Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ὁλιστική ἐκπαιδευτική διαδικασία - Δάσκαλος δοῦλος

Ὁλιστική ἐκπαιδευτική διαδικασία

Μέσα στην ἐκπαίδευση ἔχει εἰσβάλλει ἡ σύγχρονη τεχνολογία, ὑποβοηθώντας τό ἔργοτῶν δασκάλων καί τῶν καθηγητῶν, μέ διαδραστικούς πίνακες καί χρήση διαφόρων ἐφαρμογῶν τοῦ διαδικτύου. Με ὅλες τίς ἐξελίξεις ὅμως δεν μπορεῖ να ἀγνοηθῆ ἤ να ὑποβαθμισθῆ ὁ σημαντικός ρόλος τοῦ δασκάλου καί τοῦ καθηγητῆ. Ἡ ψηφιακή ἀναβάθμισητῶν σχολείων ἔχει ἀνάγκη ἀπό καλά καταρτισμένο δάσκαλο καί καθηγητή, ἀλλά καί ἀπό ἐκπαιδευτικό πρόγραμμα μέ περιεχόμενο καί στόχους, πού βοηθοῦν τούς μαθητές στήν προκαταρτική γνώση τῶν διαφόρων κλάδων τῆς ἐπιστήμης, στήν σύνδεσή τους με τήν πολιτιστική-πνευματική παράδοση τοῦ τόπου τους, ἀλλά καί τῆς κατανόησης τοῦ ἑαυτοῦ τους, ὡς ἀνθρώπου μέ ἀνάγκες, πόθους καί προοπτική πού δεν μπορεῖ να ἐγκλωβιστῆ μέσα σέ πεπερασμένα ὅρια ὁποιουδήποτε κρατικοῦ ἐκπαιδευτικοῦπρογράμματος.

Ἐδῶ καί κάποιες δεκαετίες γίνεται λόγος για μια «ὁλιστική» προσέγγιση τῆς ἐκπαιδευτικῆς διαδικασίας. Ἔχει παρατηρηθῆ ὅτι «στὴν πορεία τῆς παιδαγωγικῆς θεωρίας μὲ ἱστορίασχεδὸν 2 αἰώνων, πολλοί ἦταν οἱ κριτικοὶ ποὺ ἐπεσήμαιναν ὅτι ἡ ἐκπαίδευση τῶν παιδιῶν χρειάζεται νὰ περιλαμβάνει κάτι παραπάνω ἀπὸ τὴν ἁπλῆ διάπλαση μελλοντικῶν πολιτῶν καὶ ἐργαζομένων...,ἐπέμενανὅτι ἡ παιδεία πρέπει νὰ κατανοηθεῖ ὡς μιὰ τέχνη, ἡ ὁποία θὰ καλλιεργεῖ τὴν ἠθική, τὴ συναισθηματική, τὴ σωματική, τὴν ψυχολογικὴ καὶ τὴν πνευματικὴ διάσταση ἑνὸς ἀναπτυσσόμενου παιδιοῦ».

Στά χρόνια πού χαρακτηρίζουμε ἐδῶ στην Ἑλλάδα ὡς περίοδο τῆς μεταπολίτευσης ἄρχισε «σταδιακὰ νά χτίζεται ἕνας τέτοιος τρόπος κατανόησης τῆς ἐκπαίδευσης ὑπὸ ὅρους ὁλιστικούς. Ἡ ὁλιστικὴ προσέγγιση στὴν παιδεία συνιστᾶ ἕνα πλαίσιο ἐργασίας, ποὺ λειτουργεῖ τόσο προληπτικά, ὅσο καὶ θεραπευτικὰ γιὰ τὰ σχολικὰ συστήματα... Βασίζεται στὴν ὑπόθεση ὅτι κάθε ἄτομο βρίσκει τὴν ταυτότητά του, τὸ νόημα καὶ τὸ σκοπὸ στὴ ζωὴ μέσα ἀπὸ τὴ σύνδεση μὲ τὴν κοινότητα, τὸ φυσικὸ κόσμο καὶ τὶς πνευματικὲς ἀξίες» (Ὁλιστική παιδεία: γιατί εἶναι ἀπαραίτητη στόν 21ο αιώνα; ἱστοσελίδα «ἐναλλακτική agenda»).

Στήν σύνδεση τῶν μαθητῶν με «τὶς πνευματικὲς ἀξίες» καί στήν εὕρεση τοῦ νοήματος καὶ τοῦ σκοποῦ τῆς ζωῆς τους καθοριστικό ρόλο, μετά ἀπό τούς γονεῖς, παίζουν οἱ δάσκαλοι. Αὐτά δεν μπορεῖ να τά περάση στά παιδιά καμμιά ἐφαρμογή τῆς τεχνητῆς εὐφυΐας.

Δάσκαλος δοῦλος

Ὁ δάσκαλος δέν εἶναι αὐθέντης και ἐξουσιαστής τῶν μαθητῶν﮲ εἶναι δοῦλος τους. Αὐτή ἡ ἄποψη προέρχεται ἀπό την ἐκκλησιαστική παιδαγωγική τῆς Τουρκοκρατίας. Τήν διατυπώνει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, μεταφέροντας την ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας στόν στίχο τῆς πρός Ἐφεσίους ἐπιστολῆς τοῦ ἀπ. Παύλου: «Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς ἐγὼ ὁ δέσμιος ἐν Κυρίῳ ἀξίως περιπατῆσαι τῆς κλήσεως ἧς ἐκλήθητε» (4,1). Γράφει:

«Ὁ Διδάσκαλος δέν πρέπει νά εἶναι ὡς αὐθέντης, καί ἐξουσιαστής, ἀλλά πρέπει νά φαίνεται ὡσάν δοῦλος εἰς τούς μαθητάς του διά τήν σωτηρίαν αὐτῶν﮲ διά τοῦτο καί ὁ Παῦλος ἐδῶ ὡσάν δοῦλος παρακαλεῖ τούς Ἐφεσίους, προβάλλει δέ εἰς παρακάλεσιν καί μεσιτείαν τά δεσμά, ὁποῦ ἦτον φορεμένος διά τόνΧριστόν, καί διά τούς Χριστιανούς». Τούς παρακαλεῖ ὡς δοῦλος, «νά περιπατ[οῦν] ἀξίως κατά τό κάλεσμα ὁποῦ [τούς] ἔκαμεν ὁ Κύριος». Καί τό κάλεσμα αὐτό δεν ἦταν «διά παραμικρά πράγματα, ἀλλά διά μεγάλα καί θαυμαστά», δηλαδή γιά νά συγκαθίσουν μαζί μέ τόν Χριστόν καί νά συμβασιλεύσουν αἰώνια μαζί Του στήν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

Αὐτή εἶναι ἡ προοπτική τοῦ ἀνθρώπου πού δέν μπορεῖ να ἐγκλωβιστῆ μέσα σέ πεπερασμένα ὅρια ὁποιουδήποτε κρατικοῦ ἐκπαιδευτικοῦ προγράμματος.

π.Θ.Α.Β.