Γεγονός καὶ Σχόλιο: Ἐγγύτητα καὶ σχέση
Οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς μας ἀναζητοῦν οὐσιαστικὲς σχέσεις μὲ τὸν ἑαυτό τους καὶ τοὺς ἄλλους, παρὰ τὴν δυνατότητα τῆς πολυπλοκότητας τῶν σχέσεων ποὺ προσφέρουν οἱ σύγχρονες συνθῆκες ζωῆς.
Πολλοὶ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς μᾶς ζοῦν μόνοι τους, ἀκόμη καὶ τότε ποὺ διαμένουν ἡ ἐργάζονται ἡ καὶ ψυχαγωγοῦνται μὲ πολλοὺς συνανθρώπους τους. Καὶ τὸ πιὸ τραγικὸ εἶναι τὸ φαινόμενο τῆς «κοινωνικῆς μοναξιᾶς» ἡ τῆς «δυαδικῆς μοναξιᾶς», δηλαδὴ τῆς «μοναξιᾶς τοῦ πλήθους» καὶ τῆς μοναξιᾶς τῶν συζύγων.
Ὁ Λάμπρος Κουλουμπαρίτσης, Καθηγητὴς Φιλοσοφίας στὸ Ἐλεύθερο Πανεπιστήμιο τῶν Βρυξελλῶν ULB καὶ τακτικὸ μέλος τῆς Βασιλικῆς Ἀκαδημίας τοῦ Βελγίου, ἀναφέρθηκε σὲ μιὰ πρόσφατη συνέντευξή του καὶ στὸ θέμα τῆς ἐγγύτητας μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων καὶ εἶπε οὐσιαστικὰ πράγματα γύρω ἀπὸ τὸ θέμα αὐτό.
Ἡ ἐγγύτητα μπορεῖ νὰ εἶναι πάντοτε διαφορετικῆς ὑφῆς καὶ ἐξαρτᾶται ἀπὸ πολλοὺς παράγοντες. Εἶπε μεταξὺ τῶν ἄλλων:
«Πρῶτος ὁ Χάϊντεγκερ ἔκανε τὴ διάκριση τῆς χωρο-χρονικῆς καὶ τῆς σχετικῆς ἐγγύτητας. Δηλαδὴ μπορεῖ νὰ εἴμαστε κοντὰ χωρὶς νὰ ἔχουμε σχέσεις μεταξύ μας. Ἡ μὲ κάποιον νὰ μὲ χωρίζει ἀπόσταση καὶ νὰ ἔχω μεγαλύτερη σχέση. Τί θέλω νὰ ὑποστηρίξω; Ὅτι ἡ ἐγγύτητα δὲν εἶναι ζήτημα ἀπόστασης, εἶναι ζήτημα σχέσης. Ἔχω, παραδείγματος χάριν, μεγαλύτερη σχέση μὲ τὸν Ἀριστοτέλη, γιατί ἀσχολήθηκα μὲ τὸ ἔργο του ἐπὶ τριάντα πέντε χρόνια, παρὰ μὲ τὸ ἐνενῆντα ἐννέα τοῖς ἑκατὸ τῶν κατοίκων τοῦ πλανήτη μας, διότι δὲν τοὺς εἶδα ποτέ».
Αὐτὴ εἶναι μεγάλη ἀλήθεια. Μὲ κάποιον ἄνθρωπο μπορεῖ νὰ εἴμαστε ὅλη τὴν ἡμέρα μαζὶ καὶ νὰ μὴ αἰσθανόμαστε ἐγγύτητα - σχέση μαζί του, ἐνῷ ἀντίθετα μὲ κάποιον ἄλλον μπορεῖ νὰ μᾶς χωρίζη ἀπόσταση τοπικὴ καὶ χρονικὴ καὶ ὅμως νὰ ἔχουμε μεγάλη ἐπικοινωνία καὶ ἀληθινὴ σχέση. Γιὰ παράδειγμα, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς ὀνόμαζε πνευματικὸ πατέρα του τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο ποὺ ἔζησε τέσσερεις αἰῶνες πρὶν ἀπὸ αὐτόν, ἐπειδὴ διαβάζοντας τὰ κείμενά του ὠφελήθηκε πολὺ ἀπὸ αὐτὰ καὶ αἰσθάνθηκε κοινωνία μαζί του.
Πέρα ἀπὸ αὐτό, πολλὲς φορὲς δὲν αἰσθανόμαστε σχέση καὶ ἐγγύτητα μὲ τὸν ἴδιό μας τὸν ἑαυτό. Λέγει πάλι ὁ Kαθηγητής: «Ἡ ἐγγύτητα μὲ τὸν ἑαυτό μας παρουσιάζει ἕνα παράδοξο: ἐνῷ νομίζουμε ὅτι τὸν γνωρίζουμε, στὴν πραγματικότητα ἀκόμα καὶ τὸ προσωπό μας μέσα ἀπὸ τὸν καθρέπτη τὸ βλέπουμε. Συνεπῶς, ὁ ψυχικός μας κόσμος μας διαφεύγει καὶ ἡ πολυπλοκότητα ποὺ ἐκλύεται δημιουργεῖ ἀποστάσεις μέσα μας».
Μέσα στὴν ὕπαρξή μας, τὴν καρδιά μας, κατὰ τὴν νηπτικὴ παράδοση, ὑπάρχει μιὰ πολυπλοκότητα, δηλαδὴ ὑπάρχουν τὰ πάθη καὶ θὰ μποροῦσα ἀκόμη νὰ πῶ ὑπάρχουν «συνάψεις παθῶν», ποὺ δὲν ἀφήνουν νὰ φανῇ ἡ ἐσωτερικὴ ὀμορφιά του κατ εἰκόνα, ὅπως δημιουργήθηκε ἀπὸ τὸν Θεό. Ὁπότε, πρέπει νὰ καθαρισθῇ τὸ ἐσωτερικό, νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὴν πολυμορφία καὶ νὰ ἀποκτήσουμε μιὰ ἐνοειδῆ φωτεινὴ μορφή. Τότε ἀποκτοῦμε πραγματικὴ σχέση μὲ τὸν ἑαυτό μας.
Ἀλλὰ καὶ ἐνῷ ζοῦμε σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ τὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης μᾶς φέρουν σὲ μιὰ ἐγγύτητα μεταξύ μας καὶ ἐκμηδενίζουν τὶς χρονικὲς καὶ τοπικὲς ἀποστάσεις, ἐν τούτοις καὶ πάλι δὲν βιώνουμε τὴν πραγματικὴ σχέση, ἀλλὰ ζοῦμε σὲ μιὰ ὑπαρξιακὴ μοναξιά.
Αἰσθάνομαι ὅτι μέσα στὴν Ἐκκλησία μὲ τὴν νηπτικὴ παράδοση, καὶ μὲ τὴν μέθοδο ἀγωγῆς, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν μυστηριακὴ κοινωνία μὲ τὸν Χριστὸ καὶ τοὺς ἁγίους, ζῶντας καὶ κεκοιμημένους, μποροῦμε νὰ ἀποκτήσουμε μεγάλη σχέση καὶ κοινωνία μὲ τὰ ἄλλα πρόσωπα, ἀκόμη καὶ μὲ τὸν ἴδιό μας τὸν ἑαυτό.
Πρέπει νὰ τὸ καταλάβουμε καλά, καὶ μάλιστα τὰ ἴδια τὰ γεγονότα τῆς ζωῆς μας ἔχουν κάνει νὰ τὸ ἀντιληφθοῦμε καλύτερα, ὅτι ἄλλο εἶναι ἡ χρονικὴ καὶ τοπικὴ ἐγγύτητα καὶ ἄλλο ἡ σχετικὴ ἐγγύτητα, ἡ ἡ σχέση. Εἶπε κάποιος ἁγιορείτης μὲ τὴν σοφία τῆς ὀρθόδοξης βιοτῆς. Τὸ ἀληθινὸ καὶ ὅταν εἶναι χωρισμένο (σωματικὰ καὶ χρονικὰ) εἶναι ἑνωμένο, ἐνῷ τὸ ψεύτικο καὶ ὅταν εἶναι ἑνωμένο (σωματικὰ καὶ χρονικὰ) εἶναι χωρισμένο.
Ν.Ι.
- Προβολές: 2879