Κύριο Θέμα: Ἡ ἔκθεση στήν Ἐθνική Πινακοθήκη

Ὁ Μητροπολίτης μας ὡς ἐκπρόσωπος τύπου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ ἀφορμή τήν ἔκθεση στήν Ἐθνική Πινακοθήκη μέ θέμα ἡ «σαγήνη τοῦ ἀλλόκοτου ἐνδιάμεσος χῶρος», ἀλλά καί τήν βίαιη παρέμβαση τοῦ βουλευτῆ στά ἔργα πού ἀποδόμησαν τά χαρακτηριστικά τῶν ἁγίων, ἔδωσε συνέντευξη σέ τηλεοπτικούς καί ραδιοφωνικούς σταθμούς. 

Συγκεκριμένα τήν Τρίτη, 12 Μαρτίου 2025, κλήθηκε καί μίλησε στό Πρῶτο Πρόγραμμα τοῦ Ραδιοφώνου τῆς ΕΡΤ, στήν ἐκπομπή «Πρωϊνές Διαδρομές στό Πρῶτο» τῶν δημοσιογράφων Μαρίας Γεωργίου καί Βασίλη Ἀδαμόπουλου.

Τήν Τετάρτη, 13 Μαρτίου, κλήθηκε καί μίλησε στόν τηλεοπτικό σταθμό Mega, στήν ἐκπομπή τοῦ δημοσιογράφου Νίκου Εὐαγγελάτου, Ὅπου ἀνέφερε ὅτι μέριμνα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἑνότητα τοῦ «τραυματισμένου» λαοῦ, δέν ζητᾶ παραιτήσεις, ἡ Ὑπουργός Πολιτισμοῦ ἄλλωστε συμπαραστέκεται τήν Ἐκκλησία σέ ἔργα τῆς ἁρμοδιότητάς της. Τό Ἐθνικό Μουσεῖο ὅμως πρέπει νά προβάλλη τόν πολιτισμό καί τήν πράδοση τοῦ Ἔθνους.

Τήν Πέμπτη τὸ πρωί, 14 Μαρτίου, κλήθηκε καί μίλησε στόν τηλεοπτικό σταθμό Skai, στήν ἐκπομπή ΣΗΜΕΡΑ μὲ τοὺς δημοσιογράφους Ἄκη Παυλόπουλο καὶ Δημήτρη Οἰκονόμου. Κατὰ τὴν σύντομη συνέντευξη συζητήθηκαν: Ὁ σεβασμὸς τῆς Βυζαντινῆς τέχνης, ἡ ἀποδομὴ καὶ ἡ ἀλλοίωση τῶν εἰκόνων, ἡ προσβολὴ τῶν ἱερῶν τῶν ἄλλων, ἡ ἰσορροπία στὴν συμπεριφορὰ καὶ τὴν ἀντιμετώπιση τῶν κρίσεων.
Στήν συνέχεια δημοσιεύονται ἀπομαγνητοφωνημένες οἱ τρεῖς αὐτές συζητήσεις του.

Ἡ τέχνη καί τά ὅριά της

Συνέντευξη στό Πρῶτο Πρόγραμμα τῆς ΕΡΤ γιά τό θέμα τῆς Ἐθνικῆς Πινακοθήκης. (12-3-2025)

Δημοσιογράφοι, Βασίλης Ἀδαμόπουλος καί Μαρία Γεωργίου - Τώρα μιλᾶμε γιά μιά ἐνέργεια πού πολλοί τή χαρακτήρισαν θρησκευτικοῦ φονταμενταλισμοῦ πού δέν συνηθίζεται στήν Δύση, (ὄχι τήν ἄγρια, τήν κανονική Δύση). Μιλᾶμε γι' αὐτήν τήν ἐνέργεια τοῦ βουλευτῆ τῆς «Νίκης», τοῦ κ. Νίκου Παπαδόπουλου, ὁ ὁποῖος ξέσπασε σέ 2-3 ἐκθέματα πού ὑπῆρχαν μέσα σέ εἰδικές βιτρίνες, στήν Ἐθνική Πινακοθήκη, τά ‘σπασε, τά ἔκανε γυαλιά-καρφιά καί φαίνεται ὅτι μέ ἕναν τρόπο καλύφθηκε ἀπό τό κόμμα του, ὄχι ὡς πρός τόν βανδαλισμό, -τοῦ ἀκτιβισμοῦ καί τοῦ βανδαλισμοῦ -, ἀλλά ὡς πρός τήν οὐσία τῆς ἐπιχειρηματολογίας του, χαρακτήρισε τά συγκεκριμένα ἐκθέματα βλάσφημα καί δέν διεγράφη ἀπό τό κόμμα. Δέν διεγράφη βεβαίως. Μετά ἀπό τό συγκεκριμένο περιστατικό πρέπει νά ποῦμε ὅτι ὁ βουλευτής διώκεται γιά πλημμέλημα γι' αὐτήν τήν ἱστορία, - ἐκρατεῖτο κάποιες ὧρες μέχρι νά ἀποφανθοῦν οἱ εἰσαγγελικές ἀρχές ἄν εἶναι κακούργημα ἤ πλημμέλημα. Μετά τό συγκεκριμένο περιστατικό, λοιπόν, ξέσπασε ἕνας ἀκόμη ἐμφύλιος στό Διαδίκτυο, ἀπό αὐτούς πού συνηθίζουμε, καί μᾶς ἀρέσει νά μπαίνουμε καί νά βουτᾶμε, γιά τό ἐάν καί κατά πόσο εἶχε δίκιο ὁ συγκεκριμένος βουλευτής καί ἐάν καί κατά πόσο πρέπει νά ὑπάρχουν ὅρια στήν τέχνη καί κατά πόσο ὑπάρχουν βλάσφημα δημιουργήματα.

Ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἔχει προκαλέσει ἐντύπωση εἶναι τό γεγονός ὅτι ἡ Ἱερά Σύνοδος φαίνεται νά συμμερίζεται τήν ἐπιχειρηματολογία τοῦ συγκεκριμένου βουλευτῆ, νά τό πῶ ἔτσι. Καί γιά τό λόγο αὐτό ἐμεῖς καλέσαμε ἕναν ἄνθρωπο μέ τόν ὁποῖο πάντα χαιρόμαστε, ὅταν μιλᾶμε, ἀκόμη καί ὅταν διαφωνοῦμε, γιατί εἶναι μία πάρα πολύ ψύχραιμη, ἴσως ἡ πιό ψύχραιμη φωνή πού ὑπάρχει στήν Ἱερά Σύνοδο. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι εἶναι ἐκπρόσωπος Τύπου. Εἶναι στήν τηλεφωνική μας γραμμή - καί τόν εὐχαριστοῦμε θερμότατα γι' αὐτό - ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου, ὁ κύριος Ἱερόθεος.

Δ. -Σεβασμιώτατε, καλή σας ἡμέρα.

Σεβασμιώτατος - Καλημέρα, νά εἶστε καλά. Εἶμαι ἐκπρόσωπος τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου αὐτή τήν περίοδο, ἐπειδή εἶμαι καί μέλος καί Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου.

Δ. -Σᾶς εὐχαριστοῦμε πάρα πολύ πού εἶστε ἐδῶ μαζί μας.

Σεβασμιώτατος: Κοιτάξτε, τό θέμα ἐτέθη χθές στή Σύνοδο ἀπό κάποιο μέλος, συνοδικό μέλος, πρίν ἀκόμη μάθουμε ὅτι ἔγινε αὐτός ὁ βανδαλισμός. Πρίν ἀκόμη μάθουμε αὐτό, ἐτέθη τό θέμα στή Σύνοδο καί δέν ἐτέθη ἁπλῶς γιά τό συγκεκριμένο θέμα, τό μόνο σημεῖο, ἀλλά διότι ὑπάρχουν καί μερικά περιστατικά τά ὁποῖα γίνονται κατά καιρούς. Πρό καιροῦ στή Θεσσαλονίκη κάποιο ἄλλο περιστατικό, νά προσβάλλονται σύμβολα, δέν εἶναι ἀκριβῶς σύμβολα, τῆς θρησκευτικῆς πίστης τοῦ λαοῦ. Μέ αὐτή, λοιπόν, τήν ἔννοια εἴδαμε τό θέμα, τό ὅτι εἶναι μιά Ἐθνική Πινακοθήκη καί δέν εἶναι ἰδιωτική πινακοθήκη, εἶναι μιά Ἐθνική Πινακοθήκη πού πρέπει νά σέβεται τό Ἔθνος καί τά βασικά χαρακτηριστικά τοῦ Ἔθνους. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁ Μάξ Βέμπερ, γιά παράδειγμα, ὁ μεγάλος αὐτός κοινωνιολόγος ἔλεγε ὅτι ἡ θρησκευτικότητα, τά θρησκευτικά σύμβολα καί γενικότερα ἡ θρησκεία εἶναι τό κέντρο κάθε Ἔθνους.

Δ. -Βέβαια, ἡ τέχνη πολλές φορές προβοκάρει, Σεβασμιώτατε. Συμβαίνει.

Σεβασμιώτατος. Κατ' ἀρχάς πήραμε ἐμεῖς μιά ἀπόφαση νά ἐκφράσουμε τή λύπη μας γι' αὐτό τό γεγονός πρός τήν Κυβέρνηση. Ἀσφαλῶς θά σταλῆ κάποια ἐπιστολή πρός τόν Πρωθυπουργό. Δέν συντάξαμε τό κείμενο τῆς ἐπιστολῆς, δέν ξέρω τό κείμενο. Εἴπαμε ὅτι πρέπει νά προστατεύεται ἡ ἐλευθερία τοῦ καθενός φυσικά, ἀλλά καί ἡ ἐλευθερία καί τῶν ἄλλων. Γιατί, γιά παράδειγμα ὁ Ἐμμάνουελ Κάντ ἔχει πεῖ τό χαρακτηριστικό ἐκεῖνο λόγιο, «ἡ ἐλευθερία τοῦ ἑνός σταματᾶ ἐκεῖ πού ἀρχίζουν νά θίγονται τά ὅρια τῆς ἐλευθερίας τῶν ἄλλων».

Δ. -Θά σᾶς πῶ, Σεβασμιώτατε, πάντως ποιά εἶναι ἡ δική μου ἔνσταση στή στάση τῆς Ἐκκλησίας, καί τό λέω εὐθέως. Δέν ἀνέμενα, γιά νά εἶμαι εἰλικρινής, ἡ ἐπιχειρηματολογία νά εἶναι διαφορετική σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τήν οὐσία τῶν ἐκθεμάτων, θά μέ ἐξέπληττε τό ἀντίθετο, παρότι θά τό ἤθελα. Ἐκεῖνο τό ὁποῖο μέ ἐκπλήσσει ἀρνητικά εἶναι ὅτι σέ αὐτήν τήν παρέμβαση δέν ὑπάρχει ρητή καταδίκη τοῦ βανδαλισμοῦ.

Σεβασμιώτατος. Αὐτό δέν ὑπάρχει ἀκόμα, γιατί δέν ὑπάρχει ἀκόμη ἡ ἐπιστολή. Μιλᾶμε τώρα ἁπλῶς, στό Δελτίο Τύπου ἁπλῶς γράφτηκε ὅτι θά γίνη μιά ἐπιστολή καί ἐκφράζει τή λύπη της. Τό περιεχόμενο τῆς ἐπιστολῆς δέν ἐγράφη οὔτε τό εἴχαμε κι ἐμεῖς ὑπόψη μας. Καί μάλιστα ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἐτέθη εἶναι ὅτι θά ἐκφραστοῦν νομικά ἐπιχειρήματα, πολιτιστικά ἐπιχειρήματα. Ἑπομένως, οὔτε καί ἐγώ τό ξέρω τό περιεχόμενο, ἀνέλαβαν 2-3 ἄνθρωποι νά τό συντάξουν. Ἑπομένως, ἀναμένεται.

Δ. -Ἀναμένεται λοιπόν, πιστεύετε θά ὑπάρξει καταδίκη;

Σεβασμιώτατος. Μπορεῖ νά πῆ κανείς ἡ ἐπιστολή καί ἐπί τῇ βάσει τῆς ἐπιστολῆς νά γίνη ἡ κριτική. Ἁπλῶς ἐτέθη τό θέμα.

Δ. -Μάλιστα, ἄρα νά περιμένουμε ὅτι μπορεῖ νά ὑπάρξει καταδίκη ἤ καί νά ὑπάρξει καταδίκη. Ὑπάρχει τό ἐνδεχόμενο νά ὑπάρξει καταδίκη τοῦ βανδαλισμοῦ;

Σεβασμιώτατος. Δέν ξέρω τί θά γράφη ἡ ἐπιστολή, ἀλλά σίγουρα ἐμεῖς ὡς Ἐκκλησία δέν συνευδοκοῦμε μέ τέτοιες ἐνέργειες. Ὄχι μόνο τώρα, γενικά πάντοτε. Δέν συνευδοκοῦμε καί οὔτε προωθοῦμε οὔτε παρακινοῦμε τούς ἀνθρώπους σέ βίαιες ἐνέργειες, οὔτε σέ προκλήσεις νά γίνονται. Φυσικά, καί αὐτό ἦταν μιά πρόκληση, δηλαδή τήν πρόκληση δέν πρέπει νά τή δῆ κανείς μέσα ἀπό τήν ἀντίδραση ἑνός βουλευτοῦ, ἑνός ἀνθρώπου τέλος πάντων, πρέπει νά δῆ καί τήν πρόκληση πού εἶναι ἐκ μέρους τοῦ καλλιτέχνου. Γιατί τό λέω αὐτό; Γιατί ἡ Ἐθνική Πινακοθήκη, ἤ ὁποιαδήποτε πινακοθήκη, θά μποροῦσε νά ἀναρτήση ἔργα τά ὁποῖα προσβάλλουν ἤ ἀναιροῦν τήν προσωπικότητα τοῦ διευθυντοῦ, τῆς διευθύντριας τῆς Πινακοθήκης; Θά τό δέχονταν αὐτό; Κοιτάξτε νά δεῖτε ἐδῶ δέν εἶναι θέμα ἐλευθερίας τῆς τέχνης, ἡ ὁποία, βέβαια, εἶναι συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα ἡ ἐλευθερία τῆς τέχνης... ἐδῶ εἶναι κάτι ἄλλο...

Δ. -Αὐτό εἶναι ὅτι ἡ τέχνη εἶναι γιά νά προκαλῆ, εἶναι καί γιά νά προκαλῆ.

Σεβασμιώτατος. Ὄχι, ὄχι, εἶναι καί πρόκληση, ἀλλά εἶναι καί κάτι ἄλλο. Διάβασα χθές ἕνα σχόλιο τοῦ Γιώργου Κόρδη, ὁ ὁποῖος εἶναι ἕνας καταξιωμένος ἁγιογράφος, ὁ ὁποῖος εἶπε ὅτι «οἱ εἰκόνες εἶναι ὑποστατικές μορφές πραγματικῶν ἱστορικῶν προσώπων». Kαί γράφει μετά στή συνέχεια, «οἱ εἰκόνες δείχνουν συγκεκριμένα πρόσωπα κι ὄχι νοήματα ἤ ἔννοιες. Συνεπῶς δέν ἐπιδέχονται ἑρμηνεία». Θέλω νά πῶ ὅτι μιά εἰκόνα τήν ὁποία εἶδα ἔλεγε «ὁ ἅγιος Γεώργιος» καί τόν παρουσίαζε πάνω στό ἄλογό του κλπ. μέ μιά μορφή ἑνός τέρατος, μέ μιά νεκροκεφαλή.

Δ. -Πολλά ἀκούγονται γιά τήν ἀπεικόνιση τοῦ ἁγίου Χριστοφόρου τοῦ Κυνοκέφαλου, τό εἴδατε, ἔτσι;

Σεβασμιώτατος. Αὐτός ἦταν δύσμορφος κλπ καί ὑπῆρχε μιά τέτοια εἰκόνα. Ἤ μιά παραμόρφωση τῆς Παναγίας. Κοιτάξτε, εἶναι ἱστορικά, πέρα ἀπό θρησκευτικά σύμβολα, εἶναι ἱστορικά πρόσωπα, ὅπως τό δικό σας πρόσωπο. Δέν μπορεῖ κάποιος νά τό πάρη καί ἀντί τό δικό σας πρόσωπο νά βάλη τή μορφή ἑνός τέρατος.

Δ. - Ὑπάρχει ἡ ἐλευθερία, θά μποροῦσε νά πῆ κάποιος.

Σεβασμιώτατος. Ναί ὑπάρχει μιά ἐλευθερία στήν τέχνη, ἀλλά δέν μπορεῖς νά παραμορφώνης ὑποστατικές ἐκφράσεις. Αὐτό εἶναι τό σημαντικό. Δηλαδή, στήν προκειμένη περίπτωση, ὑπάρχει καί αὐτό τό θέμα, μήπως κάποιος καλλιτέχνης, ὁ ὁποῖος δέν εἶναι γνωστός, μήπως τό παρουσιάζει προκλητικά γιά νά γίνη ἀρνητική διαφήμιση;

Δ. -Ἐγώ προσωπικά δέν ἔχω ἀμφιβολία γι' αὐτό.

Σεβασμιώτατος. Ὅπως ἀρνητική διαφήμιση ἔκανε καί ὁ βουλευτής καί ἀπό κεῖ προέρχεται. Ἐν προκειμένῳ ὁ συγκεκριμένος καλλιτέχνης δέν ἐπανερμηνεύει ἁπλῶς ὁρισμένα σύμβολα, ἀλλά ἀποδομεῖ πρόσωπα, ἀποδομεῖ τό πρόσωπο τοῦ ἁγίου Γεωργίου καί τό χαρακτηρίζει «ἅγιος Γεώργιος», τό ἀποδομεῖ μέ ἕναν σουρεαλιστικό μανδύα καί ἀνατρέπει τήν εἰκονογραφική παράδοση τῆς ἀπεικόνισής του καί τό κάνει αὐτό μέ ἕναν προκλητικό τρόπο. Ἑπομένως, εἶναι πρόκληση καί ἀπό ἐκεῖ.

Δ. -Βέβαια, ἀπό τήν ἄλλη μεριά μπορεῖ νά πῆ κανείς ὅτι ὁ καλλιτέχνης ὁ συγκεκριμένος ἀπευθύνεται σέ ἕνα κοινό πού τόν παρακολουθεῖ. Δηλαδή, δέν εἶναι ἀνάγκη νά συμφωνοῦμε καί ὅλοι.
Δ. -Ἄν δέν εἴχαμε τήν ἀκτιβιστική ἐνέργεια τοῦ συγκεκριμένου βουλευτῆ πολύ λιγότεροι μπορεῖ νά ἤξεραν...

Σεβασμιώτατος. Κοιτάξτε, πρέπει νά κάνουμε καί τή διάκριση ὅτι ἄλλο τί κάνει κάθε καλλιτέχνης καί ἄλλο ὅτι αὐτό τό ἔργο του τό υἱοθετεῖ ἡ Ἐθνική Πινακοθήκη. Ἐκεῖ εἶναι ἕνα ζήτημα. Ἡ Ἐθνική Πινακοθήκη εἶναι ἕνας χῶρος τόν ὁποῖο θά ἐπισκεφτοῦν μαθητές, σχολεῖα - καί ἐπισκέπτονται. Ἐκεῖ εἶναι ἕνα θέμα. Ἄλλο τί κάνει κανείς ἰδιωτικά καί ἄλλο ἕνας κρατικός, ἕνας θεσμός τοῦ κράτους. ..

Δ. -Πάντως δέν εἶναι ἡ πρώτη φορά πού βλέπουμε κάτι τέτοιο, ὑπάρχουν καί κλασικά ἔργα.

Σεβασμιώτατος. Ἔγινε μιά προσπάθεια πρόκλησης. Θά ἔλεγα κάτι, δέν εἶναι τό ἴδιο ἀκριβῶς, ἀλλά ἔγινε μιά πρόκληση στή Βουλή, προκλήθηκε ἀπό ἕνα συγκεκριμένο βουλευτή μιά πολιτικός γυναίκα καί ὅλοι τό καταδίκασαν καί διεγράφη ὁ βουλευτής. Ἐδῶ γίνεται μιά πρόκληση πρός τά θρησκευτικά σύμβολα, τίς προσωπικότητες τίς θρησκευτικές ἀπό κάποιον πού υἱοθετήθηκε ἀπό Ἐθνική Πινακοθήκη. Αὐτό δέν πρέπει νά καταδικασθῆ; Βεβαίως, καταδικάζουμε καί τίς ἐνέργειες τοῦ βανδαλισμοῦ, φυσικά...

Δ. -Ἐσᾶς αὐτό πού σᾶς ἐνοχλεῖ, νά τό καταλάβουν καί οἱ ἀκροατές εἶναι τό ὅτι φιλοξενεῖ τό ἔργο ἡ Ἐθνική Πινακοθήκη, ἀπό τήν ἄλλη στά ὅρια τῆς τέχνης δέν ὑπάρχει λογοκρισία. Τό εἴπαμε, τό ἀναφέρατε καί σεῖς.

Σεβασμιώτατος. Πάλι ἐδῶ τό θέμα τῆς ἐλευθερίας εἶναι πολύ σημαντικό. Στό θέμα τῆς ἐλευθερίας ὑπάρχουν ὅρια. Γιά παράδειγμα, ἔχουμε τή μοριακή βιολογία, ἔχουμε τήν ἐπιστήμη ἡ ὁποία προχωρεῖ καί μπορεῖ τώρα νά φτιάξη ἕναν ἄνθρωπο μέ τόν τρόπο τόν ὁποῖο ἔχει μέ τήν κλωνοποίηση, ἀλλά ἔρχεται ἡ ἴδια ἡ ἐπιστήμη καί βάζει ὅρια καί γι' αὐτό ἀναπτύχθηκε ἡ ἐπιστήμη τῆς Βιοηθικῆς.

Δ. -Ἀλλά στήν τέχνη τώρα γυρίζουμε στό κλασικό ἐρώτημα καί μόνιμο, ἄν ὑπάρχουν ὅρια στήν τέχνη ἤ ὄχι.

Σεβασμιώτατος. Ὑπάρχουν ὅρια. Μπορεῖ κάποιος νά φτιάξη ἕνα δικό του ἔργο, ἀλλά, ὅταν παίρνης μιά εἰκόνα καί χαρακτηρίζης καί λές «ὁ ἅγιος Γεώργιος», δηλαδή στήν εἰκόνα τή συγκεκριμένη θέλω νά πῶ, γράφει ἐπάνω «ὁ ἅγιος Γεώργιος», δέν λέει μιά εἰκόνα, ἄν ἔβαζε ἕναν καβαλάρη μέ νεκροκεφαλή, δέν θά παρεξηγεῖτο κανένας. Ἐδῶ γίνεται μιά ἀποδόμηση ὑποστατικῶν χαρακτηριστικῶν.

Δ. -Σεβασμιώτατε, στήν ἐπιστολή πού εἶδε τό φῶς τῆς δημοσιότητας ζητεῖται ἀπό τήν Κυβέρνηση νά πράξη τά δέοντα, ποιά εἶναι τά δέοντα;

Σεβασμιώτατος. Δέν ὑπάρχει ἀκόμη ἐπιστολή σᾶς εἶπα. Δέν λέμε νά πράξη τά δέοντα λέμε ἐκφράζει τή λύπη της. .

Δ. -Θά ἐνεργήσουμε ἐμεῖς τά δέοντα.

Σεβασμιώτατος. Θά προβῆ σέ δέουσες ἐνέργειες.

Δ. -Μάλιστα. Γιά ἄλλη μιά φορά πρέπει νά σᾶς ποῦμε ὅτι χαρήκαμε τήν κουβέντα μαζί σας.

Σεβασμιώτατος -Νά εἶστε καλά.

Δ. -Νά εἶστε καλά καί σεῖς. Νομίζω ἔτσι πρέπει νά διατυπώνονται οἱ ἀπόψεις.

Σεβασμιώτατος. Ἐγώ συνετέλεσα καί ἤμουν παρών ὡς μέλος στό Ἐθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο, ὅταν καταρτίζαμε τόν κώδικα δημοσιογραφικῆς δεοντολογίας. Ἄρα ὑπάρχει κώδικας. Εἶναι δημοσιογράφος κάποιος, ἔχει ἐλευθερία γνώμης, ἀλλά ὑπάρχει καί ἕνας κώδικας, ὅπως εἶναι καί ὁ κώδικας ἰατρικῆς δεοντολογίας. Ἑπομένως, δέν ὑπάρχουν ἀπεριόριστα ὅρια στόν καθένα.

Δ. -Ἄν πιάσουμε τόν κώδικα δημοσιογραφικῆς δεοντολογίας, μιά πού τό ἀναφέρατε, τώρα δέν εἶναι θέμα συζήτησης καί εἰδικά μαζί, ἀλλά εἰδικά μέ κάτι ἀπίστευτα καί ἀνεπίτρεπτα πράγματα πού ἀκούστηκαν γιά τούς ἀναπήρους τίς τελευταῖες μέρες, εἶναι νά τραβάη κανείς τά μαλλιά του, εἶναι νά τραβάη κανείς τά μαλλιά του. Ἀκούσαμε καί σέ αὐτή τή χώρα τό ὅτι καλύτερα νεκρός παρά ἀνάπηρος, τό ἀκούσαμε καί αὐτό.

Σεβασμιώτατος. Εἶναι ἀπαράδεκτο. Μιά πολιτισμένη χώρα σέβεται τήν κάθε ἰδιαιτερότητα καί μάλιστα τήν ἀναπηρία, εἶναι ἔκφραση πολιτισμοῦ.

Δ. -Ἔτσι ἀκριβῶς, εἶναι δείκτης πολιτισμοῦ.
Δ. -Εὐχαριστοῦμε πολύ. Νά εἶστε καλά. Μιλήσαμε μέ τόν Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ἱερόθεο, ἐκπρόσωπο Τύπου τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου.

Μεταξύ δύο ἄκρων

MEGA Live News (13-3-2025)

Εὐαγγελάτος: Σεβασμιώτατε, καλησπέρα σας, καί εὐχαριστοῦμε πάρα πολύ.

Σεβασμιώτατος: Καλησπέρα κ. Εὐαγγελάτο.

Εὐαγγελάτος: Τήν εὐχή σας.

Σεβασμιώτατος: Εὐχαριστῶ γιά τήν πρόσκληση.

Εὐαγγελάτος: Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου εἶναι κοντά μας, ὁ κύριος Ἱερόθεος, Ἐκπρόσωπος Τύπου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, γιατί εἴπαμε τό θέμα εἶναι σοβαρό, ἔχει πάρει καί μιά διάσταση καί εἶναι καλό νά ἀκοῦμε τήν φωνή τῆς Ἐκκλησίας πού εἶναι ἐδῶ. Μᾶς εἶπε ἡ Χριστίνα ὅτι ὑπάρχει ἐνόχληση ἀπό τήν Ἐκκλησία, δέν ζητήθηκε ἡ παραίτηση τῆς Ὑπουργοῦ Πολιτισμοῦ, ἀλλά ὑπάρχει ἐνόχληση. Εἶναι ἔτσι, τό ἐπιβεβαιώνετε;

Σεβασμιώτατος: Ἐκεῖνο τό ὁποῖο θέλω νά πῶ ὅτι ἐμεῖς προχθές τήν Δευτέρα πού συνεδριάσαμε καί ἐκφράσαμε τή λύπη μας καί ὅτι ἡ Ἱερά Σύνοδος θά προβῆ στά δέοντα, στίς δέουσες ἐνέργειες. Προφανῶς ἑτοιμάζεται μιά ἐπιστολή ἡ ὁποία δέν ἔχει ἑτοιμαστῆ ἀκόμα καί ἡ ὁποία θά ἀποσταλῆ στόν Πρωθυπουργό, γιά νά ἐκφράσουμε τή λύπη μας. Αὐτό καί τίποτα περισσότερο δέν γνωρίζω. Δέν γνωρίζω ἐάν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἦρθε σέ ἐπικοινωνία μέ τόν Πρωθυπουργό, δέν θεωρῶ ὅτι ζήτησε κάποια παραίτηση, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος δέν μᾶς συνηθίζει σέ τέτοιες ἐκδηλώσεις. Καί, ἄλλωστε, μπορῶ νά σᾶς πῶ γενικότερα ἀπό πλευρᾶς Ἐκκλησίας εἴμαστε εὐχαριστημένοι μέ τήν κ. Μενδώνη, μέ τό ἔργο, τό ὁποῖο ἐπιτελεῖ καί ὑποστηρίζει τό πολιτιστικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Ἄρα, νομίζω ὅτι δέν ἔχουν ἰσχύ τά ὅσα λέγονται.

Εὐαγγελάτος: Αὐτή ἡ τοποθέτηση, εἰδικά ἡ τελευταία, εἶναι σοβαρή καί τό ξαναλέω εἶναι καί πολύ βαρύνουσα, γιατί τήν ἀκοῦμε ἀπό τά χείλη τοῦ ἐκπροσώπου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Σεβασμιώτατε, στήν ἐπιστολή αὐτή πού ἀκούσαμε, τήν ἑτοιμάζει, μάλιστα, καταλαβαίνω ἔχει πάρει τήν ἐπιμέλειά της καί ὁ Μητροπολίτης Πειραιῶς, θά ζητᾶτε κάτι; Δηλαδή θά ζητᾶτε, ἄς ποῦμε, νά σταματήση ἡ ἔκθεση, νά κατεβοῦν τά ἔργα ἤ θά εἶναι μόνο διαμαρτυρία;

Σεβασμιώτατος: Νά σᾶς πῶ ὅτι ἐκεῖνο πού μᾶς προκάλεσε ἐντύπωση εἶναι ὅτι αὐτή ἡ ἐνέργεια τοῦ βουλευτοῦ ἔγινε τήν ὥρα πού συνεδρίαζε ἡ Ἱερά Σύνοδος. Δηλαδή, ἐνῶ ἡ ἔκθεση καί τά ἐγκαίνια ἔγιναν τόν Ἰανουάριο τοῦ 2025, δηλαδή πρίν 2-3 μῆνες, ἡ ἐνέργεια αὐτή ἔγινε κατά τήν ὥρα πού συνεδρίαζε ἡ Ἱερά Σύνοδος. Θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι, ὅταν ἀρχίσαμε τό πρωί στίς 9, ἐτέθη τό θέμα, πρίν ἀκούσουμε κάτι γι' αὐτές τίς βίαιες ἐνέργειες πού θεωροῦνται βιαιότητες καί δέν τίς ἐπικροτοῦμε.

Εὐαγγελάτος: Ἄρα ὑπῆρχε στήν ἀτζέντα τῆς Ἐκκλησίας τό ζήτημα.

Σεβασμιώτατος. Ὄχι, στήν ἡμερησία διάταξη δέν ὑπῆρχε, ἀλλά κάποιος ἐκ τῶν μελῶν τῆς Συνόδου, μᾶς ἔδωσε τά κείμενα, φωτογραφίες, τέλος πάντων, τῆς ἐκθέσεως τῶν εἰκόνων αὐτῶν, τῶν διεστραμμένων εἰκόνων πού διαστρέφουν τά πρόσωπα, καί κάποια στιγμή θά τό συζητούσαμε. Ἐκφράζω ἔτσι κι ἐγώ τόν προβληματισμό μου καί τήν λύπη μου, γιατί δύο μέρες στή Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο συζητήσαμε σοβαρότατα ζητήματα, συζητήσαμε τό θέμα πού σφαγιάζεται στήν πραγματικότητα ὁ χριστιανικός πληθυσμός στή Συρία καί πῶς μποροῦμε νά βοηθήσουμε. Συζητήσαμε γιά ἄλλες ἐκθέσεις, γιά ἄλλα συνέδρια καί τελικά ἀνέκυψε ὅλο αὐτό τό πρόβλημα ἀπό μιά πρόταση τήν ὁποία κάναμε, ὅτι ἐκφράζουμε τή λύπη μας γιά τό γεγονός αὐτό. Ἐμένα μέ προκάλεσε ὡς Ἀρχιερέα, μέ προκάλεσε ὡς ἄνθρωπο, δηλαδή ὑποτιμοῦμε ὅλα τά ἄλλα καί εἰσερχόμαστε μόνο σ' αὐτό, καί δέν ξέρω κατά πόσον ἐνέχει αὐτό τό πράγμα καί πολιτικές σκοπιμότητες.

Εὐαγγελάτος: Νά ρωτήσω ἕνα ἀκόμα. ..Καταλαβαίνουμε τί λέτε..Ναί. ..πεῖτε το παρακαλῶ.

Σεβασμιώτατος: Ναί, πολιτικές σκοπιμότητες, διότι ἀπό ὅλα τά ἄλλα τά ὁποῖα συζητήσαμε ἀπέσπασαν ἀπό τό Δελτίο Τύπου γιά τήν ἡμέρα ἐκείνη πού ἐκδώσαμε τό Δελτίο Τύπου, πού εἶναι ἡ Τρίτη καί οἱ δημοσιογράφοι εἶχαν τήν ἀπεργία τους, ...ἄρα, λοιπόν, ἀπό ἕνα τρισέλιδο Δελτίο Τύπου πού εἶχε πάρα πολλά...ὑπάρχουν καί ἄλλα θέματα τῆς ἐπικαιρότητος.

Εὐαγγελάτος: Νά ρωτήσω ἐγώ ξεκάθαρα. Αὐτήν τήν κίνηση τοῦ βουλευτῆ, νά μπῆ στήν αἴθουσα τῆς ἔκθεσης καί νά πετάξη κάτω τά ἔργα, ἡ Ἐκκλησία τήν ἐπιδοκιμάζει, τήν ἀποδοκιμάζει, συμφωνεῖτε ἤ διαφωνεῖτε;

Σεβασμιώτατος: Ἐμεῖς διαφωνοῦμε μέ κάθε τέτοια ἐνέργεια. Γιατί δέν μποροῦμε νά κάνουμε κάτι στούς ἄλλους, δέν μποροῦν καί οἱ ἄλλοι νά κάνουν σ' ἐμᾶς. Δέν μπορεῖ κάποιος νά μπῆ τήν ὥρα πού γίνεται ἡ θεία Λειτουργία ἤ ὅταν κάνουμε καί ἐμεῖς ἐκθέσεις, κάνουμε καί ἐμεῖς ἐκθέσεις βυζαντινῶν εἰκόνων, δέν μπορεῖ κάποιος νά μπῆ μέσα, ἐπειδή διαφωνεῖ ἐνδεχομένως μέ τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο γίνεται ἡ ἔκθεση καί νά τά κάνη γυαλιά καρφιά. Ἄρα, ἐμεῖς διαφωνοῦμε ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ. Θά ἔλεγα ὅτι πρέπει νά ἀναμένουμε, νά ἀναμείνουμε λιγάκι νά δοῦμε τήν ἐπιστολή πού θά στείλη ἡ Σύνοδος.

Εὐαγγελάτος: Σεβασμιώτατε, νά μοῦ ἐπιτρέψετε, θέλω νά πῶ κάτι. Ἐγώ δέν θέλω, μέ ἐνοχλεῖ πάρα πολύ ἡ αὐτοαναφορικότητα, ἀλλά δέν ἔχω κρύψει ποτέ τήν πίστη μου. Ἀκούγοντάς σας σήμερα αἰσθάνομαι ἀγαλλίαση καί αἰσθάνομαι αὐτή τήν ἀγαλλίαση ὡς Χριστιανός, Σεβασμιώτατε, καί νιώθω τήν ἀνάγκη νά σᾶς τό πῶ καί νά τό πῶ καί δημόσια, γιατί ἀκούω ἕναν Ἱεράρχη, ἐσᾶς, ἕναν σεπτό ἄνθρωπο μέ ἕναν μειλίχιο λόγο νά λέη τά αὐτονόητα. Νά ἀποδοκιμάζη τό περιεχόμενο αὐτῶν τῶν ἔργων, ἀλλά νά λέη ὅτι δέν μπαίνουμε νά τά σπᾶμε. Νά λέη ὅτι ἡ Ἐκκλησία θά διαμαρτυρηθῆ - καί καλά θά κάνη νά διαμαρτυρηθῆ, ἀλλά ἀποδοκιμάζει βανδαλισμό. Καί νιώθω πάρα πολύ καλά, νιώθω πάρα πολύ καλά πού σᾶς ἀκούω νά τά λέτε, νά τά βάζετε σέ αὐτή τή σειρά καί μέ τόν τρόπο πού τό κάνετε, Σεβασμιώτατε.

Σεβασμιώτατος: Μά, νομίζω ὅτι εἶναι τό πιό ἰσορροπημένο. Καί ἐμεῖς στήν Ἐκκλησία, καί ὅσοι τέλος πάντων ἀσχολούμαστε μέ τήν διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας, εἴμαστε ἐναντίον τῶν ἄκρων. Καί νά σᾶς πῶ καί κάτι, νά σᾶς πῶ τή συζήτηση πού ἔγινε μέσα στή Σύνοδο. Ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἐλέχθη εἶναι ὅτι ζοῦμε σέ μιά ἐποχή στήν ὁποία πρέπει νά ὑπάρχει ἑνότητα καί ἡ Ἐκκλησία ἀγωνίζεται γι' αὐτήν τήν ἑνότητα, σέ μιά ἐποχή στήν ὁποία εἶναι τραυματισμένη ἡ κοινωνία μας, ὑπάρχουν τραύματα μέσα στήν κοινωνία. Ἤδη αὐτόν τόν καιρό γίνεται τό δικαστήριο γιά τίς πυρκαγιές στό Μάτι, στό ἔγκλημα πού ἔγινε στό Μάτι, τό ἔγκλημα τῶν Τεμπῶν, τό δυστύχημα αὐτό, πού λέγεται ἔγκλημα, γιατί σκοτώθηκαν τόσοι ἄνθρωποι• ὑπάρχουν καί ἄλλα θέματα τά ὁποῖα βασανίζουν τόν κόσμο καί τόν λαό. Ἄρα ἡ κοινωνία μας εἶναι τραυματισμένη καί ἴσως καί διηρημένη. Δέν μποροῦμε σέ αὐτήν τήν ἐποχή πού πρέπει νά ἐπουλώσουμε τραύματα καί πληγές, νά δημιουργοῦμε προκλήσεις εἴτε ἀπό τή μιά πλευρά εἴτε ἀπό τήν ἄλλη. Δηλαδή, ὅταν ἔχω μιά Ἐθνική Πινακοθήκη, ἡ ὁποία ἐνσωματώνει μέσα στά ἔργα τά ὁποῖα ἀποδομοῦν τήν προσωπικότητα, δηλαδή ἡ τέχνη δέν μπορεῖ νά εἶναι ἄλλοθι τῆς ἀποδομήσεως τῶν χαρακτηριστικῶν προσωπικοτήτων. ...

Εὐαγγελάτος: Καταλαβαίνω ὅμως ὅτι λέτε ὅτι ἀκόμα καί ἔτσι ἄν ἑρμηνευθῆ ἀπό κάποιους, δέν ἔχει κανένας δικαίωμα νά πάη καί νά βανδαλίση.

Σεβασμιώτατος: Σωστό. Εἶπα τό ἑξῆς ὅτι ἡ εἰκόνα αὐτή λέει ἅγιος Γεώργιος καί ἄν ἔβαζε κάποιο ἔργο μέ τόν τρόπο αὐτό, χωρίς νά τό ὀνοματίζη, δέν θά ὑπῆρχε πρόβλημα, ἀλλά νά παίρνης μιά ἄλλη τέχνη, γιατί καί ἡ βυζαντινή τέχνη εἶναι μεγάλη τέχνη χιλίων ἐτῶν, νά παίρνης μιά ἄλλη τέχνη βυζαντινή μέ τέτοιες ὀμορφιές καί νά τήν παίρνης καί νά τήν ἀποδομῆς καί νά ἀποδομῆς τά χαρακτηριστικά, αὐτό εἶναι πρόβλημα. Ἐγώ θά σᾶς ἔλεγα, ἐάν ὁ συγκεκριμένος καλλιτέχνης, κάποιος καλλιτέχνης, πήγαινε στήν ἔκθεση νά παραθέση μιά τέτοια προσωπογραφία τῆς Διευθύντριας τῆς Ἐθνικῆς Πινακοθήκης ἤ ἄλλων προσώπων πολιτικῶν, θά τό δέχονταν ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας τῆς τέχνης;

Εὐαγγελάτος: Σεβασμιώτατε, σᾶς εὐχαριστῶ πάρα πολύ, πραγματικά σᾶς εὐχαριστῶ γιά τήν τοποθέτησή σας. Νά τό πῶ ξανά, εἶναι ὁ ἐκπρόσωπος Τύπου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ὁ Μητροπολίτης, ὁ Σεβασμιώτατος Ναυπάκτου καί τόν εὐχαριστῶ πάρα πολύ.

Τό πρόβλημα τοῦ ἀλλόκοτου

ΣΚΑΪ, στήν Ἐκπομπή «Σήμερα» μέ Οἰκονόμου καί Παυλόπουλο (14-3-2025)

Οἰκονόμου: Νά καλημερίσουμε τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἐκπρόσωπο Τύπου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Καλημέρα Σεβασμιώτατε, καλῶς ἤρθατε. Τά σέβη μας. Τήν εὐλογία σας.

Σεβασμιώτατος: Νά εἶστε καλά, καλή δύναμη στό ἔργο σας.

Δ. Τώρα, Σεβασμιώτατε, μᾶς ἔχει ἀπασχολήσει ἡ ἔντονη ἀντίδραση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, τῆς Ἐκκλησίας συνολικά δηλαδή, σέ σχέση μέ τό περιστατικό πού εἴχαμε στήν Ἐθνική Πινακοθήκη. Αὐτό μέχρι ποῦ φτάνει ἄς ποῦμε, δηλαδή θά ὑπάρχει διαμαρτυρία καί πρός τόν Πρωθυπουργό; Θά στείλετε ἐπιστολή στό Μέγαρο Μαξίμου;
Παυλόπουλος: Ἀκόμη ἀκόμη ἡ δικαστική ὁδός.
Οἰκονόμου. Τί περιεχόμενο ἔχει, ἀκόμα καί αὐτό;

Σεβασμιώτατος. Ὄχι. Αὐτό πού λέτε ἔντονη ἀντίδραση, δέν ὑπῆρξε, δέν φαίνεται, δέν φάνηκε πουθενά ἡ ἔντονη ἀντίδραση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Δηλαδή, τό ἀνακοινωθέν τό ὁποῖο κάναμε στό Δελτίο Τύπου λέμε ὅτι ἐκφράζουμε τή λύπη μας καί ἡ Ἱερά Σύνοδος θά προβῆ στά δέοντα..

Παυλόπουλος: Ἀκούστηκε ὅτι ζητᾶτε καί ἀποπομπή -κάποιοι εἶπαν τέλος πάντων τῆς κ. Μενδώνη, ἰσχύει αὐτό;

Σεβασμιώτατος. Ὄχι, αὐτό δέν ἰσχύει. Ἡ Ἐκκλησία δέν ἐργάζεται μέ αὐτόν τόν τρόπο. Ἄλλωστε, μέ τήν κ. Μενδώνη ἔχουμε πάρα πολύ καλή σχέση, ἡ Ἐκκλησία γενικότερα, οἱ Μητροπολίτες, διότι βοηθάει πάρα πολύ τό ἔργο, τό πολιτιστικό, ἄν θέλετε ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Δέν ὑπάρχει τέτοιο πρόβλημα καί δέν παρεμβαίνουμε σέ πολιτικές διαδικασίες.

Παυλόπουλος. Ναί, ἀλλά ἀπό τήν ἄλλη μεριά, ἀφοῦ ἀναγνωρίζετε τήν προσφορά καί τό ἔργο τῆς κ. Μενδώνη, ἀφοῦ εἶχε προηγηθῆ ἡ τοποθέτηση τῆς κ. Μενδώνη λέγοντας ὅτι δέν μπορεῖ τό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ νά λογοκρίνη ἔργα τέχνης καί εἶναι μιά ἔκθεση ἡ ὁποία δέν ἦταν εὐρέως γνωστή. Γιατί τοποθετηθήκατε μέ τέτοια ἔνταση;

Σεβασμιώτατος. Nά σᾶς πῶ, λοιπόν. Αὐτή ἡ ἔκθεση ἡ συγκεκριμένη, ὅπως ἀκριβῶς λέγεται, εἶναι «ἡ σαγήνη τοῦ Ἀλλόκοτου». Πρόκειται γιά μιά εἰκονική παράδοση, χαρακτική θά ἔλεγα, τῆς ὁποίας ἐμπνευστής, θά ἔλεγα, εἶναι ὁ Γκόγια, ὁ ὁποῖος εἶναι ἕνας Ἱσπανός καλλιτέχνης καί χαράκτης γενικότερα καί ζωγράφος, πού ἐπεκράτησε σέ ὅλη τήν Εὐρώπη τέλος τοῦ 19ου αἰ. ἀρχάς τοῦ 20οῦ αἰ. Εἶναι μιά παράδοση, μιά τέχνη, μοντέρνα τέχνη πού πραγματεύεται τή σχέση τοῦ εὔμορφου καί τοῦ δύσμορφου, τοῦ ἀνθρωπόμορφου μέ τό ζωόμορφο καί τά λοιπά. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι σέ αὐτή τήν ἔκθεση παρέθεσαν τά ἔργα τους 10 καλλιτέχνες καί τά ἔργα εἶναι περίπου 80 ἔργα γιά τά ὁποῖα δέν ὑπῆρξε πρόβλημα. Εἶναι μιά νέα μορφή τέχνης πού προσπαθεῖ νά παρουσιάζη τό «ἀλλόκοτο», ἐκεῖνο τό ὁποῖο δέν φαίνεται. Τό πρόβλημα τό ὁποῖο ἀνέκυψε εἶναι ὅτι ἐμπλέκει μέσα ἔργα τῆς βυζαντινῆς τέχνης, μιᾶς ἄλλης τέχνης, τά ὁποῖα τά ἀλλοιώνει καί τά ἀποδομεῖ. Ἐκεῖ εἶναι τό πρόβλημα...

Οἰκονόμου. Ἄρα, δηλαδή, παίρνει κάποιες εἰκόνες καί τίς ὁποῖες παραποιεῖ καί τίς ἀλλοιώνει ;

Σεβασμιώτατος. Ἀκριβῶς. Τήν Παναγία, γιά παράδειγμα, τόν ἅγιο Γεώργιο, γιά παράδειγμα, θέλω νά πῶ ὅτι...

Παυλόπουλος. Ἐνῶ ἡ Σχολή Γκόγια καί οἱ ὑπόλοιποι δέν ἀσχολοῦνται μέ τή θρησκεία, λέτε.

Σεβασμιώτατος. Δέν ξέρω ἄν ἀσχολεῖται ὁ συγκεκριμένος, ὁ Γκόγια, μέ τήν θρησκεία, ἐκεῖνο πού ξέρω εἶναι ὅτι ἔλεγε ὁ ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης ὅτι δέν πρέπει νά προσβάλλουμε αὐτό πού γιά τόν ἄλλον εἶναι ἱερό. Δηλαδή, ὅλα αὐτά τά ἔργα δέν δημιούργησαν προβλήματα, τά ὁποῖα παρουσιάστηκαν, τά 80 ἔργα. Θέλω νά πῶ, δηλαδή, ὅτι δέν πρέπει νά ἀσχολούμαστε γιά νά κρίνουμε πράγματα τά ὁποῖα οἱ ἄλλοι τά σέβονται. Γιά παράδειγμα, θά μποροῦσε νά παρατεθῆ ἕνα ἔργο προσβολῆς τοῦ Μωάμεθ, προσβολῆς ἄλλου θρησκεύματος;

Οἰκονόμου. Ἐμένα μέ προβληματίζει κάτι ἄλλο ὅτι, ὅταν ἕνας ὀργανισμός, τεράστιος ὀργανισμός, ὅπως εἶναι ἡ Ἐκκλησία μας, ἀντιδρᾶ, ἔντονα ἤ λιγότερο ἔντονα, δέν ἔχει σημασία, αὐτό δέν δίνει καί ἕνα σῆμα στήν κοινωνία, σέ κάποιους τέλος πάντων πού ἔχουν στενά μυαλά, πού δέν μποροῦν νά ἀντιληφθοῦν τό εὖρος τῆς τέχνης, εἴτε ἀπό τά μηνύματα τῆς τέχνης, νά διαχειριστοῦν ἕνα μήνυμα ἀντίδρασης ἔντονης, πού αὐτό μπορεῖ νά καταστῆ ἐπικίνδυνο;

Σεβασμιώτατος. Νά σᾶς πῶ ἡ Ἐκκλησία ὅμως ἀποδέχεται καί τήν ἀντίδραση καί τήν ἄποψη τοῦ λαοῦ γενικότερα. Ὅταν λέμε Ἐκκλησία, δέν εἶναι μόνο ἡ Ἱερά Σύνοδος. Ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀκούει καί τίς ἀντιδράσεις τοῦ λαοῦ, ὅπως ἀκριβῶς τό κάνουν καί οἱ πολιτικοί. Ἄλλωστε, τό γράμμα τό ὁποῖο θά σταλῆ δέν ἔχει ἀκόμη γραφῆ, δέν ἔχει ὁλοκληρωθῆ, ἄρα δέν ξέρουμε τό περιεχόμενο τοῦ γράμματος, τό ὁποῖο θά στείλη ἡ Σύνοδος. Ἄς περιμένουμε νά δοῦμε τί λέει, τί θά πῆ τό γράμμα αὐτό, ἡ ἐπιστολή πρός τήν Κυβέρνηση καί μετά τό κρίνουμε.

Παυλόπουλος. Δέν προηγήθηκε ἡ ἐξέγερση τῶν πιστῶν καί ἀκολούθησε ἡ ἀντίδραση τῆς Ἐκκλησίας. Ἕνας βουλευτής ἐξεγέρθη μέ βιαιότητα στό χῶρο. Δέν τό ξέραμε κἄν τό θέμα, δηλαδή δέν τό γνωρίζαμε κἄν.

Σεβασμιώτατος. Ὑπῆρξε ἀντίδραση ἑνός βουλευτοῦ, πού θά ἔλεγα ὅτι καί αὐτό δέν εἶναι σωστό, ἦταν μιά αὐτοδικία, μιά ἔκρηξη αὐτοδικίας

Οἰκονόμου. Ἐσεῖς τό καταδικάζετε αὐτό, Σεβασμιώτατε;

Σεβασμιώτατος. Φυσικά. Καί νομίζω στήν ἐπιστολή αὐτό θά φανῆ. Δηλαδή μέσα στίς δημοκρατικές κοινωνίες στίς ὁποῖες ζοῦμε δέν πρέπει νά παίρνουμε μόνοι τόν νόμο νά διεκδικήσουμε, καί καταδικάζουμε μέ αὐτοδικία. Ἀλλά ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἐγώ εἶδα εἶναι πῶς ἀκριβῶς ἔγινε ἀπό μιά σπίθα, ἀπό ἕνα γεγονός γίνεται μιά πολύ μεγάλη ἔκρηξη, ὅπως ἔγινε στό Μάτι, γιά παράδειγμα, δέν εἶναι τό ἴδιο πράγμα, ὅπως ἔγινε ἀπό μιά ἀμέλεια στά Τέμπη. Πῶς γίνεται αὐτή ἡ σύρραξη; Καί νομίζω ζοῦμε σέ μιά κοινωνία στήν ὁποία ὑπάρχει μιά γενικότερη ἀνισορροπία καί θά πρέπει νά ἐπικρατοῦν ἰσορροπίες...

Οἰκονόμου. Νά προλάβουμε, λέτε τίς ἐκρήξεις, νά τίς προλαβαίνουμε...

Σεβασμιώτατος. Ἀκριβῶς, βλέπω ἐσᾶς τούς δημοσιογράφους, οἱ ὁποῖοι, –ἔβλεπα καί προηγουμένως τή συζήτηση τήν ὁποία κάνατε– , καί θαυμάζω ὅτι πάντοτε προσπαθεῖτε νά βρεῖτε τό ἰσορροπημένο. Δηλαδή, μεταξύ τῶν δύο ἄκρων νά ὑπάρχει ἰσορροπία. Ἕνας Μητροπολίτης παλαιός προσευχόταν καί ἔλεγε: «Θεέ μου, σέ παρακαλῶ, δός μου τήν ἁγία ἰσορροπία». Χρειαζόμαστε σήμερα ἀνθρώπους ἰσορροπημένους.
Οἰκονόμου. Σεβασμιώτατε, δύσκολο αὐτό πού λέτε. Σημαντικό, τό δεχόμαστε καί ὡς συμβουλή τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Σᾶς εὐχαριστοῦμε, Σεβασμιώτατε.