Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ἅγιος Ἐπιφάνιος Ἐπίσκοπος Κωνσταντίας τῆς Κύπρου, 12 Μαΐου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἐλευθερούπολη τῆς Παλαιστίνης καὶ ἔζησε τὸν 4ο αἰῶνα μ. Χ. Οἱ γονεῖς του, πτωχοὶ ἀγρότες, ἦσαν Ἰουδαῖοι καὶ τὸν ἀνέθρεψαν μὲ τὶς διδασκαλίες τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ. Μετὰ τὴν κοίμησή τους βαπτίσθηκε καὶ ἔγινε μέλος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ἀφοῦ πρῶτα κατηχήθηκε ἀπὸ δύο λόγιους ἀσκητές, τὸν Λουκιανὸ καὶ τὸν Ἰλαρίωνα. Στὴν συνέχεια, πῆγε στὴν ἔρημο τῆς Παλαιστίνης καὶ ἐμαθήτευσε κοντὰ σὲ περίφημους ἀσκητές. Ἡ φήμη τοῦ ἁγίου Ἐπιφανίου ἔφθασε μέχρι τὴν Κύπρο, ὅπου τὸν ἐξέλεξαν Ἐπίσκοπο Κωνσταντίας.

Ὡς Ἐπίσκοπος, ἀγωνίσθηκε μὲ ὅλες του τὶς δυνάμεις γιὰ τὴν διαφύλαξη τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, ποὺ κινδύνευε νὰ ἀλλοιωθῇ ἀπὸ τὶς αἱρέσεις, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν πρόοδο καὶ προκοπὴ τοῦ λογικοῦ ποιμνίου, ποὺ τοῦ ἐμπιστεύθηκε ὁ Χριστός, διὰ τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος πῆγε κάποτε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ χωρὶς ἄδεια καὶ εὐλογία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, ποὺ ἦταν τότε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἔκανε Χειροτονία ἡ Χειροτονίες. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος πληροφορήθηκε τὸ γεγονὸς καὶ τοῦ ἔστειλε τὸ ἑξῆς, χαρακτηριστικό, μήνυμα: «Πολλᾶ πράττεις παρ’ ἐνορίαν, ὦ Ἐπιφάνιε, ἰδία αὐθεντία χρησάμενος (χωρὶς ἄδεια καὶ εὐλογία τοῦ οἰκείου Ποιμενάρχου). Πρόσεχε, λοιπόν, μήπως γίνουν ταραχὲς ἀπὸ τὸ ἐξεγερμένο πλῆθος καὶ κινδυνεύσεις καὶ ἐσύ». Τότε, ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος, «εὐλαβηθεὶς ἀνεχώρει». Δηλαδή, ἀνεγνώρισε τὸ λάθος του, ζήτησε ταπεινὰ συγγνώμη καὶ ἀνεχώρησε.

Ἐποίμανε τὸ λογικὸ ποίμνιο ποὺ τοῦ ἐμπιστεύθηκε ἡ Ἐκκλησία ἐπὶ τριανταέξι (36) συναπτὰ ἔτη καὶ «ἐτελειώθη ἐν εἰρήνῃ». Ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία του μᾶς δίνουν τὴν ἀφορμὴ νὰ τονίσουμε τὰ ἀκόλουθα:

Ἡ Θεολογία τῶν Ἁγίων εἶναι θεόπνευστη, ἀφοῦ οἱ Ἅγιοι ἔφθασαν στὴν θεωρία τοῦ Θεοῦ, εἶδαν τὸν Θεὸ σὲ ὅλη τὴν δόξα Του, καὶ διηγοῦνται ὅσα εἶδαν καὶ ἄκουσαν• «ὁ ἀκηκόαμεν, ὁ ἑωράκαμεν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, ὁ ἐθεασάμεθα καὶ αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν» (Καθ. Α ?ὠάν. α ,1). Ἑρμηνεύουν ἀλάνθαστα τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ προσδίδουν κῦρος στὶς Οἰκουμενικὲς Συνόδους. «Στὸ "Συνοδικὸ τῆς Ὀρθοδοξίας" ἐπανειλημμένα χρησιμοποιεῖται ἡ φράση, "κατὰ τὰς τῶν ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς Ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνημα". Πιστεύουμε ὅτι ὅλοι οἱ μεγάλοι Πατέρες ποὺ ἔφθασαν στὸν φωτισμὸ καὶ τὴν θέωση ἔδωσαν κῦρος στὶς Οἰκουμενικὲς Συνόδους καὶ ὄχι οἱ Οἰκουμενικὲς Σύνοδοι στοὺς Πατέρας... καὶ ἡ θεολογία τους εἶναι διήγημα». (Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἰερόθεος).

Στὴν προσωπική τους ζωή, ὅμως, καὶ οἱ Ἅγιοι, «ὡς σάρκα φοροῦντες καὶ τὸν κόσμον οἰκοῦντες», ἔχουν μεταπτώσεις καὶ κάνουν λάθη. Αὐτό, ὅμως, ποὺ ἔχει σημασία εἶναι ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο τὰ ἀντιμετωπίζουν. Ὅταν τοὺς ὑποδειχθοῦν, τὰ ἀναγνωρίζουν καὶ σπεύδουν μὲ μεγάλη ταπείνωση νὰ τὰ διορθώσουν, ὅπως ἀκριβῶς συνέβη μὲ τὸν ἅγιο Ἐπιφάνιο. Αὐτὸ φανερώνει τὸ μεγαλεῖο τῆς ψυχῆς τους, ἐπειδὴ δὲν εἶναι εὔκολο πρᾶγμα νὰ ἀναγνωρίζη κανεὶς τὰ λάθη του, νὰ ζητᾶ ταπεινὰ συγγνώμη καὶ νὰ προχωρῇ στήν, κατὰ τὸ δυνατό, διόρθωσή τους. Χρειάζεται νὰ διαθέτη ψυχικὴ ἀνδρεία καὶ πνευματικὴ ὡριμότητα. Αὐτὸ ποὺ συμβαίνει, συνήθως, μὲ τοὺς περισσοτέρους ἀπὸ ἐμᾶς εἶναι, δυστυχῶς, ἡ μετάθεση τῶν εὐθυνῶν μας. Δηλαδή, θεωροῦμε ὅτι φταῖνε ὅλοι οἱ ἄλλοι ἐκτὸς ἀπὸ μᾶς. Ἀκόμη δὲ καὶ ἡ θεώρηση ὡς ἐχθρῶν καὶ διωκτῶν μας ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι μᾶς ὑποδεικνύουν τὰ λάθη μας.

Τὰ περισσότερα ἀπὸ τὰ προβλήματα ποὺ διαταράσσουν καθημερινὰ τὶς ἀνθρώπινες σχέσεις καὶ δημιουργοῦν προστριβὲς καὶ μαλώματα, ὀφείλονται κυρίως σὲ αὐτὸ τὸ γεγονός. Δηλαδή, στὴν μὴ ἀναγνώριση τῶν λαθῶν καὶ τὴν ἀνάληψη τῶν εὐθυνῶν, καθὼς καὶ στὴν ἀπουσία διάθεσης γιὰ τὴν διόρθωσή τους. Ἀκόμη καὶ στὴν περίπτωση ποὺ ἐνδόμυχα παραδεχόμαστε τὰ λάθη μας, καὶ τότε δυσκολευόμαστε νὰ τὰ ὁμολογήσουμε, ἐπειδὴ νομίζουμε ὅτι αὐτό μας μειώνει στὰ μάτια τῶν ἄλλων, καὶ τὸ κυριώτερο, ἐπειδὴ καταστρέφει τὴν πλαστὴ καὶ ψεύτικη εἰκόνα ποὺ φτιάξαμε γιὰ τὸν ἑαυτό μας καὶ παρουσιάζουμε στοὺς ἄλλους.

Οἱ οἰκογένειες καὶ ἡ κοινωνία, γενικότερα, ταλαιπωροῦνται καθημερινὰ ἀπὸ ἀλαζονικὲς συμπεριφορές, ποὺ ἔχουν ὡς ἀποτέλεσμα τὶς συγκρούσεις μεταξὺ τῶν μελῶν τους, γιὰ ἀσήμαντη, τὶς περισσότερες φορές, αἰτία, ἀλλὰ μὲ λυπηρὰ ἕως τραγικὰ ἀποτελέσματα. Γιὰ νὰ διαλύονται γρήγορα οἱ διάφορες παρεξηγήσεις καὶ νὰ ἐπικρατῆ εἰρήνη μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, χρειάζεται νὰ ὑπάρχη εἰλικρίνεια, ταπείνωση καὶ πνευματικὴ ὡριμότητα. Ὁ τρόπος ζωῆς ποὺ διδάσκει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ βιώνουν τὰ πραγματικὰ μέλη της, βοηθᾶ οὐσιαστικὰ καὶ ἀποτελεσματικὰ στὴν ἀποβολὴ τοῦ εἰδεχθοῦς προσωπείου, μὲ τὸ ὁποῖο ἐνδύουν τὸν ἄνθρωπο τὰ πάθη καὶ κυρίως ἡ ὑπερηφάνεια, καὶ στὴν εὕρεση τοῦ ἀληθινοῦ προσώπου, χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τοῦ ὁποίου εἶναι ἡ ταπείνωση, ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ἐλευθερία.

Ἑπομένως, αὐτὸ ποὺ ἔχει σημασία δὲν εἶναι ἡ διάπραξη τῶν λαθῶν, ποὺ παρὰ τὶς ὅποιες προσπάθειες θὰ γίνονται καθημερινὰ στὶς ἀνθρώπινες κοινωνίες, ἀλλὰ ὁ τρόπος ἀντιμετωπίσεώς τους, ποὺ ἔχει σχέση μὲ τὴν προσωπικότητα τοῦ καθενὸς καὶ τὴν πνευματική του κατάσταση. Ὅταν ἀντιμετωπίζονται σωστά, τότε ἐμποδίζουν τοὺς ἀνθρώπους νὰ φθάνουν σὲ ἀκραῖες καταστάσεις. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης, ὁ συγγραφέας της «Κίμακος», ἀναφέρει τὰ παρακάτω ἀξιοπρόσεκτα: «Εἶδον τρεῖς ἀδελφοὺς ζημιωθέντας• ὁ πρῶτος ἀγανάκτησε, ὁ δεύτερος ἔμεινεν ἄλυπος καὶ ὁ τρίτος πολλὴν τὴν χαρὰν ἐκαρποῦτο». Δηλαδή, γιὰ τὸ ἴδιο λυπηρὸ περιστατικὸ ὑπάρχουν ἀπὸ τρεῖς ἀνθρώπους, τρεῖς διαφορετικοὶ τρόποι ἀντιμετωπίσεως, ἀνάλογα μὲ τὴν πνευματικὴ κατάσταση τοῦ καθενός. Ὁ πρῶτος ἀγανάκτησε, ὅπως κάνουμε, δυστυχῶς, οἱ περισσότεροι. Δηλαδή, ἀγανακτοῦμε ἐναντίον τῶν ἄλλων, ἀλλὰ καὶ ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ δηλητηριάζουμε τὴν ζωή μας καὶ νὰ μὴ μποροῦμε νὰ τὴν χαροῦμε ἀληθινά. Ἐνῷ ὁ δεύτερος δὲν λυπήθηκε καὶ ὁ τρίτος, μάλιστα, χάρηκε πολύ, ἐπειδὴ εἶχε ἐσωτερικὴ πληρότητα.

Αὐτὸ ποὺ ἔχει σημασία εἶναι νὰ προσπαθοῦμε, ζῶντας μέσα στὴν Ἐκκλησία, νὰ προοδεύουμε πνευματικά, γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ ἀντιμετωπίζουμε τὰ λυπηρὰ γεγονότα ποὺ συμβαίνουν στὴν ζωή μας, κατὰ θεία παραχώρηση ἡ ἐξ αἰτίας τῶν παθῶν καὶ τῶν λαθῶν μας, μὲ τὸν σωστὸ τρόπο, οὕτως ὥστε νὰ μὴν ἀγανακτοῦμε, νὰ μὴ λυπόμαστε, ἀλλὰ νὰ χαιρόμαστε ἀληθινὰ τὴν ζωή μας.–