Ἔκθεση Μητροπολίτου Χριστοφόρου γιὰ τὴν κατάσταση τῆς Ἐπαρχίας του τὸ 1948

Τὸ ἔτος 1948 ἡ Μητρόπολη Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας ἦταν ἐμπερίστατη λόγῳ τῆς προηγηθείσης Κατοχῆς καὶ τοῦ σοβοῦντος τότε Ἐμφυλίου. Ὁ τότε Μητροπολίτης Χριστοφόρος δὲν ἔμενε βεβαίως ἀσυγκίνητος, ὅπως διαφαίνεται καὶ ἀπὸ τὶς ποικίλες παρεμβάσεις του στὰ κέντρα λήψεως ἀποφάσεων, οἱ ὁποῖες ἔχουν καταγραφὴ σὲ ἐπίσημα ἔγγραφα.

Ἕνα ἀπὸ τὰ ἔγγραφα αὐτὰ εἶναι καὶ ἡ ἔκθεση ποὺ ἀπέστειλε τὸν Ἰούνιο τοῦ 1948 –πρὶν 60 χρόνια– πρὸς τὸν Πρωθυπουργὸ καὶ τοὺς ἁρμοδίους Ὑπουργοὺς καὶ τὴν κοινοποίησε στὴν Ἱερὰ Σύνοδο, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλους φορεῖς ποὺ μποροῦσαν νὰ βοηθήσουν.

Μερικὰ ἀπὸ τὰ βασικὰ σημεῖα τῆς ἔκθεσης εἶναι τὰ ἑξῆς:

• Παρουσιάζει τὶς ἀρετὲς τοῦ λαοῦ σὲ σύγκριση μὲ τὴν ζοφερὴ πραγματικότητα.
  
• Ζητᾶ ἀπὸ τοὺς ἁρμοδίους συγκεκριμένα μέτρα ποὺ νὰ φέρουν ἀποτελέσματα «περισσότερον ἀπὸ ἕναν θαυμασμὸν καὶ ἀπὸ μίαν συγκίνησιν».
  
• Ἀναφέρεται ἰδιαίτερα στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀνασυγκρότηση καὶ τὴν ἀνάγκη πνευματικῆς καλλιέργειας.
  
• Ἡ τότε Μητροπολιτικὴ Περιφέρεια, ἀποτελουμένη ἀπὸ τὴν ἐπαρχία Ναυπακτίας, τὴν Εὐρυτανία καὶ τὴν ἐπαρχία Παρακαμπυλίων (Ἁγίου Βλασίου Τριχωνίδος) ἀριθμοῦσε 113.000 κατοίκους, ἐνῷ σήμερα ἀριθμεῖ 22.000 ἡ Μητρόπολη Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου καὶ ἄλλες τόσες περίπου ἡ Μητρόπολη Καρπενησίου, δηλαδὴ σύνολο 44.000 κατοίκους. Βεβαίως ἡ διαφορὰ εἶναι συντριπτική, ἂν συγκρίνουμε τὸν πληθυσμὸ μόνον τῶν ὀρεινῶν δήμων.
  
• Ἡ σχεδὸν παντελὴς ἀπουσία ὁδικοῦ δικτύου, ποὺ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν ἐπικοινωνία τῆς Ναυπακτίας μὲ τὴν Εὐρυτανία μέσῳ τῆς ὁδοῦ Ἀθηνῶν – Λαμίας!
  
• Οἱ ἐπισημάνσεις του γιὰ τὴν ἐκμετάλλευση τῆς φυσικῆς ὀμορφιᾶς τῆς Ἐπαρχίας καὶ τοῦ ὑγιεινοῦ της κλίματος.
  

Δημοσιεύουμε στὸ παρὸν τεῦχος τὸ πρῶτο μέρος τῆς ἔκθεσης, καὶ νομίζουμε ὅτι δὲν θὰ εἶναι ἀνώφελο νὰ διαβασθῇ τώρα τὸ καλοκαίρι ποὺ πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ἀναγνῶστες ἀνηφορίζουν στὰ ὀρεινὰ μέρη γιὰ τὰ ὁποῖα κυρίως γίνεται ἀναφορά.

Α.Κ.

***

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας

Ἐν Ναυπάκτῳ τῆ 22 Ἰουνίου 1948

Πρός

Τοὺς Ἐξοχωτάτους Κυρίους Κυρίους Πρόεδρον τῆς Κυβερνήσεως καὶ Ὑπουργοὺς Θρησκευμάτων καὶ Ἐθνικῆς Παιδείας, Οἰκονομικῶν, Ἐθνικῆς Οἰκονομίας, Συντονισμοῦ, Συγκοινωνίας, Προνοίας, Ἐφοδιασμοῦ, Ἀνοικοδομήσεως, Τύπου καὶ Τουρισμοῦ, Γεωργίας, Ἐργασίας, Ὑγιεινῆς

Ἀθήνας

Ὡς κατ’ ἐπανάληψιν δι’ ἐγγράφων, ἐκθέσεων, πινάκων, στατιστικῶν καὶ ἐκκλήσεών μας ἐγνωρίσαμεν ὑμῖν, καὶ πάλιν ἔχομεν τὴν τιμὴν νὰ ἐπαναλάβωμεν διὰ τῆς παρούσης θερμῆς ἐκκλήσεως ἡμῶν, ὅτι οὐδεμία Μητροπολιτικὴ περιφέρεια, οὐδὲ καὶ τῶν Βορείων Ἐπαρχιῶν, ἐπὶ τῆς Κατοχῆς καὶ ἀπὸ τότε καὶ ἐντεῦθεν ἄνευ διακοπῆς καὶ μὲ διαρκῶς πολλαπλασιαζόμενα δεινὰ καὶ μὲ αὔξουσαν κλίμακα συμφορῶν ἔχει εἰς τόσον βαθμὸν δοκιμασθῇ καὶ εἰς τόσην ἔκτασιν καταστραφῆ, ὅσον ἡ πτωχή, ὀρεινὴ καὶ ἐστερημένη συγκοινωνίας περιφέρεια τῆς ἡμετέρας ἱστορικῆς καὶ Θεοφρουρήτου Μητροπόλεως Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας, τῆς ὁποίας ὁ πτωχὸς Λαὸς καὶ ὁ πενόμενος Κλῆρος ἀπὸ διετίας ἰδία καὶ ἐντεῦθεν ἔχει ὑποστῇ καὶ ὑφίσταται εἰσέτι, καὶ τὶς οἵδε ἐπὶ πόσον ἀκόμη καιρὸν θὰ ὑφίσταται, τόσα πολλὰ καὶ τόσον σκληρὰ πλήγματα ὥστε σήμερον νὰ εὑρίσκεται εἰς μίαν ἀπεριγράπτως τραγικὴν κατάστασιν.

Τὴν τραγικὴν αὐτὴν κατάστασιν τῆς Ἱερᾶς ἡμῶν Μητροπόλεως ὡς ἔχει σήμερον, ἔχομεν τὴν τιμὴν νὰ θέσωμεν καὶ αὔθις ὑπ’ ὄψει ὑμῶν κατὰ τὰς κατωτέρω κατηγορίας καὶ δι’ ἀριθμῶν, ὁμιλούντων εὐγλωττότερον περὶ αὐτῆς καὶ διδόντων ὑπὲρ πᾶσαν περιγραφὴν σαφεστέραν τὴν εἰκόνα τῆς σημερινῆς δραματικῆς ζωῆς τῶν χειμαζομένων Χριστιανῶν μας καὶ τῶν δεινοπαθούντων μέχρι θανάτου Κληρικῶν της, καὶ διὰ τῆς παρούσης της ὡς ἐκ τούτου λαμβανούσης χαρακτῆρα θερμοτάτης ἐκκλήσεως νὰ παρακαλέσωμεν ὑμᾶς, ὅπως τὴν εἰκόνα τῆς τοιαύτης καταστάσεως μὲ τόσας συμφορᾶς καὶ καταστροφάς, δυστυχῶς συνεχιζομένας, ἔχητε πάντοτε ἐνώπιόν σας καὶ λαμβάνητε αὐτὴν ἐκτακτικὼς ἑκάστοτε ὑπ’ ὄψει, ὀσάκις ἐν τῇ ἁρμοδιότητί σας ἐνεργῆτε τί ἡ ἐπιτελῆτε τί ἡ ὅταν καὶ εἰς τὸ μέλλον πρόκηται νὰ πράξητέ τι τὸ ἀνακουφιστικόν, τὸ ἐπανορθωτικὸν καὶ τὸ ἀναδημιουργικόν, ἀλλὰ καὶ νῦν ὅτε τόσον ἐπιτακτικὴ προβάλλεται ἡ ἀνάγκη ἀμέσου ἀρωγῆς, ἀνακουφίσεως, ἐνισχύσεως καὶ περιθάλψεως τοῦ οὕτω πὼς κατατρεγμένου Λαοῦ καὶ Κλήρου ἡμῶν, σπεύσητε εἰς τὴν χορήγησιν ἡμῶν τῶν ἀπαραιτήτων ἐκείνων μέσων, ἄνευ τῶν ὁποίων οὐδὲν δυνάμεθα νὰ πράξωμεν ἡμεῖς ὑπὸ τὰς συνθήκας αὐτὰς καὶ μὲ παντελῆ ἔλλειψιν τῶν πάντων, ἔστω καὶ ἂν προσφέρωμεν τὴν ζωήν μας, τὴν ὁποίαν εὐχαρίστως, ἂν καὶ κατ’ ὀλίγον τὴν ἀναλίσκωμεν εἰς τὸ καθῆκον μας, θὰ τὴν προσεφέραμεν διὰ μιᾶς ὁλόκληρον ἐὰν θὰ ἐπρόκειτο μὲ μόνον αὐτὸ χωρὶς ἄλλο τί νὰ προέλθη κάποιο καλόν. Διὰ νὰ συνεχίσωμεν λοιπὸν τὸ ἔργον μας ἂν μὴ μὲ ὁλόκληρον τὴν ὑπὸ τῶν πραγμάτων καὶ τῶν περιστάσεων ἐπιβαλλομένην ἀπόδοσιν τοὐλάχιστον μὲ κάποιαν ἀναλογίαν, ἔχομεν ἀπόλυτον ἀνάγκην ἐπικουρίας διὰ τῆς ἀμέσου παροχῆς τῶν ἀπαραιτήτων αὐτῶν μέσων, τῶν ὁποίων παντελῶς στερούμεθα τόσον ἡμεῖς προσωπικῶς, ὅσον καὶ ἡ Ἱερὰ ἡμῶν Μητρόπολις ἐν τῷ συνόλῳ της, διότι βλέπομεν ὅτι ἄνευ αὐτῶν μὲ ὅσον παλμὸν καὶ θέλησιν ποὺ ἔχομεν τρέχοντες καὶ ἀναλισκόμενοι, ὡς εἶναι φυσικὸν εἰς κάθε μας ἐνέργειαν καὶ κόπον, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπιτύχωμεν περισσότερον ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ἕως τώρα ἐπιτυγχάνομεν, δηλαδὴ περισσότερον ἀπὸ ἕναν θαυμασμὸν καὶ ἀπὸ μίαν συγκίνησιν.

Ἡ κατάστασις τῆς Ἱερᾶς ἡμῶν Μητροπόλεως ἔχει σήμερον ὡς ἑξῆς:

Α Ἡ Μητροπολιτικὴ Περιφέρεια.

1. Ἡ Μητροπολιτικὴ ἡμῶν περιφέρεια ἀποτελεῖται ἀπὸ τὴν Ἐπαρχίαν Ναυπακτίας, τὸν Νομὸν Εὐρυτανίας καὶ τὸν ἐν τῇ Ἐπαρχίᾳ Τριχωνίδος Δῆμον Παρακαμπυλίων μὲ συνολικὸν πληθυσμὸν 113.000 περίπου κατοίκων.

2. Αἱ ἐνορίαι αὐτῆς ἀντιστοιχοῦσαι πρὸς ἰσάριθμον σχεδὸν ἀριθμὸν χωρίων καὶ ἀριθμὸν ἐφημεριακῶν θέσεων εἶναι 175.

3. Οἱ ἐνοριακοὶ αὐτῆς ἱεροὶ Ναοὶ εἶναι 175 καὶ τὰ ἐξωκκλήσια αὐτῶν 250.

4. Αἱ Ἱεραὶ Μοναὶ εἶναι ἐν ἐνεργείᾳ μὲν 4, διαλελυμέναι δὲ 5 ἅπασαι ἱστορικαὶ καὶ μὲ ἀρχαιολογικῆς ἀξίας Ἱεροὺς Ναοὺς καὶ ἱστορικὰ κειμήλια.

5. Ἅπασα ἡ περιφέρεια αὐτῆς εἶναι ὀρεινὴ καὶ πτωχή, ἐστερημένη συγκοινωνίας, μὴ ἔχουσα ἐσωτερικὴν συνοχὴν ἄτε ἀπὸ ὀγκώδη καὶ μακρὰ ὀρεινὰ συγκροτήματα διακοπτομένη, καὶ ὡς ἐκ τούτου ἡ μετάβασις ἐκ τοῦ νοτίου τμήματος εἰς τὸ βόρειον καὶ τανάπαλιν γίνεται πολυδαπάνως καὶ δυσχερῶς μέσῳ Ἀθηνῶν-Λαμίας. Τυγχάνει δὲ ἐπὶ πλέον αὕτη μέχρι σήμερον ἐντελῶς ἐγκαταλελειμμένη καὶ οὐδέποτε κατεβλήθη προσπάθεια ἀξιοποιήσεώς της.

6. Ἅπαντες οἱ κάτοικοι αὐτῆς εἶναι ἐν τῷ συνόλῳ των σχεδὸν πτωχοὶ ἐργαζόμενοι σκληρῶς τὸ πετρῶδες καὶ ἄγονον ἔδαφος κατὰ τὸ πλεῖστον ὡς γεωργοὶ καὶ ὡς κτηνοτρόφοι μὲ περιωρισμένην κτηνοτροφίαν. Ποτὲ δὲν ἐχόρτασαν καὶ αὐτὸ τὸ ξηρὸ ψωμί. Ἐὰν ὅμως γίνη κάποτε συγκοινωνία καὶ ἀξιοποιηθῇ τὸ ἔδαφός της, ὁ Τουρισμὸς μὲ τὰ ὡραῖα τοπία της καὶ μὲ τὰ ἐξόχως ὑγιεινὰ μέρη της θὰ δυνηθῇ νὰ ἐπιτελέση πολλά, δι’ ὤν θὰ καλυτερεύση ἡ ζωὴ τοῦ πληθυσμοῦ καὶ γενικώτερον θὰ εὐεργετηθῇ ὑγιεινῶς ὁ ἑλληνικὸς Λαὸς καὶ θὰ ἐνισχυθῇ ἡ ἐθνικὴ οἰκονομία διὰ τῆς ἀναπτύξεως τότε τῆς δενδροκομίας πρὸ παντὸς καὶ διὰ τῆς ἐκμεταλλεύσεως τοῦ ἐδάφους της καὶ τῆς μορφολογίας αὐτοῦ ὡς καὶ τοῦ μεγάλου δασικοῦ πλούτου της. Ὁ Λαὸς φύσει εὐγενής, πνευματώδης καὶ ἁγνὸς εἰς αἰσθήματα ὡραῖα καὶ εἰς φρονήματα ὑψηλά, εἶναι ἄξιος καλυτέρας τύχης τόσον διὰ τὸ ἰδικόν του καλὸν ὅσον καὶ διὰ τὴν Πατρίδα, ὑπὲρ τῆς ὁποίας ἐπρώτευσε πάντοτε εἰς θυσίας, διὰ τοῦτο ἀποτελεῖ ἀδικίαν καὶ ἀστοργίαν ἐγκληματικὴν τὸ γεγονὸς τοῦ ἀναγκαστικοῦ ἐκπατρισμοῦ του ἀνὰ τὸ ἐσωτερικὸν καὶ τὸ ἐξωτερικόν, ἐπειδὴ ἔχει ἐγκαταλειφθῇ εἰς τὴν πτωχείαν του.

7. Ἡ μόρφωσις εἰς τὸν τόσον αὐτὸν καλὸν καὶ ἱκανὸν Λαὸν διὰ μεγάλους καὶ εὐεργετικοὺς διὰ τὴν ζωὴν τοῦ συνόλου ρόλους, παρέχεται ἐλλιπής, διότι οὔτε τὰ σχολεῖα ἐκεῖνα ποὺ πρέπει ἔχει, οὔτε καὶ τοὺς διδασκάλους ὅσους πρέπει ἀπέκτησέ ποτε. Οἱ ἱερεῖς εἶναι εὐσεβεῖς μέν, πλὴν σχεδὸν ὅλοι ἀνεπαρκῶς μορφωμένοι, ἀλλὰ καὶ τῶν τοιούτων στεροῦνται παντελῶς περὶ τὰ 40 χωρία. Σὺν πᾶσι δὲ τούτοις ἡ Ἱερὰ ἡμῶν Μητρόπολις παρὰ τὰς ἐπανειλημμένας παρακλήσεις της οὔτε ἱεροκήρυκα ἀπέκτησεν οὔτε ἀκόμη καὶ ἕναν θεολογικῶς καὶ ἐπιστημονικῶς κατηρτισμένον Κληρικόν, μολονότι δι’ ὅλους τοὺς ἀνωτέρω λόγους θὰ ἔπρεπε σήμερον πρὸ παντὸς ἀλλὰ καὶ πάντοτε, ἀκόμη καὶ διὰ τὴν ἔκτασίν της καὶ τὴν μορφολογίαν της καὶ τὴν διάταξίν της καὶ τὴν διαρρύθμισίν της, νὰ ἔχη ἀνεπτυγμένην τὴν ἀποστολικὴν τῆς διακονίαν καὶ ἱκανοὺς καὶ φλογεροὺς (2) δύο τοὐλάχιστον Ἱεροκήρυκας καὶ ὑπὲρ τριάκοντα (30) μορφωμένους ἀποφοίτους Ἱερατικῶν Σχολῶν καὶ Γυμνασίων καὶ εἰ δυνατὸν καὶ θεολογικῶν Σχολῶν Κληρικούς, οἵτινες μαζὴ μὲ τὰ ἄλλα καθήκοντά των νὰ εἶναι εἰς θέσιν νὰ διδάσκουν, νὰ διαφωτίζουν, νὰ ἐμψυχώνουν καὶ νὰ καταρτίζουν δι’ ὁμιλιῶν εἰς τοὺς μεγάλους καὶ κατηχήσεως εἰς τοὺς μικροὺς καὶ νὰ ὁδηγοῦν εἰς τὸν Χριστὸν καὶ εἰς σωτηρίαν ἐν τῇ ἐνασκήσει τοῦ μεγάλου καὶ πανισχύρου ὑπουργήματος τῆς πνευματικῆς πατρότητος (ὡς Πνευματικοί-Εξομολόγοι).

8. Αἱ Ἱεραὶ Μοναί, αἱ ὁποῖαι ἦσαν ἄλλοτε οἱ σπουδαιότεροι πνευματικοὶ φάροι καὶ τὰ μοναδικὰ κοινωφελῆ ἱδρύματα τῆς Μητροπολιτικῆς μας περιφερείας, ἐνῷ θὰ ἔπρεπε σήμερον πρὸ παντός, ἀλλὰ καὶ αὔριον μὲ τὴν σὺν Θεῶ ἔναρξιν τῆς ἀνασυγκροτήσεως καὶ τὴν μετὰ ταῦτα ὑποβοήθησιν πάσης προόδου, νὰ εἶναι τὰ κέντρα πνευματικῆς ἀκτινοβολίας καὶ ἐκπολιτιστικῆς ἑλληνοχριστιανικῆς ἐξορμήσεως καὶ κοινωφελοῦς δράσεως, περιέπεσαν εἰς ἐσχάτην πενίαν, δημιουργοῦσαν τὴν ἐπικίνδυνον ἀλλὰ καὶ γενικώτερον ἀνεπανορθώτως ἐπιζήμιον κρίσιν τῆς πλήρους διαλύσεώς των, ἐὰν δὲν τύχουν τῆς δεούσης ὑποστηρίξεως καὶ ἐνισχύσεως ἐκ μέρους τῆς Πολιτείας καὶ τῆς προσεκτικῆς ὀργανώσεως καὶ χρησιμοποιήσεως αὐτῶν ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας.

Β` Αἱ δοκιμασίαι.

Ἐπὶ Κατοχῆς καὶ μετὰ ταῦτα μέχρι σήμερον αἱ δοκιμασίαι τῆς Πατρίδος μας παρουσιάζουν τὴν φοβερωτέραν εἰκόνα εἰς τὴν ἡμετέραν Μητροπολιτικὴν περιφέρειαν. Καὶ εἰς τὴν πτωχείαν προσετέθησαν καταστροφαὶ καὶ ἐπεσωρεύθησαν συμφοραὶ ποικίλης μορφῆς καὶ εἰς τοιαύτην ἔκτασιν, ὥστε νὰ μὴ ὑπάρχη οὐδὲν χωρίον ἀδοκίμαστον. Καὶ δυστυχῶς αἱ δοκιμασίαι αὗται συνεχίζονται καὶ οὐδεὶς γνωρίζει ἐπὶ πόσον ἀκόμη τὸ κακὸν θὰ συνεχίζεται. Αἱ μέχρι σήμερον καταστροφαὶ ἔχουν κατὰ τὸν ἀκόλουθον πίνακα.

Γ O πίναξ τῶν μέχρι σήμερον καταστροφῶν

1. Χωρία. Ἐπὶ ἀριθμοῦ 171 χωρίων (Κοινοτήτων) τὰ 25 εἶναι τελείως κατεστραμμένα (καμμένα κλπ), τὰ 38 εἶναι ἡμικατεστραμμένα καὶ λεηλατημένα καὶ τὰ 35 εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου σχεδὸν λεηλατημένα, τὰ 42 εἶναι ἡμιλεηλατημένα καὶ τὰ ὑπόλοιπα 31 εἶναι ἐπηρεασμένα ἐκ τῆς ἀγωνίας τοῦ κινδύνου, τῆς θλίψεως ἐκ τῶν γειτονικῶν συμφορῶν καὶ ἐκ τοῦ βάρους τῶν περιστατικῶν ὑποχρεώσεών των πρὸς τὰ δοκιμασθέντα καὶ ἑπομένως καὶ αὐτὰ νεκροῦνται καὶ ἀναλίσκονται, εἰς τὸ καθῆκον τῆς ἀδελφικῆς ἀλληλεγγύης πρὸς τὰ ἄλλα, τὰ ὁποῖα ἐκτελοῦν παρ’ ὅλην τὴν πτωχείαν των.

2. Ἐνορίαι. Λόγῳ τῶν κατὰ τὰ ἀνωτέρω καταστροφῶν καὶ δοκιμασιῶν τῶν χωρίων ἀνάλογοι εἶναι καὶ τῶν ἐνοριῶν αἱ συμφοραί. Ἐπὶ ἀριθμοῦ 175 ἐνοριῶν αἱ 25 εἶναι τελείως ἡ κατὰ τὸ μᾶλλον διαλελυμέναι, αἱ 38 εἶναι ἡμιδιαλυμέναι, αἱ 40 κατὰ τὸ πλεῖστον διεσκορπισμέναι ἡ ἐκτοπισμέναι καὶ αἱ λοιπαὶ 72 εἶναι ἐπηρεασμέναι ἀπὸ τὰς ἐπιχειρήσεις, αἵτινες δὲν ἐσταμάτησαν ἀπὸ τῆς Κατοχῆς κι ἐντεῦθεν νὰ λαμβάνουν χώραν καθ’ ὅλην σχεδὸν τὴν περιφέρειαν τῆς Ἱερᾶς ἡμῶν Μητροπόλεως.

3. Ἱεροὶ ἐνοριακοὶ Ναοί. Ἡ ἰδία σχεδὸν μὲ τὰς ἐνορίας ἀναλογία εἰς καταστροφὰς παρατηρεῖται καὶ εἰς τοὺς Ι. ἐνοριακοὺς Ναούς. Ἐπὶ 175 τοιούτων ἐνοριακῶν Ναῶν οἱ 9 εἶναι τελείως κατεστραμμένοι (πυρπολημένοι κλπ.), οἱ 4 εἶναι ἡμικατεστραμμένοι, οἱ 34 εὑρίσκονται ἐν τελείᾳ ἀπογυμνώσει λόγῳ λεηλασιῶν, οἱ 75 εὑρίσκονται ἐν μεγάλῃ εἰσέτι ἀνάγκη κατόπιν τῶν λεηλασιῶν τούτων, οἱ 30 εὑρίσκονται ἐν μικροτέρᾳ ἀνάγκη λόγῳ ὀλιγωτέρων λεηλασιῶν καὶ οἱ λοιποὶ 25 μὲ μικροτέρας ζημίας.

4. Ἱεραὶ Μοναί. Ἐπὶ ἀριθμοῦ 4 Ἱερῶν Μονῶν ἐν ἐνεργείᾳ καὶ ὅλων ἱστορικῶν, ἡ μία (1) εἶναι τελείως κατεστραμμένη (πυρπολημένη κλπ.) (ἐνν. ἡ Ι. Μ. Προυσσοῦ), αἱ δύο (2) εἶναι τελείως λεηλατημέναι (ἐξ ὧν ἡ μία καὶ χωρὶς περιουσίαν) (ἐνν. οἱ Ἱερὲς Μονὲς Ἀμπελακιωτίσσης καὶ Τατάρνης) καὶ ἡ μία (1), γυναικεία αὕτη, εἶναι πτωχοτάτη (ἐνν. ἡ Ἱερὰ Μονὴ Βομβοκούς).

Εἰς ὅλας τὰς ἀνωτέρω καταστροφὰς δὲν περιελήφθησαν αἱ ἀπὸ διετίας καὶ ἐντεῦθεν λαβοῦσαι χώραν, ἐπειδὴ κατὰ τὸ χρονικὸν αὐτὸ διάστημα οὐδεμίαν κατωρθώσαμεν λόγῳ γεγονότων νὰ ἐπιτύχωμεν ἐπικοινωνίαν μὲ τὰ περισσότερα μέρη τῆς περιφερείας μας.

Δ`. Αἱ συνέπειαι εἰς τὸν Πληθυσμόν.

Πάντα τὰ ἀνωτέρω ὡς εἶναι φυσικὸν ἔσχον καὶ ἔχουν δυσαρέστους συνεπείας εἰς τὸν Λαόν μας. Ἐκτὸς τῶν ψυχικῶν συνεπειῶν ἔχομεν καὶ τὰς βιοτικὰς τοιαύτας εἰς τοσοῦτον βαθμόν, ὥστε ὁλόκληρος σχεδὸν ὁ πληθυσμὸς νὰ δυστυχῆ καὶ νὰ ὑποφέρη ἐκ τῆς ἐλλείψεως τῶν πάντων. Πτωχεία ἀπέραντος, γύμνια, ἀνυποδησία καὶ ὑποσιτισμὸς ἐπικίνδυνος, συντροφιασμένα ταῦτα μὲ ταλαιπωρίας καὶ βάσανα. Οἱ κάτοικοι ἄστεγοι, γυμνοὶ καὶ πεινασμένοι καὶ μηδὲν σχεδὸν ἔχοντες κατὰ τὸ 1/2 προσφυγεύουν ἤδη ὡς ἀνταρτόπληκτοι, ἐκ δὲ τοῦ ἑτέρου ἠμίσεως τὰ 3/4 δοκιμάζονται εἰς τὰ μέρη των καὶ τὸ 1/4 παρ’ ὅλην τὴν πτωχείαν των ἐξαντλοῦνται ὑπὲρ τῶν ἄλλων. Πολλοὶ εἶναι οἵτινες ἐπὶ πᾶσι τούτοις, ἐθρήνησαν καὶ θύματα προστατῶν (γονέων καὶ συζύγων) καὶ τέκνων καὶ ἀδελφῶν. Καὶ μόνον οἱ ὑπὸ τῶν ἀνταρτῶν καταστραφέντες καὶ διὰ τὴν σωτηρίαν τῆς ζωῆς τῶν καταφυγόντες εἰς ἄλλα καὶ μάλιστα ἔξω τῶν ὁρίων τῆς τόσον ταλαιπωρημένης καὶ ἐξακολουθητικῶς σκληρότατα δοκιμαζομένης Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἡμῶν μέρη, ὅπου ὡς πρόσφυγες ὑπὸ τραγικὰς συνθήκας διαβιοῦν, ἀνέρχονται εἰς χιλιάδας πολλάς. Ἡ μεγαλυτέρα συγκέντρωσις αὐτῶν παρατηρεῖται εἰς τὰς τρεῖς πρωτευούσας πόλεις τῆς περιφερείας μας, ἤτοι 1) εἰς τὸ μαρτυρικὸν καὶ τελείως κατεστραμμένον πτωχὸν Καρπενήσιον 7.500, 2) εἰς τὴν πτωχὴν καὶ ταλαιπωρημένην Ναύπακτον 2.500 καὶ 3) εἰς τὸν κατεστραμμένον τελείως καὶ πολυπαθῆ Ἄνω Βλάσιον 3.000 καθὼς καὶ ἰδία εἰς τὰς ἔξω περιφερείας ἡμῶν εὐτυχεστέρας καὶ ἀσφαλεστέρας πόλεις, ἤτοι 4) τὰς Ἀθήνας 3.500, 5) την Λαμίαν 13.000, 6) την Καρδίτσαν 7.000, 7) τὴν Ἄρταν 2.500, 8) την Ἀμφιλοχίαν 6.500, 9) τὸ Ἀγρίνιον 9.500, 10) τὸ Θέρμον 1.500, 11) τὸ Μεσολόγγιον 10.000 καὶ 12) ἀλλαχοῦ 3.000.

Ε` Αἱ ἀνωτέρω δοκιμασίαι καὶ καταστροφαὶ εἰς τὸν Ἱερὸν τῆς Θεοφρουρήτου ἡμῶν Μητροπόλεως Κλῆρον κατὰ κατηγορίας ἀριθμητικῶς.

Ἀνταρτόπληκτοι τελείως κατεστραμμένοι καὶ μηδὲν ἔχοντες πρόσφυγες Κληρικοὶ 132, ἐξ ὧν ἐφημέριοι ἐν ἐνεργείᾳ 121 καὶ συνταξιοῦχοι 11. Ἐπίσης εἰς τὴν αὐτὴν κατηγορίαν ἀνήκουν ἐπὶ πλέον καὶ 4 μοναχοί. Ἑπομένως τὸ ὅλον 136. Οὗτοι προσφεύγουν σήμερον εἰς τὰς ἑξῆς Μητροπολιτικὰς περιφερείας.

Α). Εἰς τὴν περιφέρειαν τῆς ἡμετέρας Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας ἐν Ναυπάκτῳ 23, ἐν Καρπενησίῳ 21 καὶ ἐν Ἁγίῳ Βλασίω 6, τὸ ὅλον 50.

Β) Εἰς τὰς περιφερείας τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων α) Ἁγιωτάτης Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν 19, β) Ἀττικῆς 1, γ) Κορίνθου 3, δ) Δημητριάδος 1, ε) Φθιώτιδος 6, στ) Θεσσαλιώτιδος (Καρδίτσης) 10, ζ) Ἄρτης 2, η) Αἰτωλοακαρνανίας 36 καὶ θ) ἀλλαχοῦ 4, τὸ ὅλον 82.

Ἀνταρτόπληκτοι ἱερεῖς διαμένοντες εἰς τὰ μέρη των μὲ κίνδυνον τῆς ζωῆς των καὶ ὑφιστάμενοι ὡς ἐκ τούτου διαρκῶς λεηλασίας 19, ἐξ ὧν ἐφημέριοι ἐν ἐνεργείᾳ 18 καὶ συνταξιοῦχοι 1, οἱ δὲ λοιποὶ ἐν ταῖς Ἱεραῖς Μοναῖς ὅπου τῆς ἰδίας κατηγορίας ὑπάρχουν καὶ 6 Μοναχοί. Ἑπομένως τὸ ὅλον 24.

Ἀπορφανισθεῖσαι οἰκογένειαι ἱερέων α) ἀπὸ ἐκτελέσεις ὑπὸ Γερμανῶν, Ἰταλῶν καὶ τελευταίως οἱ περισσότεροι ὑπὸ τῶν ἀνταρτῶν 5, πᾶσαι δὲ καὶ ἀνταρτόπληκτοι, β) ἀπὸ λόγῳ τῆς καταστάσεως κακουχίας 10, ἐξ ὧν οἱ 6 εἶναι ἀνταρτόπληκτοι καὶ γ) ἀπὸ ἄλλας αἰτίας 8, ἐξ ὧν οἱ δύο (2) εἶναι ἀνταρτόπληκτοι, τὸ ὅλον 23.

Ἀλλὰ καὶ οἱ λοιποὶ Κληρικοὶ 26 πάντες ἐφημέριοι εἶναι πάμπτωχοι οἰκογενειάρχαι, καλούμενοι εἰς βραδὺν θάνατον, διότι εἶναι φύσει ἀδύνατον νὰ ἀντιμετωπίσουν καὶ τὰς στοιχειωδεστέρας ἀνάγκας των μὲ ἕνα καὶ μόνον ξηρὸν μισθὸν 200 χιλ. κατὰ μῆνα, χωρὶς ἄλλας ἀπολαβάς, οἷον τυχηρὼν καὶ περιουσίας ποὺ δὲν ἔχουν. Καὶ ἀσφαλῶς οἱ περισσότεροι λόγῳ τῆς ἀσιτίας ἡ τῆς διαβρωτικῆς λιτότητος (τοῦ ὑποσιτισμοῦ) φέρονται οἰκογενειακῶς εἰς βέβαιον θάνατον, καὶ μάλιστα εἰς τὸν φοβερὸν βραδὺν θάνατον, ἀπὸ τὸν ὁποῖον θὰ τοὺς σώση μόνον μία ταχεῖα ἐκ μέρους τῶν ἁρμοδίων μέριμνα.

Πάντα τὰ ἀνωτέρω ἐπὶ συνόλου α) ἐφημερίων ἐν ἐνεργείᾳ 165, β) συνταξιούχων ἱερέων 12, γ) Μοναχῶν 12 καὶ δ) ἀπορφανισθεισὼν οἰκογενειῶν ἱερέων 25.

ΣΤ`. Αἱ συνθῆκαι ὑφ’ ἂς λειτουργοῦν μέχρι σήμερον αἱ ὑπηρεσίαι καὶ τὰ Γραφεῖα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἡμῶν.

Ὡς εἶναι φυσικὸν ὑπὸ τὰς ἀνωτέρω συνθήκας καὶ μὲ τοιαύτην κατάστασιν ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις ἡμῶν σήμερον εἶναι κατὰ τὰ 3/4 σχεδὸν κατεστραμμένη καὶ διαλελυμένη καὶ κατὰ τὸ ὑπόλοιπον 1/4 ταλαιπωρημένη, ἐν τῷ συνόλῳ της δὲ πτωχοτάτη.

Αἱ ἐργασίαι τῶν ὑπηρεσιῶν τῶν Γραφείων μας εἶναι πολλαί, αἱ δὲ περιστατικαὶ τοιαῦται ἀτελείωτοι, ὀδυνηραί, περιπετειώδεις καὶ δύσκολοι. Τὸ προσωπικὸν τῶν Γραφείων ἡμῶν ἐνῷ θὰ ἔπρεπε κατὰ τὴν κανονικὴν καὶ διὰ Διατάγματος λόγῳ φόρτου τῆς ἐργασίας καθωρισμένην σύνθεσίν του νὰ ἀνέρχεται ὑπὸ ὁμαλὰς συνθήκας εἰς πέντε (5) ὑπαλλήλους τακτικοὺς καὶ μονίμους διὰ νὰ διεξάγεται καὶ διεκπεραιώνεται ἡ κανονικὴ ἐργασία, σήμερον ποὺ θὰ ἔπρεπε λόγῳ τοῦ προσθέτου τεραστίου περιστατικοῦ ἔργου νὰ ἔχη ἐπὶ πλέον καὶ ἄλλους πέντε (5) τοὐλάχιστον, ἀποτελεῖται ἀπὸ (1) καὶ μόνον δι’ ὅλας αὐτὰς τὰς ὑπηρεσίας καὶ ἐργασίας ὑπάλληλον καὶ ἀπὸ ἐμὲ τὸν ἴδιον, οἵτινες εἴμεθα ὑποχρεωμένοι ὅλην αὐτὴν τὴν ἀπέραντον καὶ βαρεῖαν ἐργασίαν νὰ διεξάγωμεν ἐργαζόμενοι νυχθημερὸν καὶ χωρὶς ὅλος αὐτὸς ὁ χρόνος νὰ ἐπαρκῆ διὰ δύο ἀνθρώπους νὰ φέρουν εἰς πέρας ὁλόκληρον τὴν τεραστίαν γραφικὴν ἐργασίαν, ἀφήνομεν δὲ ὅτι ἐγὼ ἐπὶ πλέον εἶμαι καὶ κατ’ ἐξοχὴν ὑποχρεωμένος νὰ κινοῦμαι, ὅπως καὶ πράττω, διαρκῶς ἐπισκεπτόμενος μὲ πληγωμένη μάλιστα καρδιὰ τακτικὰ ὅλα τὰ μέρη καὶ ἰδία ἐκεῖνα ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῆς περιφερείας μου, εἰς τὰ ὁποῖα προσφυγεύουν τὰ πνευματικά μου τέκνα καὶ οἱ ἀγαπητοί μου Κληρικοί, καὶ ὡς πονεμένος πατέρας των τὰ παρηγορῶ, τὰ προστατεύω, τὰ ἐμψυχώνω καὶ τὰ παραμυθὼ μὲ τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν πίστιν εἰς τὸν Θεὸν καὶ τὰ στερεώνω συνιστῶν ὑπομονὴν καὶ ἐγκαρτέρησιν χάριν τῆς ἀγάπης πρὸς τὴν ὑποφέρουσαν καλήν μας Πατρίδα.

Ἂλλ’ ἐκτὸς ὅμως αὐτῶν μαστιζόμεθα καὶ ἀπὸ φοβερὰν πτωχείαν. Λόγῳ τῆς θλιβερᾶς αὐτῆς καταστάσεως ἀπὸ διετίας καὶ πλέον τὰ Γραφεῖα ἡμῶν μὴ εἰσπράττοντα σχεδὸν ἀπὸ πουθενά, ἀδυνατοῦν νὰ πληρώνουν καὶ αὐτὸν ἀκόμη τὸν ἕνα καὶ μοναδικὸν ὑπάλληλόν των καὶ τελευταίως δὲν δύνανται οὔτε καὶ τὰ γραφικὰ ἔξοδα νὰ ἐξοικονομοῦν.

Διὰ νὰ κινηθῶμεν μέχρι σήμερον ὑπὲρ τοῦ πάσχοντος αὐτοῦ Λαοῦ μας καὶ τοῦ Κλήρου μας, καὶ διὰ νὰ μὴ κλείσουν τὰ Γραφεῖα τῆς Μητροπόλεώς μας, ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς διὰ νὰ μὴ περιπέσωμεν σήμερον πρὸ παντὸς εἰς ἀκινησίαν ἠναγκάσθημεν ἀπὸ δύο ἐτῶν καὶ ἐντεῦθεν νὰ χρεώνωμεν τὴν Μητρόπολίν μας, ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς προσωπικῶς νὰ χρεωθῶμεν τόσον, ὥστε μὲ κανὲν πλέον ἀντίκρυσμα νὰ μὴ δυνάμεθα, διότι οὔτε καὶ ἐπιτρέπεται, περισσότερον μὲ χρέη νὰ προχωρήσωμεν. Ἂλλ’ ὅμως ἐρωτᾶται, καὶ τί τότε θὰ γίνη; Εἰς τὸ ἐρώτημα αὐτὸ ἄλλοι εἶναι εἰς θέσιν νὰ ἀπαντήσουν. Ἡμεῖς μόνον ἐρωτῶμεν τοῦτο. Εἶναι δυνατὸν ὑπὸ τοιαύτας συνθήκας καὶ χωρὶς τὰ στοιχειώδη μέσα νὰ λειτουργήση ἡ μὲ τεράστιον ἔργον ἐπιβαρυνθεῖσα καὶ μάλιστα εἰς τὴν τόσον αὐτὴν κρίσιμον στιγμὴν διεξαγάγουσα ἔργον περιστατικὸν καὶ ἐξόχως ἐθνικὸν Ἱερὰ ἡμῶν Μητρόπολις; Καὶ πὼς εἶναι δυνατὸν νὰ κάμη καὶ τὸ ἐλάχιστον ἄνευ τῶν μέσων τῆς λειτουργίας τῶν Γραφείων της καὶ τῆς ἰδικῆς μας κινήσεως; Μὲ τὸν μισθόν μας μήπως; Ἀλλὰ δυστυχῶς καὶ αὐτὸς εἶναι ἀνεπαρκέστατος καὶ ξηρός. Δὲν ἐπαρκεῖ οὔτε καὶ διὰ τὴν στοιχειώδη διατροφὴν δέκα ἡμερῶν ὁ μηνιαῖος μισθός, καὶ μένει αὐτὸς μόνος, διότι ἄλλα ἔσοδα (π.χ. τυχηρά, δικαιώματα κλπ.) οὐδαμόθεν ἔχομεν, μισθὸς δηλαδὴ ξηρός, καὶ διὰ τοῦτο διερωτώμεθα ὄχι μόνον πὼς θὰ κινήσωμεν τὰ Γραφεῖα μας καὶ θὰ κινηθῶμεν καὶ ἡμεῖς πρὸς ἐκτέλεσιν τοῦ τόσου δύσκολου καὶ σπουδαίου ἔργου μας, ἀλλὰ καὶ πὼς θὰ διατραφῶμεν ἁπλῶς. Ταῦτα δὲ γράφοντες δὲν λαμβάνομεν ὑπ’ ὄψει ὅτι ἔχομεν ἀπὸ 1ης Ἀπριλίου ε.ε. νὰ λάβωμεν καὶ αὐτὸν ἀκόμη τὸν γλίσχρον, ἀνεπαρκῆ καὶ ξηρὸν μισθόν μας, διότι ἐὰν πρόκειται νὰ συνεχισθῇ καὶ αὐτὴ ἡ ὀλεθρία τακτική, τότε καὶ δι’ αὐτὴν ἀκόμη τὴν ἐπιβίωσίν μας μία μόνον διέξοδος θὰ ἀπέμεινε, νὰ προσκολληθῶ δηλαδὴ εἰς τὴν δύναμιν μιᾶς Μονῆς. Ἂλλ’ ἀτυχῶς καὶ αὐτὸ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ γίνη, διότι τοιαύτη Μονὴ οὔτε ὑπάρχει εἰς τὴν περιφέρειάν μας, ἀλλ’ οὔτε καὶ ἂν ὑπῆρχε θὰ ἦτο τοῦτο κατορθωτόν, καθ’ ὅσον σήμερον λόγῳ τῶν γεγονότων μὲ οὐδεμίαν Μονὴν δυνάμεθα καὶ ἁπλῶς νὰ ἐπικοινωνήσωμεν κἄν.

Ζ` Τὸ Συμπέρασμα.

Ἐφ’ ὅσον οὕτω ἔχουν τα καθ’ ἡμᾶς ἐρωτῶμεν τί θὰ γίνη τώρα ἡ τί πρέπει νὰ κάμωμεν; Ἐπ’ αὐτοῦ ὅμως εἰς τὴν ὡς ἀνωτέρω δι’ ὀλίγων καὶ ἀτελῶς μάλιστα περιγράψαμεν κατάστασιν ποὺ εὑρισκόμεθα, τὸν λόγον δὲν ἔχομεν καὶ οὔτε δυνάμεθα νὰ ἔχωμεν ἡμεῖς. Ἡμεῖς τὸν ἑαυτόν μας μόνον ἔχομεν χωρὶς κανὲν μέσον καὶ οὐδένα πόρον, καὶ αὐτὸν τὸν ἑαυτόν μας τὸν ἐδώσαμεν καὶ τὸν προσφέρομεν ὁλόκληρον εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας καὶ τῆς ἀγαπητῆς μας Πατρίδος. Καὶ ἂν αὐτὴ ἡ ἐξ ὁλοκλήρου ἀπάρνησίς μας τακτοποιεῖ ἡμᾶς ἀπολύτως ἔναντι τῶν καθηκόντων μας, πρὸς τὸν Θεόν, τὴν Ἐκκλησίαν καὶ τὴν Πατρίδα, δὲν προσφέρει ὅμως σχεδὸν τίποτε εἰς τὸν ζητοῦντα ἀπὸ ἡμᾶς οὐσιαστικὴν βοήθειαν εἰς τὰς ἀνάγκας του καὶ τὰς συμφορᾶς του Λαόν μας. Διὰ τοῦτο ζητοῦμεν συνδρομήν, βοήθειαν καὶ ἐνίσχυσιν διά της παρούσης, ἢν ὡς ἔκκλησιν θερμὴν ἀπευθύνομεν καὶ πρὸς ὑμᾶς καὶ ἀναμένομεν.

Μὲ ἀγάπη

Ὁ Μητροπολίτης

Ὁ Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας Χριστοφόρος

Κοινοποίησις

Ἁγίαν καὶ Ἱερὰν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνας, μὲ θερμὴν τὴν εὐλαβῆ παράκλησιν διά τα κατ’ αὐτήν.