Κύριο ἄρθρο: Ἐπίσκοποι, θεολόγοι, μοναχοί

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Τὸ βασικὸ ἐκκλησιολογικὸ αἴτημα τῶν ἡμερῶν μας εἶναι ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. Ὑπάρχουν πολλὰ ἁγιογραφικὰ καὶ πατερικὰ κείμενα τὰ ὁποῖα δείχνουν τί ἀκριβῶς εἶναι ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καὶ πὼς συγκροτεῖται. Τὸ σημαντικότερο εἶναι ἡ διδασκαλία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι Σῶμα Χριστοῦ.

Ἐδῶ θὰ ἤθελα νὰ ἀναφέρω ἕναν χαρακτηριστικὸ λόγο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης, ποὺ φανερώνει τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας ὄχι μόνον στὴν ἐξωτερική της ἔκφραση, ἀλλὰ καὶ στὴν ἐσωτερική της δομή.

Στὸ Ἆσμα Ἀσμάτων σὲ κάποια στιγμὴ παρουσιάζεται ὁ Βασιλεὺς Σολωμῶν νὰ ἐπαινῇ τὴν ὀμορφιὰ τῆς ἀγαπημένης του, καὶ μεταξὺ τῶν ἄλλων ἐπαινεῖ τοὺς ὀφθαλμούς, τὸ τρίχωμα καὶ τοὺς ὀδόντας της μὲ τὰ ἑξῆς λόγια: «Ἰδοὺ εἰ καλή, ἡ πλησίον μου, ἰδοὺ εἰ καλή. Ὀφθαλμοί σου περιστεραί..... τρίχωμά σου ὡς ἀγέλαι τῶν αἰγῶν... ὀδόντες σου ὡς ἀγέλαι τῶν κεκαρμένων» (Ἆσμα Ἀσμάτων δ , 1-2). Ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης στοὺς ἑρμηνευτικούς του λόγους παρουσιάζει μὲ ἐνάργεια ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ὡραιοτάτη αὐτὴ γυναῖκα καὶ στὴν συνέχεια ἀναλύει ποιοί εἶναι οἱ ὀφθαλμοί, τὸ τρίχωμα καὶ οἱ ὀδόντες της.

Οἱ ὀφθαλμοὶ στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι «πάντες ἐκεῖνοι εἰς ὁδηγίαν Θεοῦ τεταγμένοι», τοὺς ὁποίους οἱ ἄνθρωποι χαρακτηρίζουν ὁρῶντες. Πρόκειται γιὰ τοὺς Προφῆτες στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ἀφοῦ ὁ Σαμουὴλ χαρακτηριζόταν βλέπων, ὁ Ἰεζεκιὴλ ὀφθαλμός, ὁ Μιχαίας ὁρῶν, καὶ ὁ Μωϋσὴς θεώμενος. Αὐτὸ συμβαίνει καὶ μὲ τοὺς Προφήτας τῆς Καινῆς Διαθήκης καὶ βέβαια σὲ αὐτὴν τὴν κατηγορία ἀνήκουν ὅλοι οἱ ὁδηγοὶ τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, οἱ Ἐπίσκοποι καὶ Κληρικοί. Ὀνομάζονται ὀφθαλμοί, γιατί βλέπουν τὸν ἥλιο τῆς δικαιοσύνης, διακρίνουν τὸν φίλο καὶ τὸν πολέμιο.

Τὸ τρίχωμα, ἡ κόμη, στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὅλοι ἐκεῖνοι ποὺ μιμοῦνται τὸν Προφήτη Ἠλία, ὁ ὁποῖος μετὰ τὴν πολυχρόνια ἄσκηση στὸ ὅρος Γαλαὰδ δίδαξε τὸν βίο τῆς ἐγκρατείας. Ὅλοι ἐκεῖνοι ποὺ ἀκολουθοῦν τὸ παράδειγμα τοῦ Προφήτη Ἠλία στὴν ἀρετὴ καὶ τὴν ἄσκηση, καὶ προφανῶς ἐννοεῖ τοὺς μοναχούς, τοὺς ἀσκητές, «κόσμος γίνονται τῆς Ἐκκλησίας», ἀφοῦ οἱ τρίχες εἶναι ὁ στολισμὸς τῆς κεφαλῆς τοῦ σώματος τοῦ ἀνθρώπου.

Οἱ ὀδόντες στὴν Ἐκκλησία ποὺ ἐπαινοῦνται ἀπὸ τὸν Λόγο, πρὶν ἀπὸ τὸ στόμα καὶ τὰ χείλη, εἶναι αὐτοὶ ποὺ ἀνήκουν στοὺς «κριτικούς τε καὶ διαιρετικοὺς τῶν διδαγμάτων καθηγητάς», διὰ τῶν ὁποίων γίνεται εὔληπτος καὶ ἐπωφελὴς ἡ διδασκαλία. Οἱ πνευματικοὶ ὀδόντες μέσα στὴν Ἐκκλησία λαμβάνουν παχὺ καὶ σφικτὸ τὸ ψωμὶ τοῦ λόγου καὶ τὸ κάνουν εὔπεπτο στὶς ψυχὲς μὲ τὴν λεπτομερέστερη θεωρία.

Ἑπομένως, οἱ ὀφθαλμοί-Κληρικοί, τὸ τρίχωμα-μοναχοὶ καὶ οἱ ὀδόντες-θεολόγοι-καθηγητές, ἀποτελοῦν τὴν δόξα καὶ τὸν ἔπαινο τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ ἔχουν καὶ μεταξύ τους ἑνότητα ἐξωτερικὴ καὶ ἐσωτερική.

Στὸ Ἆσμα Ἀσμάτων οἱ ὀφθαλμοὶ λέγονται περιστεραί, γιατί, κατὰ τὴν ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης, δείχνουν τὴν ἀκεραιότητα καὶ τὴν ἁπλότητα τοῦ χαρακτῆρα τους καὶ ἔχουν την Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖο ἐμφανίσθηκε ὡς περιστερά. Ὀνομάζονται ὀφθαλμοί, γιατί ἐπαινεῖται ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος «ὁ φαινόμενός τε καὶ νοούμενος». Ἔτσι, ὅσοι ἔλαβαν «τὴν ὀπτικὴν ταύτην ἐξουσίαν ἐπὶ τῆς Ἐκκλησίας» δὲν βλέπουν σὲ κάτι τὸ ὑλῶδες καὶ σωματικόν, ἀλλὰ πραγματοποιεῖται σὲ αὐτοὺς ὁ πνευματικὸς καὶ ἄϋλος βίος. Οἱ μοναχοὶ εἶναι τὰ μαλλιὰ τῆς Νύμφης Ἐκκλησίας, γιατί ὅπως τὰ μαλλιὰ εἶναι ἄμοιρα ἀπὸ αἴσθηση ζωῆς καὶ δὲν διαθέτουν πόνο καὶ αἴσθηση ἡδονῆς, «τὸ δὲ ἀμοιρεὶν τῆς αἰσθήσεως τῶν νεκρῶν ἐστὶν ἴδιον», ἔτσι καὶ ὅσοι ἔχουν νεκρωθῇ κατὰ τὸν κόσμο οὔτε φουσκώνουν ἀπὸ δόξες καὶ τιμές, οὔτε ὑποφέρουν ἀπὸ ὕβρεις καὶ περιφρόνηση, ἀλλὰ κρατοῦν τὴν ἴδια στάση καὶ στὶς δύο αὐτὲς ἀντίθετες καταστάσεις. Οἱ καθηγητὲς καὶ διδάσκαλοι χαρακτηρίζονται ὀδόντες γιὰ τὴν στερεότητά τους, γιὰ τὴν κανονική τους θέση καὶ τὴν σταθερὴ ἐμφύτευσή τους στὰ οὔλα. Χαρακτηρίζονται δὲ οἱ ὀδόντες ὡς «ἀγέλαι κεκαρμένων», γιατί ἡ Ἐκκλησία θέλει τους ἀνήκοντας στὴν κατηγορία αὐτὴ «κεκαρμένους εἶναι, τουτέστι πάσης ὑλικῆς ἀχθηδόνος γεγυμνωμένους, εἶτα τῷ λουτρῷ τῆς συνειδήσεως παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος καθαρεύοντας, πρὸς τούτοις ἀεὶ διὰ προκοπῆς ἀναβαίνοντας καὶ μηδέποτε πρὸς τὸ ἔμπαλιν κατασυρομένους ἐπὶ τὸ βάραθρον».

Εἶναι φανερὸν ὅτι οἱ Κληρικοί, οἱ μοναχοὶ καὶ οἱ θεολόγοι μέσα στὴν Ἐκκλησία ἀποτελοῦν μιὰ ἑνότητα καὶ ἀποβλέπουν στὴν δόξα καὶ τὸν ἔπαινο τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὸ δὲν εἶναι ἕνα ἐξωτερικὸ γεγονός, ἀλλὰ μιὰ ἐσωτερικὴ ἀγωνία καὶ ἕνα πνευματικὸ ἄθλημα, μὲ τὴν Χάρη τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ μὲ κάνει νὰ πιστεύω ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐπικρατῆ ἀντιπαλότητα μεταξὺ Ἐπισκόπων, Μοναχῶν καὶ Καθηγητῶν, ἀλλὰ μιὰ ἀραγὴς ἑνότητα, γιατί ὅλοι ὑπηρετοῦμε τὸν ἴδιον σκοπό. Ἡ Ἐκκλησία δὲν ταυτίζεται μὲ τοὺς Κληρικοὺς καὶ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τῶν Ἱεραρχῶν, ἀλλὰ εἶναι ἡ Νύμφη τοῦ Χριστοῦ ποὺ στολίζεται ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμούς, τὸ τρίχωμα καὶ τοὺς ὀδόντες, δηλαδὴ τοὺς Κληρικούς, τοὺς μοναχοὺς καὶ τοὺς θεολόγους, οἱ ὁποῖοι ἀποβλέπουν στὴν δόξα τοῦ Θεοῦ.–