγάλο κῦρος στὰ ἐδάφη μιᾶς χώρας, ἀποτελεῖ μεγάλο ἀγαθὸ γι ἄ?τ?ν. Ὅμως σὲ περίπτωση κατὰ τὴν ὁποία δὲν ἐκδιωχθοῦμε, δὲν πρόκειται νὰ φύγουμε μὲ δική μας θέληση.

Στὴν ὁμιλία ποὺ πραγματοποίησα στὸ Ἀνάκτορο Γιλντίζ, κατὰ τοὺς ἑορτασμοὺς τῆς 700ης ἐπετείου τῆς ἵδρυσης τοῦ Ὀθωμανικοῦ κράτους (1999), εἶχα τονίσει ὅτι: "Κατὰ τὴν Ὀθωμανικὴ περίοδο μᾶς εἶχε ἐπιδειχθεῖ μεγαλύτερη ἀνοχὴ σὲ σχέση μὲ τὴν περίοδο τῆς Δημοκρατίας".

Ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ ἐγκαινιάσθηκε κατὰ τὴν Ὀθωμανικὴ περίοδο, ἐνῷ ἀπαγορεύθηκε ἡ λειτουργία τῆς κατὰ τὴν περίοδο τῆς Δημοκρατίας. Ἐπίσης, οἱ ἐξορίες στὸ Askale (στὴν Ἀνατολικὴ Τουρκία, τὸ 1943. Συγκεκριμένα εἶχαν ἐξορισθεῖ σὲ ἐκεῖ στρατόπεδα ἐργασίας 1.229 μὴ μουσουλμᾶνοι Τοῦρκοι πολῖτες, οἱ ὁποῖοι δὲν κατόρθωσαν νὰ καταβάλουν τοὺς ὑπέρογκους φόρους, ποὺ τοὺς εἶχαν ἐπιβληθῇ-Φορος Varlik) καὶ τὰ γεγονότα τῆς 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, ἔλαβαν χώρα κατὰ τὴν περίοδο τῆς Δημοκρατίας.

Ἐνῷ κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Ἀτατοὺρκ (τὸ Κράτος) δὲν εἶχε τηρήσει ἀρνητικὴ στάση ἔναντι τοῦ Πατριαρχείου, μετά την ἐν λόγῳ περίοδο, αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι ὑποστηρίζουν ὅτι ἀκολουθοῦσαν τὰ ἴχνη τοῦ Ἀτατούρκ, ὑποχρέωσαν ἐμᾶς καὶ τὴν μειονότητά μας νὰ ζήσουμε χαλεποὺς καιρούς.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποιά εἶναι ἡ σημασία τῆς ἀπαγόρευσης τῆς λειτουργίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χαλκης γιὰ τὸ μέλλον τοῦ Πατριαρχείου καὶ γιὰ τὰ συμφέροντα τῆς Τουρκίας;

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ἡ λειτουργία τῆς Σχολῆς μας ἀπαγορεύθηκε τὸ 1971 καὶ ἡ Σχολὴ δὲν λειτουργεῖ ἐδῶ καὶ 32 χρόνια. Ἄρα τὸ Πατριαρχεῖο ἐπὶ 32 χρόνια ἀκριβῶς εἶναι ὑποχρεωμένο νὰ ἐκπαιδεύη τοὺς θρησκευτικοὺς λειτουργούς του στὸ ἐξωτερικό. Στὶς μέρες μας πολλὲς χῶρες συναγωνίζονται γιὰ νὰ φιλοξενήσουν τὸ κέντρο ἑνὸς διεθνοῦς κοινωνικοῦ ἡ πολιτιστικοῦ forum. Δηλαδὴ αὐτό, εἴτε τὸ παραδέχεσθε εἴτε ὄχι, ἀποτελεῖ κῦρος στὸ διεθνὲς πεδίο. Ἕνα δὲ θρησκευτικὸ κέντρο προσδίδει μεγαλύτερο κῦρος κι ἀπ αὐτό. Σημερα ἡ Τουρκία διατηρεῖ ἐντὸς τῶν συνόρων της ἕνα ἱστορικὸ καὶ θρησκευτικὸ κέντρο, παγκόσμιας ἐμβέλειας. Ἐχοντας, λοιπόν, ἐπίγνωση αὐτοῦ ἐπιβάλλεται σ αὐτὸν νὰ βοηθήση στὴν ἀπρόσκοπτη καὶ ἐλεύθερη ἐκτέλεση τῆς πνευματικῆς, θρησκευτικῆς καὶ πολιτιστικῆς ἀποστολῆς του. Ἡ παροχὴ τῆς δυνατότητας τῆς λειτουργίας μιᾶς τέτοιας Σχολῆς στὴν Τουρκία θὰ ἀποτελέση τὴν καλύτερη ἔνδειξη γιὰ τὴν ἀνοχὴ καὶ τὴν θρησκευτικὴ ἐλευθερία ποὺ ἐπικρατεῖ στὴ χώρα. Ἐπιπλέον καὶ ἡ Συνθήκη τῆς Λωζάννης μᾶς παρέχει σαφῶς αὐτὸ τὸ δικαίωμα.

Ὅπως καὶ παλαιότερα, ἔτσι καὶ καθ ?λὴ τὴν διάρκεια τῆς περιόδου τῆς Δημοκρατίας, τὸ Πατριαρχεῖο συνέχισε νὰ ἐνέχη παγκόσμια σημασία. Λογω δὲ τῶν βασικῶν ἀρχῶν τῆς πίστεώς του, βρίσκεται τελείως ἐκτὸς τῆς πολιτικῆς καὶ μακριὰ ἀπὸ διαμάχες καὶ ὑπολογισμοὺς γιὰ τὴν ἐξουσία.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποιά ἡ γνώμη σας γιὰ τὶς κατηγορίες ὅτι "ἐὰν λειτουργήση ἡ Σχολή, θὰ ἐκπαιδευθοῦν ἐκεῖ ἐχθροὶ τῶν Τούρκων καὶ κατάσκοποι τῶν Ἑλλήνων";

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ὅσοι ἔχουν συνείδηση καὶ ἐμφοροῦνται ἀπὸ αἰσθήματα δικαιοσύνης, ὅταν κατηγοροῦν κάποιον, εἶναι ὑποχρεωμένοι νὰ παρουσιάζουν ταυτόχρονα καὶ τὶς ἀποδείξεις στὶς ὁποῖες στηρίζουν τὶς κατηγορίες τους. Οἱ κατηγορίες αὐτὲς σχετικὰ μὲ τὴ Σχολή μας, οἱ ὁποῖες προσάπτονται ἀπὸ κακόβουλα ἄτομα, δὲν ἐδράστηκαν ποτὲ σὲ συγκεκριμένα τεκμήρια καὶ ἔγινε παραπληροφόρηση.

Ἡ Σχολή μας λειτούργησε καὶ κατὰ τὴν περίοδο τῆς Δημοκρατίας ἀκριβῶς ὅπως εἶχε λειτουργήσει καὶ κατὰ τὴν Ὀθωμανικὴ περίοδο. Εἶχε Τοῦρκο ὑποδιευθυντή, διορισμένο ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο Ἐθνικῆς Παιδείας καὶ ἐπίσης ἐλέγχονταν πάντα ἀπὸ ἐπιθεωρητές του Ὑπουργε?ου. Ὅλοι οἱ ἀπόφοιτοι εἶναι γνωστοὶ καὶ εἶναι ἀξιοσέβαστα ἄτομα, ποὺ κατέχουν σημαντικὰ θρησκευτικὰ ἀξιώματα.

Κατὰ τὴν περίοδο ποὺ λειτουργοῦσε ἡ Σχολή, δὲν ὑπῆρξε καμία σύσταση εἰς βάρος τῆς ἐκ μέρους του Ὑπουργε?ου Παιδείας. Ἡ δὲ ἀπαγόρευση τῆς λειτουργίας της δὲν σχετίσθηκε μὲ τὴν δραστηριότητά της, ἀλλὰ ἦταν συνέπεια μιᾶς ἀπόφασης ποὺ ἀφοροῦσε στὴν ἀπαγόρευση τῆς λειτουργίας ἰδιωτικῶν ἀνωτάτων σχολῶν καὶ ἡ λειτουργία της ἀπαγορεύθηκε ταυτόχρονα μὲ τὴν λειτουργία πολλῶν ἰδιωτικῶν ἀνωτάτων σχολῶν. Οἱ διορισμοὶ τῶν διευθυντῶν τῆς Σχολῆς καὶ τῶν καθηγητῶν της ἔγιναν πάντα ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο Παιδείας.

Προβάλλονται ἰσχυρισμοὶ ὅτι οἱ ἀπόφοιτοί της θὰ προβαίνουν σὲ ἐνέργειες εἰς βάρος τῆς Τουρκίας καὶ γίνεται συνεχῶς ἀναφορὰ στὸ ὄνομα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κυπρου Μακαρίου. Ὁ ἐν λόγῳ εἶχε ἀποφοιτήσει ἀπὸ τὴν Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν τὸ 1942 καὶ ἔκανε μεταπτυχιακὲς σπουδὲς στὴν Βοστώνη. Οὔτε κἂν ἔχει πατήσει τὸ πόδι του στὴν Χαλκη. Ὅταν ἦταν Πρόεδρος τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας εἶχε ἐπισκεφθῇ, κατὰ τὴν περίοδο τῆς Πρωθυπουργίας τοῦ μακαρίτη Ἰνονοῦ, τὴν Ἄγκυρα καὶ τὴν Καππαδοκία, ἀλλὰ δὲν ἦρθε ποτὲ στὴν Κωσταντινούπολη.

Ἐξ ἄλλου ὑπάρχει ὀργανισμὸς Ἀσφαλείας, ἀποστολὴ τοῦ ὁποίου εἶναι ἡ σύλληψη αὐτῶν ποὺ διαπράττουν ἐγκλήματα-ἀδικήματα στὴ χώρα καὶ ὑπάρχουν δικαστήρια, ἀποστολὴ τῶν ὁποίων εἶναι νὰ τοὺς δικάζουν. Ἐαν, λοιπόν, ὑπάρχουν τέτοια ἄτομα, γιατί αὐτοὶ ποὺ ἐκτοξεύουν κατηγορίες δὲν ἀσχολοῦνται σοβαρὰ μὲ τὸ θέμα καὶ δὲν ζητοῦν πληροφορίες ἀπ αὐτὲς τὶς Ἀρχές, ἀλλὰ χρησιμοποιοῦν ἀσαφεῖς ἐκφράσεις;-

Περί σκανδάλων (Συνέντευξη)

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Δημοσιεύουμε ἐν συνεχείᾳ ὅλη τὴν συνέντευξη ποὺ ἔδωσε ὁ Μητροπολίτης κ. Ἰερόθεος στὸν δημοσιογράφο κ. Πέτρο Παπαβασιλείου καὶ δημοσιεύθηκε περικεκομμένη, λόγῳ ἔλλειψης χώρου, στὴν Ἐφημερίδα "Ἔθνος", τὴν Κυριακὴ 13 Φεβρουαρίου 2005

 

1. Ἐρώτηση: Ἰσχύει τὸ Συνοδικὸ Σύστημα ἢ ἀντιμετωπίζονται οἱ Ἱεράρχες ὡς "μαθητευόμενοι κληρικοὶ σὲ μιὰ ὁμογενοποιημένη γιγαντιαία ὑπερμητρόπολη ὑπό τον ἀρχηγέτη ὑπερμητροπολίτη";

Ἀπάντηση: Βεβαίως καὶ ἰσχύει στὸ Συνοδικὸ σύστημα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Σύμφωνα μὲ αὐτό, κάθε Μητροπολίτης ἔχει οὐσιαστικὴ ἐλευθερία μέσα στὰ πλαίσια τῆς ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας. Ἄλλωστε, ὁ τρόπος λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ ἀρχαιοελληνικὸς τρόπος λειτουργίας τῶν πόλεων-κρατῶν καὶ ὄχι ὁ φεουδαλιστικὸς τρόπος λειτουργίας. Ὁ δὲ Ἀρχιεπίσκοπος στὰ Συνοδικὰ ὄργανα εἶναι primus inter pares. Βέβαια, αὐτὸ πολλὲς φορὲς ἀλλοιώνεται, δηλαδὴ ἄλλοτε μειώνεται καὶ ἄλλοτε ὑπερβαίνεται, ἀνάλογα μὲ τὴν προσωπικότητα κάθε Ἱεράρχη. Ἔτσι, τὰ ἄρρωστα πρόσωπα ἀρρωσταίνουν τοὺς θεσμοὺς καὶ οἱ ἀρρωστημένοι θεσμοὶ ἀρρωσταίνουν πιὸ πολὺ τὰ πρόσωπα. Ἑπομένως, γιὰ τὴν καλὴ λειτουργία τῆς συνοδικότητας τῆς Ἐκκλησίας εὐθύνονται ὅλοι οἱ Ἐπίσκοποι, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπιρρίπτονται εὐθύνες στὸν Ἀρχιεπίσκοπο. Στὴν οὐσία, στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν ὑπάρχει "ἀρχηγέτης ὑπερμητροπολίτης".

 

2. Ἐρώτηση: Ἡ ρήση τοῦ Χρυσοστόμου πὼς "περισσότεροι εἶναι οἱ Ἐπίσκοποι ποὺ χάνονται παρὰ αὐτοὶ ποὺ σώζονται" βρίσκει τραγικὴ ἐπικαιροποίηση. Εἶναι τόσο βαθιὰ τελικὰ ἡ σήψη στὸ Ἱερατεῖο;

Ἀπάντηση: Ὁ λόγος ποὺ ἀναφέρατε, ἀλλὰ καὶ ἄλλοι λόγοι Πατέρων, εἶναι πάντοτε ἐπίκαιροι. Πράγματι, ἡ ἀποστολὴ τῶν Ἐπισκόπων δὲν εἶναι συνηθισμένη, καὶ ἡ ὑπευθυνότητά τους εἶναι τεράστια. Τὸ ἔργο τους δὲν εἶναι ἁπλῶς κοινωνικὸ καὶ ἠθικό, ὁ Ἐπίσκοπος δὲν πρέπει νὰ ἐξαντλῆται σὲ ἠθικολογικὰ κηρύγματα, οὔτε βεβαίως πρέπει νὰ ἔχη πολιτικὲς ἐπιδιώξεις, ἀλλὰ τὸ ἔργο του εἶναι θεραπευτικὸ καὶ θεωτικό, εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπὸ τὸ ἔργο τῆς Πολιτείας καὶ τῶν πολιτικῶν. Δυστυχῶς δὲν ἀνταποκρινόμαστε ὅλοι σὲ αὐτὸ τὸ ὑψηλὸ ἔργο, γι' αὐτὸ ἰσχύει αὐτὸ ποὺ λέτε στὴν ἐρώτησή σας.

Ὡς πρὸς τὸ κατὰ πόσον εἶναι βαθειὰ ἡ σήψη στὸ "Ἱερατεῖο", εἶναι μιὰ ἐρώτηση ποὺ ἐπιδέχεται πολλὲς ἀπαντήσεις. Κατ' ἀρχὰς δὲν μοῦ ἀρέσει ἡ λέξη καὶ ἡ πράξη "Ἱερατεῖο". Ὅταν οἱ Πρεσβύτεροι γίνονται "Ἱερατεῖο" καὶ οἱ Ἐπίσκοποι "Ἐπισκοπάτο", τότε θρησκειοποιοῦν τὴν Ἐκκλησία, τὴν μετατρέπουν σὲ φεουδαρχία μὲ τὶς ρατσιστικὲς κατηγορίες, καὶ χάνουν τὸν προορισμό τους. Ἐπίσης προβληματίζομαι γιὰ τὸν ὅρο ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν ἐποχή μας κάθαρση ἢ αὐτοκάθαρση τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ λόγος γιὰ τὴν κάθαρση προϋποθέτει μιὰ βαθειὰ σήψη στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ αὐτὸ δὲν τὸ βλέπω. Βλέπω ἀσθένειες μερικῶν μελων, γι' αὐτὸ καὶ μοῦ ἀρέσει νὰ μιλῶ γιὰ θεραπεία τῶν προσώπων καὶ τῶν κακῶς κειμένων καὶ ὄχι γιὰ κάθαρση καὶ αὐτοκάθαρση.

 

3. Ἐρώτηση: Τὸ κεφάλαιο τῶν σκανδάλων στοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας θὰ κλείση ἢ θὰ προστεθοῦν καὶ ἄλλες σελίδες;

Ἀπάντηση: Τὰ σκάνδαλα πάντοτε ὑπῆρχαν στὴν λειτουργία τῶν ζωντανῶν ὀργανισμῶν καὶ τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Χριστὸς μᾶς βεβαίωσε: "Οὐαὶ τῷ κόσμῳ ἀπὸ τῶν σκανδάλων· ἀνάγκη γὰρ ἐστιν ἐλθεῖν τὰ σκάνδαλα· πλὴν οὐαὶ τῷ ἀνθρώπῳ ἐκείνῳ δι ου τὸ σκάνδαλον ἔρχεται" (Μάτθ. ἰη΄, 7). Μιὰ "ἠθικὰ ἀποστειρωμένη" κοινωνία εἶναι μιὰ οὐτοπία, ὅπως τὴν περιγράφει στὸ ὁμώνυμο βιβλίο του ὁ Thomas More. Ἡ "Πολιτεία" τοῦ Πλάτωνος εἶναι μιὰ ἰδεατὴ κοινωνία καὶ ὅσοι θέλησαν νὰ τὴν κατασκευάσουν ἔγιναν ἰδεολόγοι, ἰδεοκράτες, ἐθνικιστὲς καὶ τελικὰ προχώρησαν σὲ ἐθνοκαθάρσεις καὶ σὲ αἱματοχυσίες. Μὲ ἐνδιαφέρουν ποιμαντικὰ οἱ ταπεινοί, οἱ ἁμαρτωλοὶ ποὺ αἰσθάνονται τὴν ἀμαρτωλότητά τους καὶ ὄχι "οἱ καθαροὶ Φαρισαῖοι". Μέσα στοὺς πιὸ ἁμαρτωλοὺς καὶ περιφρονημένους ἀνθρώπους βλέπει κανεὶς μιὰ εἰλικρίνεια καὶ ἀληθινότητα. Ἑπομένως, καὶ ἂν ἐμφανισθοῦν νέα σκάνδαλα, ὅπως εἶναι ἐνδεχόμενο, ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν θεολογία καὶ τὴν ποιμαντική της θὰ τὰ ἀντιμετωπίση μὲ τὸν τρόπο ποὺ περιγράφει καὶ ὁ σύγχρονος ποιητὴς γιὰ τὸ Ἅγιον Ὅρος, δηλαδὴ τὴν Ἐκκλησία: "στὰ ἀμπάρια κουβαλάει νάμα, μέλι, κερὶ καὶ λιβάνι γιὰ τοὺς πεινασμένους τοῦ νάρθηκα γιὰ τοὺς λαβωμένους τῶν στασιδιῶν". Ὁπότε, δὲν μὲ προβληματίζουν τὰ σκάνδαλα, γιατί στὴν Ἐκκλησία βρῆκα αὐτοὺς ποὺ προσφέρουν στοὺς πεινασμένους καὶ τοὺς λαβωμένους "νάμα, μέλι, κερὶ καὶ λιβάνι".

 

4. Ἐρώτηση: Ποῦ μπορεῖ νὰ ὀδηγήση αὐτὴ ἡ σκανδαλολογία;

Ἀπάντηση: Ὅπως γνωρίζουμε ἄλλο σκάνδαλο καὶ ἄλλο σκανδαλολογία. Τὸ σκάνδαλο εἶναι ἕνα γεγονὸς μὲ θετικὲς καὶ ἀρνητικὲς συνέπειες, ἐνῷ ἡ σκανδαλολογία εἶναι ἡ φιλοσοφία καὶ ἡ ἰδεολογία περὶ τῶν σκανδάλων. Τὰ σκάνδαλα μπορεῖ νὰ σπάσουν τὴν βιτρίνα καὶ τὸ προσωπεῖο τῶν ψεύτικων ἀνθρώπων, ὅπου καὶ ἂν ὑπάρχουν. Ἡ σκανδαλολογία μπορεῖ νὰ φθάση στὸ νὰ κατασκευασθοῦν καὶ ἄλλες μάσκες ὑποκρισίας καὶ νὰ δημιουργηθοῦν λεγεῶνες καθαρῶν μεσσιανιστὼν καὶ μηδενιστῶν ποὺ ἀποσαρώνουν καὶ ἀποσαθρώνουν τὴν κοινωνία. Αὐτοὶ ποὺ δημιουργοῦν τὴν σκανδαλολογία θέλουν νὰ ὁδηγήσουν τὴν κοινωνία στὰ τεκταινόμενα σχέδιά τους, ἀλλὰ τελικὰ στὴν ἱστορία ὑπάρχει ὁ νόμος τῆς "ἑτερογονίας τῶν σκοπῶν", δηλαδὴ γιὰ ἀλλοῦ κατευθύνεται ἕνα γεγονὸς καὶ τελικὰ ὁδηγεῖται κάπου ἀλλοῦ. Στὸ τέλος νικᾶ τὸ ἀληθινὸ καὶ τὸ ταπεινό, ἐνῷ τὸ ψεύτικο καὶ τὸ βίαιο χάνεται σβήνεται.

 

5. Ἐρώτηση: Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἐπιχαίρει ὅτι ἔκανε τὴν Ἐκκλησία μόδα. Αὐτὸ δὲν κρύβει τὸν κίνδυνο τῆς ἐκκοσμίκευσης;

Ἀπάντηση: Δὲν ξέρω ἂν ἐπιχαίρει, ἀλλὰ κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ἐπιχαίρη γιὰ τὸ πρόσκαιρο, τὸ ἐπιφαινόμενο. Ἄλλωστε, ὁ κίνδυνος τῆς ἐκκοσμίκευσης ἐνεδρεύει πάντοτε στὴν ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ἡ σκιὰ ποὺ συνοδεύει τὸν ἥλιο, δὲν εἶναι καινούριο φαινόμενο. Ἄρχισα νὰ γράφω γιὰ τὴν ἐκκοσμίκευση πρὶν ἀπὸ εἴκοσι χρόνια, ἀφοῦ ἡ Ἐκκλησία ἐργάζεται στὸν κόσμο καὶ ἐπηρεάζεται ἀπὸ αὐτόν. Ὅταν ἡ Ἐκκλησία (τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας) φοβᾶται τὸν κόσμο, λειτουργεῖ ἡ κοσμοφοβία. Ὅταν ὁ κόσμος κυριεύει τὴν Ἐκκλησία, λειτουργεῖ ἡ κοσμοθεωρία καὶ ἡ ἐκκοσμίκευση. Τελικὰ ἡ Ἐκκλησία εἶναι, σύμφωνα μὲ τὶς παραβολὲς τοῦ Χριστοῦ, ἡ ζύμη, τὸ ἅλας, τὸ φῶς, ὁ σπόρος κλπ. ποὺ ζωογονεῖ χωρὶς νὰ σκοτώνη, ποὺ θεραπεύει χωρὶς νὰ ἐκδικῆται, ποὺ φωτίζει χωρὶς νὰ φοβίζη καὶ νὰ φοβᾶται, δηλαδὴ δὲν λειτουργεῖ βίαια καὶ μηχανικά. Ὅταν ἡ Ἐκκλησία χάση αὐτὴν τὴν ἀποστολή της, τότε γίνεται θρησκεία, κοινωνικὴ ὀργάνωση, ἠθικὸ σύστημα, πολιτικὴ ἐξουσία, καὶ αὐτὸ εἶναι ἐκκοσμίκευση. Καὶ βέβαια, ὅταν ἡ Ἐκκλησία γίνεται μόδα καὶ χάσει τὴν ὀντολογία, τὴν παράδοση καὶ τὴν ἐσχατολογία της, τότε γίνεται βορὰ τοῦ χρόνου, τῆς κάθε ἰδεολογίας καὶ τοῦ κάθε μεσσιανισμοῦ σημαία κάθε τυραννίσκου.

 

6. Ἐρώτηση: Τάσσεσθε ὑπὲρ ἢ κατὰ τοῦ χωρισμοῦ Κράτους καὶ Ἐκκλησίας;

Ἀπάντηση: Χρόνια ἀκούω γιὰ τὸν χωρισμὸ Κράτους καὶ Ἐκκλησίας καὶ σπάνια συναντῶ τὸ ξεκαθάρισμα τῆς ὁρολογίας αὐτῆς. Ὁ καθένας ἐννοεῖ ὅ,τι θέλει, ὅ,τι ἐπιθυμεῖ, ὅ,τι προσδοκᾶ ἀνάλογα μὲ τὴν ἰδεολογία του. Θεωρῶ ὅτι ὁ ὅρος "χωρισμὸς Κράτους - Ἐκκλησίας" εἶναι λαθεμένος. Στὸ Κράτος ἀνήκουν καὶ οἱ Χριστιανοί, καὶ στὴν Ἐκκλησία ἀνήκει ἕνα μέρος καὶ ἀπὸ τοὺς πολῖτες. Πῶς θὰ γίνη ὁ χωρισμός; Ἔτσι ὁμιλῶ γιὰ χωρισμὸ κρατικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς διοίκησης, ὁ ὁποῖος ἐν πολλοῖς ὑφίσταται. Αὐτὸ δείχνει καὶ ἡ ἔκφραση "διακριτότητα τῶν ὅρων".

Προσωπικὰ εἶμαι ὑπὲρ τοῦ χωρισμοῦ κρατικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς διοίκησης καὶ ἀκόμη σὲ δύο σημεῖα, πέρα ἀπὸ ὅσα ὑπάρχουν. Αὐτὰ εἶναι ὁ Κατασταστικὸς Χάρτης καὶ ἡ Ἐκκλησιαστικὴ δικαιοσύνη. Καὶ τὰ δύο αὐτά, κατὰ τὴν ἐμπειρία μου, δὲν πρέπει νὰ εἶναι νόμοι τοῦ Κράτους. Μπορεῖ νὰ δοθῇ μὲ νόμο ἡ νομικὴ προσωπικότητα στὴν Ἐκκλησία, καὶ τελικὰ ἡ Ἐκκλησία νὰ καταρτίζη τὸν τρόπο τῆς διοικήσεώς της καὶ τῆς ἀπονομῆς τῆς Ἐκκλησιαστικῆς δικαιοσύνης βάσει τῶν ἱερῶν Κανόνων. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δὲν θὰ ἐμπλέκεται τὸ Σ.τ.Ε καὶ τὰ Διοικητικὰ Δικαστήρια. Ἑπομένως, στὸν χωρισμὸ δὲν θὰ περιλαμβάνεται, γιὰ διαφόρους λόγους, ἡ μισθοδοσία, ποὺ προβλέπεται ἀπὸ τὶς συμβάσεις ποὺ ἔγιναν ἀπὸ τὴν παραχώρηση τῆς περιουσίας τῆς Ἐκκλησίας, καὶ ἡ διδασκαλία τῶν θρησκευτικῶν ποὺ εἶναι ὑποχρέωση τῆς Πολιτείας στὴν ἀπαίτηση τῶν γονέων.

 

7. Ἐρώτηση: Πόση ἀλήθεια μπορεῖ νὰ κρύβη ἡ ἐκτίμηση ὅτι κανένας Μητροπολίτης δὲν βγαίνει μπροστὰ γιατί ἡ συντριπτική τους πλειψοφία ἔχει καταγεγραμμένο παθητικό;

Ἀπάντηση: Δὲν καταλαβαίνω τὴν φράση "κανένας Μητροπολίτης δὲν βγαίνει μπροστά". Κάθε Ἀρχιερεὺς ἔχει τὰ ἰδιαίτερα χαρίσματά του, τὰ ὁποῖα ἀξιοποιεῖ μὲ τὸν τρόπο του καὶ τὸν χαρακτῆρα του. Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ μαζοποιηθοῦν ὅλοι οἱ Ἀρχιερεῖς. Οὔτε οἱ Ἀρχιερεῖς μπορεῖ ἢ πρέπει νὰ κάνουν ἀντιπολίτευση, οὔτε πρέπει νὰ συμμετέχουν σὲ ὁμάδες, ποὺ διαμάχεται ἡ μία τὴν ἄλλη. Ἐπίσης, δὲν πρέπει νὰ τὰ ἑρμηνεύουμε ὅλα ὡς "καταγεγραμμένο παθητικό". Μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν Ἀρχιερεῖς ποὺ σιωποῦν ἀπὸ ἰδιοτέλεια, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν γενικεύεται. Ἔπειτα, ἂν κάποιος Μητροπολίτης "βγεῖ μπροστά", τότε τοῦ ἀποδίδουν διάφορους χαρακτηρισμούς, ὅτι "κάνει ἀντιπολίτευση", "φτιάχνει ἴματζ", "ἔχει πικρίες καὶ κόμπλεξ". Μοῦ ἀρέσει ὅ,τι κάνει κανεὶς νὰ εἶναι ἀληθινὸ καὶ νὰ ἀντέχη στὸν χρόνο.

 

8. Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι ἡ θέση σας γιὰ τὰ "ἠθικὰ παραπτώματα" τῶν Ἱεραρχῶν;

Ἀπάντηση: Εἶμαι ὑπὲρ τῆς ἠθικῆς καὶ τοῦ ἤθους, ἀλλὰ κατὰ τῆς ἠθικολογίας. Βέβαια, αὐτὴ ἡ ἠθική, κατὰ τὴν ὀρθόδοξη θεολογία, ταυτίζεται μὲ τὴν ἀσκητική, ποὺ ἀγγίζει ὅλη τὴν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου καὶ δὲν εἶναι μιὰ ἐπιδερμικὴ ἠθική. Θεωρῶ, λοιπόν, ὅτι οἱ Κληρικοὶ πρέπει νὰ εἴμαστε πρότυπα ἤθους, παρὰ τὰ ἀνθρώπινα λάθη μας. Ὁ λαὸς συγχωρεῖ μερικὰ λάθη τῶν Κληρικῶν, ὅταν βλέπη στὸ πρόσωπό τους τὴν ἁπλότητα, τὴν ταπείνωση, τὴν ἐκδαπάνηση ὑπὲρ τοῦ λαοῦ, τὴν ἀφιλαργυρία καὶ τὴν πτωχεία. Τελικά, τὰ "ἠθικὰ παραπτώματα" καὶ κυρίως τὸ θράσος καὶ ἡ ἀμετανοησία μερικῶν Κληρικῶν χαρακτηρίζονται ὡς ἐκκλησιαστικὰ παραπτώματα, διότι προσβάλλουν τὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ Κληρικοὶ καὶ τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας πρέπει νὰ αἰσθάνονται ὅτι τὰ ἁμαρτήματά τους δὲν εἶναι ἀτομικά, ἀλλὰ ἐκκλησιαστικά, εἶναι "ἀσέλγεια" στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Πράγματι, ὅταν κανεὶς δὲν πιστεύη αὐτὰ ποὺ διδάσκει, ὅταν πλουτίζη σὲ βάρος τοῦ λαοῦ, ὅταν ζῇ ὡς φεουδάρχης καὶ αἰσθάνεται τοὺς ἀνθρώπους ὡς βασάλους, ὅταν ἐκμεταλλεύεται ποικιλοτρόπως τὰ θρησκευτικὰ συναισθήματα ἢ τὸ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα τοῦ λαοῦ, τότε αὐτὸ θεωρεῖται "ἀσέλγεια" στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ἑπομένως, πρέπει νὰ δοθῇ μεγάλη σημασία καὶ προτεραιότητα στὴν ἐκλογὴ ἑνὸς Ἐπισκόπου σὲ μιὰ Ἐπαρχία.

 

9. Ἐρώτηση: Δημιουργεῖ πλέον ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀληθινὲς σχέσεις, ὁλοκληρώνει τὸν ἄνθρωπο ὡς πρόσωπο;

Ἀπάντηση: Νομίζω πρέπει νὰ διακρίνουμε μεταξὺ ὀρθόδοξης θεολογίας καὶ θρησκειοποιημένης θεολογίας. Ἡ Ἐκκλησία μὲ τὰ μυστήρια καὶ τὴν θεολογία της δημιουργεῖ ἀληθινὲς σχέσεις μὲ τὸν Θεό, τὸν συνάνθρωπο καὶ τὴν κτίση. Αὐτὸ εἶναι τὸ ἐνοποιητικὸ ἔργο της, ἐνῷ "ἡ θρησκεία εἶναι τὸ ὄπιον τοῦ λαοῦ". Ὅπου ὑπάρχει διχασμός, ἐκεῖ ὑπάρχει παρα-ὀρθοδοξία. Μὲ αὐτὴν τὴν ἔννοια ἡ Ἐκκλησία ὁλοκληρώνει τὸν ἄνθρωπο ὡς πρόσωπο, δηλαδή, τοῦ ἀναπτύσσει τὴν ἐλευθερία καὶ τὴν ἀγάπη, ἀφοῦ τὸ περιεχόμενο τοῦ προσώπου εἶναι ἡ κένωση καὶ ἡ προσφορά. Τὸ κακὸ εἶναι ὅταν ζῇ κανεὶς μέσα στὴν Ἐκκλησία καὶ δὲν καταλαβαίνει τίποτα ἀπὸ αὐτὴν τὴν πνευματικὴ ὁλοκλήρωση ποὺ γίνεται μέσα σὲ αὐτήν. Καὶ τὸ χειρότερο εἶναι ὅταν ὑπάρχουν Κληρικοὶ ποὺ ζοῦν μηχανικὰ καὶ ἐπαγγελματικὰ μέσα στὴν Ἐκκλησία, ἐνῷ ἄλλοι, λαϊκοὶ καὶ μοναχοί, μπορεῖ νὰ ἀπολαμβάνουν τὴν Ἐκκλησία ὡς τὸ "κατάλυμα τῶν θείων ἐρώτων". Τελικά, ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνας ἀμύθητος θησαυρὸς ποὺ πρέπει κανεὶς νὰ ἔχη ἔμπνευση, δύναμη, ἀγωνιστικότητα καὶ ζῆλο γιὰ νὰ τὸν ἀπολαύση. Γι' αὐτὸ ὁ πραγματικὸς Χριστιανὸς εἶναι ἀληθινὸς ποιητής, καλλιτέχνης. Καὶ τὸ "ἔγκλημα" ἡμῶν τῶν Κληρικῶν εἶναι ὅταν ἀγνοοῦμε ὅλη αὐτὴ τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴν ἐκλαμβάνουμε ἢ τὴν παρουσιάζουμε ὡς μιὰ ἀνθρώπινη ὀργάνωση, ἢ μιὰ ἁπλὴ θρησκεία μὲ τελετὲς καὶ θρησκευτικὰ συναισθήματα, χωρὶς νὰ αἰσθανόμαστε τὴν ἀναγέννηση τοῦ προσώπου.–

Στὴν Ἐφημερίδα «Ὁ Ἐκκλησιολόγος» Πατρῶν: Παΐσιος Βελιτσκόφσκι

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἀπάντηση σὲ ἐρώτηση τοῦ δημοσιογράφου Ἀλεξάνδρου Κολλιοπούλου, Ἐκδότου τῆς Ἐφημερίδος «Ὁ Ἐκκλησιολόγος» Πατρῶν.

 

Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, τί Σᾶς ἐνέπνευσε περισσότερο κατὰ τὸ παρελθὸν ἔτος 2010; (γεγονὸς ἢ βιβλίο ἢ προσωπικότητα)

Ἀπάντηση: Ἀγαπητὲ κ. Κολλιόπουλε, τὸ ἐρώτημα αὐτὸ δὲν εἶναι δύσκολο νὰ ἀπαντηθῇ, ἀφοῦ ζοῦμε σὲ μιὰ κοινωνία προκλήσεων καὶ πολλῶν ἐνδιαφερόντων, καὶ ἂν διαθέτης λίγη εὐαισθησία σὲ ἐμπνέουν πολλά, γεγονότα, βιβλία, προσωπικότητες. Ἀναγκαστικά, ὅμως, περιορίζομαι σὲ κάποιο ἰδιαίτερο γεγονός.

Θὰ μποροῦσα νὰ ἀναφέρω τὴν προσωπικότητα τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, ἀφοῦ ἀσχολήθηκα αὐτὸν τὸν καιρὸ καὶ ἰδιαίτερα πέρυσι μὲ τὸν προφορικό του λόγο καὶ συνέγραψα τὸ δίτομο ἔργο τῆς «Ἐμπειρικῆς Δογματικῆς». Ἀλλὰ γιὰ νὰ μὴ φανὴ ὅτι τὸ γράφω γιὰ κάποια ἰδιοτέλεια, θὰ ἀναφερθῶ σὲ ἕνα ἄλλο γεγονὸς ποῦ μὲ ἐνέπνευσε τὸ ἔτος ποῦ πέρασε (2010).

Πρόκειται γιὰ τὸν μεγάλο Οὐκρανὸ Στάρετς ὅσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκι. Εἶχα διαβάσει γι’ αὐτὸν στὸ παρελθὸν γιὰ τὸ πόσο ἐπηρέασε τὴν Ρουμανία, τὴν Ρωσία καὶ γενικὰ ὅλον τὸν ὀρθόδοξο χῶρο καὶ δημιούργησε τὴν λεγόμενη φιλοκαλικὴ ἀναγέννηση, ἡ ὁποία ὑπῆρξε τὸ ἀντίβαρο καὶ τὸ ἀντιστάθμισμα στὸν δυτικὸ διαφωτισμό. Ἔτσι, στὶς ἰδέες τοῦ διαφωτισμοῦ παρουσιάσθηκε ἡ ζωὴ τοῦ ὀρθοδόξου φωτισμοῦ κατὰ τὸν 18ο αἰῶνα. Ἂν αὐτὸ συνδυασθῇ καὶ μὲ τὴν φιλοκαλικὴ ἀναγέννηση ποῦ ἔγινε στὸν δικό μας χῶρο τὸν 18ο αἰῶνα, μὲ τοὺς φιλοκαλικοὺς Πατέρας (ἅγιο Μακάριο Νοταρά, πρώην Ἐπίσκοπο Κορίνθου, ἅγιο Νικόδημο Ἁγιορείτη κλπ.), τότε καταλαβαίνουμε τὸ συγκλονιστικὸ αὐτὸ γεγονός. Ἀπὸ αὐτὴν τὴν κίνηση ἐπηρεάσθηκαν πολλοὶ θεολόγοι, ἀκόμη καὶ λογοτέχνες, ὅπως ὁ Παπαδιαμάντης, ὁ Ντοστογιέφσκι κ.ἄ.

Οἱ γενικὲς αὐτὲς γνώσεις μου ἱκανοποιήθηκαν καὶ αὐξήθηκαν στὸ ἔπακρο, ὅταν διάβασα τὸ βιβλίο τοῦ Καθηγητοῦ Ἀντωνίου-Αιμιλίου Ταχιάου, εἰδικοῦ σὲ θέματα τῶν σλαβικῶν Ἐκκλησιῶν, μὲ τίτλο «Ὁ ὅσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι», στὸ ὁποῖο παρατίθεται ἡ αὐτοβιογραφία τοῦ ἰδίου τοῦ ὁσίου, ἀλλὰ καὶ τὸ κείμενο ποῦ ἔγραψε γι' αὐτὸν ὁ μαθητὴς τοῦ Ἱερομόναχος Μητροφάνης, μὲ σχόλια καὶ παρατηρήσεις τοῦ Καθηγητοῦ.

Διαβάζοντας ἐκτενέστερα γιὰ τὸ πρόσωπο, τὸν βίο καὶ τὸ ἔργο τοῦ ὁσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι θαύμασα γιὰ τὴν δύναμη τῆς ἡσυχαστικῆς παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία εἶναι ἡ οὐσία καὶ ἡ πεμπτουσία τῆς ζωῆς τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδὴ ἡ οὐσία τοῦ εὐαγγελικοῦ κηρύγματος. Ἐπίσης ἐπιβεβαίωσε γιὰ μιὰ ἀκόμη φορὰ τὴν μεγάλη προσφορὰ τοῦ Ἁγίου Ὅρους στὰ ὑπόδουλα Βαλκάνια καὶ τὸν εὐρύτερο χῶρο. Ὁ ὅσιος Παΐσιος εἶχε ζήσει στὸ Ἅγιον Ὅρος, ἔμαθε τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἀνεκάλυψε διάφορα νηπτικὰ κείμενα τῶν Πατέρων, τὰ μετέφρασε στὴν σλαβονικὴ καὶ δίδασκε τὴν ἠσυχαστκὴ νηπτικὴ παράδοση. Ὕστερα μετακινήθηκε στὰ Μοναστήρια τῆς Μολδαβίας καὶ ζοῦσε τὴν ἡσυχαστικὴ παράδοση. Εἶχε φθάσει πρὸς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του νὰ καθοδηγῇ περίπου 1.000 μοναχοὺς στὴν πνευματικὴ ζωὴ καὶ φυσικὰ πολλοὺς ἄλλους ἐγγάμους Χριστιανούς. Ἔτσι, δημιούργησε μιὰ ἐκπληκτικὴ ἀτμόσφαιρα ποῦ ὡς συνέπεια εἶχε νὰ ἀναχαιτίση τὸν γερμανικὸ ἰδεαλισμὸ καὶ τὸν δυτικὸ σχολαστικισμὸ ποῦ εἶχε εἰσέλθει τὸν 17ο καὶ 18ο αἰῶνα στὴν Ρωσία καὶ στὰ Βαλκάνια. Ἡ ζωὴ τοῦ ὁσίου Παϊσίου εἶχε ἐντυπωσιάσει τὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη, ὁ ὁποῖος ξεκίνησε νὰ τὸν ἐπισκεφθῇ, ἀλλὰ ἐμποδίσθηκε ἀπὸ τὸν καιρό. Ὁ ὅσιος Παΐσιος μετέφρασε τὴν Φιλοκαλία στὴν σλαβονικὴ γλῶσσα καὶ ἔγινε ἡ αἰτία ἀναπτύξεως τοῦ ρωσικοῦ ἡσυχαστικοῦ μοναχισμοῦ. Ἕνας ἀπὸ τοὺς τελευταίους πνευματικοὺς ἀπογόνους τοῦ ἦταν ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σαρώφ.

Ὅμως, δὲν ἀρκέσθηκα στὴν ἀνάγνωση τοῦ βίου τοῦ ὁσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι, ἀλλὰ προγραμμάτισα, μὲ μέλη τοῦ ποιμνίου μου, «προσκυνηματικὴ περιήγηση» στὰ μέρη ὅπου ἀσκήθηκε ὁ μέγας αὐτὸς Ὅσιος. Ἔτσι, ἐπισκεφθήκαμε τὴν Μολδαβία τῆς Ρουμανίας καὶ βαδίσαμε στὰ ἴχνη τοῦ Ὁσίου Παϊσίου, ἤτοι τὴν Ἱερὰ Μονὴ Ντραγκομίρνα, τὴν Ἱερὰ Μονὴ Σέκου καὶ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Νεάμτς. Ἰδίως στὴν τελευταία αὐτὴ Ἱερὰ Μονὴ παραμείναμε δύο ἡμέρες, λειτουργηθήκαμε, προσευχηθήκαμε καὶ ξεναγηθήκαμε στὸ Μουσεῖο-Βιβλιοθήκη κλπ. τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, ὅπου ὑπάρχουν καὶ χειρόγραφα τοῦ ὁσίου Παϊσίου. Τελικά, στὴν Ἐκκλησία ἔχουμε καὶ δικό μας «διαφωτισμό», τὸν «ὀρθόδοξο φωτισμό», ποῦ εἶναι ἡ νηπτικὴ παράδοση.

Βέβαια, ὑπάρχουν μερικοὶ δικοί μας ὀρθόδοξοι δυτικόφρονες ποῦ ἔχουν μιὰ διαφορετικὴ ἀντίληψη, ὅτι δηλαδὴ ἡ νηπτική-ἡσυχαστικὴ παράδοση εἶναι γιὰ τοὺς μοναχοὺς καὶ ὄχι γιὰ τοὺς ἐγγάμους. Μιὰ τέτοια ἀντίληψη εἶναι καθαρὰ σχολαστικὴ καὶ καλβινιστική-προτεσταντικὴ καὶ δείχνει ὅτι παράλληλα μὲ τὸν δυτικὸ διαφωτισμὸ ποῦ μᾶς ἦλθε ἀπὸ τὴν Εὐρώπη, μᾶς ἦλθε καὶ ἕνας «δυτικὸς Χριστιανισμός», δηλαδὴ ἕνας εὐσεβισμὸς ποῦ ἐπηρέασε μερικούς, κατὰ τὰ ἄλλα τυπικὰ ὀρθόδοξους Χριστιανούς, καὶ ἀλλοίωσε τὴν βασικὴ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Πατέρων. Διότι δὲν ὑπάρχει ἄλλο Εὐαγγέλιο γιὰ τοὺς μοναχοὺς καὶ ἄλλο γιὰ τοὺς ἐγγάμους. Ἐκεῖνο ποῦ ἀλλάζει εἶναι ὁ τρόπος ζωῆς τῆς κάθε κατηγορίας. Ἔτσι, ὅσοι ἔχουν ἀμφιβολίες καὶ ἀντιρρήσεις γιὰ τὴν νηπτικὴ παράδοση, ἡ ὁποία εἶναι ἡ πεμπτουσία τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, ἐκφράζουν ἕναν ἀρρωστημένο δυτικὸ Χριστιανισμό.

Ὁ ὅσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι ὑπῆρξε μιὰ ἐκπληκτικὴ φυσιογνωμία ποῦ ἔδειξε τὴν δυναμικότητα τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, ποῦ ἀναδεικνύει μάρτυρες καὶ ὁμολογητές, καὶ ἀποτελεῖ πρότυπο ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.

(Δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα «Ὁ Ἐκκλησιολόγος» Πατρῶν)

Στὸ «Briefing News»: Συνθῆκες Χριστουγέννων

Συνέντευξη στὴν ἱστοσελίδα - ἠλεκτρονικὸ πρακτορεῖο εἰδήσεων «Briefing News» (briefingnews.gr), Δεκέμβριος 2011.

Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ἡ Ἐκκλησία δὲν βοηθάει ὅσο μπορεῖ ἀλλὰ περιορίζεται σὲ μία συμβολικὴ στήριξη στοὺς ἀναξιοπαθοῦντες, λένε πολλοί. Εἶναι ἔτσι τὰ πράγματα;

Ἀπάντηση: Δὲν ξέρω τί λένε πολλοί, ἀλλὰ ἐγὼ ξέρω ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι στήριγμα καὶ ἐλπίδα γι’ αὐτοὺς ποὺ προστρέχουν σὲ αὐτὴν καὶ τὴν ἐμπιστεύονται. Οἱ πολλοὶ κάθονται ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν κρίνουν μὲ τὰ δικά τους κριτήρια καὶ τὶς δικές τους σκέψεις. Ὅλη ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μὲ τὴν λατρεία, τὴν θεολογία, τὴν ποιμαντική της διακονία εἶναι ἡ παρηγοριὰ τῶν ἀνθρώπων καὶ νοηματοδοτεῖ τὴν ζωή τους. Δίνει φῶς, ζωή, ἐλπίδα, νόημα, προοπτική. Ὅταν κανεὶς ζὴ μέσα στὸν χῶρο της τὰ καταλαβαίνει ὅλα αὐτά. Βεβαίως, ἡ Ἐκκλησία βοηθᾶ καὶ οἰκονομικὰ τοὺς ἀνθρώπους, ἂν καὶ δὲν εἶναι Ὑπουργεῖο Κοινωνικῆς Πρόνοιας. Στοὺς καιροὺς μας ποὺ ἡ Πολιτεία μὲ τὰ ὄργανά της ἔχει ἀπογοητεύσει τὸν λαό, ἡ Ἐκκλησία εἶναι χῶρος πνευματικῆς ὑγείας. Οἱ Κληρικοὶ ποὺ ἔχουν ἰδιαίτερη εὐαισθησία ἐπικοινωνοῦν ὅλη τὴν ἡμέρα μὲ τοὺς ἀνθρώπους, συναναστρέφονται μὲ πολλούς, κυκλοφοροῦν στὰ καταστήματα καὶ τοὺς δημόσιους-κοινωνικοὺς χώρους καὶ βοηθοῦν ποικιλοτρόπως τοὺς ἀνθρώπους.

Οἱ «συμβολικὲς» κινήσεις «ἀγάπης» δὲν γίνονται ἀπὸ τοὺς Κληρικούς, ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ τὶς πληγὲς καὶ τὰ τραύματα τῶν ἀνθρώπων, καὶ προσπαθοῦν νὰ τὰ θεραπεύσουν. Δὲν θέλω νὰ ἀναφερθῶ στὰ ἑκατοντάδες Ἱδρύματα ποὺ διαθέτει ἡ Ἐκκλησία, ἀφοῦ εἶναι ὁ μεγαλύτερος φιλανθρωπικὸς φορέας τῆς Πατρίδος μας, ἀλλὰ θέλω νὰ τονίσω ὅτι ὅλοι μας δεχόμαστε τὴν θαλπωρὴ τῆς Ἐκκλησίας, τὸ χάδι τοῦ Θεοῦ. Οἱ Ἐνορίες, τὰ Μοναστήρια, εἶναι χῶροι ἀναψυχῆς. Ἡ θεία Λειτουργία εἶναι κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους, εἶναι ἕνα ἀνοιχτὸ παράθυρο τοῦ οὐρανοῦ στὴν γῆ, καὶ ὅταν τὸ πλησιάζουμε παίρνουμε ζωογόνες ἀνάσες. Ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι μόνο σῶμα, μυαλὸ καὶ αἰσθήσεις, ἀλλὰ ἔχει καὶ ψυχή, ἔχει ὑπαρξιακὲς καὶ πνευματικὲς ἀνάγκες. Μὴν τὰ ἐπιπεδοποιοῦμε ὅλα καὶ μὴν ταυτίζουμε τὴν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴν λογικὴ καὶ τὰ ὑλικὰ ἀγαθά.

 

2. Ἐρώτηση: Πολλοὶ συνάνθρωποί μας δηλώνουν ὅτι ἀδυνατοῦν νὰ πληρώσουν τὸ χαράτσι γιὰ τὰ ἀκίνητα. Δεδομένου ὅτι δὲν μποροῦν νὰ τὰ βγάλουν πέρα, τί θὰ τοὺς συμβουλεύατε;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ μόνη ποὺ δὲν ὁδήγησε τὴν Πατρίδα μας σὲ αὐτὴν τὴν κατάσταση, ἀφοῦ αὐτὸ ποὺ ἐπικρατοῦσε τὰ τελευταῖα χρόνια ἦταν μιὰ φούσκα εὐημερίας καὶ ὑπερκατανάλωσης. Ἀντίθετα, ἡ Ἐκκλησία κηρύττει τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι Εὐαγγέλιο ἀσκήσεως καὶ ἐγκρατείας, Εὐαγγέλιο ἐλπίδας καὶ ζωῆς, Εὐαγγέλιο ἀγάπης καὶ φιλανθρωπίας. Ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν προφητική της δύναμη ἐλέγχει κάθε ἀπολυτοποίηση καὶ ἐκκοσμίκευση, κάθε παράβαση καὶ παρακοή, κάθε ὑποκρισία καὶ ψεῦδος. Βέβαια, σήμερα τὸ Κράτος στὴν ἀμηχανία ποὺ τὸ διακρίνει καὶ ἔχοντας ἕνα φοβικὸ σύνδρομο χάνει πολλὲς φορὲς τὸ μέτρο καὶ πέφτει ἐπάνω στοὺς μισθωτοὺς καὶ γενικὰ στὶς ἀδύναμες κοινωνικὰ ὁμάδες τοῦ πληθυσμοῦ. Ἔτσι, γίνονται πολλὲς ἀδικίες. Ἀδικία εἶναι ἡ προτροπὴ γιὰ ὑπερκατανάλωση καὶ οἱ ὑπερβολικὲς δημόσιες σπατάλες, ἀλλὰ ἀδικία εἶναι καὶ ἡ ὑπερβολικὴ καὶ ἀγχώδης φορολογία. Ἐνῷ τὸ Κράτος δὲν ἔχει μηχανισμοὺς εἴσπραξης τῶν φόρων, ἐνῷ δὲν ἔχει κατάλληλα θεσμικὰ ὄργανα γιὰ νὰ πατάξη τὴν φοροδιαφυγή, προσπαθεῖ νὰ εἰσπράξη τοὺς φόρους μὲ τρόπους ἄδικους, ὅπως μέσα ἀπὸ τὸ ἠλεκτρικὸ ρεῦμα ποὺ σήμερα εἶναι ἕνα εἶδος ἀνάγκης. Ἀλλά, ὅπως ἔλεγε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «τὸ βία ὑποτασσόμενον στασιάζει καιροῦ λαβόμενον», δηλαδὴ αὐτὸ ποὺ ὑποτάσσεται μὲ τὴν βία, στασιάζει στὸν κατάλληλο καιρό, ὅταν ξεπερνιοῦνται τὰ μέτρα.

Ἡ Πατρίδα μας θεωρεῖται ἀπὸ τὶς πρῶτες 30 πλούσιες Χῶρες στὸν πλανήτη (ἀκολουθοῦν ἄλλες 170) καὶ ὅμως ἔφθασε σὲ αὐτὴν τὴν κατάσταση, γιατί δὲν ἔχει καλοὺς μηχανισμοὺς εἴσπραξης τῶν φόρων μὲ δικαιοσύνη. Γιὰ παράδειγμα: Πῶς εἶναι δυνατὸν οἱ ἐφοριακοὶ ὑπάλληλοι ποὺ κατὰ τεκμήριο δὲν εἶναι ἀγαπητοὶ στὸν λαό, ἐπειδὴ εἰσπράττουν φόρους, νὰ ψηφίζωνται ἀπὸ τὸν λαὸ λαμβάνοντας μεγάλο ποσοστὸ ψήφων; Καὶ γιατί τὸ Κράτος δὲν θεωρεῖ ἀσυμβίβαστη τὴν θέση τοῦ Ἐφοριακοῦ μὲ τὸ βουλευτικὸ ἀξίωμα; Δὲν εὐθύνεται γι’ αὐτὸ ἡ Πολιτεία; Δὲν δίνει ἕνα μήνυμα στοὺς ἀνθρώπους νὰ ἐπιδιώκουν τὴν φοροδιαφυγή; Μὲ ρωτήσατε νὰ σᾶς πῶ τί θὰ συμβούλευα τοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὸ «χαράτσι». Θὰ συμβούλευα τοὺς πολιτικοὺς ἄρχοντες νὰ μὴν προκαλοῦν τοὺς ἀνθρώπους, νὰ μὴν «τοὺς ἀλλάζουν τὰ φῶτα» μὲ τὸ χαράτσι διὰ τῆς ΔΕΗ, ὁ ὁποῖος Ὀργανισμὸς ἔχει σκοπὸ νὰ δίνη φῶς καὶ ὄχι νὰ σκορπᾶ σκοτάδι, νὰ κάνη τοὺς ἀνθρώπους νὰ χαίρωνται, ἔστω καὶ μὲ τὰ ἐλάχιστα ἀγαθὰ ποὺ προσφέρει ἡ τεχνολογία, καὶ νὰ μὴ γίνεται ἐκβιαστικὰ ἕνας εἰσπρακτικὸς μηχανισμός.

Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ἐγὼ προσωπικά, ὅπως καὶ ἄλλοι τῆς γενιᾶς μου, ἔχουμε ζήσει παρόμοιες περιπτώσεις στὰ μικρά μας χρόνια. Ὅταν ἤμουν περίπου 10 ἐτῶν ἀντιμετώπισα τὸ γεγονὸς ποὺ δὲν εἴχαμε ἠλεκτρικὸ ρεῦμα στὸ σπίτι καὶ διαβάζαμε μὲ λάμπες πετρελαίου καὶ εἶδα τὸν πατέρα μου νὰ φεύγη ἀπὸ τὸ σπίτι αἰφνιδίως γιὰ νὰ ἀποφύγη τὴν προσωποκράτηση, λόγῳ ἀδυναμίας καταβολῆς τῶν φόρων. Δὲν πρέπει ἡ Πολιτεία νὰ μᾶς γυρίζη πίσω 50-60 χρόνια.

 

3. Ἐρώτηση: Μήπως ἡ οἰκονομικὴ κρίση φέρνει τὸν κόσμο στὴν Ἐκκλησία; Δεδομένου ὅτι οἱ συνάνθρωποί μας σήμερα ἀναζητοῦν ἕνα στήριγμα;

Ἀπάντηση: Σίγουρα οἱ ἄνθρωποι θὰ ἀναζητήσουν στηρίγματα καὶ παρηγοριές. Δὲν τὰ ἀρνοῦμαι αὐτά. Στὶς τρικυμίες ὁ ἄνθρωπος ἀναζητᾶ ναυαγοσῶστες, στὶς θύελλες ἀναζητᾶ κάποιο καταφύγιο καὶ στὸν πόνο παίρνει παυσίπονο. Ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία δὲν ὑπάρχει γιὰ νὰ δίνη μόνον στήριγμα καὶ παρηγοριά. Τότε θὰ λειτουργοῦσε ὡς ψυχοναρκωτικὸ καὶ χαλαρωτικό, θὰ ἦταν «τὸ ὄπιο τοῦ λαοῦ». Ἡ Ἐκκλησία εἶναι γιὰ νὰ δίνη πληρότητα ζωῆς, γιὰ νὰ νοηματοδοτῇ τὸν ἀνθρώπινο βίο, γιὰ νὰ βοηθᾶ τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀγαπᾶ τὴν ζωή, νὰ προσφέρη ἐλπίδα καὶ φῶς, νὰ διακατέχεται ἀπὸ θεῖο πόθο καὶ ἀγάπη, γιὰ νὰ ἔχη ὑγιεῖς σχέσεις μὲ τοὺς ἀνθρώπους καὶ μὲ τὸν Θεό, νὰ ἔχη ὁρμὴ γιὰ τὸ ἀγαθό, γιὰ νὰ πεινᾶ καὶ νὰ διψᾶ γιὰ τὴν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Διαβάζουμε τὶς Ἐπιστολὲς ἐκεῖνες τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ποὺ εἶναι γραμμένες μέσα στὴν φυλακὴ καὶ θαυμάζουμε γιατί εἶναι γεμᾶτες ἀπὸ χαρὰ καὶ φῶς, ἀπὸ γεύση ἀληθινῆς ζωῆς, ἀπηλλαγμένες ἀπὸ τὴν μιζέρια, τὴν ἀπελπισία καὶ τὰ παράπονα. Τελικά, ὅλος ὁ βίος μας, ἀκόμα καὶ αὐτὴ ἡ κοινωνικὴ ἐλευθερία, παρὰ τὰ θετικά, εἶναι μιὰ φυλακὴ καὶ πρέπει νὰ «ἀναζητοῦμε νόημα ζωῆς καὶ ἐλευθερία σὲ ἕνα στρατόπεδο συγκεντρώσεως», ὅπως εἶναι ὁ τίτλος τοῦ βιβλίου τοῦ Victor Frankl, ὁ ὁποῖος ἔζησε στὰ στρατόπεδα συγκεντρώσεως τοῦ Νταχάου καὶ τοῦ Ἄουσβιτς. Ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει γιὰ νὰ δίνη ζωὴ στὸν κόσμο ἤ, νὰ τὸ πῶ καλύτερα, ὁ κόσμος δημιουργήθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ νὰ γίνη Ἐκκλησία καὶ νὰ βρίσκεται μέσα στὸ Φῶς.

 

4. Ἐρώτηση: Ἡ οἰκονομικὴ κρίση τί ἀντίκτυπο ἔχει στὴν νεολαία; Οἱ νέοι σήμερα πλησιάζουν ἢ ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Οἱ νέοι σήμερα δέχονται περισσότερο ἀπὸ τοὺς ἄλλους τὶς συνέπειες τῆς κοινωνικῆς κρίσης. Αὐτὸ μὲ λυπεῖ ἰδιαιτέρως. Δυστυχῶς, ἐμεῖς οἱ μεγαλύτεροι κατασκευάσαμε μιὰ ἄρρωστη κοινωνία, στὴν ὁποία κυριαρχεῖ τὸ συμφέρον, ἡ εὐδαιμονία, τὸ δίκαιο τοῦ ἰσχυροτέρου, ἡ ὑπερκατανάλωση καὶ ἔτσι ὑποχρεώνονται τὰ παιδιὰ νὰ ζήσουν μέσα σὲ αὐτὸ τὸ ἀρρωστημένο περιβάλλον. Κάναμε τὶς οἰκογένειες κλειστές - «πυρηνικὲς οἰκογένειες», ποὺ πολλὲς φορὲς βλέπουν μπροστά τους ἕνα «συναισθηματικὸ διαζύγιο», καὶ τὶς ἐγκαταστήσαμε σὲ σπίτια - «κλουβιά», μὲ τὴν λεγόμενη «οἰκολογικὴ συρρίκνωση», καὶ κάνουμε τοὺς νέους νὰ ἀναπνέουν τὸ δηλητηριασμένο «κοινωνικὸ καυσαέριο» καὶ τοὺς εἴπαμε: «ζῆστε σὲ αὐτὸ τὸ περιβάλλον», χωρὶς ἐλπίδα, χωρὶς ὄνειρα, χωρὶς νόημα ζωῆς, χωρὶς δουλειά. Ποιός εὐθύνεται γι’ αὐτό; Ἡ νεολαία ἢ ἡ «γηραλαία», ποὺ γηράσκει στὴν μιζέρια, τὴν κακοδαιμονία, τὴν ἀδικία; Καὶ τὸ σημαντικὸ εἶναι ὅτι μερικοὶ τῆς λεγόμενης γενιᾶς τοῦ Πολυτεχνείου ποὺ ἀνέλαβαν τὴν ἡγεσία τῆς Χώρας ἔχουν τὸ ποσοστὸ εὐθύνης τους γιὰ τὴν κατάσταση ποὺ ἔφθασε ἡ Πατρίδα μας, ἐνῷ θὰ ἔπρεπε νὰ ὑλοποιήσουν τὰ ὁράματα τῆς γενιᾶς τους.

Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ οἱ νέοι διακρίνονται ἀπὸ τὸ πνεῦμα «τῆς νεοφιλίας» ὅπως ἔλεγε ὁ Λόρεντς, θέλουν κάτι καινούριο, πέρα ἀπὸ τὴν στασιμότητα, καὶ τὸ κάνουν αὐτὸ μὲ τὴν ἐπαναστατικότητα ποὺ διαθέτουν. Οἱ νέοι ἀπὸ τὴν φύση τους εἶναι ἐπαναστάτες καὶ ἔτσι ἀλλάζουν τὰ κοινωνικὰ δεδομένα καὶ βελτιώνονται οἱ καταστάσεις. Αὐτὴ ἡ ἐπαναστατικότητα, ὅσο καὶ ἂν φαίνεται παράξενο, εἶναι ἕνα στοιχεῖο θετικό, εἶναι ἀναζήτηση κάτι ἢ κάποιου, εἶναι ἔξοδος ἀπὸ τὴν φιλαυτία καὶ τὴν ἀπόγνωση, ἀρκεῖ νὰ γίνεται μὲ θετικὸ τρόπο. Ὅταν βλέπω νέους νὰ ἀντιδροῦν στὴν ἐμφάνισή μου ὡς Κληρικοῦ, τὸ ἐκλαμβάνω ὡς κίνηση ἀναζητήσεως καὶ ὡς πρόκληση νὰ τοὺς προσέξω, ὡς προσπάθεια ἀποκτήσεως μιᾶς ἐπικοινωνίας ποὺ τοὺς λείπει. Συνήθως ἡ ἀντίδραση τῶν νέων ἐκφράζει μιὰ κίνηση γιὰ ἀλλαγή, γιὰ βελτίωση, γιὰ ἐπικοινωνία, γιὰ ζωή. Μὴ βλέπουμε σὲ κάθε ἀρνητικὴ κίνηση τὸ κακό. Ἄλλωστε, καὶ τὸ φαινομενικὰ ἀρνητικὸ μποροῦμε μὲ τὴν προσωπική μας ὑγιῆ ἀντιμετώπιση νὰ τὸ μετατρέψουμε σὲ θετικό.

Σὲ αὐτὴ τὴν ἐπαναστατικότητα τῶν νέων μπορεῖ νὰ ἀνταποκριθῇ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ἀπὸ τὴν θεολογία καὶ τὴν ἱστορία της εἶναι ἐπαναστατικὴ ἐναντίον κάθε κατεστημένου, ἀρκεῖ καὶ οἱ Κληρικοὶ καὶ τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας νὰ μὴν ταυτισθοῦν μὲ τὸ κατεστημένο. Ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση, ὅπως ἐκφράσθηκε ἀπὸ τοὺς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι μιὰ διαρκὴς ἐπανάσταση ποὺ κάνει τὸν ἄνθρωπο πάντα νέο στὸ φρόνημα, τὶς ἐπιθυμίες, τὴν ζωή. Μακάρι νὰ βλέπουμε αὐτὸ τὸ ἐπαναστατικὸ καὶ νεανικὸ πνεῦμα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τὸ ἐκφράζουν οἱ ἅγιοι.

 

5. Ἐρώτηση: Ἡ διαφθορὰ στὴν Ἐκκλησία μὲ ἐπίορκους Ἱερεῖς πῶς μπορεῖ νὰ ἀντιμετωπιστῇ;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν φύση της καὶ τὴν ἀποστολή της πολεμᾶ ἀκατάπαυστα ἐναντίον τῆς διαφθορᾶς τοῦ πνεύματος. Ἡ πτώση τοῦ Ἀδὰμ καὶ τῆς Εὖας ἔφερε στοὺς ἀνθρώπους τὴν φθαρτότητα καὶ τὴν θνητότητα, τὴν διαφθορὰ καὶ τὸν πόνο. Οἱ Πρωτόπλαστοι, μετὰ τὴν ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὸν Θεό, φόρεσαν τοὺς δερμάτινους χιτῶνες καὶ ἔχασαν τὴν ἁπλότητα, τὴν ἐλευθερία, τὴν ἀρχοντιά. Καὶ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νὰ πολεμᾶ αὐτὴν τὴν διαφθορά, τὴν σκουριὰ τοῦ πνεύματος, ποὺ εἶναι ἡ πιὸ μεγάλη διαφθορά. Ἂν ὅμως ἐννοῆτε καὶ τὴν κοινωνικὴ καὶ οἰκονομικὴ διαφθορά, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὴν ἐρώτησή σας, καὶ αὐτὸ τὸ πολεμᾶ ἡ Ἐκκλησία. Δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ εἶναι μέλος τῆς Ἐκκλησίας, Κληρικὸς ἢ λαϊκός, καὶ νὰ ἀδικῇ, νὰ κλέβη, νὰ φοροδιαφεύγη, νὰ παρανομῇ ποικιλοτρόπως. Ἂν συμβαίνη αὐτό, τότε εἶναι ὑποκριτής, ὅπως οἱ Φαρισαῖοι, καὶ ἰσχύουν τὰ «οὐαὶ» τοῦ Χριστοῦ. Ἂν ὑπάρχουν κάποιοι ἐπίορκοι Ἱερεῖς καὶ Μοναχοὶ ποὺ ἐμπλέκονται στὴν οἰκονομικὴ διαφθορά, στὴν φοροδιαφυγὴ καὶ τὶς παράνομες δραστηριότητες, τότε πρέπει νὰ τιμωροῦνται παραδειγματικά. Δὲν εἶναι δυνατὸν ἐμεῖς ποὺ κηρύττουμε τὴν δικαιοσύνη καὶ τὴν κοινωνικὴ εὐταξία νὰ τὴν καταστρατηγοῦμε. Εἶναι λυπηρὸ ὅταν ἀπὸ ὀρθοδόξους Κληρικοὺς ἐκφράζεται ἡ ἰησουΐτικη ἀρχὴ «ὁ σκοπὸς ἁγιάζει τὰ μέσα». Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι τὰ μέσα ποὺ χρησιμοποιοῦμε δίνουν ἀξία καὶ νόημα στὸν σκοπό.

 

6. Ἐρώτηση: Λέγεται ὅτι ἡ ἐργασιακὴ ἐφεδρεία ἴσως ἐφαρμοστῇ καὶ σὲ μέρος τῶν κληρικῶν. Αὐτὸ τί ἐπίπτωση θὰ ἔχη στὴν λειτουργία τῶν Ναῶν;

Ἀπάντηση: Ὅταν ὁ ἄνθρωπος περνᾶ μιὰ οἰκονομικὴ κρίση καὶ ὅταν ἡ κοινωνία διέρχεται ἀπὸ κοινωνικὴ κρίση, τότε ἀπαιτεῖται αὐτὴ ἡ κατάσταση νὰ ἀντιμετωπισθῇ πνευματικά. Ἄλλωστε, ἡ βάση τῆς οἰκονομικῆς καὶ κοινωνικῆς κρίσης εἶναι ἡ πολιτιστικὴ καὶ πνευματικὴ κρίση. Ἔτσι, πρέπει οἱ Κληρικοὶ νὰ ὑποδεικνύουν στοὺς ἀνθρώπους τὸν ἀποτυχημένο στόχο, νὰ τοὺς ἐμπνέουν ἐλπίδα καὶ αἰσιοδοξία. Στὴν κοινωνία μας ἀπαιτοῦνται ἀντισώματα, ὅπως γίνεται στὸν ἀνθρώπινο ὀργανισμό, προκειμένου νὰ ἀντιμετωπισθοῦν οἱ ἰώσεις καὶ οἱ μικροβιακὲς λοιμώξεις. Ἔπειτα, οἱ Ἱερεῖς εἶναι τὸ κέντρο τοῦ πολιτισμοῦ τοῦ τόπου μας. Ὅταν κλείνουν οἱ Ναοί, τότε σταματᾶ νὰ ὑπάρχη ἕνας πνευματικὸς ἄξονας, παύει νὰ κτυπᾶ ἡ καρδιὰ τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς παράδοσης σὲ ἕναν τόπο. Δὲν εἶναι δυνατόν, ὅμως, ἐν ὀνόματι τῆς οἰκονομικῆς κρίσης νὰ διαλύουμε τὶς δυνάμεις τῆς συνοχῆς τῆς κοινωνίας. Θεωρῶ, μάλιστα, ὅτι εἶναι ἀντιφατικὸ ὅταν ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος προτρέπουμε τὴν Ἐκκλησία νὰ βοηθήση τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὴν κοινωνία στὴν ἀντιμετώπιση τῆς οἰκονομικῆς κρίσης καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος νὰ ἀποδυναμώνουμε τὰ ὄργανά της. Χρειαζόμαστε τοὺς πολιτιστικοὺς καὶ πνευματικοὺς ἀδένες μέσα στὴν κοινωνία μας. Δὲν πρέπει νὰ εἴμαστε μίζεροι οὔτε ἀκριβοὶ στὰ «πίτουρα» καὶ φτηνοὶ στὸ «ἀλεύρι». Ἡ Ἐκκλησία ὄχι μόνον κρατᾶ τὴν συνοχὴ τῆς κοινωνίας, ἀλλὰ καὶ τὴν νοηματοδοτεῖ.

 

7. Ἐρώτηση: Τί θὰ κάνετε ἐὰν τεθῇ ἐπίσημα αὐτὸ τὸ θέμα;

Ἀπάντηση: Ὅλα τὰ θέματα, καὶ αὐτὸ ποὺ λέτε, τὰ ἀντιμετωπίζει ἡ Διαρκὴς Ἱερὰ Σύνοδος καὶ ἂν χρειασθῇ θὰ τὸ ἀντιμετωπίση ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Τὸ πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἱεραρχικῶς συνοδικὸ καὶ συνοδικῶς ἱεραρχικό.

 

8. Ἐρώτηση: Πλησιάζουν τὰ Χριστούγεννα. Ποιό εἶναι τὸ μήνυμά τους σήμερα;

Ἀπάντηση: Ἡ ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων εἶναι μιὰ σημαντικὴ ἑορτὴ καὶ τὴν ἀναμένουμε μὲ χαρὰ καὶ ἀγάπη. Συνήθως λέμε ὅτι εἶναι οἰκογενειακὴ ἑορτὴ μὲ τὴν γέννηση καὶ τὴν χαρὰ τῆς γεννήσεως. Σκέπτομαι ὅτι κάθε γέννηση συνδέεται μὲ πόνο, καὶ κάθε βίωση τοῦ πόνου εἶναι ὑπόθεση θέασης τῆς ζωῆς μέσα ἀπὸ ἄλλη προοπτική. Ἔτσι, ἡ ψυχολογικὴ καὶ πνευματικὴ γέννηση, ἡ ὡρίμανσή μας, περνᾶ μέσα ἀπὸ τὸν πόνο, ὁ ὁποῖος πόνος θεραπεύει κάθε ἡδονή. Εἶναι χαρακτηριστικὸς ἕνας λόγος τοῦ Ντοστογιέφσκι: «Θέτω ἕνα μάταιο ἐρώτημα: Τί εἶναι προτιμότερο; Ἡ μέτρια εὐτυχία ἢ ὁ ὑψηλὸς πόνος;». Καὶ προτιμοῦσε τὸν πόνο ὡς αἴτιο τῆς ἐλευθερίας. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὰ Χριστούγεννα ἔχουν ἕνα ὑψηλὸ νόημα ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ περικλεισθῇ στὰ φωτάκια, στὸν στολισμὸ τοῦ δένδρου, τὶς ἐκδρομὲς καὶ τὶς αἰσθησιακὲς χαρές. Ὅταν ὁ ἐσωτερικὸς χῶρος μας εἶναι γεμᾶτος ἀπὸ μαυρίλα, εἶναι νεκρὸς ἀπὸ ἐλπίδα, τότε οἱ ἐξωτερικὲς χαρὲς δὲν προσφέρουν τίποτε. Τὸ ὑπαρξιακὸ κενὸ μυρίζει πτωμαΐλα, καὶ χρειαζόμαστε τὸ καινὸ (καινούριο).

Ἔπειτα, τὰ Χριστούγεννα δείχνουν τὸ καθῆκον μσς ποὺ εἶναι πρώτιστη ἀνάγκη μας. Ὁ Χριστὸς γεννήθηκε σὲ μιὰ σπηλιά, σὲ ξένο μέρος, μὲ τὸ μῖσος τῆς ἐξουσίας –τοῦ Ἡρώδη–, ἔγινε ξένος καὶ πρόσφυγας, ἀντιμετώπισε τὴν τραγικότητα τῆς κοινωνίας. Πόσα παιδιὰ στὸν κόσμο σήμερα δὲν γεννιοῦνται καὶ δὲν μεγαλώνουν μέσα στὶς ἴδιες συνθῆκες, ἀκόμη καὶ σὲ Χριστιανικὲς κοινωνίες! Τὸ σκηνικὸ ἐπαναλαμβάνεται, ἡ τραγωδία συνεχίζεται, παρὰ τὰ βερμπαλιστικὰ καὶ συναισθηματικὰ λόγια.

Μέσα σὲ αὐτὴν τὴν τραγικότητα μποροῦμε νὰ προσφέρουμε ὅ,τι καλύτερο ἔχουμε, δηλαδὴ τοὺς λαμπροὺς ὕμνους τῶν ἀγγέλων καὶ τὴν καθαρὴ καρδιὰ τῶν ποιμένων. Ἡ ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων πρέπει νὰ φανερώση τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὴν τρυφερότητα τῶν ἀνθρώπων πρὸς κάθε ἄλλον ποὺ εἶναι ἀδελφὸς καὶ πονᾶ, ὑποφέρει καὶ ζῆ στὴν ἀπόγνωση. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος βάζει στὸ στόμα τοῦ Χριστοῦ τοῦτα τὰ λόγια: «ἐγὼ ἀλήτης διὰ σέ», δηλαδὴ ἔγινα περιπλανώμενος γιὰ σένα. Ἡ λέξη ἀλήτης προέρχεται ἀπὸ τὸ ἀλάομαι-ῶμαι ποὺ σημαίνει περιπλανῶμαι καὶ δείχνει τὴν ἀγάπη Του γιὰ τοὺς ἀνθρώπους.

Ἅς μιμηθοῦμε κι ἐμεῖς αὐτὴν τὴν κενωτικὴ καὶ θυσιαστικὴ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ἡ οὐσία τῆς ἐκκλησιαστικῆς καὶ πνευματικῆς ζωῆς.–

Συνεντεύξεις γιὰ τὰ Ἐκκλησιαστικά

Μὲ ἀφορμὴ τὶς τελευταῖες ἐξελίξεις στὰ ἐκκλησιαστικὰ ὁ Μητροπολίτης κ. Ἰερόθεος δέχθηκε πολλὲς ἐρωτήσεις ἀπὸ δημοσιογράφους καὶ ἔδωσε ὁρισμένες συνεντεύξεις σὲ Ἐφημερίδες τοπικὲς καὶ μή. Ἤδη στὸ προηγούμενο τεῦχος δημοσιεύσαμε μία. Στὸ παρὸν τεῦχος δημοσιεύουμε μιὰ ἐπιλογὴ ἀπὸ τρεῖς συνεντεύξεις ποὺ ἔδωσε σὲ ἰσάριθμους δημοσιογράφους, ἤτοι στὴν δημοσιογράφο Σοφία Πακαλίδου τῆς Ἐφημερίδας "Ἀγγελιοφόρος" τῆς Θεσσαλονίκης (δημοσιεύθηκε τὴν Κυριακὴ 27-2-2005), στὸν δημοσιογράφο Γιάννη Συμψηρὴ τῆς Ἐφημερίδας "Πολιτεία Αἰτωλῶν καὶ Ἀκαρνάνων" (δημοσιεύθηκε τὴν 8-3-2005) καὶ στὸν δημοσιογράφο Πάνο Τσούμα τῆς Ἐφημερίδας "Ἐμπρὸς" Ναυπάκτου (δημοσιεύθηκε στὶς 11-3-2005). Οἱ ἐρωτήσεις δημοσιεύονται ἐπιλεκτικὰ καὶ κατὰ θέματα. Σὲ κάθε ἐρώτηση ἐντὸς παρενθέσεως δηλώνεται τὸ ἀρχικὸ γράμμα τῆς ἐφημερίδας στὴν ὁποία δημοσιεύθηκαν.

 

1. Ἐρώτηση (Α.): Σεβασμιώτατε, τὶς τελευταῖες ἑβδομάδες ζοῦμε στὴν δίνη ἀποκαλύψεων ποὺ φέρουν στὸ ἐπίκεντρο ἐκπροσώπους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Μπορεῖτε νὰ προσδιορίσετε τὴν γεννησιουργὸ αἰτία αὐτῆς τῆς κρίσης;

Ἀπάντηση: Ὀρθῶς ἀποκαλεῖτε ὡς δίνη αὐτὸ ποὺ ζοῦμε τὶς τελευταῖες ἑβδομάδες, θὰ μποροῦσα βέβαια νὰ προσθέσω ὅτι δὲν εἶναι μόνο δίνη, ἀλλὰ καὶ ὀδύνη. Εἶμαι βαθύτατα λυπημένος γιὰ τὰ γεγονότα τὰ ὁποῖα καθημερινῶς ἔρχονται στὴν ἐπιφάνεια μὲ τέτοιους ρυθμοὺς ποὺ δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ τοὺς παρακολουθήση. Θεωρῶ ὅτι ἡ κρίση ἔχει ἕνα βάθος ποὺ εἶναι ὅτι πολλοὶ Κληρικοὶ ἔχουν πάρει διαζύγιο ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη θεολογία καὶ ἔχουν ἐπηρεασθῇ ἀπὸ τὴν κοσμικὴ νοοτροπία, ἔχουν ἐκκοσμικευθῇ. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἔχουμε ἀπομακρυνθῇ ἀπὸ τὸν σκοπὸ τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ εἶναι ἡ ποιμαντικὴ τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὴν θέωση, καὶ ἀσχολούμαστε μὲ κοινωνικὰ καὶ πολιτικὰ θέματα, ἔξω ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη Ἐκκλησιολογία. Τελικὰ τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι ἁπλῶς ἠθικό – σεξουαλικό, ἀλλὰ κατ' ἐξοχὴν θεολογικὸ καὶ ἐκκλησιολογικό. Οἱ περισσότεροι ἀπὸ ἐμᾶς δὲν θεολογοῦμε καὶ ἀγνοοῦμε τὸν βαθὺ σκοπὸ τῆς Ἐκκλησίας. Μιλᾶμε ἠθικολογικά, ἐπικοινωνιακὰ καὶ συνθηματολογικὰ καὶ ὄχι θεολογικά. Καὶ γιὰ νὰ θυμηθῶ τὸν λόγο τοῦ Μεγάλου Βασιλείου γιὰ τοὺς ποιμένες τῆς ἐποχῆς του: "τεχνολογούσι καὶ οὐ θεολογούσι".

 

2. Ἐρώτηση (Ε.): Ἡ ἐκκλησιαστικὴ κρίση τῶν ἡμερῶν ἦρθε σὰν κεραυνὸς ἐν αἰθρίᾳ ἢ ἔχει βάθος καὶ ἀποτελεῖ περιστασιακὴ κορύφωση μιᾶς κατάστασης ποὺ κρατάει χρόνια;

Ἀπάντηση: Δὲν ὑπάρχουν ἰδανικὲς πολιτεῖες καὶ ὅποιος προσπάθησε νὰ τὶς κατασκευάση (Πλάτων, More) ὁδηγήθηκε στὴν οὐτοπία, γι' αὐτὸ κάνουμε λόγο γιὰ οὐτοπιστικὲς καταστάσεις. Ὅσο ὑπάρχουν ἄνθρωποι μὲ τὰ πάθη καὶ τὶς ἀδυναμίες τους θὰ ὑπάρχουν κρίσεις. Ἡ ἐξιδανίκευση δημιουργεῖ ψεύτικες καταστάσεις ἢ καὶ ἀπολυταρχικὰ καθεστῶτα. Πιστεύω ὅτι πάντα θὰ ὑπάρχουν κρίσεις καὶ ἔτσι ἀποδεικνύονται ἐκεῖνοι ποὺ πραγματικὰ πιστεύουν στὸν Θεὸ μὲ ἐλευθερία καὶ ἀγάπη καὶ ὄχι μὲ ἐξαναγκασμὸ καὶ φόβο. Ἔτσι θὰ ξεχωρίζεται ἡ ἥρα ἀπὸ τὸ σιτάρι. Ἔπειτα, δὲν γνωρίζετε ὅτι ἡ τελειομανία συνιστᾶ μιὰ σχιζοφρένεια;

 

3. Ἐρώτηση (Ε.): Σὰν κοινωνία ζοῦμε μιὰ περίοδο παρακμῆς. Μήπως τελικὰ τὰ φαινόμενα στὴν Ἐκκλησία ἐντάσσονται στὸ γενικότερο κλίμα; Διότι καὶ ἡ Ἐκκλησία μέρος τῆς κοινωνίας εἶναι.

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχὰς δὲν βλέπω ἀπαισιόδοξα τὴν κοινωνία ὅτι δῆθεν εἶναι κοινωνία παρακμῆς. Παντοῦ καὶ πάντοτε ὑπάρχουν τὰ θετικὰ καὶ τὰ ἀρνητικὰ σημεῖα. Φθάσατε στὸ συμπέρασμα αὐτό, γιατί πιθανὸν ὡς δημοσιογράφος, ἀπὸ τὴν φύση τῆς ἐργασίας σας, ἐπιλέγετε νὰ παρουσιάζετε καὶ νὰ σχολιάζετε μόνον τὰ παρακμιακὰ γεγονότα ποὺ οὕτως ἢ ἄλλως ὑπάρχουν σὲ ὅλες τὶς κοινωνίες.

Ἔπειτα δὲν πιστεύω ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι μέρος τῆς κοινωνίας, ἀφοῦ ἡ Ἐκκλησία εἶναι τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, Θεανθρώπινος ὀργανισμός. Τὰ μέλη ὅμως τῆς Ἐκκλησίας ζοῦν μέσα σὲ μιὰ συγκεκριμένη κοινωνία καὶ εἶναι ἑπόμενο νὰ ἐπηρεάζονται ἀπὸ τὸ κλίμα ποὺ ἐπικρατεῖ σ' αὐτήν. Πάντως τὰ πραγματικὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἐπηρεάζονται, γι' αὐτὸ καὶ ἔχουμε τοὺς μάρτυρες καὶ τοὺς νεομάρτυρες. Ἕνας ἀρχαῖος ἀπολογητὴς τοῦ Χριστιανισμοῦ ἔλεγε ὅτι οἱ Χριστιανοὶ "ἐπὶ γῆς διατρίβουσιν, ἀλλ' ἐν οὐρανῷ πολιτεύονται".

 

4. Ἐρώτηση (Α.): Τὰ μέτρα ποὺ ψήφισε ἡ Ἱεραρχία, στὴν οὐσία τὸ σύνολο τῶν προτάσεων τοῦ Ἀρχιεπισκόπου κ. Χριστοδούλου, μποροῦν νὰ ἐγγυηθοῦν τὴν πορεία τῆς λεγόμενης κάθαρσης στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος;

Ἀπάντηση: Τὰ μέτρα τὰ ὁποῖα ψήφισε ἡ Ἱεραρχία, ὕστερα ἀπὸ πρόταση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, χαρακτηρίζονται διαφοροτρόπως, ἤτοι τολμηρά, ἀντιρεαλιστικά, λαϊκιστικά, καὶ ἀνεπαρκῆ. Νομίζω ὅμως ὅτι κινοῦνται σὲ μιὰ καλὴ προοπτική. Φυσικὰ ὄχι γιὰ τὴν κάθαρση, ἡ ὁποία λέξη δὲν μοῦ ἀρέσει, ἀλλὰ γιὰ τὴν θεραπεία τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία δὲν εἶναι ἀποτέλεσμα μέτρων, νόμων καὶ κανονισμῶν ("ψεκάστε, καθαρίστε, τελειώσατε!"), ἀλλὰ καρπὸς τῆς ἐνέργειας τοῦ Θεοῦ καὶ συνέργειας τοῦ ἀνθρώπου. Ἐὰν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἀνταποκριθῇ μὲ ἐλευθερία στὴν καθαρτικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, τότε δὲν τὸν ὠφελεῖ τὸ πιὸ τελειότερο μέτρο ποὺ θὰ ληφθῇ. Στὴν περίπτωση αὐτὴ δημιουργεῖται ἕνα προσωπεῖο - μάσκα εὐσεβείας. Καὶ εἶναι γνωστὸν ὅτι ἡ ἐποχή μας γέμισε ἀπὸ προσωπεῖα καὶ μάσκες. Δυστυχῶς στὴν ἐποχή μας ἡ φαρισαϊκὴ δικαιοσύνη, ἡ αὐτοδικαίωση, ἡ αὐτάρκεια εἶναι ἐγκληματικὴ καὶ ὅταν ἐν ὀνόματι αὐτῶν τῶν προσωπείων ἐπιδιώκεται ἡ δῆθεν κάθαρση, δημιουργοῦνται μεγαλύτερες πληγὲς στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ἑπομένως πρέπει νὰ ἀγωνιστοῦμε γιὰ τὴν θεραπεία μερικῶν ἀρρώστων μελῶν, χωρὶς ὅμως νὰ καταλήξουμε σὲ καλβινιστικὲς πρακτικὲς καὶ στὶς αἱρέσεις τῶν "καθαρῶν" ποὺ πρόδωσαν τὸν Χριστιανισμὸ καὶ ὁδήγησαν πολλοὺς Εὐρωπαίους στὸν ἀγνωστικισμὸ καὶ τὴν ἀθεΐα. Τελικὰ ἡ λεγόμενη ποιμαίνουσα Ἐκκλησία πρέπει νὰ βρῇ τὴν παράδοσή της, τὸν ἑαυτό της.

 

5. Ἐρώτηση (Α.): Στὴν παρέμβασή σας κατὰ τὴν Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας προτείνατε, μεταξὺ ἄλλων στὴν συγκρότηση ἐπιτροπῆς ἡ ὁποία θὰ μελετήση τὴν ἀναθεώρηση τῶν σχέσεων Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας, ὑποστηρίζοντας ὅτι μία καλύτερη ὁριοθέτηση τῶν σχέσεών τους εἶναι πρὸς ὄφελος τῆς Ἐκκλησίας. Ποιό κατὰ τὴν ἄποψή σας εἶναι τὸ πρόβλημα ποὺ διέπει τις μεταξύ τους σχέσεις;

Ἀπάντηση: Πράγματι, μιὰ ἀπὸ τὶς προτάσεις μου ἦταν νὰ συγκροτηθῇ ἐπιτροπὴ γιὰ νὰ μελετήση τὸ θέμα τοῦ λεγομένου χωρισμοῦ Ἐκκλησίας – Πολιτείας ὥστε νὰ εἴμαστε ἕτοιμοι, ὅποτε αὐτὸ τεθῇ, καὶ ἡ ὁποία πρόταση ἀπορρίφθηκε. Ἡ ἄποψή μου εἶναι ὅτι ὁ ὅρος "χωρισμὸς Ἐκκλησίας – Πολιτείας" εἶναι ἐσφαλμένος καὶ πρέπει νὰ ἀντικατασταθῆ μὲ τὸν ὅρο ἀναθεώρηση καὶ ὁριοθέτηση τῶν σχέσεων ἐκκλησιαστικῆς καὶ πολιτικῆς διοικήσεως. Ὅλοι οἱ Ὀργανισμοί, τὰ Σωματεῖα κλπ. ἔχουν μιὰ σχέση μὲ τὸ Κράτος. Τίποτε δὲν μπορεῖ νὰ ἐνεργῆ αὐτόνομα ἀπὸ τὸ Κράτος. Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴ διοίκηση. Τὸ θέμα, λοιπόν, εἶναι ὅτι πρέπει νὰ προσδιορισθῇ καλύτερα ἡ σχέση αὐτὴ μεταξὺ ἐκκλησιαστικῆς καὶ πολιτικῆς διοίκησης. Νομίζω ὅτι τὸ βασικὸ ποὺ πρέπει νὰ γίνη εἶναι ἡ ψήφιση ἑνὸς νόμου ποὺ θὰ ἔχη λίγες διατάξεις μὲ τὶς ὁποῖες θὰ καθορίζεται ἡ νομικὴ προσωπικότητα τῆς Ἐκκλησίας, καὶ θὰ δίδονται ἐξουσιοδοτήσεις κανονιστικοῦ περιεχομένου, προκειμένου ἡ Ἱεραρχία νὰ συντάξη τὸν Καταστατικὸ Χάρτη της καὶ τὸν Κανονισμὸ περὶ Ἐκκλησιαστικῆς Δικαιοσύνης. Ἔτσι ἡ Ἐκκλησία θὰ αὐτοδιοικῆται καλύτερα, χωρὶς νὰ ἐμπλέκεται τὸ Κράτος σὲ πτυχὲς τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.

 

6. Ἐρώτηση (Α.): Ἐπὶ πλέον εἰσηγηθήκατε νὰ ἀλλάξη καὶ τὸ σύστημα ἐκλογῆς τῶν Ἱεραρχῶν. Ὑπάρχουν ἀγκυλώσεις καὶ ἐξαρτήσεις σὲ αὐτὲς τὶς διαδικασίες;

Ἀπάντηση: Καὶ στὸ θέμα αὐτὸ ἔκανα συγκεκριμένη πρόταση νὰ συγκροτηθῇ Εἰδικὴ Ἐπιτροπὴ γιὰ νὰ μελετήση τὸ ζήτημα τῆς ἀλλαγῆς τρόπου ἐκλογῆς τῶν Ἀρχιερέων ποὺ καὶ αὐτὸ δὲν ἔγινε ἀποδεκτό. Αὐτὸ τὸ θεωρῶ πολὺ σημαντικό, διότι ὁ Ἀρχιερεὺς σὲ μιὰ Ἐπαρχία θὰ χειροτονήση Κληρικούς, θὰ ἐπιλέξη τοὺς στενοὺς συνεργάτες του, θὰ καθορίση τὰ πλαίσια τῆς ποιμαντικῆς διακονίας κλπ. μὲ θετικὲς ἢ ἀρνητικὲς συνέπειες γιὰ τὴν Τοπικὴ Ἐπαρχία καὶ τὴν ὅλη Ἐκκλησία. Πολλὰ λέγονται γιὰ τὴν ἀλλαγὴ τοῦ τρόπου ἐκλογῆς τῶν Ἀρχιερέων, ἀλλὰ ἀντιτείνεται ὅτι γι' αὐτὸ πρέπει νὰ ἀλλάξη ὁ Καταστατικὸς Χάρτης. Ἂς ἀρχίζουμε ὅμως νὰ θεραπεύουμε μερικὲς καταστάσεις μέσα στὴν σύγχρονη νομοθεσία. Δηλαδή, μὲ προκαλεῖ ἡ νοοτροπία νὰ προσδιορίζωνται ὑποψήφιοι γιὰ μιὰ Μητρόπολη, ἐνῷ ὁ Μητροπολίτης ζῇ ἀκόμη, νὰ ἀνακοινώνωνται ἀπὸ ὁμάδες Ἀρχιερέων δύο ἢ τρία ὀνόματα μετὰ τὴν χηρεία τῆς Μητροπόλεως, νὰ χρίεται ὡς ὑποψήφιος ἕνας Κληρικὸς ἀπὸ τὸν ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπο, ὁ ὁποῖος ὑποψήφιος ἐπισκέπτεται στὴν συνέχεια τοὺς Μητροπολίτας ζητῶντας τὴν ψῆφο τους καὶ στὸ τέλος νὰ συνέρχεται ἡ Ἱεραρχία γιὰ μιὰ τυπικὴ διαδικασία. Πρόκειται γιὰ μιὰ κοσμικὴ διαδικασία. Ἐγὼ ὅταν ἔγινα Μητροπολίτης, δὲν ἀντιμετώπισα τέτοια νοοτροπία. Ἐπίσης θὰ ἤθελα ὁ ὑποψήφιος πρὸς Ἀρχιερατεία νὰ ἔχη ὄχι τὰ τυπικὰ ἀλλὰ τὰ οὐσιαστικὰ προσόντα γιὰ τὴν ἀρχιερωσύνη, ἤτοι ἐμπειρικὴ θεολογία, ὀρθόδοξη ποιμαντική, μοναχικὴ βιοτὴ καὶ πνευματικὴ ἐλευθερία. Ἕνας τέτοιος Ἐπίσκοπος δὲν θὰ αἰσθάνεται ἐξαρτημένος καὶ φυσικὰ καὶ οἱ ἐκλέκτορες δὲν θὰ τὸν θεωροῦν ἐξάρτημά τους, καὶ δὲν θὰ μποροῦν νὰ τὸν χαρακτηρίζουν "ἀχάριστο" σὲ περίπτωση ποὺ λάβη ἄλλη θέση πάνω σὲ ἐκκλησιαστικὰ ζητήματα.

 

7. Ἐρώτηση (Ε.).: Ἂν εἴσαστε στὴν θέση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, μὲ ὅλα αὐτὰ ποὺ συνέβησαν, θὰ σκεφτόσαστε ἢ ὄχι τὴν παραίτηση;

Ἀπάντηση: Ἐπειδὴ δὲν εἶμαι στὴν θέση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, γι' αὐτὸ καὶ δὲν χρειάσθηκε νὰ τὸ σκεφθῶ. Πάντως, καθένας κρίνει τὰ γεγονότα ἀνάλογα μὲ τὶς καταστάσεις τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ποὺ δημιουργοῦνται καὶ ἀνάλογα μὲ τὸ ποιό εἶναι τὸ νόημα καὶ ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς του.

 

8. Ἐρώτηση (Ε.): Τὸ ὄνομά σας βρέθηκε μεταξὺ ἐκείνων ποὺ ἀναφέρθηκαν ὡς πιθανοὶ διάδοχοι τοῦ κ. Χριστοδούλου στὴν περίπτωση παραίτησής του. Θὰ ἤθελα νὰ μοῦ πῆτε πῶς προέκυψε ἡ φήμη καὶ ἂν αὐτὸ τὸ κρίνετε ἀρνητικὸ ἢ θετικὸ γιὰ τὸ πρόσωπό σας;

Ἀπάντηση: Δὲν εἶναι δικό μου θέμα, οὔτε ἐγὼ τὸ προκάλεσα. Τὸ ἂν αὐτὸ εἶναι ἀρνητικὸ ἢ θετικὸ γιὰ τὸ πρόσωπό μου δὲν θὰ τὸ κρίνω, γιατί δὲν τὸ προκάλεσα. Ἐκεῖνο ποὺ μπορῶ νὰ πῶ εἶναι ὅτι τὸ Σαββατοκύριακο ποὺ ἔγραψαν πολλὲς ἐφημερίδες τὸ ὄνομά μου, μόνον ἐγὼ ἔκανα ἀμέσως, καὶ δημοσιεύθηκε στὶς ἐφημερίδες, τὴν ἀκόλουθη δήλωση:

"Τὸ ἐκκλησιαστικό μου φρόνημα καὶ ἦθος δὲν μοῦ ἐπιτρέπει νὰ συμμετέχω σὲ σενάρια διαδοχολογίας, ἀφοῦ ὑπάρχει στὴν Ἐκκλησία Ἀρχιεπίσκοπος. Τὸ θεωρῶ ἀνεπίτρεπτο, ποὺ δὲν συμβαίνει ἀκόμη καὶ σὲ κοσμικὰ ἐπίπεδα. Τὴν Ἐκκλησία μας τὴν διοικεῖ ἡ Ἱεραρχία, ἡ ὁποία καὶ μόνη ἔχει λόγο σὲ ὅλα τὰ ἐκκλησιαστικὰ ζητήματα".

 

9. Ἐρώτηση (Ε.): Πολλὲς ἐνστάσεις ἔχουν διατυπωθῇ καὶ σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ τὴν ἀμφίεση τῶν ἱερωμένων. Ἐπειδὴ ὑπάρχει καὶ ἐκεῖνο ποὺ λέει ὅτι "τὸ ράσο δὲν κάνει τὸν παπᾶ", θὰ ρωτήσω εὐθέως: "Μήπως τὰ ράσα, οἱ γενιάδες κλπ. διατηροῦνται γιὰ νὰ καλύψουν τὸν παπᾶ ποὺ δὲν ὑπάρχει";

Ἀπάντηση: Οὔτε τὰ ράσα οὔτε τὰ γένια κάνουν τὸν παπᾶ. Ἡ Ἱερωσύνη εἶναι ἡ βάση τῆς χριστιανικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, ἡ οὐσία τῆς φυσικῆς ζωῆς, ὅπως ἔλεγε καὶ ὁ Σμέμαν. Κατὰ τὸν ἴδιο λόγο δὲν κάνει τὸν γιατρὸ ἡ ἄσπρη μπλούζα, ἀλλὰ τὴν χρησιμοποιεῖ γιὰ νὰ τοῦ ἔχουν οἱ ἄλλοι ἐμπιστοσύνη ὅτι εἶναι γιατρὸς καὶ ὄχι κομπογιαννίτης ἢ νεκροθάφτης. Ἡ Ἱερωσύνη βρίσκεται στὴν οὐσία τῆς ζωῆς, ἀπαντᾶ στὰ ἐρωτήματα τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου. Ὅταν στέκεται κανεὶς μόνον στὰ ἐξωτερικά, τότε εἶναι "μασκαρεμένος", φορᾶ μάσκα. Τέτοιοι "παπᾶδες" ποὺ ἐκφράζουν τὴν οὐσία τῆς Ἱερωσύνης, ὡς θεραπευτὲς τῶν ψυχικῶν τραυμάτων, ὑπάρχουν πολλοὶ σήμερα. Ἀρκεῖ νὰ ἔχη κανεὶς τὴν διάθεση νὰ τοὺς βρῇ.

 

10. Ἐρώτηση (Ε.): Ἡ ἀγαμία εἶναι ἐπίσης ἕνα ἀπὸ τὰ ζητήματα ποὺ τέθηκαν. Τί ἐξυπηρετεῖ πλέον ἡ ἀγαμία τοῦ Κλήρου;

Ἀπάντηση: Μέσα σὲ μιὰ κοινωνία ὅλα ἐξυπηρετοῦν. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὴν ἐλευθερία του νὰ ἐπιλέξη τὸν τρόπο καὶ τὸν δρόμο τῆς ζωῆς του. Οἱ ἀπολυτοποιήσεις καὶ οἱ γενικεύσεις εἶναι φασιστικὲς καὶ ναζιστικὲς νοοτροπίες καὶ δὲν ταιριάζουν σὲ μοντέρνους καὶ προοδευτικοὺς ἀνθρώπους. Μὲ ποιό δικαίωμα μπορεῖ κανεὶς νὰ κατηγορήση ἕνα λαϊκὸ (ὄχι Κληρικὸ) ποὺ ἐπιλέγει νὰ μείνη ἄγαμος; Τὸ πρόβλημα εἶναι ἐὰν αὐτὸ ποὺ θὰ ἐπιλέξη ὁ ἄνθρωπος, ὅπως κάποιος Κληρικὸς τὴν ἀγαμία του, τὸ κάνη μὲ σύνεση, πνευματικὴ καὶ ψυχολογικὴ ὡριμότητα, χωρὶς νὰ ἔχη ἐσωτερικὲς ἀναστολὲς καὶ ὄντας ἀπελεύθερος ἐσωτερικὰ ἀπὸ βασανιστικὰ προβλήματα. Διαφορετικὰ θὰ κάνη κακὸ πρωτίστως στὸν ἑαυτό του. Γι' αὐτὸ ὁ Ἐπίσκοπος πρέπει νὰ προσέχη τὶς χειροτονίες κυρίως ἀγάμων Κληρικῶν. Ἐπειδὴ ὅμως ὑπάρχουν κάποια ἀρνητικὰ παραδείγματα δὲν πρέπει νὰ ἀρνούμαστε ἐκείνους ποὺ καταξιώνουν τὴν παρθενία τους, οὔτε νὰ βρίσκουμε ὡς ἀφορμὴ τὴν κακὴ ἀγαμία γιὰ νὰ δικαιολογοῦμε τὴν ποικιλότροπη πολυγαμία...

 

11. Ἐρώτηση (Ε.): Σὰν συνέχεια τοῦ προηγουμένου ἐρωτήματος εἶναι καὶ ἡ ἀπουσία τῶν γυναικῶν ἀπὸ τὸν Κλῆρο. Ποιός ἀποφάσισε τελικά, ὅτι ὁ Θεὸς δὲν θέλει νὰ τὸν ἐκπροσωποῦν γυναῖκες;

Ἀπάντηση: Ὁ Χριστὸς ἐπέλεξε τοὺς δώδεκα Μαθητὰς Τοῦ νὰ εἶναι Ἀπόστολοι. Καὶ ἡ Παναγία Μητέρα τοῦ Χριστοῦ δὲν διεκδίκησε καμμιὰ ἱερατικὴ ἐξουσία στὴν πρώτη Ἐκκλησία, ἀλλὰ δεχόταν τὸν σεβασμὸ καὶ τὴν τιμὴ ὅλων. Δὲν αἰσθανόταν ἡ Παναγία ἀνασφαλὴς καὶ δὲν ἔπασχε ἀπὸ μιὰ ἐγκόσμια ἐξουσιομανία. Ὅσοι ἔχουν ἐσωτερικὴ πληρότητα δὲν ζητοῦν κοινωνικὲς ἀσφάλειες καὶ ἀναγνωρίσεις. Τελικὰ ἡ Ἱερωσύνη εἶναι μαρτυρικὴ διακονία καὶ ὄχι ἐξουσία, γι' αὐτὸ καὶ τὴν ἀποφεύγουν αὐτοὶ ποὺ καταλαβαίνουν τὴν ἀδυναμία τους καὶ δὲν τὴν ἀντέχουν ὅσοι δὲν θέλουν νὰ βαδίσουν τὴν ἀνηφοριά της.

 

12. Ἐρώτηση (Ε.): Καὶ ἕνα ἐρώτημα σχετικὰ μὲ τὴν "κάθαρση". Ὅταν ἐδῶ καὶ χρόνια ἡ Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ λύση ἕνα ζήτημα τοπικό, ποὺ ἀφορᾶ τὶς σχέσεις τῆς Μητρόπολης Ναυπάκτου μὲ τὴν Μονὴ τοῦ Σωτῆρος στὴν Σκάλα, γιὰ ποιά κάθαρση ἢ αὐτοκάθαρση μποροῦμε νὰ μιλᾶμε;

Ἀπάντηση: Ἡ κάθαρση στὴν Ὀρθόδοξη διδασκαλία ἔχει σχέση μὲ τὴν θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴν ὑπέρβαση τῆς ἡδονῆς καὶ τῆς ὀδύνης. Τὸ πρόβλημα μὲ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Μεταμορφώσεως ποὺ ἀναφέρατε εἶναι γνωστὸ πιὰ στοὺς ἀναγνῶστες τῆς ἐφημερίδος σας. Ὑπάρχει μιὰ "διαπλοκὴ" καὶ στὴν περίπτωση τῆς Ἱερᾶς Μονῆς μεταξὺ δικαστῶν, δικηγόρων, πολιτικῶν κλπ. Θυμηθῆτε ὅτι Πρόεδρος ἑνὸς Συλλόγου τῆς Μονῆς εἶναι ὁ πρώην Εἰσαγγελέας κ. Γ. Κουβέλης. Ἐπίσης, θυμηθῆτε ὅτι ἡ Ἕνωση Δικαστῶν καὶ Εἰσαγγελέων πραγματοποίησε τὴν συνέλευσή της στὴν Μονή, χωρὶς νὰ προσκληθῇ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη. Ἐπίσης, σὲ ὅλες τὶς ἐκδηλώσεις τῆς Μονῆς συμμετέχουν οἱ τοπικοὶ παράγοντες, Δημοτικοὶ καὶ Νομαρχιακοὶ Ἄρχοντες. Ἔπειτα, ἡ Ἱερὰ Σύνοδος ἔλαβε πάνω ἀπὸ 25 ἀποφάσεις γιὰ τὴν περίπτωση αὐτὴ ποὺ δὲν τηροῦνται. Ὅμως ἡ ἐκκλησιαστικὴ δικαιοσύνη βρίσκεται σὲ ἐξέλιξη καὶ σύντομα θὰ λάβη τὶς ἀποφάσεις της, καθὼς ἐπίσης καὶ τὸ Κράτος θὰ ἀντιμετωπίση σύντομα τὶς τυχὸν παραβατικὲς πράξεις. Τελικά, ὅμως, ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὴν ἐλευθερία ἡ ὁποία, ὅπως δίδαξαν οἱ ὑπαρξιστὲς φιλόσοφοι, ἐνεργεῖ ἢ ὡς ἀγάπη ἢ ὡς "μηδέν". Ὁ κάθε ἄνθρωπος, κατὰ τοὺς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, ἔχει τὴν ἐλευθερία του καὶ ἑπομένως ἔχει τὴν δυνατότητα τῆς ἐπιλογῆς, ἡ ὁποία τὸν ὁδηγεῖ ἢ στὸν Παράδεισο ἢ στὴν Κόλαση, καὶ ὁ Θεὸς δὲν στερεῖ τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν ἐλευθερία ποὺ Αὐτὸς ἔχει δώσει.

 

13. Ἐρώτηση (Π): Σὲ παλαιότερη ὁμιλία σας στὸ Παπαχαραλάμπειο εἴχατε θυμίσει τὴν ἐποχὴ ποὺ ἡ Μητρόπολη τῆς ὁποίας ἡγεῖστε ἔφτανε μέχρι τὴν σημερινὴ Ἀλβανία. Πιστεύετε ὅτι μὲ τὴν νέα γεωπολιτικὴ ἀξία ποὺ ἀποκτᾶ ἡ Ναύπακτος στὸ μέλλον θὰ ἔχη μία, κατ' ἀντιστοιχία, ἀνάλογη ἐπιρροὴ στὴν Δυτικὴ Ἑλλάδα;

Ἀπάντηση: Πράγματι ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Ναυπάκτου στὸ παρελθὸν ἦταν μιὰ μεγάλη Μητρόπολη ποὺ ἔφθανε μέχρι τὴν Χιμάρα. Τὰ πράγματα ὅμως ἀλλάζουν καὶ φυσικὰ ὡς Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου, καίτοι αἰσθάνομαι τὴν τιμὴ νὰ ποιμαίνω αὐτὴν τὴν ἱστορικὴ Μητρόπολη, δὲν πάσχω ἀπὸ μεγαλοϊδεατισμούς. Μοῦ ἀρκεῖ ποὺ ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ μὲ ἀνέδειξε Μητροπολίτη καὶ κάνω ὅ,τι μπορῶ νὰ ἀνταποκρίνομαι στὴν πνευματικὴ αὐτὴ διακονία. Βεβαίως, μὲ ἀπασχολεῖ τὸ γεγονὸς τῆς συρρικνώσεως τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, διότι δὲν διαθέτει μόνιμο προσωπικὸ στὰ Γραφεῖα γιὰ τὴν ἐξυπηρέτηση τοῦ λαοῦ, δὲν ὑπάρχουν ὑποψήφιοι γιὰ τὴν Ἱερωσύνη, λόγῳ τοῦ ὅτι τὰ χωριὰ εἶναι ἀπομακρυσμένα καὶ ἐγκαταλελειμμένα τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ ἔτους, δὲν ἔχει οἰκονομικὲς δυνατότητες νὰ ἐξασκήση μεγάλο φιλανθρωπικὸ καὶ κοινωνικὸ ἔργο, δὲν μπορεῖ νὰ συντηρηθῇ (τὰ ἐτήσια ἔσοδά της ἀνέρχονται περίπου στὰ 18.000 €). Θεωρῶ ὅτι εἶναι ἀδικία στὸν ἴδιο Νομὸ νὰ ὑπάρχουν δύο Μητροπόλεις, ἡ μία νὰ ἔχη πάνω ἀπὸ διακόσιες χιλιάδες (200.000) Χριστιανοὺς καὶ ἡ ἄλλη, ἡ δική μας, νὰ ἀποτελῆται ἀπὸ εἴκοσι μέχρι εἴκοσι δύο χιλιάδες (20.000-22.000). Αὐτὴ ἡ ὑπερβολικὴ ἀνισότητα δὲν διευκολύνει στὴν καλύτερη διαποίμανση τοῦ λαοῦ.

Ἐλπίζω ὅτι ἡ Ἱεραρχία θὰ ἀντιμετωπίση δίκαια καὶ τὸ θέμα αὐτό, ὅταν ἔλθη ἡ κατάλληλη ὥρα.

 

14. Ἐρώτηση (Π): Πῶς θὰ συμβουλεύατε τὸν μέσο πιστὸ νὰ σταθῇ μπροστὰ σὲ ὅλη αὐτὴ τὴν κρίση ποὺ εἶδε νὰ ξετυλίγεται, ἀπὸ τὰ ΜΜΕ, μπροστὰ στὰ μάτια του;

Ἀπάντηση: Θὰ πρέπη ὁ λαὸς νὰ καταλάβη ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι κάτι εὐρύτερο ἀπὸ τὴν Ἱεραρχία καὶ ἀπὸ τὸν Κλῆρο, δηλαδὴ ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι "μικρομάγαζο" κανενός. Στὴν Ἐκκλησία δὲν πρέπει νὰ ἐπικρατῆ οὔτε κληρικοκρατία οὔτε λαϊκοκρατία, οὔτε δεσποτοκρατία οὔτε παπαδοκρατία, ἀφοῦ τὸ πολίτευμά της εἶναι ἱεραρχικό. Σὲ μιὰ ἀκριβέστερη ἑρμηνεία, ἡ Ἐκκλησία εἶναι οἱ ἅγιοι ποὺ εἶναι ἑνωμένοι μὲ τὸν Χριστὸ καὶ σὲ μιὰ εὐρύτερη ἑρμηνεία, στὴν Ἐκκλησία ἀνήκουν ὅλοι ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν βαπτισθῇ στὸ ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ καὶ ἀγωνίζονται νὰ ζοῦν σύμφωνα μὲ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ. Γι' αὐτὸ καὶ δὲν πρέπει νὰ ἀπογοητεύονται οἱ ἄνθρωποι ἐὰν μέσα στὴν Ἐκκλησία γίνονται καὶ μερικὲς ἐνέργειες ποὺ προέρχονται ἀπὸ ἄρρωστα μέλη της. Ἐπίσης καὶ ὁ λαὸς πρέπει νὰ βοηθᾶ μὲ τὸν τρόπο του, δηλαδὴ νὰ μὴ ἀποδέχεται ἀντιεκκλησιαστικὲς ἐνέργειες ποὺ προέρχονται ἀπὸ μερικοὺς Κληρικούς, νὰ μὴ ἐπιτρέπη στοὺς Κληρικοὺς νὰ ἀσχολοῦνται μὲ τὴν πολιτική, καὶ νὰ μὴν ἀμνηστεύη Κληρικοὺς ποὺ ἐκμεταλλεύονται ποικιλοτρόπως τὰ θρησκευτικὰ συναισθήματά του. Εἶναι ἀπαράδεκτο μερικοὶ Κληρικοὶ νὰ χρησιμοποιοῦν τὴν πνευματική τους διακονία γιὰ ἄλλους οἰκονομικοὺς καὶ ἰδιοτελεῖς σκοπούς.

 

15. Ἐρώτηση (Α.): Ἀναλογεῖ στὴν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μερίδιο εὐθύνης γιὰ τὴν παροῦσα κρίση ποῦ, ἂν μὴ τί ἄλλο, ἔχει θορυβήσει τοὺς πιστούς;

Ἀπάντηση: Καὶ βεβαίως ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἔχει τὶς εὐθύνες της, οἱ ὁποῖες δὲν εἶναι σημερινές. Καὶ αὐτὸ γίνεται ἐπειδὴ ἀνέχθηκε μερικὲς ἀντιευαγγελικὲς καὶ ἀντιεκκλησιαστικὲς καταστάσεις μέσα στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐπικρότησε μηχανισμοὺς ποὺ δὲν ἔχουν καμμία σχέση μὲ τὸ "πνεῦμα" τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Πατέρων. Γιατί δὲν εἶναι δυνατὸν ἡ διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας νὰ προσλαμβάνη τὴν κομματικὴ νοοτροπία, καὶ ἐγκαταλείποντας τὴν ὀρθόδοξη θεολογία καὶ ἐκκλησιολογία, νὰ κυριαρχῆται ἀπὸ τὴν ἐπικοινωνιολογία.

Ὑπάρχει "ὅμως" μιὰ μεγάλη παρηγοριά, στὸ ὅτι ἄλλο εἶναι τὸ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα καὶ ἄλλο τὸ θρησκευτικὸ συναίσθημα, ὅπως ἐπίσης ἄλλο εἶναι οἱ ἅγιοι ποὺ εἶναι τὰ πραγματικὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἄλλο εἶναι οἱ Κληρικοὶ καὶ λαϊκοὶ ποὺ ἐνδεχομένως εἶναι ἄρρωστοι καὶ ἀγωνίζονται γιὰ τὴν θεραπεία τους. Τελικά, μοῦ ἀρέσουν τὰ λόγια τοῦ ποιητοῦ ποὺ ἔγιναν καὶ τραγούδι, τὰ ὁποῖα ἀναφέρονται γιὰ τὸ Ἅγιον Ὅρος, ἀλλὰ ἔχουν σχέση καὶ μὲ τὴν Ἐκκλησία: "Στὰ ἀμπάρια κουβαλάει νάμα, μέλι, κερὶ καὶ λιβάνι γιὰ τοὺς πεινασμένους τοῦ νάρθηκα γιὰ τοὺς λαβωμένους τῶν στασιδιῶν". Ὅποιος εἶναι πεινασμένος καὶ λαβωμένος στὴν Ἐκκλησία μπορεῖ νὰ βρῇ "νάμα, μέλι, κερὶ καὶ λιβάνι" γιὰ νὰ θεραπεύση τὶς πληγές του καὶ νὰ βρῇ νόημα ζωῆς. Ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι θρησκευτικο-πολιτικὴ ὀργάνωση, ἀλλὰ "ἐργαστήριον ἁγιότητος", δὲν εἶναι ὀργάνωση "εὐσεβῶν" ἀνθρώπων, ἀλλὰ "χῶρος" μετανοίας καὶ θεραπευτήριο γιὰ τοὺς μετανοοῦντας, εἶναι ἕνας "χῶρος" "νηφάλιας μέθης", ὅπως ἔδειξαν οἱ ἅγιοί μας. Οἱ κατὰ Χριστὸν σαλοὶ ὑποδεικνύουν τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Εἶναι περίγελως πολλῶν, ἀλλὰ αὐτὴ ἔχει τὴν ζωὴ ποὺ νοηματοδοτεῖ τὴν ὕπαρξή μας. Αὐτὸ εἶναι ἡ παρηγοριά μας.

Συνέντευξη - Τὰ «ὑπαρξιακὰ» ἐρωτήματα μιᾶς νέας-ἱστορικῆς Ἐκκλησίας

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

 Ἡ συνέντευξη στὰ Ἀγγλικά.

 - Τα «υπαρξιακά» ερωτήματα μιας νέας-ιστορικής ΕκκλησίαςΔημοσιεύουμε κατωτέρω τὴν πολὺ ἐνδιαφέρουσα συνέντευξη ποὺ ἔδωσε ὁ Σεβασμιώτατος στὸ περιοδικὸ «Sobornost» ποὺ ἐκδίδει ἡ Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀχρίδος (βλ. σχετικὸ κείμενο). Ὁ Ἀρχισυντάκτης τοῦ περιοδικοῦ, Igor Radev, καὶ οἱ συνεργάτες του κατόρθωσαν νὰ συμπεριλάβουν μέσα σὲ 12 ἐρωτήσεις τὰ σημαντικότερα ζητήματα ποὺ κατὰ κανόνα ἀντιμετωπίζει μιὰ Τοπικὴ Ἐκκλησία σήμερα.

*

1 Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ὁ κόσμος σήμερα ἀντιμετωπίζει τὴν ἀνερχόμενη πρόκληση τῆς παγκοσμιοποίησης. Πὼς νομίζετε ὅτι θὰ πρέπει νὰ ἀντιδράση σὲ αὐτὲς τὶς τάσεις ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία; Ἡ παγκοσμιοποίηση εἶναι μιὰ εὐκαιρία γιὰ ἱεραποστολὴ τῆς Ἐκκλησίας ἡ μήπως ἀντιπροσωπεύει μιὰ ἀπειλὴ γι’ αὐτήν;

 

Ἀπάντηση: Ὅταν ὁμιλοῦμε γιὰ παγκοσμιοποίηση, ἐννοοῦμε τὴν μετατροπὴ τοῦ κόσμου σὲ μιὰ ἑνιαία οἰκονομική, πολιτικὴ καὶ πολιτιστικὴ ἐπικράτεια. Ἔτσι, σὲ μερικὰ σημεῖα, ἡ παγκοσμιοποίηση στὴν οἰκονομία ἔχει θετικὰ ἀποτελέσματα, ἀλλά, βέβαια, ἔχει καὶ ἀρνητικὰ ἀποτελέσματα, γιατί αὐξάνει τὴν φτώχεια καὶ τὰ οἰκονομικὰ προβλήματα. Ἡ παγκοσμιοποίηση στὴν πολιτική, ὡς ἑνοποίηση τῆς κεντρικῆς ἐξουσίας, δημιουργεῖ ποικιλότροπες πιέσεις, καὶ ἡ παγκοσμιοποίηση στὸν πολιτισμὸ ἀφανίζει τὶς ἰδιαιτερότητες τῶν πολιτισμῶν. Πέρα ἀπὸ αὐτὸ παρατηρεῖται καὶ μιὰ παγκοσμιοποίηση στὸν θρησκευτικὸ χῶρο, ὡς ἑνοποίηση ὅλων τῶν θρησκειῶν καὶ δημιουργία μιᾶς νέας θρησκείας. Ἀκόμη καὶ ἡ παγκοσμιοποίηση ποὺ λειτουργεῖ ὡς πολυπολιτισμικότητα, ὁδηγεῖ στὴν γκετοποίηση καὶ αὐξάνει τὴν βία καὶ τὴν καταπίεση. Ὁπότε, ἡ παγκοσμιοποίηση λειτουργεῖ ἐν πολλοῖς ὡς μιὰ νέα τάξη πραγμάτων στὸν κόσμο.

Ἡ ὅλη διάρθρωση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας σὲ Πατριαρχεῖα, Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες, Μητροπόλεις, Ἐνορίες καὶ Μοναστήρια, ἑνώνει τοὺς ἀνθρώπους, διατηρῶντας τὴν ἰδιαιτερότητά τους. Ἡ Ἐκκλησία πάντοτε εἶχε καὶ θὰ ἔχη προκλήσεις. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία «ἀντιδρᾶ» σὲ αὐτὴν τὴν πρόκληση μὲ τὸ νὰ ἐκφράζη καὶ νὰ βιώνη τὴν ἀποκαλυπτική της ἀλήθεια, νὰ ὁμιλῇ γιὰ τὴν ἐλευθερία, τὴν ἀγάπη καὶ τὴν εἰρήνη, νὰ προσεύχεται γιὰ νὰ ἐπικρατήσουν στὴν κοινωνία καὶ νὰ ἀσκῇ μιὰ ὀρθόδοξη ποιμαντικὴ στὰ μέλη της. Ἔτσι, δὲν ἀντιδρᾶ σὲ τέτοιες προκλήσεις σπασμωδικά, ἀλλὰ ποιμαντικά, ἀφοῦ προσπαθεῖ νὰ βοηθήση τὰ μέλη της νὰ βιώσουν στὴν πράξη τὴν ἀποκαλυπτικὴ ἀλήθεια. Καὶ βασικὰ νομίζω πρέπει νὰ σταματήσουμε νὰ βλέπουμε γύρω μας ἐχθρούς, ἄλλωστε ἡ Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ δὲν φοβᾶται τίποτε, ἀλλὰ νὰ βλέπουμε ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν ἀποσπασματικὴ ἀντίληψη τῶν ἀληθειῶν περὶ τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ κόσμου.

 

2 Ἐρώτηση: Μιὰ ἐρώτηση ποὺ ἀπασχολεῖ σήμερα ἀρκετὲς τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες εἶναι ἡ σχέση μεταξὺ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Κράτους. Ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ βλέπουμε ἔνθερμες προσπάθειες πολλῶν Ὀρθοδόξων Ἱεραρχῶν, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦν πάσῃ θυσίᾳ νὰ διατηρήσουν τοὺς συνταγματικοὺς δεσμοὺς τοῦ Κράτους μὲ τὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ μπορεῖ νὰ τεθῇ τὸ δίλημμα ἐὰν εἶναι πρὸς τὸ συμφέρον τῆς ἴδιας τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας νὰ ἔχη τέτοιους συνταγματικοὺς δεσμοὺς μὲ ἕνα Κράτος τὸ ὁποῖο στὸ νομικό του σύστημα ἀρνεῖται τὶς πιὸ θεμελιώδεις δοξασίες τῆς Χριστιανικῆς ἠθικῆς (ὅπως φαίνεται, γιὰ παράδειγμα, στὴ νομιμοποίηση τῶν ἐκτρώσεων, τῆς εὐθανασίας, τῶν γάμων μεταξὺ ὁμοφυλοφίλων...). Πῶς θὰ σχολιάζατε αὐτὲς τὶς ἀντιτιθέμενες ἀπόψεις;

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχὰς πρέπει νὰ ὑπογραμμίσω ὅτι ἐνῷ ἐμεῖς κάνουμε λόγο γιὰ σχέση μεταξὺ Ἐκκλησίας καὶ Κράτους, σὲ παλαιότερους χρόνους γινόταν λόγος γιὰ σχέση καὶ διαφορὰ μεταξὺ Ἱερωσύνης καὶ Βασιλείας, ποὺ σημαίνει σχέση καὶ διαφορὰ μεταξὺ ἐκκλησιαστικῆς καὶ πολιτικῆς διοίκησης. Αὐτὸ τὸ τελευταῖο εἶναι τὸ ὀρθότερο.

Ἔπειτα, οἱ σχέσεις «μεταξὺ Ἐκκλησίας καὶ Κράτους» ἐξαρτῶνται κάθε φορὰ ἀπὸ τὴν ἱστορικὴ μνήμη καὶ τὴν πολιτιστικὴ παράδοση κάθε λαοῦ. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι σὲ κάθε Κράτος μπορεῖ νὰ ἐπικρατὴ διαφορετικὴ παράδοση ὡς πρὸς τὸ θέμα αὐτό.

Ἡ βάση πάντως εἶναι ὅτι κάθε Τοπικὴ Ἐκκλησία θὰ πρέπη νὰ διδάσκη καὶ νὰ ἐκφράζη τὴν ὅλη ἀποκαλυπτικὴ ἀλήθεια, νὰ ζῇ μὲ τὸν τρόπο ποὺ ζοῦσαν οἱ ἀποστολικὲς Ἐκκλησίες, ὅπως περιγράφονται στὶς Πράξεις καὶ τὶς Ἐπιστολὲς τῶν Ἀποστόλων, στὶς ὁποῖες ὑπῆρχαν Ἀπόστολοι, Προφῆτες, Μάρτυρες, δηλαδὴ ὑπῆρχαν μέλη ποὺ αἰσθάνονταν ἔντονα τὴν δωρεὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ εἶχαν θεωτικὲς ἐμπειρίες. Καθὼς ἐπίσης τὸ σημαντικὸ εἶναι ἡ πολιτικὴ διοίκηση νὰ μὴ εἰσέρχεται στὴν ἐσωτερικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ νὰ τὴν ρυθμίζη μὲ νόμους.

Γενικῶς, θὰ πρέπη νὰ προσέχουμε νὰ μὴ εἰσδύση τὸ πνεῦμα τῆς ἐκκοσμικεύσεως στὴν θεολογία, στὴν ποιμαντικὴ καὶ στὴν διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, κανένα Κράτος δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἀπολύτως «χριστιανικό», ἀφοῦ θὰ ἐξαναγκάζεται νὰ ψηφίζη νόμους ἀντιχριστιανικούς, ἀλλὰ τοὐλάχιστον θὰ πρέπη νὰ σέβεται τὴν Ἐκκλησία καὶ νὰ μὴ παρεμβαίνη στὰ ἐσωτερικά της.

 

Ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀχρίδος

3 Ἐρώτηση: Ὅταν ἀναφερόμαστε σὲ θέματα βιοηθικῆς, ἡ συνηθισμένη στάση τοῦ κοσμικοῦ κατεστημένου εἶναι ὅτι αὐτὰ εἶναι ἠθικῶς «οὐδέτερα» ζητήματα τῆς ἐπιστήμης καὶ ὅτι, συνεπῶς, δὲν ὑπάρχει χῶρος γιὰ τὴν θρησκεία ἡ τὴν ἠθικὴ σὲ αὐτά. Τί θὰ πρέπη νὰ κάνη ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὡς ἀπάντηση, καὶ πὼς μπορεῖ νὰ φέρη μιὰ διαφορὰ σὲ σχέση μὲ αὐτὰ τὰ προβλήματα;

Ἀπάντηση: Πράγματι ἡ βιοηθικὴ εἶναι ἀντίδραση τῆς ἰδίας τῆς ἐπιστήμης στὶς ἐνδεχόμενες ἀρνητικὲς ἐφαρμογὲς τῆς γενετικῆς μηχανικῆς καὶ τῆς μοριακῆς βιολογίας. Δηλαδή, ἡ γενετικὴ μηχανικὴ καὶ μοριακὴ βιολογία προχώρησαν σὲ ἀνακαλύψεις ποὺ εἶναι δυνατὸν νὰ ἀσκήσουν ἕναν ἰδιότυπο ἰμπεριαλισμὸ στὴν ἀνθρωπότητα, τὸν λεγόμενο γενετικὸ ἰμπεριαλισμὸ καὶ ἀφ' ἑνὸς μὲν νὰ καταστρέψουν τὸν ἴδιο τὸν ἄνθρωπο, ἀφ' ἑτέρου δὲ νὰ δημιουργήσουν ἕναν γενετικὸ μολυσμὸ στὸ περιβάλλον. Ἀκριβῶς γι' αὐτὸν τὸν λόγο διάφοροι ἐπιστήμονες προσπάθησαν νὰ θέσουν μερικὰ ὅρια στὴν ἐνδεχόμενη αὐτὴν καταστροφὴ καὶ ἔτσι ἀνέπτυξαν τὴν ἐπιστήμη τῆς βιοηθικῆς, ἡ ὁποία συνδέει τὴν σύγχρονη γενετικὴ μηχανικὴ μὲ τὶς ἀνθρωπιστικὲς ἐπιστῆμες.

Ὑπάρχουν μερικοὶ βιοηθικοὶ ἐπιστήμονες, οἱ ὁποῖοι ἰσχυρίζονται ὅτι τὰ βιοηθικὰ προβλήματα εἶναι ἐπιστημονικὰ καὶ δὲν πρέπει νὰ ἐμπλέκωνται σὲ αὐτὰ οἱ θρησκεῖες. Ὅμως ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι καὶ οἱ γενετιστὲς καὶ οἱ βιοηθικολόγοι καὶ οἱ θεολόγοι ἀσχολοῦνται μὲ τὸν ἄνθρωπο, ἄρα ἔχουν κοινὸ σκοπό, καὶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι μιὰ ὁλότητα ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ ψυχὴ καὶ σῶμα. Ἐὰν περιορίσουμε τὴν προσοχή μας μόνον στὸ σῶμα, τότε εἶναι ἐνδεχόμενο νὰ ἐκλάβουμε τὸν ἄνθρωπο ὡς μιὰ ζωντανὴ μηχανὴ καὶ ἀφήνουμε ἄλυτα τὰ ὑπαρξιακά του προβλήματα. Εἶναι γνωστὸν ὅτι παλαιότερα, ἐπειδὴ ἡ ἰατρικὴ ἐν πολλοῖς ἦταν μιὰ μηχανιστικὴ ἰατρική, γι' αὐτὸ ἀναπτύχθηκε ἡ ψυχανάλυση, γιὰ νὰ ἐξισορροπήση τὰ πράγματα.

Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖον στὸ μήνυμα τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ποὺ ἐξεδόθη ἀπὸ τὸ Συνέδριο ποὺ ἔγινε τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2000 στὴν Κωνσταντινούπολη ὑπὸ τὴν αἰγίδα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, γινόταν λόγος γιὰ τὸ ὅτι τὰ βιοηθικὰ προβλήματα πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζωνται καὶ μέσα ἀπὸ τὴν βιοθεολογία. Γι' αὐτὸ καὶ τελευταῖα πολλοὶ Κληρικοί, ἀλλὰ καὶ Σύνοδοι Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, ἀσχολοῦνται μὲ θεολογικὰ προβλήματα ποὺ προκύπτουν σχετικὰ μὲ τὴν ἀρχή, τὴν παράταση καὶ τὸ τέλος τῆς βιολογικῆς ζωῆς, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν προστασία τοῦ περιβάλλοντος. Φυσικά, ἡ ὀρθόδοξη θεολογία δὲν ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν ἐπιστήμη, ὅταν στέκεται στὰ ὅριά της, ἀλλὰ ἀφ' ἑνὸς μὲν ἡ ἐπιστήμη τῆς βιοηθικῆς θέτει τὰ ὅρια τῆς ἐπιστήμης, ἀφ' ἑτέρου δὲ ἡ ὀρθόδοξη θεολογία ἀσχολεῖται μὲ τὴν ποιμαντικὴ τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὸν ὁδηγεῖ ἀπὸ ἐκεῖ ποὺ τελειώνει ἡ ἐπιστήμη μέχρι τὴν θέωση.

Ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀχρίδος - Ἐπιτάφιος θρῆνος

4 Ἐρώτηση: Τὸ ζήτημα τῆς συμμετοχῆς τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στὸν ἀποκαλούμενο «οἰκουμενικὸ διάλογο» μὲ ἑτερόδοξες Ὁμολογίες δημιουργεῖ μεγάλη ταραχὴ καὶ διαφωνίες ἐντὸς τῆς Ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας. Ἀνάμεσα στὴν ὑπερενθουσιώδη ἐμβύθιση σ’ αὐτὴ τὴν ἐπαναπροσέγγιση μὲ τοὺς ἑτερόδοξους, ἡ ὁποία κατὰ μιὰ ἔννοια ξεθωριάζει (ἀμβλύνει) τὰ ὅρια ποὺ χωρίζουν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὸν κόσμο, καὶ στὸν συχνὰ πολὺ εὔκολο σκανδαλισμὸ ἀπὸ κάθε κίνηση ἡ ὁποία θεωρεῖται ἀδίκως ὕποπτη ἡ ἀκόμη καὶ συμβιβαστικὴ γιὰ τὴν ταυτότητα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ὡς Una Sancta, ὁ ὁποῖος ἔχει ὁδηγήσει κατὰ καιροὺς στὸ σχίσμα, ποιά εἶναι ἡ σωστὴ στάση ἀντιμετώπισης αὐτοῦ τοῦ ζητήματος; Θεωρεῖτε ὅτι μπορεῖ νὰ ἔχη ὁποιαδήποτε χρησιμότητα γιὰ τὴν Ἐκκλησία ἕνας τέτοιος «οἰκουμενικὸς διάλογος»;

Ἀπάντηση: Σήμερα ἐπικρατοῦν οἱ δύο αὐτοὶ πειρασμοὶ τοὺς ὁποίους ἐπισημαίνετε. Ἄλλοτε κυριαρχεῖ μιὰ ὑπεραισιοδοξία ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ἐκκοσμίκευση καὶ τὸν δογματικὸ μινιμαλισμό, καὶ ἄλλοτε μιὰ ἀντίδραση ποὺ ὁδηγεῖ στὸν φονταμενταλισμό – φανατισμό.

Τὸ θέμα ὅμως δὲν εἶναι αὐτὸς καθεαυτὸς ὁ διάλογος, τὸν ὁποῖο ἔκαναν καὶ οἱ Ἀπόστολοι καὶ οἱ Πατέρες, ἀλλὰ πρόβλημα εἶναι ὁ διάλογος ποὺ ἀλλοιώνει καὶ τὴν θεολογία ὡς ἀποκάλυψη τῆς ἀλήθειας καὶ τὴν Ἐκκλησία ὡς τὸ μοναδικὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ποιμαντικὴ ὡς πράξη τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ὁδηγεῖ στὴν θέωση. Στὰ σημεῖα αὐτὰ βρίσκεται τὸ πρόβλημα τοῦ λεγομένου Οἰκουμενισμοῦ. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι Οἰκουμενική, δηλαδὴ καθολική-ὀρθόδοξη, ἀφοῦ ἔχει το καθολικῶς θεολογεὶν καὶ τὸ καθολικῶς ζῆν, ἀλλὰ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι οἰκουμενιστική, δηλαδὴ νὰ βιώνη ἕναν δογματικὸ μινιμαλισμὸ καὶ μιὰ ἐκκλησιολογικὴ ἐκτροπή.

Ἡ βάση εἶναι ὅτι σὲ ἕναν τέτοιο διάλογο μεταξὺ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ τῶν ἄλλων Ὁμολογιῶν πρέπει νὰ τεθοῦν ὀρθόδοξες ἐκκλησιολογικὲς βάσεις καὶ νὰ συμμετέχουν ἄνθρωποι ποὺ βιώνουν ἐμπειρικὰ τὴν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας καὶ οἱ ὁποῖοι θὰ ἔχουν πατερικὸ φρόνημα καὶ θὰ βλέπουν τὸ δόγμα ὄχι ἐξωτερικὰ καὶ ἐννοιολογικά, ἀλλὰ ἐσωτερικά. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι θὰ βλέπουν πὼς ἀπαντᾶ τὸ δόγμα στὰ ὑπαρξιακὰ προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδὴ στὸ τί εἶναι ζωὴ καὶ τί εἶναι ἄνθρωπος καὶ πὼς ὁ ἄνθρωπος ἑνώνεται μὲ τὸν Θεό.

Γι' αὐτὸ στὴν θεία Λειτουργία κάνουμε λόγο γιὰ ἑνότητα τῆς πίστεως καὶ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ὄχι γιὰ «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν» καὶ κοινωνία ἑταιρειῶν, ὀργανώσεων, ἔστω καὶ «χριστιανικῶν», οὔτε γιὰ ἐπικοινωνιακὲς ἐνέργειες.

 

5 Ἐρώτηση: Ὁ μακαριστὸς Γέροντας Παΐσιος τοῦ Ἁγίου Ὅρους συχνὰ ἔλεγε ὅτι ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ σοβαρὰ προβλήματα ποὺ βιώνει ἡ σύγχρονη ἀνθρωπότητα εἶναι ἡ συνεχῶς αὐξανόμενη ἐξάπλωση τῶν ψυχικῶν ἀσθενειῶν. Θὰ ἦταν σωστὸ νὰ σκεφτοῦμε ὅτι αὐτὲς οἱ ἀσθένειες τῆς ψυχῆς ἔχουν πνευματικὸ ὑπόβαθρο καί, συνεπῶς, ἡ μόνη ἀληθινὴ ψυχοθεραπεία γιὰ αὐτὲς πρέπει νὰ εἶναι αὐτὴ τὴν ὁποία μπορεῖ νὰ προσφέρη ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Οἱ ψυχικὲς καὶ πνευματικὲς ἀνθένειες, ἀκόμη δὲ καὶ οἱ σωματικές, ἔχουν σχέση μὲ τὰ ὑπαρξιακὰ προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδὴ μὲ τὴν ἀπομάκρυνσή του ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ τὴν εἴσοδο τοῦ θανάτου στὴν ὕπαρξή μας. Ἡ ἁμαρτία ἐκλαμβάνεται ὡς ἀσθένεια πνευματική. Ἄλλωστε, ὁ σωματικὸς θάνατος, τὸν ὁποῖο κληρονομοῦμε ἀπὸ τοὺς γονεῖς καὶ βρίσκεται στὰ κύτταρά μας μὲ τὰ γονίδια τῆς γηράνσεως, εἶναι ἡ συνέπεια τῆς ἀπομακρύνσεως τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν Θεό.

Στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διασώζεται αὐτὴ ἡ μέθοδος θεραπείας ποὺ εἶναι ἡ νηπτικὴ παράδοση, τὴν ὁποία μποροῦμε νὰ τὴν ἀποκαλέσουμε ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία. Ἄλλωστε, κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, ἡ Ἐκκλησία εἶναι Σῶμα Χριστοῦ καὶ κοινωνία θεώσεως. Ἡ φράση κοινωνία θεώσεως δείχνει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο βιώνει κανεὶς τὴν κατὰ Χάρη θέωση στὴν προσωπική του ζωή.

Βέβαια, οἱ ψυχικὲς ἀσθένειες ἔχουν συνέπεια καὶ στὸ σῶμα, ὅπως καὶ οἱ σωματικὲς ἀσθένειες ἐπηρεάζουν καὶ τὴν ψυχή. Πέρα ἀπὸ αὐτὸ ὑπάρχουν ἀσθένειες νευρολογικὲς ἀπὸ σωματικὴ ὑπερκόπωση, ἀκόμη παρατηροῦνται ἐπιδράσεις δαιμονικές, καθὼς ἐπίσης ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει μιὰ ἀσθένεια γιὰ τὴν πνευματικὴ βοήθεια τοῦ ἀνθρώπου. Γι' αὐτὸ ὑπάρχουν περιπτώσεις ποὺ οἱ σωματικὲς ἀσθένειες βοηθοῦν στὴν πνευματικὴ ζωὴ τὸν ἄνθρωπο, περισσότερο ἀπὸ τὴν ὑγεία.

Νομίζω ὅτι οἱ Πνευματικοὶ πατέρες, ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ τὴν θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου, θὰ πρέπη νὰ κάνουν τὴν διάκριση μεταξὺ σωματικῶν, πνευματικῶν, ψυχολογικῶν καὶ δαιμονικῶν ἀσθενειῶν. Αὐτὴ ἡ διάκριση εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας. Ὀρθόδοξος θεολόγος εἶναι αὐτὸς ποὺ διακρίνει τὸ κτιστὸ ἀπὸ τὸ ἄκτιστο, τὸ δαιμονικὸ ἀπὸ τὸ θεϊκό, τὸ ψυχολογικὸ ἀπὸ τὸ πνευματικό, τὸ σωματικὸ ἀπὸ τὸ πνευματικό.

Ἐπειδὴ ἀναφέρετε τὸν π. Παΐσιο, ἔχω προσωπικὴ ἄποψη ὅτι γιὰ διάφορες ἀσθένειες ἄλλοτε παρέπεμπε τοὺς ἀσθενεῖς σὲ πνευματικούς, ἄλλοτε στοὺς γιατροὺς καὶ ἄλλοτε στοὺς ἁγίους. Πολλὲς φορὲς ἔλεγε: «Τὸ παιδὶ θέλει ἅγιο» καὶ τὸ ἔστελνε στὸν ἅγιον Νεκτάριο, στὸν ἅγιο Γεράσιμο κ.α., καὶ ἄλλοτε τὸ ἀπέστελνε σὲ γνωστούς του ἰατρούς.

 

6 Ἐρώτηση: Ἕνα βασικὸ πρόβλημα τὸ ὁποῖο ἀντιμετωπίζει ἡ Ἐκκλησία στὶς πρώην κομμουνιστικὲς χῶρες τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης εἶναι, βεβαίως, τὸ θέμα τῶν λεγόμενων κατ’ ὄνομα Χριστιανῶν. Δηλαδή, μεγάλο ποσοστὸ τοῦ πληθυσμοῦ αὐτῶν τῶν χωρῶν δηλώνουν ἐπίσημα Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ἀλλά, παρ’ ὅλα αὐτά, δὲν ὁμολογοῦν τὴν Ὀρθόδοξη πίστη (ἀντιθέτως ὁμολογοῦν εἴτε τὸν ἀγνωστικισμὸ εἴτε τὴν ἀθεΐα) καὶ συνεπῶς δὲν συμμετέχουν στὴν προσευχητικὴ καὶ λειτουργικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ μόνο ποὺ βλέπουν στὴν Ὀρθοδοξία εἶναι ἁπλῶς τὸ φολκλὸρ καὶ τὸ ἐθνικὸ γνώρισμα. Τί στάση πρέπει νὰ τηρηθῇ ἀπέναντι σὲ αὐτούς, ἰδιαίτερα ἂν ληφθῇ ὑπόψη ὅτι συχνὰ ἐπιδιώκουν τὴν ἐπιρροὴ καὶ τὸν ἔλεγχο τῆς Ἐκκλησίας; Τέλος, μὲ ποῖο τρόπο θὰ πρέπη νὰ προσεγγίση ἡ Ἐκκλησία αὐτοὺς τοὺς κατ’ ὄνομα Χριστιανούς, ὥστε νὰ τοὺς συνάξη στοὺς κόλπους της;

Ἀπάντηση: «Οἱ κατ' ὄνομα Χριστιανοὶ» ἡ «οἱ κατ' ὄνομα Κληρικοὶ» εἶναι ἀπὸ τὰ βασικὰ προβλήματα τῆς Ἐκκλησίας, διότι αὐτοὶ δημιουργοῦν σχίσματα στὴν Ἐκκλησία μὲ τὰ ποικίλα πάθη τὰ ὁποῖα τοὺς διακρίνουν. Θεωροῦν τὴν Ἐκκλησία ὡς ἕναν κοινωνικὸ θεσμό, ὡς μιὰ ὀργάνωση κοινωνική, ὡσὰν μιὰ θρησκεία, ἔστω καὶ τὴν καλύτερη, ὡσὰν ἕνα θρησκευτικὸ σωματεῖο ἡ ἕναν ἐθνικὸ θεσμό.

Ὅμως πρέπει νὰ γίνη σαφὲς ὅτι ἡ Ἐκκλησία, ὅπως ἔλεγα προηγουμένως, εἶναι «Σῶμα Χριστοῦ καὶ κοινωνία θεώσεως», κατὰ τὴν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Εἶναι Σῶμα Χριστοῦ, ἀφοῦ ἡ Κεφαλή της ποὺ εἶναι ὁ Χριστὸς συνδέεται στενότατα μὲ τὰ μέλη της διὰ τῶν μυστηρίων καὶ τῶν δογμάτων. Ἐπίσης, εἶναι κοινωνία θεώσεως, ἀφοῦ τὰ μέλη της μετέχουν, κατὰ διαφόρους βαθμούς, στὴν κάθαρση, τὸν φωτισμὸ καὶ τὴν θεώση.

Μέλη τῆς Ἐκκλησίας τὰ ὁποῖα δὲν ζοῦν μέσα σὲ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ ὁδηγοῦνται σταδιακὰ στὸν ἀγνωστικισμὸ καὶ τὴν ἀθεΐα καὶ εἶναι ἐκκοσμικευμένα μέλη, εἶναι ἄρρωστα μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἔστω κι ἂν προφασίζονται ὅτι ἀνήκουν στὴν Ἐκκλησία.

Πρέπει νὰ ἀντιληφθοῦμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνα πνευματικὸ νοσοκομεῖο καὶ ὄχι ἕνας ἀνταγωνιστικὸς χῶρος ἐπικρατήσεως τῶν παθῶν. Οἱ ἰατροὶ εἶναι οἱ ἅγιοι, κατ' ἐξοχὴν δὲ ἰατρὸς εἶναι ὁ Χριστὸς καὶ οἱ Ποιμένες, οἱ ὁποῖοι ἐνεργοῦν ἐν ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ καὶ μέσα στὰ πλαίσια τῶν ἁγίων ἐπιτελοῦν ἕνα ἔργο θεραπευτικό. Ὅλοι οἱ Χριστιανοὶ πρέπει νὰ εἶναι θεραπευόμενοι.

Μέσα στὴν προοπτικὴ αὐτὴ ἡ Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ μετατραπῆ σὲ ἕνα φολκλορισμὸ καὶ σὲ ἕναν ἐθνικισμό. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος σαφῶς καθορίζει ποιό εἶναι τὸ ἔργο τῶν Χριστιανῶν ὅταν γράφη: «λογισμοὺς καθαιροῦντες καὶ πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, καὶ αἰχμαλωτίζοντες πᾶν νόημα εἰς τὴν ὑπακοὴν τοῦ Χριστοῦ» (Β Κόρ. ἰ , 5).

Τελικά, ὅμως, ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν ποιμαντικὴ τῆς θεραπεύει τοὺς Χριστιανοὺς σὲ ὅποια πνευματικὴ ἡλικία κι ἂν εὑρίσκονται. Ἀρκεῖ καὶ οἱ Κληρικοὶ νὰ γνωρίζουν τὸν τρόπο θεραπείας.

 

7 Ἐρώτηση: Ἐπιπλέον, ἐνθυμούμενοι ὅτι τὸ Εὐαγγέλιο ἀρχίζει μὲ τὸ μήνυμα τῆς μετανοίας, τίθεται τὸ ἐρώτημα ἂν ἡ μετάνοια εἶναι μόνο μιὰ προσωπικὴ ἐμπειρία ἡ ἂν ὑπάρχη ἡ ἔννοια τῆς συλλογικῆς μετάνοιας, ὅπου συμβαίνει ἡ ἐσωτερικὴ μεταμόρφωση ὁλόκληρων λαῶν; Μποροῦμε νὰ βροῦμε τέτοια παραδείγματα στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας;

Ἀπάντηση: Ἡ μετάνοια εἶναι ἡ ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιὰ τὴν βίωση τοῦ Εὐαγγελίου τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Ὁ Χριστὸς ἄρχισε τὸ κήρυγμά του μὲ τὴν μετάνοια, γιατί συνεχίζει τὸν διάλογο μὲ τὸν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος διακόπηκε στὸν Παράδεισο. Ἐκεῖ ὁ Ἀδὰμ διέκοψε τὸν διάλογο μὲ τὸν Θεὸ μὲ τὴν ἁμαρτία καὶ τώρα ὁ Χριστὸς διὰ τῆς μετανοίας ἀρχίζει τὸν διάλογο γιὰ τὴν ἐπανασύναψη τῶν σχέσεων τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεό.

Ἡ λέξη μετάνοια στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα δηλώνει τὴν ἀλλαγὴ τοῦ νοῦ. Ὁ νοῦς κατὰ τὸν ὀρθόδοξη διδακαλία δὲν εἶναι ἡ λογική, ἀλλὰ ὁ ὀφθαλμὸς τῆς ψυχῆς. Ἄλλο εἶναι ὁ νοῦς καὶ ἄλλο εἶναι ἡ λογική. Μὲ τὴν ἁμαρτία σκοτίζεται ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, ὁπότε μὲ τὴν μετάνοια ἀρχίζει ὁ φωτισμός του. Γι' αὐτὸ στὴν Ὀρθόδοξη νηπτικὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γίνεται λόγος γιὰ τὸ ὅτι ἡ πορεία πρὸς τὸν Θεὸ διακρίνεται μὲ τὶς τρεῖς αὐτὲς λέξεις: κάθαρση, φωτισμὸς καὶ θέωση. Μὲ τὴν κάθαρση καθαρίζεται ἡ καρδιὰ ἀπὸ τὰ πάθη, μὲ τὸν φωτισμὸ φωτίζεται ὁ νοῦς καὶ ἀρχίζει ἡ ἀδιάλειπτη προσευχὴ καὶ στὴν θέωση βλέπει κανεὶς τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ.

Ἑπομένως, ἡ μετάνοια εἶναι κατ' ἀρχὴν προσωπικὴ ἐμπειρία. Ὅμως εἶναι καὶ συλλογικὴ ἐμπειρία, γιατί ὅταν ὁλόκληρες τοπικὲς Ἐκκλησίες χάνουν τὴν ἀλήθεια καὶ τὴν ποιμαντική τους ἀποστολή, πρέπει νὰ μετανοήσουν. Γι' αὐτὸ κάνουμε λόγο γιὰ θεολογικὲς καὶ ἐκκλησιολογικὲς ἁμαρτίες. Ἔτσι πρέπει νὰ ἑρμηνεύσουμε τὶς ἐπιστολὲς τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀγγέλους τῶν Ἐκκλησιῶν, ὅπως περιγράφονται στὰ πρῶτα κεφάλαια τῆς Ἀποκάλυψης τοῦ Ἰωάννου.

Γι' αὐτὸν τὸν λόγο δίνουμε πολὺ μεγάλη βαρύτητα στὴν αἵρεση καὶ στὸ σχίσμα, διότι μὲ τὴν αἵρεση ἀποκοπτόμαστε ἀπὸ τὴν ἀλήθεια ποὺ ἀπεκάλυψε ὁ Χριστὸς καὶ μὲ τὸ σχίσμα διασποῦμε τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, μὲ φοβερὲς συνέπειες γιὰ τὴν ζωή μας, διότι, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, οὔτε καὶ μαρτύριο αἵματος δὲν μπορεῖ νὰ σώση τὸν ἄνθρωπο, ὅταν ἀσελγὴ πάνω στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.

Ὁπότε, ἡ συλλογικὴ μετάνοια εἶναι ἡ ἐπαναφορὰ στὴν δογματικὴ ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ ἐπανένταξή μας στὴν ἑνότητα τῶν κατὰ τόπους Ἐκκλησιῶν.

 

8 Ἐρώτηση: Θὰ θέλαμε τώρα νὰ ἀγγίξουμε τὴν εὐαίσθητη ἐρώτηση γιὰ τὴν σχέση μεταξὺ τῆς μοναχικῆς ἐμπειρίας καὶ τῆς καθολικότητας τῆς Ἐκκλησίας. Γινόμαστε μάρτυρες περιπτώσεων σὲ ὁρισμένους κύκλους (ἰδιαίτερα στὴν πατρίδα μας) ὅπου προβάλλεται ἡ ἄποψη κάποιας ἀνωτερότητας τῆς «ἄσκησης» καὶ τῆς «καρδιακῆς καὶ νοερᾶς προσευχῆς», ἀκόμη καὶ στὸ θέμα τῆς κανονικῆς τάξης τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς Μιᾶς Λειτουργίας της. Καὶ αὐτὸ χρησιμοποιεῖται σὲ τόσο ἀκραῖες ἀξιώσεις, ὥστε νὰ δικαιολογῇ τὴν ἀπόσχιση ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν διατήρηση σχίσματος. Θὰ θέλαμε ἐν συντομίᾳ τὴν θέση σας σχετικὰ μὲ αὐτὸ τὸ φαινόμενο. Εἰδικότερα, ἂν ἡ «ἄσκηση» καὶ ἡ «καρδιακὴ καὶ νοερὰ προσευχὴ» ἔχουν νόημα ἐκτὸς τῆς λειτουργικῆς καὶ κανονικῆς ἑνότητας τῆς ὅλης Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας;

Ἀπάντηση: Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀπὸ τὸν ἅγιο Εἰρηναῖο καὶ μετά, μᾶς ἔχουν διδάξει ὅτι συνδέεται πάρα πολὺ στενὰ ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ τὴν θεία Εὐχαριστία. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι «Σῶμα Χριστοῦ καὶ κοινωνία θεώσεως», ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ ὀρθὴ διδασκαλία καὶ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι ἡ ἀληθινὴ πράξη τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ τὰ τρία αὐτὰ συνδέονται μεταξύ τους καὶ δὲν ὑπερτονίζεται ἡ παραθεωρεῖται το ἕνα ἔναντι τοῦ ἄλλου. «Ἐκκλησία» χωρὶς Ὀρθοδοξία καὶ θεία Εὐχαριστία εἶναι παρασυναγωγή. «Ὀρθοδοξία» χωρὶς Ἐκκλησία καὶ θεία Εὐχαριστία εἶναι αἱρετικὸ διδασκαλεῖον, καὶ «θεία Εὐχαριστία» χωρὶς Ὀρθοδοξία καὶ Ἐκκλησία εἶναι μιὰ ἁπλὴ θρησκευτικὴ συνάθροιση.

Μέσα στὰ πλαίσια αὐτὰ πρέπει νὰ δοῦμε καὶ τὴν σχέση μεταξὺ τῆς ἄσκησης, τῆς καρδιακῆς νοερᾶς προσευχῆς καὶ τῆς θείας Εὐχαριστίας. Ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι στὸ κέντρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, γιατί δι' αὐτῆς κοινωνοῦμε τοῦ Σώματος καὶ τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ ἡ θεία Εὐχαριστία προϋποθέτει τὴν ἄσκηση καὶ τὴν καρδιακὴ νοερὰ προσευχή. Καὶ ἡ ἄσκηση καὶ ἡ καρδιακὴ νοερὰ προσευχὴ ἀναφέρεται καὶ παραπέμπει στὴν θεία Εὐχαριστία. Οὔτε ἡ θεία Εὐχαριστία γίνεται ἀπροϋπόθετα, οὔτε ἡ νοερὰ προσευχὴ ξεχωρίζεται ἀπὸ τὴν θεία Εὐχαριστία. Καὶ οἱ δύο αὐτὲς ἀκραῖες αὐτόνομες καταστάσεις δημιουργοῦν προβλήματα ἐκκλησιολογικά. Ἕνας ποὺ ζῇ τὴν ἄσκηση καὶ τὴν καρδιακὴ νοερὰ προσευχὴ χωρὶς τὴν θεία Εὐχαριστία ἐπηρεάζεται ἀπὸ νόθες καὶ πλανεμένες καταστάσεις. Καὶ ἕνας ποὺ ζῇ τὴν θεία Εὐχαριστία χωρὶς τὶς προϋποθέσεις τῆς ἀσκήσεως, ζῇ μηχανιστικὰ μέσα στὴν Ἐκκλησία.

Ἔπειτα, δὲν εἶναι δυνατὸν τὰ πνευματικὰ χαρίσματα νὰ ἀναιροῦν τὴν κανονικὴ τάξη τῆς Ἐκκλησίας, τὴν ὁποία συγκροτεῖ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, ἀφοῦ Αὐτὸ «ὅλον συγκροτεῖ τὸν θεσμὸν τῆς Ἐκκλησίας», διὰ τῶν Τοπικῶν καὶ Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ἀλλὰ καὶ οὔτε ἐν ὀνόματι τῆς κανονικῆς τάξεως θὰ πρέπη νὰ παραθεωροῦμε τὰ πνευματικὰ χαρίσματα.

Γενικὰ χρειάζεται πολὺ μεγάλη προσοχὴ στὶς αὐτονομήσεις καὶ τὶς ὑπερτονίσεις διαφόρων πλευρῶν τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.

 

9 Ἐρώτηση: Τὶς τελευταῖες δεκαετίες οἱ κοινωνίες ποὺ θεωροῦσαν ὅτι εἶναι χριστιανικὲς πέφτουν θύματα τῆς πλημμυρίδας διάφορων ψευδοθρησκευτικῶν αἱρέσεων (ποὺ ἐκπροσωποῦνται ἀπὸ πολυάριθμα συστήματα γιόγκα καὶ διαλογισμοῦ, ὑστερίες γιὰ τὰ ΟΥΦΟ, νεοπαγανιστικὲς σέκτες...), ?λὰ ὑπὸ τὴν κάλυψη τῆς λεγόμενης κίνησης τῆς Νέας Ἐποχῆς. Κατὰ τὴν γνώμη σας, ποιός εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὴν δημοτικότητα αὐτῶν τῶν κινήσεων καὶ πὼς πρέπει νὰ δράση ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀπέναντι σ’ αὐτὴ τὴν «πνευματικότητα» τῆς Νέας Ἐποχῆς;

Ἀπάντηση: Ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο διαδίδονται διάφορες ψευτοθρησκευτικὲς αἱρέσεις, οἱ λεγόμενες θρησκευτικὲς ἡ νεοπαγανιστικὲς σέκτες, στὶς ὁποῖες πέφτουν θύματα καὶ μέλη τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ὅτι πολλοὶ ἔχουν ἀποδεσμευθῇ ἀπὸ τὴν νηπτικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὡς γνωστὸν ἡ νηπτική - ἡσυχαστικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας ποὺ συνιστᾶ τὸ προφητικό, ἀποστολικὸ καὶ μαρτυρικὸ φρόνημα τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας, εἶναι τὸ κριτήριο ἐκεῖνο ποὺ διακρίνει ἂν μιὰ ἐνέργεια προέρχεται ἀπὸ τὸν Θεὸ ἡ ἀπὸ τὸν διάβολο.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης διδάσκει ὅτι οἱ αἱρέσεις εὐδοκιμοῦν στὶς περιοχὲς ἐκεῖνες ποὺ ἀπουσιάζουν οἱ προφῆτες. Γιατί οἱ προφῆτες καὶ οἱ ἀπόστολοι γνωρίζουν νὰ διακρίνουν τὴν πλάνη ἀπὸ τὴν ἀλήθεια.

Ἔπειτα, οἱ ἄνθρωποι σήμερα, κυρίως οἱ νέοι, δὲν ἀναπαύονται μὲ συμβατικότητες, μὲ μιὰ ἐξωτερικὰ ἠθικιστικὴ ζωή, ἀλλὰ ἀναζητοῦν ἀπαντήσεις σὲ ὑπαρξιακὰ ἐρωτήματα, ἀναζητοῦν ἐσωτερικὴ εἰρήνη καὶ ὑπαρξιακὴ ἐλευθερία.

Ἑπομένως, ἐκεῖνο ποὺ χρειάζεται περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλο στὴν ἐποχή μας, εἶναι ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τὴν βάση τοῦ Εὐαγγελίου, τὸ πλαίσιο μέσα στὸ ὁποῖο γίνεται ἡ θεία Εὐχαριστία καὶ τὴν οὐσία τοῦ ἀποστολικοῦ καὶ πατερικοῦ κηρύγματος. Αὐτὸ τὸ πνεῦμα βρίσκεται διάχυτα μέσα στὴν Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν καὶ στὸ Γεροντικό. Ὅταν τὰ κείμενα αὐτὰ διαβάζωνται μέσα στὴν κανονικὴ δομὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τότε μᾶς βοηθοῦν νὰ ἀποφύγουμε τὴν πλάνη καὶ ὅλα ἐκεῖνα ποὺ συνδέονται μαζί της.

 

10 Ἐρώτηση: Οἱ στατιστικὲς λένε ὅτι σὲ ὁρισμένες χῶρες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης πάνω ἀπὸ τοὺς μισοὺς γάμους καταλήγουν σὲ διαζύγιο. Πιστεύετε ὅτι ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς κοινωνικοὺς ὑπάρχουν ἐπίσης καὶ πνευματικοὶ λόγοι γιὰ τὴν ἀνησυχητικὴ διάλυση τῆς οἰκογένειας στὶς σύγχρονες κοινωνίες καί, ἑπομένως, ποιά ἀκριβῶς στάση καὶ μέτρα θὰ μποροῦσε νὰ πάρει ἡ Ὀρθόδοξη κοινότητα γιὰ νὰ ἀντισταθῆ σ’ αὐτὴ τὴν τάση;

Ἀπάντηση: Ἡ αἰτία τῶν διαζυγίων εἶναι τὰ διάφορα πάθη, τὰ ὁποῖα ἀναπτύσσονται στὸν ἄνθρωπο, ὅπως τῆς φιλαυτίας, τῆς εὐδαιμονίας καὶ τοῦ ἀτομισμοῦ. Ὅταν διαβάση κανεὶς προσεκτικὰ τὴν ἀκολουθία τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου, θὰ διαπιστώση ὅτι ἡ συμβίωση τοῦ ἀνδρὸς καὶ τῆς γυναικὸς ποὺ πρέπει νὰ γίνεται ἐν Χριστῷ κινεῖται μέσα σὲ ὁρισμένα πλαίσια. Ὅταν κανεὶς ὑπερβαίνη τὰ πλαίσια αὐτά, τότε κατ' ἀρχὰς βιώνει τὸ λεγόμενο συναισθηματικὸ διαζύγιο καὶ κατάληξή του εἶναι τὸ τελικὸ διαζύγιο.

Εἶναι χαρακτηριστικό το πὼς γίνεται ὁ λεγόμενος χορὸς τοῦ Ἠσαΐα κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου. Τοῦ ἀνδρογύνου προηγεῖται ὁ Ἱερεύς, κρατῶντας τὸ Εὐαγγέλιο καὶ ψάλλοντας τὸ «ἅγιοι Μάρτυρες, οἱ καλῶς ἀθλήσαντες καὶ στεφανωθέντες». Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὰ βήματα τοῦ νέου ζεύγους θὰ εἶναι μαρτυρικὰ καὶ γι' αὐτὸ πρέπει νὰ προηγῆται πάντοτε ὁ Ἱερεύς, ὁ ὁποῖος θὰ τοὺς καθοδηγῇ μὲ βάση τὸ Εὐαγγέλιο. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὁ χριστιανικὸς γάμος ἔχει καὶ τὴν ἀσκητική του, ποὺ εἶναι ἡ ἀσκητικὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ὅταν δὲν συμβαίνη αὐτό, τότε παρατηρεῖται ἡ ἐκκοσμίκευση τοῦ γάμου.

Οἱ Ὀρθόδοξες Κοινότητες θὰ πρέπη νὰ βοηθοῦν τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὴν μικρή τους ἡλικία νὰ ἀποκτοῦν σαφῆ γνώση γιὰ τὸ ποιός εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου, ποιός εἶναι σκοπὸς τοῦ γάμου καὶ ποιά εἶναι ἡ κατάληξή του. Διότι ὁ σκοπὸς τοῦ γάμου δὲν εἶναι ἁπλῶς μιὰ κοινωνικὴ συμβίωση, ἀλλὰ εἶναι βίωση τοῦ παραδείσου ἀπὸ τὴν γῆ καὶ πορεία πρὸς τὸν παράδεισο.

 

11 Ἐρώτηση: Ἐρχόμενοι τώρα στὸ σύγχρονο Ὀρθόδοξο μοναχισμό, ποιός θεωρεῖτε ὅτι εἶναι ὁ πρωταρχικὸς ρόλος του στὶς παροῦσες περιστάσεις σὲ σύγκριση μὲ αὐτὸν τοῦ παρελθόντος; Θὰ λέγατε ὅτι κάθε ἐποχῆ θέτει μιὰ διαφορετικὴ πρόκληση στὴ μοναστικὴ κοινότητα, καί, ἂν ναί, ποιά εἶναι ἡ συγκεκριμένη ἀποστολή της στὴν ἐποχή μας;

Ἀπάντηση: Ὁ γνήσιος Μοναχισμὸς μέσα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι αὐτὸς ποὺ βιώνει στὸ ἔπακρο τὴν ἡσυχαστικὴ παράδοση, γιὰ τὴν ὁποία ἀναφέραμε προηγουμένως, καὶ οἱ μοναχοὶ πρέπει νὰ εἶναι, κατὰ μία παλαιὰ ἔκφραση, «οἱ εὐαγγελικῶς ζῶντες».

Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ὅταν σταμάτησε ὁ διωγμὸς τῆς Ἐκκλησίας τὸν 4ο αἰῶνα μ.Χ. καὶ εἰσῆλθε μέσα στὴν Ἐκκλησία τὸ «πνεῦμα» τῆς ἐκκοσμικεύσεως, τότε ἀναπτύχθηκε ὁ ἀναχωρητισμός, ὡς ἀντίδραση σ αὐτὸ τὸ «πνεῦμα» τῆς ἐκκοσμικεύσεως τῆς Ἐκκλησίας. Γι' αὐτὸν τὸν λόγο, ὁ ὀρθόδοξος Μοναχισμός, σὲ ἀντίθεση μὲ τὸν δυτικὸ μοναχισμό, εἶναι βίωση τῆς προφητικῆς, ἀποστολικῆς καὶ μαρτυρικῆς ζωῆς καὶ οἱ μοναχοὶ δὲν σώζουν τὴν Ἐκκλησία, ὅπως συμβαίνει στὴν Δύση, ἀλλὰ σώζονται παραμένοντες στὴν Ἐκκλησία.

Κατὰ συνέπειαν, τὰ μοναστήρια λειτουργοῦν καὶ πρέπει νὰ λειτουργοῦν ὡς πνευματικὲς ἰατρικὲς Σχολὲς τῆς Ἐκκλησίας. Ὅπως οἱ ἰατροὶ μαθαίνουν στὶς ἰατρικὲς Σχολὲς τί εἶναι σωματικὴ ἀσθένεια, ποιός εἶναι ὁ ὑγιὴς ὀργανισμὸς καὶ πὼς θεραπεύονται οἱ ἄρρωστοι, ἔτσι καὶ οἱ μοναχοὶ μαθαίνουν στὶς πνευματικὲς αὐτὲς ἰατρικὲς Σχολὲς τὸν τρόπο τῆς πνευματικῆς θεραπείας τῶν ἀνθρώπων. Ὅταν ὁ Μοναχισμὸς χάνη αὐτὸν τὸν σκοπό, τότε ἐκκοσμικεύεται καὶ δημιουργεῖ μεγαλύτερη ἀπογοήτευση στοὺς Χριστιανούς. Γιατί σὲ μιὰ τέτοια περίπτωση ὁ Μοναχισμὸς γίνεται μιὰ κοσμικὴ ὀργάνωση, ἕνας χῶρος στὸν ὁποῖο καλλιεργοῦνται ὅλα τὰ πάθη, ἡ ἐπιθετικότητα καὶ ὁ φανατισμός.

 

12 Ἐρώτηση: Τελειώνοντας, Σεβασμιώτατε, ποιό θὰ ἦταν τὸ μήνυμα καὶ ἡ συμβουλή σας στοὺς Ὀρθόδοξους Χριστιανοὺς τῆς χώρας μας αὐτὲς τὶς στιγμὲς δοκιμασίας γιὰ αὐτούς;

Ἀπάντηση: Νομίζω ὅτι ὅσα εἶπα ἀπαντῶντας στὶς ἐρωτήσεις σας θεωροῦνται καὶ ἀπάντηση στὸ τελευταῖο αὐτὸ ἐρώτημά σας. Γενικὰ σήμερα ὑπάρχει μεγάλη ἀνάγκη νὰ ἐπικρατὴ ἑνότητα στὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή, ἤτοι νὰ εἶναι ἑνωμένα τὰ πνευματικὰ χαρίσματα μὲ τὴν κανονικὴ δομὴ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ νηπτικὴ ζωὴ μὲ τὴν θεία Εὐχαριστία, ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴν δογματικὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας.

Εἰδικότερα γιὰ τὴν Χώρα σας, νομίζω ὅτι θὰ πρέπη νὰ βρεθῇ ὁ κατάλληλος τρόπος γιὰ νὰ ἀποκτηθῇ ἡ κανονικὴ ἑνότητα μὲ τὶς ἄλλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, κάτω ἀπὸ τὴν πρωτοκαθεδρία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Ὁ Θεὸς δὲν εὐλογεῖ τὰ σχίσματα καὶ τὶς διαιρέσεις καὶ οὔτε μπορεῖ σὲ τέτοια σχίσματα νὰ ἀναπτυχθῇ σωστὴ ὀρθόδοξη πνευματικὴ ζωή. Καὶ πάνω ἀπ' ὅλα πρέπει νὰ ἀντιληφθοῦμε ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, βρίσκεται πάνω ἀπὸ τὰ ἔθνη καὶ τὶς πατρίδες, γι' αὐτὸ καὶ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ θεωροῦνται οἱ Ἐκκλησίες ὡς ἐθνικὲς καὶ προπύργια τοῦ ἐθνικισμοῦ.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος σαφῶς συνιστᾶ: «ἡμῶν γὰρ τὸ πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει» (Φιλιππ. γ , 20). Ὁ νοῦς μας, ἡ ὅρασή μας, ἡ προσδοκία μας καὶ ἡ ἐλπίδα μας, εἶναι τὸ οὐράνιο πολίτευμα, ἐκεῖ ποὺ βρίσκονται τώρα οἱ ἅγιοι ἑνωμένοι μὲ τὸν Χριστό. Ὅταν σκεφτόμαστε κατ' αὐτὸν τὸν τρόπο, τότε ἰσχύει ὁ ἄλλος λόγος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «Εἰ οὗν συνηγέρθητε τῷ Χριστῷ, τὰ ἄνω ζητεῖτε, οὐ ὁ Χριστὸς ἐστιν ἐν δεξιὰ τοῦ Θεοῦ καθήμενος, τὰ ἄνω φρονεῖτε, μὴ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς» (Κόλ. γ , 1-2) καὶ βεβαίως τότε λύονται ὅλα τὰ προσωπικὰ καὶ κοινωνικὰ προβλήματα.-

 

Συνέντευξη «Familia Orthodoxa»: Γιὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Συνέντευξη στὸ ρουμανικὸ περιοδικὸ «Familia Orthodoxa»

Ἐρώτηση:Στό βιβλίο σας «Ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς ὡς Ἁγιορείτης» γράφετε ὅτι ὁ ἅγιος Γρηγόριος εἶναι ἕνας ἅγιος, ὁ ὁποῖος μπορεῖ νὰ βοηθήση πάρα πολὺ τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο. Τί θὰ μπορούσαμε νὰ μάθουμε ἀπὸ τὸν ἅγιο Γρηγόριο ἐμεῖς, οἱ ὁποῖοι ζοῦμε σ’ ἕναν κόσμο πολὺ διαφορετικὸ ἀπὸ τὸν κόσμο τοῦ δεκάτου τετάρτου αἰῶνα;

Ἰάσιο Ρουμανία, Ναυπάκτου Ἱερόθεος αυτόγραφα.

Ἀπάντηση: Πέρα ἀπὸ αὐτὸ ποῦ λέτε, στὸ βιβλίο μου γράφω ὅτι ἡ ἐποχή μας εἶναι παράλληλη μὲ τὴν ἐποχὴ στὴν ὁποία ἔζησε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, δηλαδὴ ὑπάρχουν τὰ ἴδια ρεύματα καὶ οἱ ἴδιες παραδόσεις. Δηλαδή, τὸν 14ο αἰῶνα στὴν Ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία, τὸ λεγόμενο Βυζάντιο, ὑπῆρχε μιὰ ζωντανὴ Ὀρθόδοξη Παράδοση, ποῦ ἐξέφραζε ὁ ἅγιος Γρηγόριος, ἀλλὰ ταυτόχρονα ὑπῆρχαν καὶ πολλὰ στοιχεῖα οὐμανιστικά, ποῦ σημαίνει ὅτι οἱ οὐμανιστὲς στηρίζονταν πολὺ στὸν ἀνθρώπινο παράγοντα. Ἔτσι, ὑπῆρχαν Χριστιανοὶ ποῦ ζοῦσαν μυστηριακὰ καὶ ἀσκητικά, ἀλλὰ παράλληλα καὶ Χριστιανοὶ ποῦ ἐπηρεάζονταν ἀπὸ ἄλλες παραδόσεις καὶ στὴν πραγματικότητα ἦταν οὐμανιστές, δηλαδὴ στηρίζονταν στὸν ἀνθρώπινο παράγοντα.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἀντιμετώπισε δύο πειρασμούς, ὁ ἕνας προερχόταν ἀπὸ τὴν Δύση μὲ τὴν διδασκαλία τοῦ Βαρλαὰμ ποῦ σαφῶς ἦταν ἕνας ἐκκοσμικευμένος Χριστιανισμὸς καὶ ὁ ἄλλος πειρασμὸς προερχόταν ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ ποῦ ἐκφραζόταν ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς, στοὺς ὁποίους παρέμεινε αἰχμάλωτος ἕνα σχεδὸν χρόνο καὶ εἶχε συζητήσεις μαζί τους. Καὶ ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι σήμερα δεχόμαστε προκλήσεις καὶ ἀπὸ τὴν ἐκκοσμικευμένη χριστιανικὴ Δύση καὶ ἀπὸ τὴν ἀνθρωποκεντρικὴ θρησκευτικότητα –μουσουλμανισμό– τῆς Ἀνατολῆς.

Ἔτσι, τὴν ἐποχὴ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ παρατηρεῖτο ἕνας σχολαστικισμὸς ποῦ κέντρο ἔχει τὴν λογικὴ καὶ ἕνας ἠθικισμὸς ποῦ κέντρο ἔχει τὸ συναίσθημα καὶ τὴν ἐξωτερικὴ συμπεριφορά. Σὲ αὐτὴν τὴν περίπτωση ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὑπεγράμμιζε τὸν ὀρθόδοξο ἡσυχασμὸ ποῦ εἶναι ἀναίρεση καὶ τοῦ σχολαστικισμοῦ καὶ τοῦ ἠθικισμοῦ. Ἐπίσης, τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὑπῆρχαν δύο παραδόσεις, στὴν μία ὑπερτονίζονταν τὰ Μυστήρια σὲ βάρος τῆς προσευχῆς, ὅπως δίδασκε ὁ Βαρλαὰμ καὶ στὴν ἄλλη ὑπερτονιζόταν ἡ προσευχὴ σὲ βάρος τῶν Μυστηρίων, ὅπως πίστευαν οἱ Μασαλιανοί.

Βλέπουμε, λοιπόν, ὅτι ἡ ἐποχή μας εἶναι παράλληλη μὲ τὴν ἐποχὴ τοῦ 14ου αἰῶνος, ὅπου ἐπικρατοῦν οἱ ἴδιες παραδόσεις καὶ οἱ ἴδιες ἐπιρροὲς ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ καὶ τὴν Δύση, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ἐσωτερικὲς ἐγγενεῖς οὐμανιστικὲς παραδόσεις. Πρόκειται γιὰ ἕναν ἀνθρωποκεντρισμό, μιὰ φιλαυτία καὶ εὐδαιμονία ποῦ εἶναι ἀντίθετα ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι θὰ πρέπει νὰ γνωρίζουμε πολὺ καλὰ τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση, ὅπως τὴν ἐκφράζουν οἱ ἅγιοί μας παλαιοὶ καὶ νεώτεροι ποῦ ἔχει τὸ πνεῦμα τῆς προσευχῆς, τῆς λατρείας, τῆς θείας Κοινωνίας, τῆς φιλοθεΐας καὶ τῆς φιλανθρωπίας. Νὰ μάθουμε νὰ διακρίνουμε τί εἶναι καὶ τί δὲν εἶναι ὀρθόδοξο, τί εἶναι καὶ τί δὲν εἶναι ἐκκλησιαστικό. Διότι, ὁ βασικὸς κίνδυνος εἶναι ὁ συγκρητισμός, δηλαδὴ νὰ θεωροῦμε ὅτι ὅλες οἱ παραδόσεις εἶναι ἴδιες καὶ ὅλες οἱ θρησκεῖες μιλᾶνε γιὰ τὸν ἴδιο Θεό.

 

Ἐρώτηση: Σκεπτόμενοι τὸν Κωνσταντῖνο, τὸν πατέρα τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, στὸ ὅτι βίωνε ὁσίως, παρ’ ὅλο ποῦ βρισκόταν μέσα στὸν κόσμο καὶ κατεῖχε ὑπεύθυνο ἀξίωμα, –λόγῳ τοῦ ὁποίου μᾶλλον ἐστερεῖτο τὴν εἰρήνη, ἐφόσον ἦταν καὶ αὐλικός– νομίζετε ὅτι ἐμεῖς ὡς σύγχρονοι ἄνθρωποι, θὰ μπορούσαμε σ’ αὐτοὺς τοὺς καθόλου ἥσυχους καιροὺς νὰ βιώσουμε παρόμοια ζωὴ μέσα στὴν ἀναταραχὴ τοῦ κόσμου; Σὲ τί ἔγκειται τέτοια ζωή;

Ἀπάντηση: Πράγματι, ὁ πατέρας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, καίτοι ἦταν συγκλητικός, ζοῦσε μέσα στὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση, εἶχε ἀπόλυτη πίστη στὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ καὶ ἔκανε νοερὰ προσευχὴ καὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῶν συνεδριάσεων τῆς συγκλήτου. Ὅλοι τὸν θεωροῦσαν ἅγιο, γι' αὐτὸ ὅταν συναντοῦσαν τὰ παιδιά του, ὅπως καὶ τὸν Γρηγόριο, ἔλεγαν «τὰ παιδιὰ τοῦ ἁγίου». Καὶ ὅταν βρισκόταν στὰ πρόθυρα τοῦ θανάτου, στὴν παράκληση τῆς γυναίκας τοῦ νὰ ζητήση ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα νὰ παραλάβη ὑπὸ τὴν προστασία του τὰ παιδιά του, ἐκεῖνος ἀπάντησε ὅτι τὰ ἀφήνει στὴν Παναγία, τὴν Μητέρα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ δείχνει τὴν μεγάλη πίστη τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου.

Ἡ χριστιανικὴ ζωή, ὅπως μᾶς τὴν παρέδωσε ὁ Χριστὸς καὶ τὴν ἔζησαν οἱ ἅγιοι διὰ μέσου τῶν αἰώνων, μπορεῖ νὰ βιωθῇ ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, σὲ ὅλους τοὺς χρόνους καὶ τοὺς τόπους. Δὲν ἔδωσε ὁ Χριστὸς ἄλλο Εὐαγγέλιο γιὰ τοὺς μοναχοὺς καὶ ἄλλο Εὐαγγέλιο γιὰ τοὺς ἐγγάμους, οὔτε ἄλλο Εὐαγγέλιο γιὰ τοὺς Χριστιανοὺς τῆς πρώτης Ἐκκλησίας καὶ ἄλλο γιὰ τοὺς μεταγενεστέρους. Ὅλοι πρέπει νὰ τηροῦμε τὴν ἴδια εὐαγγελικὴ ζωή. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι θὰ πρέπει νὰ ἐκκλησιαζόμαστε τακτικά, νὰ συμμετέχουμε στὰ Μυστήρια τῆς μετανοίας καὶ τῆς θείας Εὐχαριστίας, νὰ προσευχόμαστε στὶς τακτικές, ἀλλὰ καὶ ἄλλες ὧρες τῆς ἡμέρας, νὰ χρησιμοποιοῦμε τὴν εὐχή, τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησόν με», ὅπου καὶ ἂν βρισκόμαστε, καὶ νὰ τηροῦμε τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ.

Εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὸς ὁ ἐπίλογος μιᾶς ἐπιστολῆς, τὴν ὁποία ἀπέστειλε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στοὺς Χριστιανοὺς τῆς Θεσσαλονίκης, ὅταν ὁ ἴδιος ἦταν αἰχμάλωτος στοὺς Ὀθωμανούς. Τοὺς λέγει ὅτι ἐμεῖς οἱ Χριστιανοὶ ἔχουμε ζωντανὸ καὶ ἀληθινὸ Θεὸ καὶ πρέπει νὰ ἔχουμε ζωντανὴ καὶ ἀληθινὴ πίστη ἡ ὁποία θὰ ἐκφράζεται μὲ ἔργα, γιατί ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἔχει νεκρὰ πίστη μὲ τὴν ἀπραξία τῶν ἀγαθῶν ἔργων εἶναι νεκρὸς καὶ δὲν ζὴ κατὰ Θεό. Ἐπίσης, τοὺς συνιστᾶ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖον θὰ γίνουν υἱοὶ τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὴν κακία, παραμένη στὴν χώρα τῆς ἀρετῆς, ἐπιλαμβάνεται τῶν ἔργων τῆς μετανοίας καὶ προσμένη τὸν Θεό, δὲν θὰ λάβη μόνον τὴν τελείωση τῆς ἀνθρώπινης ἀρετῆς, ἀλλὰ θὰ ἀποκτήση καὶ τὶς ὑπερφυεῖς θεϊκὲς ἀρετές, διὰ τῆς ἐνοικήσεως μέσα τοῦ τοῦ θείου Πνεύματος. Καὶ καταλήγει: «Οὕτω γὰρ θεοποιεῖται ὁ ἄνθρωπος». Αὐτὸν τὸν λόγο ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς προσφέρει καὶ σὲ μᾶς οἱ ὁποῖοι θέλουμε νὰ εἴμαστε μαθητές του.

Καὶ κάτι ἀκόμη. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὡς μοναχὸς στὸ Ἅγιον Ὅρος προσευχόταν μὲ τὴν κραυγή: «Φώτισόν μου τὸ σκότος, φώτισόν μου τὸ σκότος». Ἂν αἰσθανόμαστε ὅτι ὁ νούς μας –ὄχι ἡ λογική, ἀλλὰ ἡ νοερὰ ἐνέργεια– εἶναι ἐσκοτισμένος, ἅς προσευχόμαστε στὸν Θεὸ νὰ τὸν φωτίση, γιὰ νὰ βλέπουμε τὴν ζωὴ μέσα ἀπὸ ἄλλη προοπτική, μέσα ἀπὸ τὴν καθαρὴ καρδιά μας.

 

Ἐρώτηση: Τί εἶναι ἡ καρδιά, κατὰ τὴν Πατερικὴ θεολογία; Πῶς μποροῦμε νὰ γνωρίσουμε τὸν Θεὸ μὲ τὴν καρδιά, ὄχι μὲ τὴν διανόηση, γιὰ νὰ μὴν πέσουμε στὸ λάθος ποὺ ἔκανε ὁ Βαρλαάμ;

Ἀπάντηση: Ἡ καρδιὰ κατὰ τὴν βιβλικοπατερικὴ παράδοση εἶναι τὸ κέντρο τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι ὁ χῶρος, ὁ ὁποῖος ἀνακαλύπτεται μὲ τὴν ἐν Χριστῷ ἄσκηση, τὴν ἀδιάλειπτη προσευχὴ καὶ στὸν ὁποῖον χῶρο ἀποκαλύπτεται ὁ Θεός. Αὐτὸ λέγεται πνευματικὴ καρδιὰ καὶ εἶναι στὸ βάθος τῆς σωματικῆς καρδιᾶς, καὶ βεβαίως δὲν εἶναι τὸ συναίσθημα. Ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς εἶπε: «μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδία, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται» (Μάτθ. ε', 8).

Στὴν Πατερικὴ Παράδοση φαίνεται ὅτι, ὅταν οἱ Πατέρες κάνουν λόγο γιὰ τὴν καρδιά, ἐννοοῦν κυρίως τὸ παθητικὸ μέρος τῆς ψυχῆς, ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ τὸ ἐπιθυμητικὸ καὶ τὸ θυμικό. Ἑπομένως, καρδιὰ εἶναι ἡ δύναμη τῆς ἀγάπης καὶ ἡ δύναμη τοῦ θυμοῦ. Μὲ τὴν ἀγάπη ἐπιθυμοῦμε νὰ ἑνωθοῦμε μὲ τὸν Χριστὸ καὶ ὁ θυμὸς εἶναι ἡ δύναμη ἐκείνη ποὺ ἐνεργοποιεῖ αὐτὴν τὴν ἐπιθυμία. Δυστυχῶς, αὐτὸ τὸ ἐπιθυμητικὸ καὶ τὸ θυμικὸ τὸ προσφέρουμε στὴν κτίση καὶ ἀναπτύσσονται τὰ πάθη, ἀλλὰ ὅταν τὸ ἐπαναφέρουμε πρὸς τὸν Θεό, τότε ἡ καρδιὰ καθαρίζεται. Ἔτσι ἡ καρδιὰ λειτουργεῖ παρὰ φῦσιν μὲ τὰ πάθη καὶ ὑπὲρ φῦσιν, μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν προσευχή.

Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν καρδιὰ ὑπάρχει στὸν ἄνθρωπο τὸ λεγόμενο λογιστικὸ τῆς ψυχῆς, ποὺ ἐνεργεῖ στὸν ἐγκέφαλο. Μὲ τὴν λογικὴ ἀποκτοῦμε γνώση τοῦ περιβάλλοντος κόσμου, μελετοῦμε βιβλία, σχηματίζουμε σκέψεις γιὰ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ζοῦμε, ἀλλὰ μὲ τὴν καρδιὰ ἀγαπᾶμε τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους. Ἔτσι ὑπάρχει ἡ λογικὴ ἐνέργεια ποὺ δραστηριοποιεῖται στὸν ἐγκέφαλο καὶ ὑπάρχει ἡ νοερὰ ἐνέργεια, ἡ ὁποία στὴν φυσιολογική της κατάσταση ἐνεργοποιεῖται μέσα στὸν χῶρο τῆς καρδιᾶς, αὐτῆς ποὺ οἱ Πατέρες ὀνομάζουν βαθεῖα καρδία ἢ πνευματικὴ καρδιά.

Τὸ πῶς γνωρίζουμε τὸν Θεὸ μὲ τὴν καρδιὰ καὶ ὄχι μὲ τὴν λογικὴ εἶναι ἡ οὐσία τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Συνήθως, ὅταν πονᾶμε ἀπὸ ἕνα συγκλονιστικὸ γεγονός, τότε ζοῦμε μὲ τὴν καρδιά. Ἔτσι, ὅταν ἔχουμε μετάνοια καὶ ἀναπτύσσεται ἕνας πόνος ἐπειδὴ ἔχουμε ἀπομακρυνθῇ ἀπὸ τὸν Θεό, μαθαίνουμε νὰ ζοῦμε μὲ τὴν καρδιά. Αὐτὸ θὰ μᾶς τὸ δείξη ἡ πορεία τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς. Τὸ γεγονὸς εἶναι ὅτι, ὅταν συνδεθοῦμε μὲ κάποιον ἄνθρωπο ποὺ ζῆ μὲ τὴν καρδιά, ποὺ ὁ νους του ἔχει ἀποδεσμευθῇ ἀπὸ τὴν λογική, μπορεῖ νὰ μάθουμε νὰ συμπεριφερόμαστε καὶ ἐμεῖς καρδιακά. Αὐτὸ γίνεται μὲ ὅλες τὶς ἐπιστῆμες, ἀφοῦ χωρὶς καθοδηγό, χωρὶς δάσκαλο, εἶναι δύσκολο κανεὶς νὰ μυηθῇ στὰ μυστικὰ μιᾶς ἐπιστήμης. Τὸ ἴδιο γίνεται καὶ στὰ πνευματκὰ θέματα.

Θὰ πρέπει νὰ ὑπενθυμίσω τὴν πορεία τῶν δύο Μαθητῶν πρὸς Ἐμμαοὺς μετὰ τὴν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ὅπως τὸ περιγράφει ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς. Οἱ μαθητὲς διακατέχονταν ἀπὸ πολλοὺς λογισμοὺς ἀπελπισίας καὶ ἀπογνώσεως, ἐπειδὴ εἶχε σταυρωθῇ ὁ Χριστός, ἐνῷ αὐτοὶ ἤλπιζαν ὅτι θὰ ἦταν ὁ Μεσσίας ποὺ θὰ τοὺς ἐλευθέρωνε ἀπὸ τὴν κυριαρχία τῶν Ρωμαίων. Τότε τοὺς πλησίασε ὁ Χριστὸς καὶ ἄρχισε νὰ ἐρμηνεύη τὶς Γραφές, ποὺ ὁμιλοῦσαν γιὰ τὸ ὅτι ἔτσι ἔπρεπε νὰ γίνουν τὰ πράγματα. Καὶ σιγά-σιγά ἄρχισε νὰ φλέγεται ἡ καρδιά τους, ὅπως οἱ ἴδιοι ὁμολόγησαν: «οὐχὶ ἡ καρδία ἡμῶν καιομένη ἥν ἐν ἡμῖν, ὡς ἐλάλει ἡμῖν ἐν τῇ ὁδῷ καὶ ὡς διήνοιγεν ἡμῖν τὰς γραφάς;» (Λούκ. κδ', 32).

Αὐτὸ σημαίνει ὅτι οἱ λογισμοὶ ποὺ ἐνεργοῦν στὸν ἐγκέφαλο δημιουργοῦν φόβο, ἀπελπισία καὶ ἀπόγνωση, ἐνῷ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ποὺ ἐνεργεῖ στὴν καρδιὰ δημιουργεῖ ἀγάπη, πίστη, πόθο γιὰ τὸν Χριστό. Καὶ τὸ θέμα εἶναι πῶς θὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τοὺς λογισμοὺς τῆς ἀπογνώσεως καὶ τῆς ἀπελπισίας, πῶς θὰ φλεχθῇ ἡ καρδιά μας ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸν Χριστό. Αὐτὸ γίνεται ὅταν ἀποκτήσουμε ὁδηγὸ τὸν Χριστὸ ἢ καθοδηγὸ κάποιον φίλο τοῦ Χριστοῦ καὶ θὰ μάθουμε πῶς νὰ ζοῦμε ἐκκλησιαστικά.

 

Ἐρώτηση: Μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς παλαμικῆς διδασκαλίας, θὰ μπορούσατε, σὲ λίγα λόγια, νὰ μᾶς πῆτε ποιά εἶναι ἡ οὐσία τῆς ὀρθοδόξου πίστεως;

Ἀπάντηση: Ἡ βάση τῆς θεολογίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ εἶναι ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι Φῶς οἱ Πρωτόπλαστοι ζοῦσαν στὸν Παράδεισο μέσα στὸ Φῶς, μὲ τὴν ἁμαρτία ἀπομακρύνθηκαν ἀπὸ τὸ Φῶς καὶ σκοτίσθηκε ὁ νοὺς οἱ ἅγιοι ὅταν βλέπουν τὸν Θεό, τὸν βλέπουν μέσα στὸ Φῶς τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴν ἐνανθρώπησή του ἔγινε πηγὴ τοῦ ἀκτίστου Φωτὸς οἱ ἄνθρωποι ἐν Χριστῷ πρέπει νὰ φθάσουν σὲ μιὰ τέτοια κατάσταση ὥστε νὰ βλέπουν τὸν Χριστὸ ὡς Φῶς, ὅπως οἱ τρεὶς Μαθητὲς πάνω στὸ Ὅρος Θαβὼρ μὲ τὸ Βάπτισμα καὶ τὸ Χρῖσμα καθαρίζεται ἡ καρδιὰ καὶ φωτίζεται ὁ νοὺς καὶ μὲ τὴν θεία Κοινωνία λαμβάνουμε Φῶς, γι' αὐτὸ ψάλλουμε «εἴδομεν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν...». Τὸ Φῶς αὐτὸ τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἄκτιστη ἐνέργειά Του, ποὺ σημαίνει ὅτι δὲν ἔχει ἀρχὴ καὶ τέλος, δὲν ἔχει δημιουργηθῇ, ὁπότε ἡ μέθεξη αὐτοῦ τοῦ Φωτὸς εἶναι ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτὸς εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς πνευματικῆς ζωῆς.

Στὴν συνέχεια ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς διδάσκει γιὰ τὴν ἀξία τοῦ ὀρθοδόξου ἡσυχασμοῦ καὶ τῆς νηπτικὴς ζωῆς. Μέσα στὰ πλαίσια αὐτὰ ἔκανε λόγο γιὰ τὴν προσευχή, τὴν νήψη, τὴν κάθαρση τῆς καρδιᾶς, τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους, τὴν μετάνοια, κλπ. Εἶναι πολὺ σημαντικὸ νὰ διαβάση κανεὶς τὶς ὁμιλίες τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ποὺ ἔκανε στὸ ποίμνιό του στὴν Θεσσαλονίκη. Σὲ αὐτὲς συνδυάζεται ὁ μεγάλος θεολόγος μὲ τὸν μεγάλο Πατέρα, ὁ θεόπτης διδάσκαλος μὲ τὸν ἡσυχαστὴ μοναχό, ὁ ἀντιρρητικὸς θεολόγος μὲ τὸν πνευματικὸ καθοδηγητὴ κλπ. Στὴν πραγματικότητα μὲ τὶς ὁμιλίες αὐτὲς ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς μετέφερε ὅλη τὴν θεοπτικὴ καὶ ἡσυχαστικὴ θεολογία στὴν ζωὴ τῶν πιστῶν.

Φυσικά, δὲν πρόκειται γιὰ δική του διδασκαλία, γι' αὐτὸ δὲν εἶναι ἁπλῶς «παλαμικὴ» διδασκαλία, ἀλλὰ εἶναι ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, ὅπως ἐκφράσθηκε ἀπὸ τὸν Ἴδιο, διὰ τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν ἁγίων διὰ μέσου τῶν αἰώνων. Αὐτὴν τὴν διδασκαλία τὴν συναντᾶμε μέσα στὴν Ἁγία Γραφή, τὰ κείμενα τῶν Πατέρων, τὶς εὐχὲς τῶν Μυστηρίων, καὶ τὶς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ἔτσι συνδέεται σαφέστατα ὁ lex credendi (νόμος πίστεως) καὶ ὁ lex orandi (νόμος προσευχῆς). Δηλαδή, συνδέεται τὸ δόγμα μὲ τὴν προσευχή.

Τὸ σημαντικὸ εἶναι νὰ καταλάβουμε ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεός, ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὅτι ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι νὰ ἑνωθοῦμε μὲ τὸν Χριστό, λαμβάνοντας τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, ὅτι ὁ χρόνος τῆς ζωῆς μας εἶναι πολὺ λίγος καὶ μέσα σὲ αὐτὸν πρέπει νὰ θεραπευθοῦμε γιὰ νὰ δοῦμε τὸν Θεὸ ὡς Φῶς καὶ ὅτι ἡ μέλλουσα ζωὴ εἶναι αἰώνια καὶ θὰ πρέπει μέσα στὸν λίγο χρόνο ποὺ θὰ ζήσουμε νὰ εἰσέλθουμε στὸν δρόμο τῆς μετανοίας. Θὰ πρέπει νὰ ἀγωνιζόμαστε νὰ ζοῦμε ὡς Χριστιανοί, ὅπως τὸ συνιστᾶ τὸ Εὐαγγέλιο, καὶ ἂν δὲν μπορέσουμε νὰ ζήσουμε τέλεια ὡς Χριστιανοί, τοὐλάχιστον νὰ πεθάνουμε ὡς Χριστιανοί, μὲ τὴν μετάνοια καὶ τὴν ἐλπίδα τῆς αἰωνίου ζωῆς.

 

Συνέντευξη - Ἐκκλησιαστικὰ καὶ τοπικὰ θέματα

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἡ συνέντευξη αὐτὴ δόθηκε στὸν δημοσιογράφο Εὐάγγελο Καρανικόλα καὶ δημοσιεύθηκε στὴν τοπικὴ ἐφημερίδα "Ἐφημερίδα Αἰτωλοακαρνανίας".

 

1. ΕΡΩΤΗΣΗ: Σὲ παρελθοῦσα ὁμιλία σας ἀναφέρατε τὴν κατάλληλη κοινωνία ποὺ θὰ πρέπει νὰ ἀποτελῇ στόχο καὶ στὴν ὁποία μποροῦμε νὰ φτάσουμε μέσα ἀπὸ τὴν ἐπικοινωνία καὶ τὴν ἱστορικὴ γνώση. Πῶς ἀκριβῶς ὁρίζετε αὐτὴν τὴν κοινωνία; Ψήγματα αὐτῆς ἢ βοηθητικὰ πρὸς αὐτὴν τὴν κατεύθυνση στοιχεῖα ἐντοπίζονται σήμερα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ἐκεῖνο ποὺ εἶπα εἶναι ὅτι στὴν ἐποχὴ ποὺ ἔρχεται θὰ ζήσουμε σὲ πολυπολιτισμικὲς κοινωνίες, στὶς ὁποῖες θὰ ὑπάρχουν πολλοὶ πολιτισμοὶ καὶ πολλὲς παραδόσεις. Ἤδη αὐτὸ σὲ ἕνα βαθμὸ γίνεται καὶ σήμερα. Ἑπομένως, χρειάζεται ἀφ' ἑνὸς μὲν νὰ γνωρίζουμε ἐπαρκῶς τὴν δική μας παράδοση, γιὰ νὰ ἔχουμε κάτι σταθερό, ἀφ' ἑτέρου δὲ νὰ ἔχουμε ἐπικοινωνία μὲ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ θὰ ἔχουν ἄλλες παραδόσεις. Αὐτὸ θὰ μᾶς βοηθήση ἀφ' ἑνὸς μὲν νὰ μὴ ἀφομοιωθοῦμε καὶ ἀλλοτριωθοῦμε πολιτιστικά, ἀφ' ἑτέρου δὲ νὰ μὴ διακρινόμαστε ἀπὸ φονταμενταλισμούς, δηλαδή, ὅπως εἶπε κάποιος, νὰ ἐπικρατῆ ἡ ἐπιβίωση καὶ ἡ συμβίωση. Πρέπει νὰ καταπολεμήσουμε τὸν ρατσισμό, ὄχι μόνον τὸν φυλετικό, ἀλλὰ καὶ τὸν κοινωνικὸ ρατσισμό, δηλαδὴ τὸ φαινόμενο ἐκεῖνο ποὺ θεωροῦμε ὡς ξένους ὄχι μόνον τοὺς ἀλλοφύλους, ἀλλὰ καὶ τοὺς ὁμοφύλους ποὺ γεννήθηκαν σὲ ἄλλο χῶρο τῆς Ἑλλάδος καὶ μένουν στὴν δική μας πόλη. Νομίζω ὅτι καὶ σήμερα ὑπάρχουν ὥριμοι ψυχολογικὰ καὶ πνευματικὰ ἄνθρωποι ποὺ ἐνεργοῦν ἀνθρώπινα καὶ ὀρθόδοξα.

 

2. ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιὲς εἶναι οἱ προοπτικὲς ἀνάπτυξης τῆς πόλης τῆς Ναυπάκτου, ἂν λάβουμε ὑπόψη μας καὶ τὴν ἵδρυση ΤΕΙ Ναυπάκτου καὶ βέβαια τὸ πολὺ σημαντικὸ ἔργο τῆς γέφυρας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εἶναι ἀλήθεια ὅτι τόσο ἡ σύνδεση Ρίου - Ἀντιρρίου μὲ τὴν γέφυρα ποὺ κατασκευάζεται, ὅσο καὶ ἡ δημιουργία τοῦ Παραρτήματος ΤΕΙ θὰ εἶναι δύο πόλοι ἀνάπτυξης τῆς περιοχῆς μας. Αὐτὸ θὰ πρέπει ἀπὸ τώρα νὰ μᾶς ἐνεργοποιήση σὲ πολλοὺς τομεῖς, περιβαλλοντολογικούς, οἰκοδομικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς. Ἐπίσης ἡ Ἐκκλησία πρέπει νὰ δραστηριοποιηθῇ γιὰ νὰ ἀναπτύξη τὴν ποιμαντική της. Θεωρῶ ὅτι τὸ μεγαλύτερο ἔργο τῆς Ἐκκλησίας σήμερα εἶναι ἡ ποιμαντικὴ ποὺ πρέπει νὰ κάνη σὲ ὅλες τὶς κατηγορίες τῶν ἀνθρώπων.

 

3. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πῶς ἀντιμετωπίζετε τὸ φαινόμενο τῶν κρίσεων μεταξὺ Πατριαρχείου καὶ Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας; Ὑπάρχουν σὲ τοπικὸ ἐπίπεδο παρόμοιες ἔριδες; Ρωτᾶμε, γιατί γίνεται ἀρκετὸς λόγος γιὰ ἔνταση στὶς σχέσεις μεταξὺ Μητροπόλεων καὶ Μονῶν.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οἱ κρίσεις στὶς μεταπτωτικὲς κοινωνίες εἶναι συνηθισμένα φαινόμενα. Ἔτσι ἔχουμε κρίσεις σὲ πρόσωπα, σὲ κοινωνίες, σὲ θεσμούς. Αὐτὸ ποὺ γίνεται μεταξὺ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Πατριαρχείου αὐτὸν τὸν καιρό, γίνεται καὶ σὲ ἄλλα μικρότερα ἐπίπεδα. Ὅσο ζωντανὸς εἶναι ὁ ὀργανισμὸς τόσο καὶ μεγαλύτερο πυρετὸ προκαλεῖ. Νομίζω ὅτι ὅταν ὅλοι σέβονται τοὺς ἱεροὺς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας, καὶ τοὺς θεσμούς, τότε οἱ κρίσεις ἢ ἀποφεύγονται ἢ μειώνονται. Τελικά, ὅταν ὁ καθένας γνωρίζει τὸν ρόλο του μέσα στὴν Ἐκκλησία καὶ ἀκόμη ὅταν, παρὰ τὰ λάθη, κυριαρχεῖ ἡ ταπείνωση καὶ ἡ μετάνοια, τότε οἱ κρίσεις ἀντιμετωπίζονται θετικά. Τὸν ταπεινὸ ἄνθρωπο κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ βλάψη καὶ νὰ ἀδικήση.

 

4. ΕΡΩΤΗΣΗ: Ἡ Ἐκκλησία στὴν Ἑλλάδα παίζει συμπληρωματικὸ ρόλο ἀπέναντι στὸ Κράτος ἢ ἔχει αὐτόνομη πορεία καὶ δράση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μεταξὺ διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας καὶ διοικήσεως τῆς Πολιτείας ὑπάρχουν διακριτοὶ ρόλοι, ὅπως συνήθως λέμε. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως ὡς πνευματικὸς θεσμός, χωρὶς νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική, εἶναι μιὰ μεγάλη εὐρύτερη οἰκογένεια, στὴν ὁποία ἀνήκουν ὅλοι οἱ βαπτισμένοι καὶ οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ ἀρχόμενοι, καὶ οἱ πλούσιοι καὶ οἱ πτωχοί, καὶ οἱ νέοι καὶ οἱ μεγάλοι. Τελικά, ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν θεολογία της δίνει νόημα καὶ ζωὴ σὲ ὅλες τὶς ἐκδηλώσεις τοῦ κοινωνικοῦ βίου, γι' αὐτὸ ὅλοι την χρειαζόμαστε.

 

5. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πόσο κοντὰ εἶναι οἱ νέοι ἄνθρωποι στὴν Ἐκκλησία; Σχεδιάζονται κινήσεις γιὰ νὰ ἔρθη ἡ νεολαία πιὸ κοντὰ στὴν Ἐκκλησία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μπορεῖ ἡ πλειονότητα τῶν νέων νὰ μὴ ἐκκλησιάζεται συχνά, ἀλλὰ εἶναι πολὺ κοντὰ σὲ αὐτὸ ποὺ ἐκπροσωπεῖ ἡ Ἐκκλησία. Θεωρῶ ὅτι ἡ Ἐκκλησία συντονίζεται μὲ τὶς βαθύτερες ἀναζητήσεις τῶν νέων καὶ οἱ νέοι μποροῦν νὰ τὴν καταλάβουν. Ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἐναντίον κάθε μορφῆς κατεστημένων. Γιὰ τὸ δεύτερο σκέλος τῆς ἐρωτήσεώς σας θὰ ἤθελα νὰ πῶ ὅτι στὴν Μητρόπολή μας ἔχουμε διάφορα προγράμματα γιὰ τοὺς νέους, ὅπως τὴν ἐκκλησιαστικὴ κατήχηση, τὴν Σχολὴ Βυζαντινῆς Μουσικῆς καὶ παραδοσιακῶν τραγουδιῶν, τὴν Σχολὴ Βυζαντινῆς ἁγιογραφίας, τὰ σχολεῖα ἐκμαθήσεως τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν, καὶ τώρα προσπαθοῦμε νὰ ἱδρύσουμε Σχολὴ πληροφορικῆς. Ἐπίσης ἔχουμε καὶ τὸν χῶρο τῶν Κατασκηνώσεων. Ὅμως πέρα ἀπὸ ὁποιαδήποτε προγράμματα, ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνας χῶρος ἐλευθερίας, ἀγάπης, στοργῆς καὶ λύσεως τῶν ὑπαρξιακῶν προβλήματων τῶν νέων καὶ αὐτὸς ὁ χῶρος εἶναι ἀνοικτὸς γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, ἰδιαιτέρως γιὰ τοὺς νέους. Ἀπεχθάνομαι τοὺς ἀνθρώπους ποὺ κοροϊδεύουν τοὺς νέους καὶ ἐκμεταλλεύονται ὅ,τι εὐγενέστερο ἔχουν καὶ δὲν τοὺς προσφέρουν αὐτὸ ποὺ ἀναζητοῦν στὸ βάθος, δηλαδὴ τὴν λύση τῶν ὑπαρξιακῶν τους προβλημάτων.

 

6. ΕΡΩΤΗΣΗ: Γενικὰ πῶς κρίνεται τοὺς νέους σήμερα; Θεωρεῖτε ὅτι διατρέχουν αὐξημένους κινδύνους σὲ σχέση μὲ προηγούμενες γενιές;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τὸ βασικὸ πρόβλημα καὶ σήμερα ἀλλὰ καὶ πάντοτε δὲν εἶναι οἱ νέοι, ἀλλὰ οἱ μεσήλικες καὶ οἱ γηραλέοι. Αὐτοὶ προκαλοῦν πολέμους, καταστροφές, ἀντικοινωνικὲς συμπεριφορές, αὐτοὶ δημιουργοῦν ἀκοινώνητες κοινωνίες, αὐτοὶ ἐμπορεύονται τὰ ναρκωτικὰ τοῦ θανάτου, ἀλλὰ καὶ τὰ ψυχοναρκωτικὰ τοῦ ὑπαρξιακοῦ θανάτου. Οἱ γενιὲς δὲν συγκρίνονται μεταξύ τους, ἀλλὰ σίγουρα σήμερα ὑπάρχουν μεγαλύτερες δυνατότητες γιὰ ἐπικοινωνία, ἀλλὰ ἐπικρατεῖ καὶ μοναξιά. Ζοῦμε σὲ κοινωνία μὲ μεγάλη ἐπικοινωνία, χωρὶς κοινωνία. Αὐτὴν τὴν κοινωνία δὲν τὴν φτιάχνουν οἱ νέοι, ἀλλὰ τὴν βρίσκουν ἀπὸ μᾶς.

 

7. ΕΡΩΤΗΣΗ: Οἱ καλλιτεχνικὲς ἀπεικονίσεις θρησκευτικῶν θεμάτων (ταινίες, βιβλία κλπ) πολλὲς φορὲς προκαλοῦν ἀντιδράσεις μὲ πρόσχημα τὴν παραποίηση στοιχείων. Ποιά ἡ θέση σας πάνω σ' αὐτὸ τὸ ζήτημα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ἐπειδὴ τὸ ἐρώτημα εἶναι θεωρητικό, γι' αὐτὸ καὶ ἀπαντῶ θεωρητικά. Στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία χρησιμοποιοῦμε τὴν τέχνη κάθε ἐποχῆς, ἀλλὰ προσέχουμε νὰ μὴ ἀλλοιώσουμε τὰ θεολογικὰ θέματα καὶ νὰ μὴ τὰ ἐκκοσμικεύσουμε. Κάθε ἐπιπεδοποίηση τῆς ζωῆς, κάθε ἐκκοσμίκευση εἶναι μιὰ ψεύτικη καὶ νόθη κατάσταση ποὺ ἀφήνει τὸν ἄνθρωπο ἀνάπηρο πνευματικὰ καὶ ψυχολογικά.

 

8. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πολλοὶ κατηγοροῦν τὴν Ἐκκλησία μας ὅτι δὲν ἔχει ἀναπτύξει σὲ μεγάλο βαθμὸ τὴν ἀνεκτικότητά της, ὅταν ἔρχεται σὲ ἐπαφὴ μὲ ἄλλες θρησκεῖες (π.χ. ἡ κατασκευὴ τεμένους στὴν περιοχὴ τῆς Παιανίας). Ἰσχύει αὐτό; Δικαιολογεῖτε τὶς ἀντιδράσεις τοῦ κόσμου στὸ συγκεκριμένο παράδειγμα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ εἶναι ἀνοικτὴ καὶ ἀνεκτικὴ σὲ ὅλους, ἀλλὰ μερικὰ μέλη της δημιουργοῦν προβλήματα. Δὲν πρέπει νὰ συγχέουμε τὰ μέλη, ποὺ ἔχουν τὶς ἰδιαιτερότητές τους, μὲ τὴν Ἐκκλησία. Στὸ θέμα ποὺ ἀναφέρατε πρέπει νὰ σᾶς πῶ ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν ἔχει ἀντίρρηση γιὰ τὴν ἀνέγερση τοῦ τεμένους, ἀλλὰ ἔχει ἀντιρρήσεις γιὰ τὴν ἀνέγερση καὶ λειτουργία Κέντρου Ἰσλαμικῶν Σπουδῶν, τὸ ὁποῖο δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ δημιουργηθῇ στὴν Παιανία. Ὑπάρχουν τέτοια Κέντρα σὲ περιοχὲς ποὺ ζοῦν μουσουλμᾶνοι, ὅπως στὴν Θράκη. Ποιός ὁ λόγος νὰ ἱδρυθῇ στὴν Ἀττικὴ ἐκτὸς ἀπὸ τὸν χῶρο λατρείας, γιὰ τὸν ὁποῖο δὲν ἔχουμε ἀντίρρηση, καὶ χῶρος ἰσλαμικῶν σπουδῶν, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο ἐπιθυμεῖ κυρίως ἡ Σαουδικὴ Ἀραβία; Καὶ ποιός ὁ λόγος νὰ ἀνοικοδομηθῇ πλησίον τοῦ ἀεροδρομίου καὶ μάλιστα ἐν ὄψει τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων ἕνα τέτοιο Κέντρο; Ἀπὸ ὅ,τι γνωρίζω γιὰ τὸ θέμα αὐτό, ἀντιδροῦν οἱ ἐκλεγμένοι Δήμαρχοι τῆς περιοχῆς καὶ ὁ λαός.