Γεγονός καὶ Σχόλιο: Ἐγκέφαλος καί καρδιά

Στόν ἀνθρώπινο ὀργανισμό, μεταξύ τῶν πολλῶν ὀργάνων πού συγκροτοῦν τό σῶμα, ὑπάρχουν δύο βασικά ὄργανα, ὁ ἐγκέφαλος καί ἡ καρδιά.

Ὁ ἐγκέφαλος ἀποτελεῖται ἀπό νευροκύτταρα καί εἶναι τό σπουδαιότερο καί μεγαλύτερο τμῆμα τοῦ κεντρικοῦ νευρικοῦ συστήματος. Εἶναι ἕνα «μικρό ἐργαστήριο» παραγωγῆς ἠλεκτρικῆς ἐνέργειας καί χημικῶν ἑνώσεων. Οἱ χημικές ἑνώσεις παράγουν ἠλεκτρική ἐνέργεια καί τό ἀντίστροφο. Ἡ καρδιά εἶναι ἕνας μῦς, ἀποτελεῖται ἀπό σημαντικά κύτταρα τά ὁποῖα κινητοποιοῦν τόν μῦ τῆς καρδιᾶς πού δίνει πίεση στό αἷμα καί τό ὠθεῖ νά κυκλοφορῆ στίς ἁρτηρίες καί νά φθάνη σέ ὅλα τά ὄργανα, καί εἶναι μιά φυσική ἀντλία πού παίρνει τό αἷμα ἀπό τίς φλέβες καί τό στέλλει στίς ἀρτηρίες.

Ὁ καθηγητής Σταμάτης Ἀλαχιώτης γράφει ὅτι, στόν ἐγκέφαλο τοῦ ἐμβρύου γίνονται δυό μεγάλες «ἐκρήξεις». Ἡ «πρώτη ἔκρηξη» εἶναι ἡ ἀνάπτυξη τοῦ ἐγκεφάλου ἀπό τήν 8η-14η ἑβδομάδα, πού εἶναι ταυτόσημη μέ τήν νευρογένεση, δηλαδή ἕνας «ξέφρενος πολλαπλασιασμός τῶν κυττάρων» πού λέγονται «νευροβλάστες» καί μετατρέπονται σέ «νευρῶνες». Ἡ «δεύτερη ἔκρηξη» εἶναι «ἡ συναπτογένεση» πού ἀρχίζει «δέκα περίπου ἑβδομάδες πρίν τήν γέννηση τοῦ ἀνθρώπου καί συνεχίζει μέ αὐξανόμενο ρυθμό γιά δύο (2) περίπου χρόνια ἀπό τήν γέννηση».

Στήν «δεύτερη αὐτή ἔκρηξη», τήν «συναπτική στήν ὀργάνωση τοῦ ἐγκεφάλου ὑπεισέρχεται καί ἡ ἐπιγενετική διαδικασία πού κατευθύνεται ἀπό τίς περιβαλλοντικές ἐπιδράσεις, τά σχετικά παιδαγωγικά ἐρεθίσματα». Πρέπει σέ ὅλη μας τήν ζωή οἱ συνάψεις νά παραμένουν σταθερές, καί αὐτό λέγεται «ἄσκηση τοῦ ἐγκεφάλου», καί νά δέχονται καλές ἐπιδράσεις ἀπό τό περιβάλλον (Βιοηθική, σελ. 196).

Πρόσφατα, ὅμως, μιά ἐπιστημονική ὁμάδα μέ ἐπικεφαλῆς ἕναν Ἕλληνα, τόν Κωνσταντῖνο Ἀμπατζῆ, πού εἶναι ἐρευνητής στό Τμῆμα Νευροεπιστήμης τοῦ Καρολίνσκυ στήν Σουηδία, καί στό Πανεπιστήμιο Κολούμπια τῶν Η.Π.Α., καί στήν ὁμάδα αὐτή εἶναι καί ἕνας Ναυπάκτιος, ὁ Κωνσταντῖνος Κουτσογιάννης, ἀνακάλυψαν ὅτι ἡ καρδιά διαθέτει ἕναν «μίνι ἐγκέφαλο» πού εἶναι «ἕνα ὁλόδικό της νευρικό σύστημα τό ὁποῖο ἐλέγχει τόν καρδιακό παλμό».

Μέχρι τώρα ἐθεωρεῖτο ὅτι «ἡ καρδιά ἐλέγχεται ἀποκλειστικά ἀπό τό αὐτόνομο νευρικό σύστημα τό ὁποῖο μεταδίδει σήματα ἀπό τόν ἐγκέφαλο». Ὅμως, σέ πρόσφατες μελέτες οἱ ἐρευνητές αὐτοί ἔχουν δείξει «ὅτι ἡ καρδιά διαθέτει τό δικό της πολύπλοκο νευρικό σύστημα τό ὁποῖο εἶναι ζωτικῆς σημασίας γιά τόν ἔλεγχο τοῦ ρυθμοῦ της».

Οἱ ἐρευνητές «ταυτοποίησαν ἀρκετούς τύπους νευρώνων στήν καρδιά, οἱ ὁποῖοι ἔχουν διαφορετικές λειτουργίες -συμπεριλαμβανομένης μιᾶς μικρᾶς ὁμάδας νευρώνων μέ τίς ἰδιότητες τοῦ "βηματοδότη"». Ἔτσι, λοιπόν, ὑπάρχει ὁ μεγάλος ἐγκέφαλος στό κρανίο καί ὁ μικρός ἐγκέφαλος στήν καρδιά.

Αἰῶνες τώρα ἡ ὀρθόδοξη θεολογία ἔκανε λόγο γιά τόν ἐγκέφαλο ὅπου ἐνεργεῖ ἡ λογική ἐνέργεια τῆς ψυχῆς καί γιά τήν καρδιά πού σκέφτεται, ἀγαπᾶ καί ἐνεργεῖ ἐκεῖ ὁ νοῦς, ἡ νοερά ἐνέργεια τῆς ψυχῆς, στήν φυσική του κατάσταση.

Πάντως, ἔχουμε δύο κέντρα, τόν ἐγκέφαλο καί τήν καρδιά, καί τά ὁποῖα στήν φυσική κατάσταση πρέπει νά συνδέονται ἀντίστοιχα μέ τήν λογική καί τόν νοῦ καί νά συνεργάζονται μεταξύ τους καί μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ.

Ν. Ι.