Κυριακὴ τῶν Μυροφόρων – Δοξολογία γιὰ τὴν Ἀπελευθέρωση τῆς Ναυπάκτου

Τήν Κυριακή τῶν Μυροφόρων στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τελέσθηκε Ἀρχιερατική θεία Λειτουργία καί Δοξολογία ἐπί τῇ ἀπελευθερώσει τῆς Ναυπάκτου ἀπό τούς Τούρκους. Ὁ Σεβασμιώτατος στό κήρυγμά του μίλησε γιά τήν εὐαγγελική περικοπή, καί συγκεκριμένα τό πρῶτο μέρος αὐτῆς, γιά τήν Ἀποκαθήλωση καί τήν Ταφή τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ ἀπό τόν Νικόδημο, καί τό συνέδεσε μέ τήν θεία Κοινωνία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, μέ τίς κατάλληλες προϋποθέσεις. Μετά τήν θεία Λειτουργία, τελέσθηκε Δοξολογία γιά τήν Ἀπελευθέρωση τῆς Ναυπάκτου ἀπό τούς Τούρκους. Στό τέλος τῆς δοξολογίας, ὁμίλησε ἐπίκαιρα ὁ Διευθυντής τοῦ 2ου Λυκείου Ναυπάκτου κ. Πέτρος Πιτσιάκκας, τόν λόγο τοῦ ὁποίου δημοσιεύουμε κατωτέρω. Παρόντες στό ἐκκλησίασμα ἦταν ὁ Δήμαρχος Ναυπακτίας κ. Παναγιώτης Λουκόπουλος, ὁ Πρόεδρος τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου κ. Θωμᾶς Κοτρωνιᾶς, ὁ Ἀντιδήμαρχος κ. Γεώργιος Σιαμαντᾶς. Ἐπίσης, τελέσθηκε καί τό τεσσαρακονθήμερο μνημόσυνο τῆς Ἀγγελικῆς Λαουρδέκη, πρεσβυτέρας τοῦ Ἐφημερίου τοῦ Ἱεροῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ καί ἐπί δεκαετίες Γενικοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου Πρωτοπρ. π. Ἀθανασίου Λαουρδέκη.  

Φωτογραφίες

89η ἐπέτειος ἀπελευθέρωσης Ναυπάκτου

Πέτρου Πιτσιάκκα, Διευθυντὴ 2ου Λυκείου Ναυπάκτου

Ὁμιλία κατὰ τὴν ἐπίσημη Δοξολογία τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ναυπάκτου, στὸν Ι.Μητροπολιτικό Ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου Ναυπάκτου, 22/4/2018.

*

Ἀκρογωνιαῖος λίθος τῆς ἱστορικῆς, τῆς πολιτιστικῆς καὶ τῆς πολιτικῆς ὑπόστασης ἑνὸς λαοῦ εἶναι ἡ διατήρηση καὶ ἡ συντήρηση τῆς ἐθνικῆς μνήμης. Ἡ μελέτη τῆς ἱστορίας ἀποτελεῖ τὴν πυξίδα γιὰ τὴ διατήρηση τῆς ἐθνικῆς ὑπόστασης. Οἱ σώφρονες ἐπιγενόμενοι ὀφείλουν νὰ ἀνοίγουν τὴν κιβωτὸ τῆς ἱστορικῆς μνήμης, γιὰ νὰ πληροφοροῦνται οἱ νεότεροι τοὺς ἀγῶνες καὶ τὶς θυσίες τῶν προγόνων τους καὶ νὰ διδάσκονται ἀπ’ αὐτούς. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἱστορικὴ μνήμη πρέπει νὰ εἶναι πάντα ζωντανὴ καὶ πάντα γρηγοροῦσα ἀφοῦ ἡ κατανόηση τοῦ παρελθόντος εἶναι τὸ κλειδὶ γιὰ τὴ νοηματοδότηση τοῦ παρόντος καὶ μᾶς βοηθᾶ νὰ ἀποφύγουμε τὰ τραυματικά του βιώματα. Αὐτὸ τὸ νόημα ἔχει καὶ ὁ σημερινὸς ἑορτασμὸς τῆς 189ης ἐπετείου τῆς ἀπελευθέρωσης τῆς Ναυπάκτου. Τὸ Νοέμβριο τοῦ 1828, ὑπογράφεται ἀπὸ τὶς Μ. Δυνάμεις τὸ πρωτόκολλο τοῦ Λονδίνου, μὲ τὸ ὁποῖο ἡ ἐπικράτεια τοῦ νέου ἑλληνικοῦ κράτους   περιορίζεται στὴν Πελοπόννησο καὶ στὶς Κυκλάδες, παρὰ τὶς παραστάσεις καὶ τὸ ὑπόμνημα ποὺ ὑποβάλλει ὁ Καποδίστριας σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο:  "Τὰ ὅρια τῆς Ἑλλάδος ἀπὸ τοῦ 1821 καθορίζονται ὑπὸ τοῦ αἵματος τοῦ ἐκχυθέντος εἰς τὰ σφαγεῖα τῶν Κυδωνιῶν, τῆς Κύπρου, τῆς Χίου, τῆς Κρήτης, τῶν Ψαρῶν καὶ τοῦ Μεσολογγίου καὶ εἰς τοὺς πολλοὺς κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλασσαν ἀγῶνας, διὰ τῶν ὁποίων ἐδοξάσθη τὸ ἀνδρεῖον τοῦτο ἔθνος...».

Ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας, ἀντιδρῶντας πρὸς τοὺς δυσμενεῖς ὅρους τοῦ πρωτοκόλλου, ἀπὸ τὴ μιὰ στέλλει μυστικὰ ὑπομνήματα στὴ Ρωσία καὶ τὴ Γαλλία μὲ στόχο τὴ στήριξη τῶν ἑλληνικῶν θέσεων ὥστε τὰ σύνορα τοῦ κράτους νὰ ἐπεκταθοῦν στὴ γραμμὴ Ἀμβρακικός – Παγασητικὸς καὶ νὰ μὴν ἀποχωρήσουν τὰ ἑλληνικὰ στρατεύματα ἀπὸ τὴ Στερεὰ Ἑλλάδα, γιὰ λόγους ἀσφαλείας τῶν ἑλληνικῶν πληθυσμῶν. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, προσπαθεῖ νὰ δημιουργήσει τετελεσμένα, γι’ αὐτὸ καὶ ζητᾶ νὰ συνεχιστοῦν οἱ στρατιωτικὲς ἐπιχειρήσεις στὴ Στερεὰ Ἑλλάδα. Ἀποτέλεσμα τῶν διπλωματικῶν κινήσεων τοῦ Καποδίστρια εἶναι ἡ ὑπογραφὴ ἀπὸ τὶς Μ. Δυνάμεις τοῦ πρωτοκόλλου τοῦ Λονδίνου στὶς 10/22 Μαρτίου τοῦ 1829. Μὲ αὐτό, τὰ σύνορα τοῦ νέου κράτους καθορίζονται στὸ ὕψος του Ἀμβρακικοῦ δυτικὰ καὶ τοῦ Παγασητικοῦ ἀνατολικά, μὲ τὴν ἀξίωση ἀνάκλησης τῶν ἑλληνικῶν στρατευμάτων ἀπὸ τὴ Στερεὰ Ἑλλάδα, ἡ ὁποία εἶχε σχεδὸν ἀπελευθερωθεῖ, πλὴν ὁρισμένων πόλεων τῆς Αἰτωλοακαρνανίας, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ἡ Ναύπακτος. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀνάγκη συνέχισης τῶν πολεμικῶν ἐπιχειρήσεων εἶναι μονόδρομος, παρὰ τὶς ἀντιδράσεις τῆς Ἀγγλίας. Ἡ Ναύπακτος, ἰδιαίτερα, μὲ τὴν ὀχύρωσή της ἀποτελοῦσε στρατηγικὸ κόμβο μεγάλης σημασίας. Ταυτόχρονα, ὁ Κυβερνήτης, γνωρίζοντας καὶ τὴ διάσταση ἀπόψεων μεταξὺ Ἀγγλίας καὶ Γαλλίας, ἀποφασίζει τὴν γρήγορη ἐξέλιξη τῶν γεγονότων, μὲ στόχο τὴ βελτίωση τῶν δεδομένων γιὰ τὴν Ἑλλάδα, ποὺ θὰ προκύψουν ἀπὸ τὶς στρατιωτικὲς ἐπιτυχίες στὴ Στερεά, παρὰ τὴν ἀπαίτηση τῆς Ἀγγλίας γιὰ ἄμεση ἀποχώρηση τῶν ἑλληνικῶν στρατευμάτων. Μάλιστα, στὰ πλαίσια τῶν πολιτικῶν διεργασιῶν, στὶς 23 Ἰανουαρίου 1829, διορίζει "Πληρεξούσιο Τοποτηρητὴ" στὴ Στερεὰ Ἑλλάδα τὸν ἀδερφό του Αὐγουστῖνο, πράξη καθαρὰ πολιτική, δεδομένης τῆς ἄγνοιας τοῦ Αὐγουστίνου, περὶ τὰ στρατιωτικά. Ταυτόχρονα, σὲ διπλωματικὸ ἐπίπεδο, συνεχίζει τὶς προσπάθειες τοῦ γιὰ τὴ διεύρυνση τῶν συνόρων τοῦ νέου κράτους.

Στὶς 25 Φεβρουαρίου 1829, ὁ Αὐγουστῖνος διατάζει τὸν ἀποκλεισμὸ τῶν φρουρίων της Ναυπάκτου, τοῦ Ἀντιρρίου καὶ τοῦ Μεσολογγίου, ποὺ κατεῖχαν ἀκόμη οἱ τοῦρκοι, γιὰ νὰ εἶναι, ἐν ὄψει τῆς Διάσκεψης τῶν προστατῶν, ἐλεύθερη ἡ Στερεὰ Ἑλλάδα. Μὲ διαταγή του κατευθύνονται πρὸς τὴ Ναύπακτο ἡ χιλιαρχία του Κίτσου Τζαβέλλα καὶ ἡ πεντακοσιαρχία τοῦ ἀδελφοῦ του Νικολοῦ. Ἐπίσης φτάνει, μέσῳ Βιτρινίτσας καὶ Τροιζονίων, ἡ Β΄ χιλιαρχία τοῦ Χριστόδουλου Χατζηπέτρου μαζὶ μὲ τοὺς Σπυρομίλιο καὶ Βάγια καθὼς καὶ ὁ συνταγματάρχης τοῦ τακτικοῦ στρατοῦ Πιέρης μὲ τὸ ἐπιτελεῖο του. Φτάνουν, ἀκόμη, ὁ Γενναῖος Κολοκοτρώνης ἐπί κεφαλῆς ἑνὸς σώματος ἀνδρῶν, τὸ ἄτακτο ἱππικὸ τοῦ Χατζηχρήστου, τὸ τακτικό του Καλλέργη, ἡ πεντακοσιαρχία του Βέρη, τὰ σώματα τῶν Ρουμελιωτῶν ὁπλαρχηγῶν Μαστραπά, Ρούκη καὶ Μακρυγιάννη Κραββαρίτη καὶ ἕνας λόχος μηχανικοῦ, ὑπὸ τὸν Κερκυραῖο Βούλγαρη. Στὴ θάλασσα, συγκεντρώνονται ναυτικὲς δυνάμεις μὲ ἐπί κεφαλῆς τον Μιαούλη μὲ τὴ Φρεγάτα «Ἕλλη», στὴν ὁποία εἶχε ἐπιβιβαστεῖ καὶ ὁ Αὐγουστῖνος, οἱ ὁποῖες ἐπιβάλλουν τὸν  ἀποκλεισμὸ ἀπὸ τὴ θάλασσα. Γιὰ πρώτη φορά, κατὰ τὰ τελευταῖα χρόνια τοῦ Ἀγῶνα, εἶχαν συγκεντρωθεῖ τόσες ἐκλεκτὲς στρατιωτικὲς καὶ ναυτικὲς δυνάμεις, ἔνδειξη τῆς μεγάλης σημασίας ποὺ ἀποδιδόταν ἀπὸ τὸν Κυβερνήτη Καποδίστρια στὴν ἀπελευθέρωση τῆς Ναυπάκτου.   Μετὰ τὴ συμφωνία παράδοσης τοῦ Ἀντιρρίου, στὶς 13 Μαρτίου 1829, οἱ ἑλληνικὲς δυνάμεις, ἀποκλείουν στενὰ τὸ φρούριο τῆς Ναυπάκτου. (Ἱστορία Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, 1975, σ.521).

Ὕστερα ἀπὸ σκληρὲς μάχες καὶ στενὴ πολιορκία οἱ Τοῦρκοι, πιεζόμενοι καὶ μὴν περιμένοντας βοήθεια ἀπὸ πουθενά, ἀποφασίζουν νὰ συνθηκολογήσουν. Ο Βεζύρης — Φρούραρχος τῆς Ναυπάκτου Κιὸρ Ἰμβραὴμ Πασᾶς, ἀπελπισμένος γιὰ τὴ σκοπιμότητα τῆς συνέχισης τῆς ἄμυνας, διεμήνυσε στὸν Τοποτηρητὴ Καποδίστρια, ὅτι, ἂν ὑπάρξουν ἐγγυήσεις γιὰ τὴν ἐξασφάλιση τῆς φρουρᾶς καὶ τῶν ἐπιθυμούντων νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν πόλη, εἶναι πρόθυμος νὰ παραδώσει τὸ φρούριο. Ἡ τήρηση τῆς συνθήκης παράδοσης τοῦ κάστρου του Ἀντιρρίου, ἀπὸ τὴ μεριὰ τῶν Ἑλλήνων, παρὰ τὴ μερικὴ δυσπιστία ποὺ προκάλεσε στοὺς τούρκους ἡ ἀπόπειρα λεηλασίας ἀπὸ ἀτάκτους, συνέβαλε στὴν ὑπογραφὴ τῆς ἀνακωχῆς. Ἔτσι στὶς 11 Ἀπριλίου, ὑπογράφεται τὸ συμφωνητικὸ τῆς παράδοσης, μὲ τὸ ὁποῖο οἱ ἕλληνες ἐγγυῶνται τὴν ἀποχώρηση τῶν Τούρκων μὲ ἀσφάλεια καὶ τὸ ὁποῖο ἐπικυρώνεται ἀπὸ τὸν ἴδιο τόν Κυβερνήτη, ὁ ὁποῖος εἶχε καταφθάσει στὴν περιοχὴ μὲ τὸ πολεμικὸ «ΕΡΜΗΣ». Ἡ συμφωνία προέβλεπε οἱ τουρκικὲς οἰκογένειες νὰ μεταφερθοῦν μὲ πλοῖα στὴν Πρέβεζα, μὲ δαπάνη τῆς ἑλληνικῆς κυβέρνησης, οἱ στρατιῶτες νὰ ἀναχωρήσουν διὰ ξηρᾶς, οἱ δὲ ἑλληνικὲς δυνάμεις δὲν θέλουν ἐπέμβει, οὔτε πλησιάσει στὸ φρούριο, ἐὰν προηγουμένως δὲν ἐξέλθουν ὅλοι οἱ τοῦρκοι. Η καθυστέρηση, λόγῳ τῆς προεργασίας γιὰ τὴ μεταφορὰ τῶν τουρκικῶν οἰκογενειῶν μὲ πλοῖα καὶ γιὰ τὴν ἔξοδο τῶν τουρκικῶν στρατιωτικῶν δυνάμεων, ἀνάγκασε τὸν Καποδίστρια νὰ ἀξιώσει τὴν ἐπίσπευση τῆς παράδοσης τῆς πόλης, ἐν ὄψει τῶν διαβουλεύσεων γιὰ τὸν καθορισμὸ τῆς ἔκτασης, καὶ τῶν ὁρίων τοῦ νεοελληνικοῦ κράτους. Στις 18 Ἀπριλίου 1829 ἀρχίζει ἡ ἐκκένωση τοῦ κάστρου ὁπότε καὶ ὑψώνεται ἡ ἑλληνικὴ σημαία στὸ φρούριο Ἴτς Καλέ.

Τὴν ἑπομένη ὁ Καποδίστριας, ὅπως γράφει ὁ ἀκαδημαϊκὸς Διονύσιος Κόκκινος, ἐπισκέπτεται τὴ Ναύπακτο γιὰ νὰ χαρεῖ «ἐπὶ τόπου διὰ τῶν ἰδίων ὀφθαλμῶν τὴν νίκην ἐκείνην τῶν ἑλληνικῶν ὅπλων».  Ἡ ἐκκένωση ὁλοκληρώνεται στὶς 21 καὶ 22 Ἀπριλίου. Στον ἀγῶνα γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Ναυπάκτου καὶ στὶς μάχες ποὺ γίνονται ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη, ἀλλὰ καὶ στὴν πολιορκία τοῦ κάστρου, συμμετέχουν καὶ κύπριοι ἀγωνιστές, σύμφωνα μὲ βεβαιώσεις ὁπλαρχηγῶν:

• Ὁ Ἀντώνιος Χατζηχρίστου, «παρευρέθη εἰς τὰς μάχας τῆς Τριπόλεως, τοῦ Νεοκάστρου, τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἐκείνην της Ναυπάκτου καὶ εἰς τὸ διάστημα τοῦτο ἔδειξεν εὐπείθειαν καὶ ὑπακοὴν εἰς τοὺς ἀνωτέρους του καὶ γενναιότητα κατὰ τοῦ ἐχθροῦ».
  
• Ὁ Γεώργιος Καλαντζῆς - Κυπραῖος, «συμμετέχει εἰς τὴν ἐν Ναυπάκτῳ γενομένη μάχην κυριεύσαντες τὸ φρούριον ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Φανιὲ τότε ὁπλαρχηγοῦ τῆς γραμμῆς».
  
• Ὁ Μιχαὴλ Ἀντωνίου Κύπριος ὑπηρετεῖ ὡς ὑπαξιωματικὸς καὶ πολεμᾶ στὴ Ναύπακτο, στὴν πολιορκία τοῦ φρουρίου.
  
• Ὁ Ἀγγελὴς Μιχαὴλ «ἔδειξεν γενναῖα ἀνδραγαθήματα εἰς  τὴν ἐν  Ναυπάκτῳ μάχην ἔχων βαθμὸν λοχίου».
  
• Ὁ Ἀντώνιος Παυλὴς ἔλαβε μέρος στὴν πολιορκία τοῦ κάστρου της Ναυπάκτου «δείξας ἄμετρον ζῆλον καὶ ἐξαίρετον διαγωγὴν  καὶ ἀπαραδειγμάτιστον ἀνδρείαν».
  
• Ὁ Ἀδὰμ Μάρκου, Κύπριος, «εἰς τὴν πτῶσιν τοῦ φρουρίου Ναυπακτίας ἐπληγώθη ἐλαφρῶς κατὰ τὸ  λαιμὸ ὑπὸ πυροβόλου».
  
• Τέλος ὁ Δημήτριος Οἰκονομίδης ὁ ὁποῖος σταδιοδρόμησε στὶς οἰκονομικὲς ὑπηρεσίες καὶ ἔφτασε νὰ γίνει ἀντιπρόεδρος τοῦ Ἐλεγκτικοῦ Συνεδρίου, ἀπὸ τὸ Νοέμβριο τοῦ 1829 μέχρι καὶ τὸν Αὔγουστο τοῦ 1830 ὑπηρέτησε στὴ Ναύπακτο, ὅπως ἀναφέρει σὲ αὐτοβιογραφική του ἀναφορά: «...κατὰ τὸν Νοέμβριον τοῦ 1829 διωρίσθην φροντιστὴς εἰς Ναύπακτον ἐν ὦ διωργανίζοντο τὰ ἐλαφρὰ τάγματα καὶ διέμεινον εἰς τὴν ὑπηρεσίαν αὐτὴν μέχρι τοῦ Αὐγούστου τοῦ 1830 ὁπότε ἡ ἐπὶ τῶν Στρατιωτικῶν Γραμματεία ἐμίσθωσε τὴν τροφοδοσία γενικῶς ὅλων τῶν στρατευμάτων καὶ κατὰ συνέπεια ἔπαυσα τῶν χρεῶν μου...».

Σύμφωνα λοιπὸν μὲ τὰ ἱστορικὰ γεγονότα οἱ δεσμοὶ μεταξὺ Ἑλλάδας καὶ Κύπρου, ἀλλὰ καὶ μεταξὺ Κύπρου - Ναυπάκτου εἶναι δεσμοὶ αἵματος, ἀφοῦ στὸν ἀγῶνα γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Ἑλλάδας, ἀλλὰ καὶ τῆς Ναυπάκτου πολέμησαν καὶ ἕλληνες κύπριοι δίνοντας τὸ αἷμα καὶ τὴ ζωή τους. Κυρίες καὶ Κύριοι Ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Ναυπάκτου ἀπὸ τὸν Ὀθωμανικὸ ζυγὸ ὑπῆρξε ἱστορικὸ γεγονὸς γιατί ὅπως ἀναφέρει ὁ Σπυρίδων Τρικούπης " στερέωσε τὸν ἀγῶνα κατὰ τὴν Στερεὰν Ἑλλάδα καὶ ἀπήλπισεν ὅλους στὴν δυτικὴν Ἑλλάδα Τούρκους, οἵτινες ἐγκαταλιπόντες ὅσας κατεῖχον ἐν αὐτῇ θέσεις, ἐκτὸς τῶν ἐν Μεσολογγίῳ καὶ Αἰτωλικώ, ἀνεχώρησαν εἰς Πρέβεζαν", ἐνῷ, "ἡ ἐλευθέρωσις τῆς Ναυπάκτου προετοίμασεν τὴν τοῦ Μεσολογγίου". Η ἀπελευθέρωση τῆς Ναυπάκτου, λοιπόν, ὑπῆρξε ὁ προπομπὸς γιὰ τὴν πλήρη ἀπελευθέρωση τῆς Δυτικῆς Στερεᾶς. Ἡ μεγάλη σημασία τοῦ γεγονότος φαίνεται καὶ ἀπὸ τὸ ὅτι ἡ Κυβέρνηση θέλοντας νὰ ἐκφράσει τὴ χαρὰ καὶ τὴν ἱκανοποίηση τῶν Πανελλήνων, μοίρασε  στοὺς στρατιῶτες τῆς ξηρᾶς 45.000 γρόσια, στοὺς ναῦτες τοῦ στόλου 15.000 καὶ στοὺς τακτικοὺς καὶ τὸ πυροβολικὸ 4.000 γρόσια, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ οἰκονομικὴ κατάσταση τῆς χώρας, τελοῦσε ὑπὸ δεινὴ δοκιμασία.

Ἡ εἰκόνα τῆς μόλις ἀπελευθερωμένης πόλης ἀποτυπώνεται στὴν ἀναφορὰ τοῦ πρώτου διοικητῆ της, μὲ ἡμερομηνία 28 Δεκεμβρίου 1829, στὴν ὁποία μεταξὺ τῶν ἄλλων, ἀναφέρεται «καμμία... ἐκκλησία ἢ ἱερὸν κατάστημα δὲν εὑρίσκεται... ἐκτὸς εἰς τὸ φρούριον... δι ἐξόδων δὲ τοῦ ἐκλαμπρότατου πληρεξούσιου ἐπισκευάσθη... ἐκκλησία ἐπονομαζόμενη Ἅγιος Δημήτριος ἡ ὁποία πρῶτα ἦταν τζαμί...» καὶ ὅτι τὸ 1830 ξεκίνησε ἡ ἀνέγερση τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς. Ἐπίσης στὴν ἀπογραφὴ τῶν οἰκιῶν καὶ τῶν κτισμάτων, ποὺ ἔγινε τὸ Μάϊο τοῦ 1829 ἀπὸ τὸ Ναυπάκτιο ἀστυνόμο Παναγιώτη Κυρίτση, ἀποτυπώνονται 252 οἰκοδομές, οἰκίες καὶ ἐργαστήρια, ἀπὸ τὶς ὁποῖες οἱ 71 ἦσαν ἐρειπωμένες καὶ ἀκατοίκητες. Με τὴν ἀπελευθέρωση ἐγκαταστάθηκαν σταδιακὰ στὴ Ναύπακτο 129 οἰκογένειες Σουλιωτῶν, ὅπως οἱ οἰκογένειες Τζαβέλλα, Μπότσαρη, Ἀποστόλου, Βεΐκου, Δημουνίτσα, Δούση, Δράκου, Κοντούλα, Μεληγκιώτη, Πανομάρα, Πάσχου, Πάτση, Ρούγκα, Φωτομάρα, τῶν ὁποίων ἀπόγονοι ζοῦν ἀνάμεσα μας.

Κυρίες καὶ κύριοι

Πολιτισμὸς εἶναι ὁ ἀγῶνας τῆς μνήμης ἐνάντια στὴ λήθη. Καὶ ὅποιος δὲν θυμᾶται τὸ παρελθόν του, εἶναι καταδικασμένος νὰ τὸ ξαναζήσει. Ὁ  Ἰσοκράτης, τὸν 4ο αἰ. π.Χ., στὸν Πανηγυρικό του λόγο γράφει: «αν θυμᾶσαι τὸ παρελθόν, θὰ ἀποφασίσεις καλύτερα γιὰ τὸ μέλλον». Γι’ αὐτὸ θὰ πρέπει νὰ θυμούμαστε καὶ νὰ τιμοῦμε τὴν ἐπέτειο τῆς ἀπελευθέρωσης τῆς πόλης μας γιατί ἔχει πολλὰ νὰ μᾶς διδάξει, ἰδιαίτερα σήμερα, ποὺ ἡ χώρα μας, τὸ ἔθνος μας, πολιορκεῖται ἀπὸ πολλοὺς ἐχθρούς. Το ἱστορικὸ γεγονὸς τῆς ἀπελευθέρωσης τῆς Ναυπάκτου μᾶς ἀποκαλύπτει πὼς ὅταν ὑπάρχει ἑνότητα τῶν πολιτικῶν δυνάμεων, ὅταν τὴν πολιτικὴ ἡγεσία τὴ διακρίνει ἡ ὑπευθυνότητα καὶ ἡ διορατικότητα, ὅταν ὑπάρχει ἐθνικὴ στρατηγικὴ καὶ σχέδιο, τὰ ὁποῖα ἀκολουθοῦνται καὶ ἐφαρμόζονται μὲ ὑπομονή, ἐπιμονή, σταθερότητα καὶ συνέπεια, ὅπως ἔκανε ὁ Κυβερνήτης Καποδίστριας, τότε τὰ ἀδύνατα γίνονται δυνατὰ καὶ ἔχουμε ἐθνικὲς ἐπιτυχίες. Η ἀπελευθέρωση τῆς Ναυπάκτου, στὶς 18 Ἀπριλίου 1829, ἀποτέλεσμα μιᾶς τέτοιας πολιτικῆς, τὸ ἐπιβεβαιώνει. Αὐτὸ ἂς τὸ ἔχουν ὑπόψη τους οἱ πολιτικὲς δυνάμεις τοῦ τόπου ὥστε στὰ ἐθνικὰ θέματα, τοὐλάχιστον, ἀπὸ τὴ μιὰ νὰ πολιτεύονται χωρὶς συνθήματα καὶ λαϊκισμούς, μὲ γνώμονα τὴν ὑπηρέτηση ἀποκλειστικὰ τοῦ ἐθνικοῦ συμφέροντος καὶ ὄχι τὴν ἐξυπηρέτηση κομματικῶν σκοπιμοτήτων καὶ τὴν καλλιέργεια διχασμοῦ καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη, οἱ ὅποιες δυσκολίες νὰ ἀντιμετωπίζονται μὲ τὶς ἀρετὲς τῆς φυλῆς καὶ τῆς Ρωμιοσύνης, μένοντας σταθεροὶ στὶς ἀρχὲς τῆς ἐλευθερίας, τῆς πίστης καὶ τῆς ἀγάπης γιὰ τὴν Πατρίδα.