Προβληματισμοὶ γιὰ τὴ νέα σχέση Ἐκκλησίας - Πολιτείας

Δημοσιεύθηκε στὴν ἐφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ 9 Νοεμβρίου 2018

Ὅταν γίνεται ἕνας σεισμός, οἱ σεισμολόγοι προσπαθοῦν νά διευκρινίσουν ἄν ἦταν ὁ κύριος σεισμός ἤ προσεισμικές καί μετασεισμικές δονήσεις. Θεωρῶ ὅτι στίς σχέσεις Ἐκκλησίας καί Πολιτείας τίς ἡμέρες πού προηγήθηκαν ἔγιναν δύο ἰσχυρότατες σεισμικές δονήσεις καί φυσικά ἀναμένονται καί μικρότεροι μετασεισμοί, χωρίς νά ἀποκλείωνται καί ἰσχυρότεροι. Πρόκειται γιά δύο σημαντικά γεγονότα, τό πρῶτο ἡ πρόταση τοῦ ΣΥΡΙΖΑ γιά τήν ἀναθεώρηση τῶν διατάξεων τοῦ Συντάγματος στό ἄρθρο 3, καί τό δεύτερο ἡ «πρόθεση» «γιά μιά ἱστορική συμφωνία» μεταξύ «Ἐκκλησίας καί Πολιτείας» γιά τήν ἐκκλησιαστική περιουσία καί τήν μισθοδοσία τῶν Κληρικῶν. Καί τά δύο αὐτά γεγονότα συνδέονται στενά μεταξύ τους, τό ἕνα προϋποθέτει τό ἄλλο. Ἐλπίζω ἡ ἀναγγελθεῖσα συμφωνία νά μή λειτουργήση ἀποπροσανατολιστικά γιά νά περάση ἀθόρυβα ἡ προταθεῖσα ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος στό ἄρθρο 3.

1. Στό πρῶτο γεγονός, ἤτοι τήν ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος εἶναι θετικό τό ὅτι δέν υἱοθετήθηκε ἡ ὁρολογία «χωρισμός Ἐκκλησίας Πολιτείας», πού ἦταν ἕνα ἀνύπαρκτο ἰδεολόγημα, καί τελικά χρησιμοποιήθηκε ἡ ὁρολογία «ἐξορθολογισμός τῶν σχέσεων αὐτῶν». Ὅμως δημιουργεῖται ἔντονος προβληματισμός γιά τό ὅτι τό 3 ἄρθρο τοῦ Συντάγματος «ἀναδιατυπώθηκε» μέ τήν προσθήκη καί ἀφαίρεση φράσεων. Προστέθηκε ἡ φράση «ἡ Ἑλληνική Πολιτεία εἶναι θρησκευτικά οὐδέτερη» καί ὅπως ἑρμηνεύεται στήν αἰτιολογική ἔκθεση «μέ ὅ,τι αὐτό συνεπάγεται κανονιστικά καί πρακτικά».  Φυσικά πρέπει αὐτό νά διερευνηθῆ ἐξονυχιστικά τί θά πῆ «ὅ,τι συναπάγεται» καί τί θά πεῖ «κανονιστικά καί πρακτικά». Ἀφαιρέθηκαν φράσεις, ὅπως γράφεται στήν αἰτιολογική ἔκθεση: «Κατά τά λοιπά, ἀπό τή διάταξη ἀπαλείφονται οἱ θεολογικοῦ χαρακτήρα ἀναφορές, ὅπως καί ἡ ἀναφορά στά ὄργανα διοίκησης τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ἀσύμβατες μέ τήν καθιέρωση τῆς θρησκευτικῆς οὐδετερότητας». Πρόκειται γιά σοβαρά ζητήματα πού χρήζουν διερεύνησης. Ἄν δέ μέ τήν «θρησκευτική οὐδετερότητα τοῦ Κράτους» ἐννοεῖται ἡ ἀλλαγή τῆς νομικῆς προσω¬πικότητας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, νά γίνη ἕνα ἁπλό Σωματεῖο, τότε πῶς θά ἀντιμετωπισθῆ ἡ νομική προσωπικότητα τῶν Μουφτειῶν, πού ἀναφέρεται στούς Ἕλληνες Μουσουλμάνους;

2. Τό ἄλλο γεγονός, πού ἀφορᾶ τό οἰκονομικά ζητήματα καί τήν μισθοδοσία 10.000 περίπου Κληρικῶν, χωρίς κἄν νά ἐρωτηθοῦν, πού γίνεται, προφανῶς, σέ ἀναφορά μέ τήν «θρησκευτική οὐδετερότητα», ἀφήνει ἀνοικτά πολλά θέματα πρός συζήτηση. Μέχρι τώρα γνωρίζουμε ὅτι κάθε συμφωνία ἤ ἔστω «πρόθεση» στηρίζεται σέ ἐξονυχιστικό διάλογο μεταξύ τῶν δύο μερῶν καί σέ συγκεκριμένες μελέτες. Ἕνα σπίτι πρόκειται κανείς νά κατασκευάση καί χρειάζονται νά γίνουν πολλές ἀρχιτεκτονικές, στατικές, μηχανολογικές, κλπ. μελέτες. Στήν περί¬πτωση αὐτή δέν γνωρίζω συγκεκριμένους διαλόγους οὔτε κἄν ἐάν ἔχουν ἐκπονηθῆ ὅλες οἱ μελέ¬τες πού νά στηρίζουν τέτοιες μεγαλεπήβολες ἀποφάσεις.

3. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος διοικεῖ «ἐπιτροπικῶς» καί τίς Μητροπόλεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐν Ἑλλάδι, καθώς ἐπίσης στήν Ἑλληνική Ἐπικράτεια ὑπάρχουν οἱ Μητροπόλεις τῆς ἡμιαυτονόμου Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης καί οἱ Μητροπόλεις τῆς Δωδεκανήσου. Διερωτῶμαι ἄν ὑπῆρξε κάποια συζήτηση καί συμφωνία μεταξύ Ἑλληνικῆς Πολιτείας καί Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἤ μεταξύ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Τελικά, πῶς ἀπαιτοῦμε νά σέβωνται οἱ γείτονές μας τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, καί νά μή τό σέβωνται ἡ Ἑλληνική Πολιτεία καί ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος;

Θεωρῶ ὅτι τά θέματα αὐτά εἶναι σοβαρά καί δέν πρέπει νά ἀντιμετωπίζωνται ἰδεολογικά καί χάριν ἐντυπωσιασμοῦ. Ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος πού θά συγκληθῆ θά ἀναλάβη μεγάλη εὐθύνη ἔναντι τῆς ἱστορίας. Ζοῦμε ἱστορικές στιγμές.