Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ἀπόστολος Ναθαναήλ ἤ Βαρθολομαῖος, 11 Ἰουνίου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Ὁ Ἀπόστολος Ναθαναήλ ἤ Βαρθολομαῖος ἦταν ἕνας ἀπό τούς πιό ἀφοσιωμένους Μαθητές τοῦ Χριστοῦ. Σύμφωνα μέ τόν Εὐαγγελιστή Ἰωάννη τόν Θεολόγο, καταγόταν ἀπό τήν πόλη Κανά τῆς Γαλιλαίας. Ἡ Γαλιλαία βρισκόταν στά βορειοδυτικά τῆς Παλαιστίνης, ἀρκετά μακριά ἀπό τήν Ἱερουσαλήμ, καί ἐκεῖ ἐγκαταστάθηκαν κατά τούς ἑλληνιστικούς χρόνους πολλοί Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι μεταλαμπάδευσαν τήν ἑλληνική παιδεία, τόν ἑλληνικό πολιτισμό καί τόν τρόπο ζωῆς τους, καί ἐπηρέασαν κατά πολύ τούς κατοίκους τῆς περιοχῆς αὐτῆς.

Στήν «Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν», ὅπως τήν ἀποκαλεῖ ὁ Προφήτης Ἡσαΐας, κυριαρχοῦσε ἕνας συγκρητισμός. Ὑπῆρχαν οἱ ἐθνικοί, οἱ Ἰουδαῖοι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἐπηρεασθῆ ἀπό τούς ἐθνικούς, οἱ προσήλυτοι, ἤτοι οἱ ἐθνικοί πού ἀσπάσθηκαν τήν ἰουδαϊκή θρησκεία, καθώς ἐπίσης καί οἱ «σεβόμενοι τόν Θεόν», δηλαδή οἱ ἐθνικοί ἐκεῖνοι πού ἔτρεφαν σεβασμό στόν Θεό τῶν Ἑβραίων. Ἀξίζει νά σημειωθῆ ὅτι οἱ κάτοικοι τῆς Ἰουδαίας δέν ἔτρεφαν τά καλύτερα αἰσθήματα γιά τούς Γαλιλαίους ἐξ αἰτίας τῆς ἀνάμιξής τους μέ τούς ἐθνικούς.

Στά συνοπτικά Εὐαγγέλια, ἤτοι τό κατά Ματθαῖον, τό κατά Μάρκον καί τό κατά Λουκᾶν, ἀναφέρεται ὁ Βαρθολομαῖος, χωρίς νά μνημονεύεται καθόλου ὁ Ναθαναήλ. Ἀντίθετα, ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης κάνει λόγο γιά τόν Ναθαναήλ, χωρίς νά ἀναφέρη πουθενά τόν Βαρθολομαῖο. Σύμφωνα μέ τήν ἐκκλησιαστική παράδοση, ἀλλά καί τήν σύγχρονη ἐπιστημονική ἔρευνα, ὁ Βαρθολομαῖος καί ὁ Ναθαναήλ εἶναι ἕνα καί τό αὐτό πρόσωπο.

Ὅταν ὁ Ἀπόστολος Φίλιππος ἐκλήθη ἀπό τόν Χριστό γιά νά τόν ἀκολουθήση, ἀμέσως ἔσπευσε νά ἀναγγείλη στόν φίλο του Ναθαναήλ ὅτι εὑρήκαμεν τόν Ἰησοῦν, γιά τόν Ὁποῖον ἔγραψε ὁ Μωϋσῆς στόν νόμο καί οἱ Προφῆτες. Ὁ Ναθαναήλ διερωτήθηκε ἄν εἶναι δυνατόν νά προέλθη κάτι καλό ἀπό τήν Ναζαρέτ, καί ὁ Φίλιππος τοῦ εἶπε, ἔλα νά δῆς. Ὁ Χριστός ὅταν εἶδε τόν Ναθαναήλ νά ἔρχεται πρός τό μέρος Του, τόν ἔδειξε καί εἶπε: «Νά ἕνας ἀγαθός καί ἄδολος Ἰσραηλίτης». Καί στήν ἀπορία τοῦ Ναθανήλ ἀπό ποῦ τόν γνωρίζει, ὁ Χριστός τοῦ εἶπε ὅτι πρίν νά τόν φωνάξη ὁ Φίλιππος, τόν εἶδε κάτω ἀπό τήν συκιά. Τότε ὁ Ναθαναήλ τόν ὁμολόγησε Υἱό τοῦ Θεοῦ. Αὐτό δείχνει ὅτι δέχθηκε τήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ μέσα στήν ἀγαθή καί ἄδολη καρδιά του καί ἐγνώρισε τό μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ.

Σύμφωνα μέ τήν παράδοση, ὅπως τήν διασώζει ὁ ἀλεξανδρινός ἐκκλησιαστικός διδάσκαλος Πάνταινος, ὁ Ἀπόστολος Βαρθολομαῖος ἤ Ναθαναήλ κήρυξε, μαζί μέ τόν Ἀπόστολο Ἰούδα τόν τοῦ Ἀλφαίου, τό Εὐαγγέλιο στήν Ἰνδία καί τήν Ἀρμενία.

Εἶχε μαρτυρικό τέλος. Σταυρώθηκε μέ τό κεφάλι πρός τά κάτω καί οἱ εἰδωλολάτρες ἔριξαν τό σκήνωμά του στήν θάλασσα, τό ὁποῖο βρέθηκε μετά ἀπό χρόνια στά νησιά Λιπάρες τῆς Σικελίας. Οἱ Χριστιανοί τό πῆραν καί τό τοποθέτησαν στόν περικαλλῆ Ἱερό Ναό πού ἀνήγειραν ἐκεῖ πρός τιμήν του.

Ὁ βίος του καί ἡ πολιτεία του μᾶς δίνουν τήν ἀφορμή νά τονίσουμε τά ἀκόλουθα.

Πρῶτον. Ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι ἀνθρώπινη ἀνακάλυψη, ἀλλά ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στούς Προφῆτες, τούς Ἀποστόλους καί τούς Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τονίζει ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος. Αὐτό φαίνεται καθαρά καί ἐδῶ στήν περίπτωση τοῦ Ναθαναήλ, ὁ ὁποῖος, ἐνῶ δέν γνώριζε τόν Χριστό, ἐν τούτοις μόλις Τόν εἶδε Τόν ὁμολόγησε Υἱό τοῦ Θεοῦ. Αὐτό σημαίνει ὅτι δέχθηκε τήν ἀποκάλυψη περί τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ μέσα στήν ἀγαθή καί ἄδολη καρδιά του. Ἑπομένως, ἡ ὁμολογία τοῦ Ναθαναήλ δέν ἦταν ἀποτέλεσμα δικῆς του ἀνακάλυψης, ἀλλά ἀποκάλυψης τοῦ Θεοῦ σέ αὐτόν. Ἐπειδή ἦταν ἀγαθός καί ἄδολος ἀξιώθηκε νά δεχθῆ αὐτήν τήν ἀποκάλυψη, ἡ ὁποία εἶναι ἡ ἴδια μέ ἐκείνη πού δέχθηκε ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, ὁ ὁποῖος ὁμολόγησε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, καί ὁ Χριστός τόν μακάρισε.

Ὅπως διαβάζουμε στό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο, ὁ Χριστός ἐρώτησε τούς δώδεκα Μαθητές Του νά τοῦ ποῦν τί γνώμη ἔχουν οἱ ἄνθρωποι γι’ Αὐτόν, καί ἐκεῖνοι ἀπάντησαν ὅτι Τόν ἀποκαλοῦν «οἱ μέν Ἰωάννην τόν βαπτιστήν, ἄλλοι δέ ᾿Ηλίαν, ἕτεροι δέ ῾Ιερεμίαν ἤ ἕνα τῶν προφητῶν». Τότε τούς ἐρώτησε καί πάλι. Ἐσεῖς τί λέτε ὅτι εἶμαι; Καί ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, ἐξ ὀνόματος ὅλων, ἀποκρίθηκε καί εἶπε: «Σύ εἶ ὁ Χριστός ὁ υἱός τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος». Μετά τήν ὁμολογία του αὐτή ὁ Χριστός τοῦ εἶπε: «Μακάριος εἶσαι Σίμων γιέ τοῦ Ἰωνᾶ, διότι αὐτό δέν σοῦ τό ἀποκάλυψε ἄνθρωπος», ἀλλά «ὁ πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς».

Ἡ ἀγαθότητα καί τό ἄδολο, πού συνδέονται μέ τήν ταπείνωση, τήν εὐθύτητα, τήν ἁπλότητα καί τήν ἐσωτερική καθαρότητα δημιουργοῦν τίς κατάλληλες προϋποθέσεις γιά νά γνωρίση ὁ ἄνθρωπος τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος ἀποκαλύπτεται στούς «καθαρούς τῇ καρδίᾳ», ὅπως τό εἶπε ὁ Ἰδιος ὁ Χριστός, ὅτι «μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται».

Δεύτερον. Ἀληθινή φιλία εἶναι αὐτή πού στηρίζεται στήν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη, ἡ ὁποία εἶναι καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού ἐνοικεῖ στήν καθαρή καρδιά. Καί αὐτός πού κατέχει αὐτήν τήν ἀγάπη εἶναι πραγματικός φίλος, ἐπειδή, κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο, εἶναι «μακρόθυμος, ἀνεκτικός, ἔχει καλοσύνη, δέν ζηλεύει, δέν καυχᾶται, δέν εἶναι ἐγωιστής, δέν κάνει ἀσχήμιες, δέν ἐπιδιώκει τό συμφέρον του, δέν εἶναι εὐερέθιστος, δέν σκέφτεται τό κακό πού τοῦ ἔκαναν, δέν χαίρεται γιά τήν ἀδικία, ἀλλά χαίρεται μέ τούς ἄλλους γιά τήν ἀλήθεια», καί «ὅλα τά ἀνέχεται, ὅλα τά ἐμπιστεύεται, ὅλα τά ἐλπίζει, ὅλα τά ὑπομένει». Καί ἐπί πλέον θέλει νά μοιράζεται μέ τούς φίλους του ὅλα τά γεγονότα τῆς ζωῆς του, καί τά εὐχάριστα καί τά δυσάρεστα. Ἄλλωστε, ὅταν κανείς μοιράζεται τήν χαρά του μέ τούς φίλους του, τότε ἡ χαρά του αὐξάνεται, καί ὅταν μοιράζεται τήν θλίψη του καί τόν πόνο του, ἡ θλίψη του μειώνεται καί ὁ πόνος του «γλυκαίνει».

Οἱ ἅγιοι εἶναι οἱ φίλοι τοῦ Χριστοῦ, ἐπειδή τόν ἀγαποῦν, τηροῦν τίς ἐντολές Του καί ἀγωνίζονται νά μιμηθοῦν τήν ζωή Του, ὅσο τούς εἶναι δυνατόν. Ὁ Χριστός πρῶτος ἀποκάλεσε τούς Μαθητές Του φίλους καί ὄχι δούλους, διότι ὁ δοῦλος δέν γνωρίζει τί πράττει ὁ Κύριός του.

Οἱ ἅγιοι μποροῦν νά γίνουν καί δικοί μας φίλοι καί προστάτες μας, ὅταν τούς ἐπικαλούμαστε καί ἀγωνιζόμαστε νά συντονίζουμε τήν ζωή μας στήν ἴδια «συχνότητα» στήν ὁποία ἐκπέμπουν αὐτοί. Καί ἡ «συχνότητα» αὐτή εἶναι ὁ ἀγώνας γιά τήν ἐφαρμογή τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί τήν κυριαρχία στά πάθη μας, καί ἀκόμη, κατά τόν ἅγιο Παΐσιο τόν Ἁγιορείτη, ἡ ταπείνωση καί ἡ ἀγάπη.