Φιλοκαλικές Σελίδες: «Ἐγκώμιον εἰς τὴν Ἱεράν εἰκόνα τοῦ "Ἄξιόν Ἐστιν" τοῦ Ἱεροῦ Πρωτάτου»

Φιλοκαλικές Σελίδες

Θεοκλήτου μοναχοῦ Διονυσιάτου
※

Σύμφωνα μέ τόν ἰσχύοντα «Καταστατικόν Χάρτην τοῦ Ἁγίου Ὄρους», ἡ μοναστική αὐτή πολιτεία διοικεῖται ἀπό τήν λεγόμενη «Ἱερά Κοινότητα». Ἡ «Ἱερά Κοινότης» ἀποτελεῖται ἀπό τούς ἐκπροσώπους τῶν 20 «Κυριαρχικῶν, Βασιλικῶν, Πατριαρχικῶν καί Σταυροπηγιακῶν» ἀθωνικῶν Ἱερῶν Μονῶν, τό δέ ἐκτελεστικό ὄργανο αὐτῆς ὀνομάζεται «Ἱερά Ἐπιστασία». Ἡ «Ἐπιστασία» ἀποτελούμενη ἀπό 4 μοναχούς, διαιρεῖται «εἰς πέντε τετράδας, ἑκάστη τῶν ὁποίων ἀσκεῖ ἀνά πᾶσαν πενταετίαν ἐπί ἕν ἔτος ἀπό τῆς 1ης Ἰουνίου μέχρι τέλους Μαΐου τήν Ἐπιστασίαν» (Καταστατικός Χάρτης Ἁγίου Ὄρους). Ὁ «πρῶτος μεταξύ ἴσων» τῆς τετράδος ἀποκαλεῖται «Πρωτεπιστάτης» καί κατέχει τόν τόπον τοῦ προέδρου τῆς «Ἱερᾶς Συνάξεως», τῆς παλαιᾶς «Καθέδρας τῶν Γερόντων». «Πρωτεπιστάτες» ἀναδεικνύονται μοναχοί ἀπό τίς 5 πρῶτες Μονές τοῦ Ἁγίου Ὄρους: Μεγίστη Λαύρα, Βατοπαιδίου, Ἰβήρων, Χιλανδαρίου καί Διονυσίου.

***

Μέρος Α΄ - Εἰσαγωγικά

Τό ἔτος τῆς Ἁγιορειτικῆς Ἐπιστασίας 1979-1980 ἀνῆκε στήν Ἱερά Μονή Διονυσίου καί «Πρωτεπιστάτης» ἐξελέγη γιά δεύτερη φορά (μετά τό ἔτος 1974-75) ὁ ἐκ Ναυπάκτου λόγιος μοναχός, π. Θεόκλητος Διονυσιάτης. Ἡ τελετή ἀλλαγῆς Ἐπιστασίας ἔλαβε χώρα στό λατρευτικό κέντρο σύμπαντος τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τόν πάνσεπτο Ναό τοῦ «Πρωτάτου».

Λίγες μόλις ἡμέρες μετά τήν ἀνάληψη τῶν καθηκόντων του, συμπίπτει καί ἡ πρώτη πανηγυρική ἀγρυπνία τοῦ Ναοῦ τοῦ Πρωτάτου, ἡ ἑορτή τῆς ἐφεστίου εἰκόνος τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τῆς Θεοτόκου «Ἄξιόν ἐστιν» τῆς «Παναγίας τῆς Καρυώτισσας».

Ὁ νέος «Πρῶτος» τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὥριμος πνευματικά, στήν ἡλικία τῶν 64 ἐτῶν, κατείχετο ἀπό ἕναν θεολογικό ἔρωτα καί ἕναν «ἀπαθῆ πόθο» γιά τήν «θετή μητέρα μας», ὅπως ἀποκαλοῦσε τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Ἔτσι, μέ «τό δοθέν αὐτῷ τάλαντον» τῆς συγγραφῆς τό ὁποῖο «ἠργάσατο φιλοπόνως», ἄδραξε τήν εὐκαιρία νά συνθέση ἕνα σύντομο ἐγκώμιο στήν ἐφέστιο εἰκόνα τοῦ Πρωτάτου, τήν «ἄμαχον σύμμαχον», τήν προστάτιδα καί τροφό καί σύμβουλο πάντων τῶν Ἁγιορειτῶν μοναχῶν. Ὁ σύντομος αὐτός ἐγκωμιαστικός λόγος ἐκφωνήθηκε στήν διάρκεια τῆς ἀγρυπνίας τοῦ «Ἄξιόν ἐστιν», μετά τό τέλος τοῦ πανηγυρικοῦ Ἑσπερινοῦ, κατά τό ἁγιορειτικό ἔθος, καί ἀπομαγνητοφωνήθηκε ἀπό ἠχογράφηση πού βρέθηκε ἀπό τήν ἀγρυπνία ἐκείνη. Σημειωτέον ὅτι τό Πρωτᾶτο αὐτήν τήν ἐποχή βρίσκεται «στίς δόξες του». Ψάλτες στήν ἀγρυπνία ἦταν μεταξύ ἄλλων καί οἱ περίφημοι Καρυῶτες, διακο-Διονύσιος Φιρφιρῆς, διακο-Γιάννης τοῦ Ραβδούχου, παπα-Γαβριήλ Μακαβός καί διακο-Ἰωάσαφ.

α΄) Περιεχόμενο

Ὁ λόγος ἄρχεται μέ ἐκλογή θεολογικῶν ἐγκωμίων στήν Θεοτόκο ἀπό τούς ἁγίους Ἰωάννη Χρυσόστομο, Ἀνδρέα Κρήτης καί Γεώργιο Νικομηδείας.

Στήν συνέχεια γίνεται ἀναφορά στήν ἰδιαίτερη ἀγάπη πού ἔχει ἡ Ἀειπάρθενος πρός τούς παρθενεύοντας μοναχούς καί τήν εἰδική πρόνοιά της γιά τό περιβόλι της, τό Ἅγιον Ὄρος.

Γι' αὐτόν τόν λόγο οἱ μοναχοί τήν ὑμνοῦν ἀπαύστως ἀπό εὐγνωμοσύνη «ἐν ἑσπέρᾳ, καί πρωΐ, καί μεσημβρίᾳ καί ἐν παντί καιρῷ». Γιά νά δείξη ἡ Θεοτόκος τήν ἰδιαιτέραν εὐαρέσκειάν της γιά τήν ἐξύμνηση, ἀποστέλλει τόν ἀρχάγγελο Γαβριήλ νά τούς διδάξη ἕναν νέο ὕμνο, ἄγνωστο μέχρι τότε στήν Ἐκκλησία.

Ἀκολούθως γίνεται περιγραφή τῆς θαυμαστῆς παραδόσεως τοῦ ὕμνου. Σέ ἕνα κελλί πλησίον τῶν Καρεῶν, ἕνας ἱερομόναχος ζοῦσε μαζί μέ τόν νεαρό ὑποτακτικό του. Σέ κάποια ἀγρυπνία πού ἐτελεῖτο στόν Ναό τοῦ Πρωτάτου, ὁ γέροντας ἱερομόναχος ἔδωσε ἐντολή στόν ὑποτακτικό νά παραμείνη στό κελλί, ἐνῶ αὐτός θά παρακολουθοῦσε τήν ἀγρυπνία στό Πρωτᾶτο.

Τήν ὥρα πού ὁ νεαρός ὑποτακτικός ἑτοιμαζόταν νά διαβάση τήν ἀκολουθία μόνος του, κτύπησε ἡ πόρτα καί ἐμφανίσθηκε ἕνας ἄγνωστος μοναχός. Ὁ ὑποτακτικός τόν φιλοξένησε καί τόν προσκάλεσε νά τελέσουν μαζί τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου.

Φθάνοντας στήν θ΄ Ὠδή καί ἐνῶ ἐπρόκειτο νά ψαλῆ ὁ γνωστός ὕμνος τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Μελωδοῦ, «Τήν τιμιωτέραν τῶν Χερουβίμ», ὁ ἐπισκέπτης μοναχός ἔψαλε πρῶτον τόν ὕμνο «Ἄξιόν ἐστιν, ὡς ἀληθῶς...», ἐπισυνάπτοντας καί τόν ὕμνο «Τήν τιμιωτέραν».

Ὁ νεαρός ὑποτακτικός ζήτησε ἀπό τον ἐπισκέπτη νά τοῦ γράψη τό προοίμιο «Ἄξιόν ἐστιν» γιά νά τό ψάλλη καί αὐτός. Μή βρίσκοντας χαρτί, ὁ ξένος μοναχός χάραξε σέ μία πλάκα τόν ὕμνο μέ τό δάκτυλό του καί ἔγινε ἄφαντος.

Ὅταν ἐπέστρεψε ὁ Γέροντας ἀπό τήν ἀγρυπνία καί ἄκουσε τά γενόμενα, ἐθαύμασε καί εὐθύς ἐπέστρεψε στίς Καρυές, ὅπου καί ἀνήγγειλε τά γενόμενα στόν «Πρῶτο».

Ἀποφασίσθηκε ἡ Ἱερά Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, ἔμπροσθεν τῆς ὁποίας ἐψάλη γιά πρώτη φορά ὁ ὕμνος, νά μεταβῆ μέ τιμές στόν Ναό τοῦ Πρωτάτου, ἐνῶ ἡ ἀγγελοχάρακτη πλάκα νά ἀποσταλῆ στόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη.

Ὁ σύντομος λόγος τοῦ π. Θεοκλήτου κλείνει μέ τήν προτροπή νά ὑμνεῖται ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος μέ ὅλους τούς «ἀνθρωποσύνθετους» ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας, ἰδιαιτέρως δέ μέ τόν «ἀγγελοσύνθετον» ὕμνον «Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς...».

β΄) Θεολογικές πηγές

Γιά τόν ἐγκωμιαστικό αὐτό λόγο ὁ π. Θεόκλητος βασίσθηκε θεολογικά ἐξ ὁλοκλήρου στόν ἠγαπημένο του «μεγάλον Ἅγιον Πατέρα καί Διδάσκαλον τῆς ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας» Νικόδημον τόν Ἁγιορείτη.

Τά μέν ἱστορικά τοῦ θαύματος τά ἔλαβε ἀπό τό κείμενο τοῦ ἁγίου Νικοδήμου πού βρίσκεται στό τέλος τοῦ βιβλίου του «Νέον Μαρτυρολόγιον», ὑπό τόν τίτλο «Σεραφείμ τοῦ Θυηπόλου ὑπόμνημα περί τοῦ θαύματος τοῦ γενομένου ὑπό τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ ἐν τῷ Ἁγίῳ Ὄρει τοῦ Ἄθω• ἤτοι περί τοῦ Άρχαγγελικοῦ ὕμνου τοῦ Ἄξιόν ἐστιν».

Τά δέ θεολογικά ἅπαντα ἐκ τῶν ὀνομαστῶν ἔργων τοῦ Ἁγίου, «Ἑορτοδρόμιον» καί «Θεοτοκάριον».

Ἀπό τό «Θεοτοκάριον» ἔλαβε τό τροπάριο πού ἀκολουθεῖ τόν κανόνα τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου Κρήτης, τήν Κυριακή ἑσπέρας τοῦ πλ. α΄ ἤχου:

«Χαίροις, μετά Θεόν ἡ Θεός, τά δευτερεῖα τῆς Τριάδος ἡ ἔχουσα, ἀμέσως ἡ δεχομένη τῶν ἐκ Θεοῦ δωρεῶν τό πλήρωμα ὅλον καί εἰς ἅπαντας, Ἀγγέλους Ἀνθρώπους τε τοῦτο διαπορθμεύουσα˙ τοῦ ἐμπυρίνου οὐρανοῦ τό τεράστιον, τηλεσκόπιον βουλῶν θείων θαυμάσιον˙ τέλος τό σκοπιμώτατον καί ὕστατον, πάναγνε, δημιουργίας ἁπάσης, δι’ ἥν ὁ Κόσμος ἐγένετο καί σοῦ τῇ γεννήσει ἡ αἰώνιος τοῦ Κτίστου βουλή πεπλήρωται».

Ἀπό ἐδῶ λαμβάνει τίς φράσεις «μετά Θεόν ἡ Θεός, τά δευτερεῖα τῆς Τριάδος ἡ ἔχουσα» καί «δι’ ἥν ὁ Κόσμος ἐγένετο» πού ἀπηχοῦν τήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἐκφράζεται ἀπό τόν ἅγιο Ἀνδρέα Κρήτης, ὅτι ἡ Θεοτόκος εἶναι «ὁ σκοπός ὁ προεπινοηθείς τῶν αἰώνων» (Λόγος ΙΔ΄, Εἰς τήν κοίμησιν τῆς ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου, PG 97, 1092C).

Ἀπό τό «Ἑορτοδρόμιον», καί συγκεκριμένα ἀπό τήν ἑρμηνεία εἰς τὸν πεζὸν Κανόνα τῆς Πεντηκοστῆς, στόν εἱρμό τῆς θ΄ ᾨδῆς, τό χωρίο τοῦ Γεωργίου Νικομηδείας: «Τήν σήν γάρ δόξαν ὁ Κτίστης ἰδίαν εἶναι οἰόμενος ὡς Υἱός, σχεδόν λύων τό χρέος, ἐκπληροῖ τάς αἰτήσεις».

Ἀπό τό ἴδιο βιβλίο τοῦ ἁγίου Νικοδήμου προέρχεται καί τό ἀποδιδόμενο, ἀπό τόν ἅγιο Νικόδημο στόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, χωρίο: «Περίελθε, ὦ ἄνθρωπε, τόν οὐρανόν καί τήν γῆν, καί πᾶσαν τήν κτίσην. Ἐρεύνησον τούς αἰθέρας καί πάντας τούς ὑπερκοσμίους διακόσμους καί δέν θά εὕρης τίποτε ὅμοιον μέ τήν Παναγίαν Παρθένον», πού βρίσκεται στήν ἑρμηνεία εἰς τὸ Τριῴδιον τῆς Μ. Παρασκευῆς στόν εἱρμό τῆς θ΄ ᾨδῆς «Τὴν τιμιωτέραν».

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ἀποδίδει τὸ παραπάνω ἐν παραφράσει χωρίο στόν μαθητὴ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ἅγιο Πρόκλο, στοῦ ὁποίου τὸ ὅνομα κυκλοφορεῖ καὶ τὸ «Ἐγκώμιον εἰς τὴν ἁγίαν παρθένον καὶ Θεοτόκον Μαρίαν». Φαίνεται πώς ὁ π. Θεόκλητος παρέλαβε τό χωρίο ἀπ' εὐθείας ἀπό τό «Ἑορτοδρόμιον».

Πέραν τῶν τριῶν πατερικῶν χωρίων πού χρησιμοποιεῖ ὁ «Πρωτεπιστάτης», σποραδικά διανθίζει τόν λόγο του μέ ἀποσπάσματα ἀπό τά λειτουργικά κείμενα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τούς Χαιρετισμούς τῆς Θεοτόκου, τίς Ἀκολουθίες τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καί τῆς Πεντηκοστῆς, καθώς καί τόν Ἀπόστολο Παῦλο. Τέλος, χρησιμοποιεῖ τόν λόγο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ εἰς τόν ὅσιον Πέτρον τόν Ἀθωνίτην, ἀπό ὅπου παίρνει τίς ὑποσχέσεις τῆς Θεοτόκου στούς Ἀθωνίτες μοναχούς.

*

Μέρος Β΄ - Τό κείμενο

Ἐγκώμιον εἰς τὴν Ἱεράν εἰκόνα τοῦ «Ἄξιόν Ἐστιν» τοῦ Ἱεροῦ Πρωτάτου

Εὐλόγησον Πάτερ,

"Πατέρων ἀθροίσθητε, πᾶσα τοῦ Ἄθω πληθύς, πιστῶς ἑορτάζοντες, [σήμερον χαίροντες], καί φαιδρῶς ἀλαλάζοντες, πάντες ἐν εὐφροσύνῃ· τοῦ Θεοῦ γάρ ἡ Μήτηρ, νῦν παρά τοῦ Ἀγγέλου, παραδόξως ὑμνεῖται· διό ὡς Θεοτόκον ἀεί, ταύτην δοξάζομεν". (Ἀπολυτίκιον ἑορτῆς)

«Περίελθε, ὦ ἄνθρωπε, τόν οὐρανόν καί τήν γῆν, καί πᾶσαν τήν κτίσην. Ἐρεύνησον τούς αἰθέρας καί πάντας τούς ὑπερκοσμίους διακόσμους καί δέν θά εὕρης τίποτε ὅμοιον μέ τήν Παναγίαν Παρθένον», λέγει ἔνθεος ὁ ἐν ἁγίοις Πατήρ ἡμῶν Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος.

Ἡ Θεοτόκος Μαρία, τονίζει ὁ ἅγιος Ἀνδρέας Κρήτης, εἶναι ἡ «μετά Θεόν θεός, τά δευτερεῖα ὡς ἔχουσα τῆς Ἁγίας Τριάδος». Ὁ δέ Γεώργιος ὁ Νικομηδείας, ἑρμηνεύων τόν εἱρμόν τοῦ βαρέως ἤχου, «Μή τῆς φθορᾶς διαπείρᾳ κυοφορήσασα καί παντεχνήμονει Λόγῳ σάρκα δανείσασα», ἀποφαίνεται μέ τούς ἑξῆς ἐνθουσιαστικούς λόγους: «Τήν σήν γάρ δόξαν ὁ Κτίστης ἰδίαν εἶναι οἰόμενος ὡς Υἱός, σχεδόν λύων τό χρέος, ἐκπληροῖ τάς αἰτήσεις».

Πάντες, πάντοτε ἀνά τούς χριστιανικούς αἰῶνας οἱ ἅγιοι Πατέρες ἐνεκωμίασαν τήν Θεοτόκον καί μητέρα τοῦ Φωτός μέ τούς πλέον θεοτερπεῖς ὕμνους καί ἀνεγνώρισαν εἰς τήν ἁγιωτάτην ὑπόστασίν Της τό θαυμασιότερον τοῦ Θεοῦ δημιούργημα. Μέ ὀλίγας λέξεις «τήν τιμιωτέραν τῶν Χερουβείμ καί ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ» τήν «δι' ἥν ὁ κόσμος ἐγένετο», κατά τόν μεγάλο θεολόγον Ἀνδρέα Κρήτης, ὡς ὑπηρετήσασαν εἰς τό ἀσυνήθους σημασίας ἔργον τοῦ Θεοῦ διά τήν σωτηρίαν τοῦ σύμπαντος κόσμου. Ἀλλά ἡ Κυρία Θεοτόκος ὡς «κουροτρόφος παρθένων», ὡς «μετά θάνατον ζῶσα», «σώζουσα ἀεί τήν κληρονομίαν της» ἀγαπᾶ ἰδιαιτέρως τούς παρθενεύοντας μοναστάς καί ὑμνητάς Της, τούς ἀκαμάτως αὐτήν λατρεύοντας.

Καί δέν ἀρκεῖται νά ἐπιδαψιλεύη εἰς τούς μονάζοντας τήν Χάριν Της, ἀλλά γίνεται καί ἡ ἰδία ἡ κατ' ἐξοχήν προστάτις των καί κηδεμών καί φύλαξ καί φρουρός καί ἰατρός καί τροφεύς καί ὁδηγός καί ἐγγύησις τῆς σωτηρίας των. Καί τήν Χάριν αὐτήν σκορπᾶ ἀφειδῶς εἰς τό Ὄρος τοῦ Ἄθω, τό ὁποῖον ἀνέλαβε ὑπό τήν προσωπικήν προστασίαν Της, σκεπάζουσα καί φρουροῦσα αὐτό ἀπό πάσης ὁρατῆς καί ἀοράτου ἐπιβολῆς, πρᾶγμα βεβαιούμενον ὑπό τοῦ πλήθους τῶν θαυμάτων Της εἰς τάς κρισίμους στιγμάς αὐτοῦ.

Διά τοῦτο καί οἱ Ἁγιορεῖται μοναχοί, δεχόμενοι τό πλῆθος τῶν δωρεῶν πάσης μορφῆς, δέν παύομεν νά ὑμνοῦμεν τήν δόξαν καί τήν ἀγαθότητά Της καί νά ἐκχέωμεν τῶν καρδιῶν ἡμῶν τόν πόθον «ἐν ἑσπέρᾳ, καί πρωΐ, καί μεσημβρίᾳ καί ἐν παντί καιρῷ» καί νά τῇ ἐπιτελῶμεν ἐν ἀλαλαγμῷ ψυχῆς, ἐξ εὐγνωμοσύνης καί χαρᾶς, διότι τοιαύτης ἀσυγκρίτου προστασίας τυγχάνομεν.

Ἀλλά ἡ Κυρία Θεοτόκος μή παύουσα νά εὐεργετῆ ποικιλοτρόπως τούς μονοτρόπους ὑμνητάς Της καί κατά τινα τρόπον θέλουσα νά ἐπιδείξη τήν θείαν εὐαρέσκειάν Της πρός τούς ἀποκόσμους Ἀθωνίτας μοναχούς, τί μέγα καί θαυμαστόν ἐνεργεῖ ὑπέρ αὐτῶν; Ἀποστέλλει τόν εὐαγγελιστήν Της Ἀρχάγγελον Γαβριήλ εἰς ἕνα μικρόν κελλίον ἀνατολικῶς τῶν Καρυῶν, ὅστις ὑπό μορφήν μοναχοῦ ἀποκαλύπτει ἄγνωστον εἰς ὅλην τήν Ἐκκλησίαν μέχρι τότε ὕμνον. Τό γνωστόν προοίμιον ὡς «Ἄξιόν ἐστιν», τό ὁποῖον συνεδέθη μετά τοῦ γνωστοῦ ὕμνου τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ ὑμνογράφου «Τήν τιμιωτέραν τῶν Χερουβείμ».

Τό θαυμαστόν τοῦτο γεγονός ἔλαβε χώραν, κατά τήν ἀφήγησιν τοῦ τότε Πρώτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἱερομονάχου Σεραφείμ, καί κατά τήν συνεχῆ στοματικήν παράδοσιν περί τό ἔτος ἐννιακόσια ὀγδοήκοντα (980). Εἰς τό ὑπάρχον εἰσέτι κελλίον ὑπό τήν ἐπωνυμίαν «Ἄξιον ἐστί», παρά τόν καλούμενον ἔκτοτε λόγῳ τοῦ θαύματος τούτου «λάκκον τοῦ ἄδειν», ἠσκεῖτο εἷς γέρων μοναχός μετά νεωτέρου τινός ὑποτακτικοῦ. Κατά τήν σωζομένην παράδοσιν, ὁ εὐλαβής οὗτος Γέρων κατά τήν ἑσπέραν τῆς 10ης Ἰουνίου, ἀνεχώρησεν τοῦ κελλίου αὐτοῦ, ἵνα μετ΄ ἄλλων μοναχῶν ἑτέρου κελλίου συναγρυπνήση εἰς τήν ἑορτήν τῶν ἁγίων Ἀποστόλων Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα, ἀφήσας τόν ὑποτακτικόν του μόνον εἰς τό κελλίον.

Μετά τήν ἀναχώρησιν τοῦ Γέροντος, ξένος τις μοναχός ἐκτύπησε τήν θύραν τοῦ κελλίου, καί ὁ καλός ὑποτακτικός ἐδέχθη νά φιλοξενήση τόν ἄγνωστον εἰς αὐτόν μοναχόν, πραγματοποιηθέντος οὕτω τοῦ λόγου τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, συμβουλεύοντος «νά μή ἐπιλανθανώμεθα τῆς φιλοξενίας», διότι «τινές ἔλαθον ξενίσαι καί ἀγγέλους», ὅπως πράγματι ἐγένετο, διότι ὡς εἴπομεν ὁ ξένος μοναχός ἦτο ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ.

Ἀφοῦ ὁ σεμνός ὑποτακτικός παρέσχε πλουσίαν τήν φιλοξενίαν εἰς τόν ἅγιον Ἀρχάγγελον, ἀπεσύρθησαν ἀμφότεροι εἰς τά κελλία των δι' ἀνάπαυσιν. Κατά τήν ὥραν δέ τῆς ἀκολουθίας ἠγέρθησαν ἀμφότεροι καί ἐν τῷ ἱερῷ ναῷ τοῦ κελλίου, ἤρχισαν ἐκ περιτροπῆς νά ἀναγινώσκουν τάς εὐχάς καί τούς Κανόνας τῆς ἡμέρας. Ὅτε δέ ἔφθασεν ἡ ἐνάτη ὠδή καί τήν ἔψαλλον μετ' εὐλαβείας, ὁ ξένος μοναχός προέταξε εἰς τόν εἱρμόν «Τήν τιμιωτέραν» τό προοίμιον «Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς» κλπ. Ἀφοῦ ἐτελείωσε ἡ ἱερά ἀκολουθία, ὁ σεμνός ὑποτακτικός θελχθείς ὑπό τοῦ νέου καί ἀγνώστου εἰς αὐτόν ὕμνου, παρεκάλεσεν τόν φιλοξενούμενον νά γράψη τόν ὕμνον διά νά τόν ψάλλη καί αὐτός. Ὁ Ἀρχάγγελος ἐζήτησεν ἕνα χαρτί καί μολύβι, ἀλλά φαίνεται ὅτι κατ' οἰκονομίαν δέν ὑπῆρχον εἰς τό κελλίον τήν ὥραν ἐκείνην. Τότε ἔλαβε μίαν μαρμαρίνην πλάκα, ἥτις εὑρέθη ἐκεῖ καί ἐνώπιον τοῦ ἐκθάμβου ὑποτακτικοῦ ἐχάραξεν ὑπερφυσικῶς διά τοῦ δακτύλου ὁλόκληρον τόν ὕμνον καί ἀμέσως ἄφαντος ἐγένετο.

Ὁ καλός ὑποτακτικός διηγήθη τά πάντα εἰς τόν ἐπιστρέψαντα Γέροντά του, ἐπιδείξας καί τήν μαρμαρίνην πλάκαν. Ὁ εὐλαβής Γέρων ἐκστατικός γενόμενος ἐπί τῷ θαυμαστῷ τούτῳ, ἀνεχώρησεν εὐθύς διά τάς Καρυάς, ἀναγγείλας τό θαῦμα εἰς τόν τότε Πρῶτον τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ὁ Πρῶτος εἰδοποίησε πάντας τούς ἐν Καρυαῖς μοναχούς, οἵτινες κατῆλθον εἰς τόν λάκκον «Ἄδειν» καί παρέλαβον τήν ἱεράν Εἰκόνα μετ' εὐλαβείας, ἐνώπιον τῆς ὁποίας ἐψάλη ὁ ὕμνος καί ἥτις ἔκτοτε ἔλαβε τήν ἐπωνυμίαν «Ἄξιον ἐστί», μετά τῆς μαρμαρίνης πλακός, ἅτινα μετέφεραν εἰς τόν ἱερόν Ναόν τοῦ Πρωτάτου λιτανεύοντες.

Ὁ ὕμνος οὗτος ἔκτοτε διεδόθη εἰς ἅπασαν τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν. Καί τήν μέν ἱεράν Εἰκόνα ἐτοποθέτησαν εἰς τό ἱερόν Σύνθρονον, ὅπως ὁρᾶται μέχρις σήμερον, τήν δέ μαρμαρίνην πλάκα ἐζήτησε τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον Κωνσταντινουπόλεως, πρός τό ὁποῖον καί ἀπεστάλη, ἀγνοουμένης ἔκτοτε τῆς τύχης της καί πιθανολογουμένης τῆς ἁρπαγῆς της ἤ καταστροφῆς της ὑπό τῶν Σταυροφόρων ἤ τῶν Τούρκων.

Λοιπόν, πατέρες καί ἀδελφοί ἀγαπητοί, τί ἀνταποδώσωμεν εἰς τήν Κυρίαν ἡμῶν Θεοτόκον διά τήν τόσην εὔνοιάν Της πρός ἡμᾶς τά ταπεινά τέκνα Της; Ποῖος λόγος ἀντάξιος τῆς δωρεᾶς αὐτῆς, ἡ ὁποία ὑπερβαίνει πᾶσαν ἔννοιαν; Τί εἴπωμεν καί τί λαλήσωμεν πρός τήν Μητέραν τοῦ Θεοῦ καί θετήν μητέρα ἡμῶν τῶν ταπεινῶν μοναχῶν διά τήν ὑπερβάλουσαν ἀγάπην Της, ὥστε νά μᾶς χαρίση τοιοῦτον θειότατον ὕμνον κατά τόν ὑπερφυσικόν τοῦτον τρόπον;

Τί ἄλλο δυνάμεθα νά προσφέρωμεν εἰς τήν Κυρίαν μας Θεοτόκον εἰ μή τόν ἐγκάρδιον πόθον μας καί τήν ἀδιάλειπτον εὐγνωμοσύνην μας, ψάλλοντες χαρμοσύνως ὅλους τούς ἀνθρωποσυνθέτους ἱερούς ὕμνους Της καί ἐξαιρέτως τόν ἀγγελοσύνθετον ὕμνον Της «Ἄξιόν ἐστιν», ἧς ταῖς πρεσβείαις, Χριστέ ὁ Θεός, ἐλέησον καί σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.-