Skip to main content

Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός: Ἅγιος Φώτιος, 6 Φεβρουαρίου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Ὑπῆρξε μεγάλη προσωπικότητα τοῦ 9ου αἰῶνος. Καταγόταν ἀπό ἐπιφανῆ, ἀλλά καί εὐσεβῆ οἰκογένεια τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Σύμφωνα μέ τόν ἱερό Συναξαριστή, ὁ πατέρας τοῦ διακρινόταν γιά τήν ὀρθή πίστη του, ἡ δέ μητέρα τοῦ ὑπῆρξε ὑπερβολικά φιλόθεος καί φιλάρετος. Ὁ ἴδιος ὁ ἅγιος, στήν 145η ἐπιστολή του, πλέκει τό ἐγκώμιο στούς γονεῖς του καί λέγει ὅτι ἀπέθαναν καί οἱ δυό τους ὡς ὁμολογητές. Σπούδασε ἑλληνική φιλολογία, ρητορική, ἰατρική καί προσέφερε πάρα πολλά στήν Ἐκκλησία καί τήν παιδεία. Ἀναδείχθηκε σπουδαῖος διδάσκαλος, ἀλλά καί ἔξοχος γιατρός, ὁ ὁποῖος μποροῦσε καί κατασκεύαζε φάρμακα πολύ εὐεργετικά. “Δεν ἦταν μόνο ἔξοχος διδάσκαλος, ἀλλά καί σπουδαῖος ἀκροατής καί θεωροῦσε ἄξιον εὐγνωμοσύνης ἐκεῖνον πού προέβαλλε γνώμη καλύτερη ἀπό τήν δική του. Παράλληλα πρόσφερε καί τίς ἰατρικές γνώσεις του στούς διαφόρους ἀσθενεῖς, παρασκευάζοντας ὁ ἴδιος καί φάρμακα πολύ ἀποτελεσματικά. Γι’ αὐτό καί οἱ σύγχρονοί του τόν παρενέβαλαν μέ τόν Γαληνό καί τόν Ἰπποκράτη”. (Ε.Π.Ε., τόμ. 1ος, σέλ 11).

Τά ἐξωτερικά βιογραφικά στοιχεῖα ἑνός ἁγίου δέν παρουσιάζουν συνήθως καί πολύ μεγάλο ἐνδιαφέρον, ἄν δέν συνδέονται καί μέ τήν ὅλη του προσωπικότητα καί τήν ἐσωτερική του ζωή, πού εἶναι ἐπιμελῶς κρυμμένη ἀπό τά μάτια τοῦ κόσμου. Ἀπό τήν γέννηση μέχρι τήν κοίμηση συνήθως δέν ὑπάρχει τίποτε τό ἐξαιρετικά ἐντυπωσιακό, ἰδιαίτερα γι’ αὐτούς πού ἐντυπωσιάζονται ἀπό τήν ἐπιφάνεια καί δέν ἔχουν μάθει νά ἀναζητοῦν τό βάθος καί τήν αἰτία τῶν γεγονότων. Βέβαια ὁ βιογραφούμενος εἶχε καί πολλά ἐξωτερικά χαρίσματα, ἀλλά αὐτό πού τόν ἀνέδειξε μέγα εἶναι κυρίως ἡ μεγάλη του ἀγάπη καί ὑπακοή πρός τόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία Του, πού ὑπῆρξε γνώμονας ὅλων των πράξεων καί ἐνεργειῶν του.

Σέ μιά περίοδο κρίσιμη γιά τήν βυζαντινή αὐτοκρατορία ἀνέβηκε στόν Πατριαρχικό θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τόν ὁποῖο καί λάμπρυνε. Τήν περίοδο αὐτή φάνηκε ἡ ἐξυπνάδα, ἡ εὐστροφία, ἀλλά καί τό ψυχικό του μεγαλεῖο. Ἡ Ἐκκλησία ταλανιζόταν ἀπό ἔριδες καί φανατισμούς. Οἱ ὀπαδοί τοῦ ἔκπτωτου Πατριάρχη Ἰγνατίου, προσπαθοῦσαν νά τόν ἐπαναφέρουν στόν θρόνο διώχνοντας τόν Φώτιο. Ὁ φράγκος πάπας τῆς Ρώμης Νικόλαος δέν τόν ἀναγνώρισε ὡς κανονικό Πατριάρχη, ὄχι γιατί ἤθελε τό Ἰγνάτιο ἤ ὅτι τόν ἐνδιέφεραν τά ἐσωτερικά της Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Αὐτό πού στήν πραγματικότητα ἐπεδίωκε ἦταν νά ἐπαναφέρη τό θέμα τοῦ “πρωτείου”, δηλαδή ὅτι ὁ πάπας ἔχει τό πρωτεῖο, ὄχι τιμῆς, ἀλλά ἐξουσίας ἔναντί των ἄλλων Ἐκκλησιῶν, ὡς διάδοχός του Ἀποστόλου Πέτρου. Ἐπίσης ἐποφθαλμιοῦσε τήν περιφέρεια τοῦ Ἰλλυρικοῦ. Ἤθελε νά ὑποτάξη τούς Βουλγάρους καί γι’ αὐτό εἶχε ἀποστείλη ἐκεῖ φράγκους ἱεραποστόλους. Ἡ περιοχή αὐτή ὅμως ἀνῆκε στήν δικαιοδοσία τοῦ Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ Φώτιος, ὅπως ἦταν φυσικό ἀντέδρασε ἀστραπιαία. Ὀργάνωσε Ὀρθόδοξες ἱεραποστολές πρός τούς Σλάβους μέ ἐπικεφαλῆς τόν μαθητή τοῦ Κύριλλο καί τόν ἀδελφό του Μεθόδιο. Οἱ φράγκοι ἀναγκάστηκαν νά φύγουν καί τότε ὁ Νικόλαος ὀργισμένος τόν πολέμησε μέ λύσσα. Καί ὅπως θά δοῦμε στήν συνέχεια, οἱ φράγκοι τόν πολέμησαν καί πολλά χρόνια μετά τόν θάνατό του, καί μᾶλλον θά ἔλεγα μέχρι σήμερα.

Ὁ Φώτιος ὅμως ἤξερε νά ἀντιμετωπίζη τά θέματα μέ ψυχραιμία, ἀλλά καί μέ πρόγραμμα καί στρατηγική. Γνώριζε πολύ καλά το τί ἤθελε, ἀλλά ἐπίσης γνώριζε καί τό πῶς νά τό πραγματοποιήση. Ὡς ἀληθινός ἡγέτης, προπορευόταν τῶν γεγονότων. Δέν ἄφηνε νά τόν προλάβουν καί νά σέρνεται οὐραγός πίσω ἀπό αὐτά. Ἄλλωστε, ἀληθινός ἡγέτης εἶναι ἐκεῖνος πού ἔχει τήν δυνατότητα νά βλέπη μακρυά καί ἔτσι μπορεῖ καί προλαβαίνη κάποια δυσάρεστα γεγονότα, τά ὁποῖα, πολλές φορές, ἔχουν σοβαρές ἐπιπτώσεις καί διαμορφώνουν τήν ἱστορία. Ἴσως σήμερα χωρίς τόν Φώτιο τά σλαυικά κράτη νά ἤσαν ὑπό τήν ἐπίδραση τοῦ Πάπα. Καί γι’ αὐτό καί μόνο τόν λόγο τοῦ χρωστοῦμε πολλά.

Ἤρθη στό ὕψος τῶν κρισίμων τότε περιστάσεων καί συνέβαλε τά μέγιστα στήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. Γιατί δέν ὑπάρχει μεγαλύτερο ἁμάρτημα ἀπό τήν διάσπαση τῆς ἑνότητος τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ δημιουργία φατριῶν ἀπό ἄφρονας καί σαρκικούς ἀνθρώπους τραυματίζει τήν ἑνότητα, σχίζει τόν ἄρραφο χιτώνα τοῦ Χριστοῦ.

Τό μεγάλο ὅμως αὐτό πνευματικό ἀνάστημα, πού ἐγκωμιάστηκε ἀκόμα καί ἀπό ἐχθρούς καί πολεμίους του, δέν ἔχει τιμηθῆ δεόντως καί εἶναι στούς πολλούς τελείως ἄγνωστος. Δέν ὑπάρχουν Ἱεροί Ναοί, οἱ ὁποῖοι νά τιμοῦνται στό ὄνομά του. Ἴσως ἕνας ἤ δύο σέ ὅλο τόν ἑλλαδικό χῶρο. Στό μηναῖο τῆς Ἐκκλησίας ἡ Ἀκολουθία τοῦ καταχωρήθηκε προσφάτως καί μάλιστα ὄχι στήν ἡμέρα τῆς μνήμης του, ἀλλά στό τέλος σάν παράρτημα. Αὐτό βέβαια συμβαίνει καί μέ ἄλλους μεγάλους θεολόγους καί κήρυκας καί ὁμολογητᾶς τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, ὅπως οἱ ἅγιοι Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί Μάρκος ὁ Εὐγενικός, γιά τόν ἴδιο πάντα λόγο. Μή ξεχνᾶμε ὅτι ἐπί Τουρκοκρατίας τά ἐκκλησιαστικά βιβλία πού κυκλοφοροῦσαν στήν Ἑλλάδα τυπώνονταν στήν Βενετία καί οἱ παπικοί ἔκαναν ὅ,τι μποροῦσαν γιά τήν μή καταχώρηση τῆς Ἀκολουθίας τους στά μηναῖα καί αὐτό γιατί ποτέ δέν τούς “χώνεψαν”, ἀφοῦ τούς χάλασαν τά σχέδια ὁ καθένας στήν ἐποχή του καί μέ τόν δικό του τρόπο.

Κατά κοινή ὁμολογία, ὑπῆρξε μεγάλος Ἱεράρχης καί οἰκουμενικός διδάσκαλος. Ἦταν φορεύς τῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσης καί παιδείας, ἡ ὁποία δέν ἔχει στόχο τῆς τήν μετάδοση ἁπλῶς καί μόνο κάποιων γνώσεων, ἀλλά ἀσχολεῖται προσωπικά μέ τόν ἄνθρωπο, μέ τόν ὅλο ἄνθρωπο, ὡς ψυχοσωματική ὕπαρξη καί ἀγωνίζεται νά τόν βοηθήση καί νά δώση λύση στά μεγάλα ὑπαρξιακά του προβλήματα καί τίς ἀναζητήσεις του. Ὁ φορεύς αὐτῆς τῆς παραδόσεως διαθέτει ἀρχοντιά καί λεβεντιά πνευματική, ἀλλά καί πολύ μεγάλη εὐαισθησία. Καί ὅπως πολύ εὔστοχα παρατηρεῖ γνωστός λογοτέχνης τοῦ αἰώνα μας, “σκάπτει μέσα βαθειά στήν ψυχή τῶν ὁμοφύλων του καί τήν ἀνυψώνει, ἔστω καί διαβατικά, τήν ἀνθρωπιά τους”.

ΑΓΙΟΛΟΓΙΟ

  • Προβολές: 2969