Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: «Πρότυπο Συζύγου καί Μητέρας» Ἁγία Νόννα, 5 Αὐγούστου

Πρωτοπρεσβύτερου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ἡ ἁγία Νόννα γεννήθηκε τὸ 304 μ.Χ. στὴν κώμη Ἀριανζὸ τῆς Καππαδοκίας, ποὺ βρισκόταν κοντὰ στὴν πόλη Ναζιανζό. Οἱ γονεῖς της ὀνομάζονταν Φιλτάτιος καὶ Γοργονία. Ὁ σύζυγός της Γρηγόριος ἦταν εὐσεβὴς ἄνθρωπος, ἀλλὰ εἶχε ἀσπασθῇ τὴν αἵρεση τῶν Ὑψησταρίων, οἱ ὁποῖοι ὀνομάζονταν ἔτσι, ἐπειδὴ πίστευαν ὅτι ὁ Ὕψιστος Θεὸς δὲν εἶναι Τριαδικός. Ἀλλὰ ἡ ἁγία Νόννα μὲ τὴν ὑπομονή, τὴν ἀγάπη καὶ τὴν θερμὴ προσευχή της κατάφερε νὰ τὸν ἐπαναφέρη στὴν Ὀρθόδοξη πίστη. Βαπτίσθηκε τὸ 325 μ.Χ., ἔγινε Κληρικός, καὶ μάλιστα ἀναδείχθηκε ἕνας ἀπὸ τοὺς καλύτερους Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος καὶ ἡ ἁγία Νόννα ἀπέκτησαν τρία παιδιά, ἤτοι τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο, τὸν ἅγιο Καισάριο καὶ τὴν ἁγία Γοργονία. Πρόκειται δηλαδὴ γιὰ μιὰ εὐλογημένη οἰκογένεια, τῆς ὁποίας ὅλα τὰ μέλη εἶναι ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας.

Τὰ τέλη τῆς ἁγίας Νόννας ἦσαν εἰρηνικά.

Ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία τῆς μᾶς δίνουν τὴν ἀφορμὴ νὰ τονίσουμε τὰ ἀκόλουθα:

Πρῶτον. Οἱ ἔγγαμες γυναῖκες καὶ οἱ μητέρες πρέπει νὰ ἔχουν τὴν ἁγία Νόννα ὡς πρότυπο, ἐπειδὴ ὑπῆρξε, ὄντως, πρότυπο συζύγου καὶ μητέρας. Ἀγαποῦσε τὸν σύζυγό της μὲ μιὰ ἀγάπη, ἡ ὁποία πήγαζε ἀπὸ τὸν Θεό, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἡ Ἀγάπη. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀγάπη της ἦταν αὐθεντική, ἀνιδιοτελής, χωρὶς ἡμερομηνία λήξης. Δὲν σκέφτηκε οὔτε στιγμὴ νὰ ἐγκαταλείψη τὸν σύζυγό της, ἐπειδὴ ἐκεῖνος παρασύρθηκε στὴν αἵρεση, ἀλλὰ μᾶλλον τότε τοῦ ἔδειξε μεγαλύτερη ἀγάπη. Ὁπλισμένη μὲ πίστη καὶ ὑπομονὴ προσευχόταν μὲ περισσότερη θέρμη στὸν Θεό, γιὰ νὰ τὸν φωτίση νὰ ἐπιστρέψη στὴν Ὀρθόδοξη πίστη, πρᾶγμα ποὺ τελικὰ ἔγινε. Ἀλλὰ καὶ τὰ παιδιά της τὰ βοήθησε μὲ τὴν ἀγάπη, τὸ φωτεινὸ παράδειγμα καὶ τὴν προσευχή της. Ἄλλωστε, τὰ παιδιά της ἦσαν καρπὸς τῆς ἔμπονης προσευχῆς της. Τὰ ἀπέκτησε ἀρκετὰ χρόνια μετὰ τὸν γάμο της καὶ γι’ αὐτὸ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος τὴν ἀποκαλοῦσε χαϊδευτικὰ Σάρρα. Προσευχόταν, λοιπόν, καὶ παρακαλοῦσε τὸν Θεὸ νὰ τῆς χαρίση παιδί. Καὶ ὅπως ἡ ἁγία Ἄννα ἡ μητέρα τοῦ Προφήτου Σαμουήλ, στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ἔτσι καὶ αὐτὴ τὸ ἔταξε στὸν Θεό. Τοῦ ὑποσχέθηκε, δηλαδή, νὰ τοῦ ἀφιερώση τὸ παιδὶ ποὺ θὰ τῆς χάριζε. Ὁ Θεὸς εἰσάκουσε τὴν προσευχή της καὶ μάλιστα τῆς χάρισε τρία παιδιά. Ὁ πρωτότοκος γιός της, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, μὲ θαυμάσιο ποιητικὸ λόγο, ἐξέφρασε αὐτὴν τὴν λαχτάρα τῆς μητέρας τοῦ γιὰ τὴν ἀπόκτηση παιδιοῦ, τὶς προσευχές, τὸ τάξιμό της, καθὼς καὶ τὸ ὅτι ἐπέτυχε τοῦ σκοποῦ της. Γράφει:

«Ἀρσενικὸ παιδὶ ποθῶντας στὸ σπίτι της νὰ δή -πολλῶν κοινὴ λαχτάρα-
προσεύχεται στὸν Θεὸ παρακαλῶντας νὰ λάχη ὅ,τι ποθεῖ.
Μὰ ὡς ἦταν ἀσυγκράτητη, προσφέρει δῶρο αὐτὸν ποὺ γύρευε νὰ λάβη
ἴδια θερμὰ προσφέροντας ὅσο ζητοῦσε.
Ἀπὸ τὴν προσευχὴ δὲν βγαίνει μ’ ἄδεια χέρια».

Καὶ ἀλλοῦ γράφει πάλι γιὰ τὴν μητέρα του: «Ποιός καιρὸς καὶ ποιός τόπος δὲν τὴν εἶδε νὰ προσεύχεται; Ἡ προσευχὴ ἦταν ἡ πρώτη της δουλειὰ μόλις ἔστελνε ὁ Θεὸς τὴν καινούργια μέρα... Ἦταν ἀφιερωμένη ὁλόψυχα στὸν Θεὸν καὶ τὴν εὐσέβειά της δὲν τὴν εἶχε μόνον γιὰ τὸν ἑαυτό της, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ τὴν μεταδίδη στὰ παιδιά της». Καὶ γεμᾶτος θαυμασμὸ καὶ εὐγνωμοσύνη γιὰ τὴν μητέρα του, ἀναφωνεῖ: «Οὐδὲν μητρὸς εὐσπλαγνότερον. Καὶ τοῦτο λέγω, ἵνα τιμᾶσθαι νομοθετήσω τὰς μητέρας... Τί μητρὸς συμπαθέστερον;».

Στὸ σημεῖο αὐτὸ θὰ πρέπει νὰ σημειωθῇ ὅτι καὶ ἐκείνη «χρεωστοῦσε τὴν ἀνατροφή της στοὺς ἐπίσης καλοὺς γονεῖς της». Ἐδῶ βλέπουμε ὅτι ὑπάρχει μία συνέχεια. Δηλαδή, μία μεταλαμπάδευση τῆς ἀληθινῆς εὐσέβειας ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά. Μὲ ἄλλα λόγια, βλέπουμε μιὰ αὐθεντικὴ Ὀρθόδοξη Χριστιανικὴ οἰκογένεια, μιὰ «κατ’ οἶκον Ἐκκλησία», μέσα στὴν ὁποία τὰ παιδιὰ δέχονται τὴν ἀληθινὴ πίστη καὶ τὴν αὐθεντικὴ ἀγάπη, καὶ στὴν συνέχεια, μὲ τὴν σειρά τους, τὶς μεταλαμπαδεύουν στὰ δικά τους παιδιά.

Δεύτερον. Ἡ ἁγία Νόννα ἦταν φίλεργη καὶ φιλόπονη. Παρὰ τὸ ὅτι δὲν εἶχε οἰκονομικὲς δυσκολίες ἐν τούτοις ἐργαζόταν καὶ ἔτσι γινόταν φωτεινὸ παράδειγμα στοὺς γύρω της καὶ κυρίως στὰ παιδιά της. Ἔκανε ὅλες τὶς δουλειὲς τοῦ σπιτιοῦ, φρόντιζε τὰ μέλη τῆς οἰκογένειάς της καὶ παράλληλα ἀσχολεῖτο μὲ τὴν ρόκα καὶ τὸ ἀδράχτι, καθὼς ἐπίσης ὕφαινε στὸν ἀργαλειὸ γιὰ τὶς δικές της ἀνάγκες, ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς φτωχούς. Ὁ σύζυγός της ἅγιος Γρηγόριος σπούδασε τὴν νομικὴ ἐπιστήμη καὶ ἐργαζόταν καὶ αὐτὸς ὡς ἀνώτερος ὑπάλληλος. Ἀλλὰ καὶ ὡς Ἐπίσκοπος, ἀργότερα, ἐργάσθηκε σκληρὰ γιὰ τὴν προκοπὴ τοῦ λογικοῦ ποιμνίου ποὺ τοῦ ἐμπιστεύθηκε ἡ Ἐκκλησία. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος στὸ παραπάνω ποίημά του, τὸ ἀφιερωμένο στὴν μητέρα του, λέγει καὶ τὰ ἑξῆς:

«Ἄλλη φημίζεται γιὰ κόπους της μέσα στὸ σπίτι,
ἄλλη γιὰ τὴν ὀμορφιά, ἀλλὰ καὶ τὴν φρονιμάδα της,
ἄλλη γιὰ ἔργα εὐσεβείας ἢ γι’ ἀσθένειες στὸ σῶμα,
ἢ γιὰ δάκρυα, γιὰ προσευχή, γιὰ περίθαλψη πτωχῶν.
Μὰ ἡ Νόννα καλοτυχίζεται γιὰ ὅλα».

Ἡ ἁγία Νόννα δὲν εἶχε χρήματα ξεχωριστὰ ἀπὸ τὸν σύζυγό της. Στὸ εὐλογημένο αὐτὸ ἀνδρόγυνο τὰ πάντα ἦσαν κοινὰ καὶ ὁ ἕνας συμπαραστεκόταν στὸν ἄλλον στὰ ἔργα τῆς φιλανθρωπίας. Καὶ οἱ δύο ἀγαποῦσαν καὶ φρόντιζαν ὅσους εἶχαν ἀνάγκη, ἰδιαίτερα ὅμως ἡ ἁγία Νόννα ὑπῆρξε προστάτης τῶν πτωχῶν καὶ κυρίως τῶν βασανισμένων γυναικῶν καὶ τῶν ὀρφανῶν παιδιῶν, γεγονὸς ποὺ ἔκανε τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο νὰ πή: «Ποιός ἀναδείχθηκε σὲ τόσο μεγάλο βαθμὸ προστάτης τῶν ὀρφανῶν καὶ τῶν χηρῶν; Ποιός συμπαραστάθηκε τόσο πολὺ καὶ παρηγόρησε ἀληθινὰ τοὺς πενθοῦντας;». Στ’ ἀλήθεια ἡ Νόννα «ἕναν πλοῦτο θεωροῦσε ἀσφαλῆ καὶ ἀλιγόστευτο, τὴν προσφορὰ στοὺς φτωχούς».

Σίγουρα, ἀποτελεῖ πρότυπο ὄχι μόνον γιὰ τὶς συζύγους καὶ τὶς μητέρες, ἀλλὰ γιὰ ὅλες τὶς γυναῖκες, οἱ ὁποῖες καλοῦνται νὰ μιμηθοῦν τὶς ἀρετὲς καὶ τὴν ἐσωτερική της ὡραιότητα. Γιατί τὴν ἁγία Νόννα -παρὰ τὸ ὅτι ἦταν καὶ ἐξωτερικὰ ὄμορφη- αὐτὸ ποὺ τὴν ἐνδιέφερε πραγματικὰ καὶ τὴν ἔκανε νὰ ξεχωρίζη ἦταν ἡ ἐσωτερική της ὡραιότητα καὶ ὀμορφιά. «Μιὰ ὡραιότητα ἐγνώριζε καὶ προσπαθοῦσε νὰ διατηρῇ στὸν ἑαυτό της, καὶ αὐτὴ ἦταν ἡ ὀμορφιὰ τῆς ψυχῆς», ἡ ὁποία μένει ἄφθαρτη στὸν χρόνο, ἀφοῦ συνδέεται μὲ τὴν αὐθεντικὴ ἀγάπη, ἡ ὁποία εἶναι «συνομήλικη μὲ τοὺς αἰῶνες».