Τζὼν Ἄνονσεν: «Μιὰ ἐπίσκεψη σὲ ἕναν Γέροντα»

τοῦ Τζὼν Ἄνονσεν

Μετάφραση: Ἀναστάσιος Φιλιππίδης

Ὑπῆρχε πληθώρα εὐλογιῶν στὸ πρόσφατο προσκύνημά μας στὴν Εὐρώπη: ἀρχαῖα κτίρια, ἀκόμη ὄρθια ἡ ἐρείπια, νέα καὶ ἐνδιαφέροντα μέρη καὶ ἡ ἀνακάλυψη τοῦ πλούτου τῆς Ὀρθόδοξης πίστης, ἡ ὁποία ἔχει διαποτίσει τὸ γόνιμο ἔδαφος τῶν χωρῶν τῆς Μεσογείου. Ἀκόμη καὶ μέσα σὲ αὐτὲς τὶς ἄφθονες εὐλογίες μπορεῖ κάποιος νὰ χάση τὸ προσκύνημα μένοντας σὲ μιὰ κατάσταση ἰσχυρογνωμοσύνης.

Ἔχοντας ὅλα αὐτὰ μπροστά μας, θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ πῇ «πρέπει νὰ ἦταν ὅλα μιὰ ἀπόλαυση καὶ πρέπει νὰ εἶστε πολὺ εὐγνώμονες», ἀλλὰ δυστυχῶς, πρὸς καταστροφή μου, οἱ ἐπιθυμίες μου δὲν ἀρκοῦνται μόνο στὴν ἀναζήτηση πνευματικῶν πραγμάτων. Ἡ ἄποψή μου γιὰ ἕνα «ἀπολαυστικὸ» προσκύνημα θὰ περιλάμβανε πιὸ πολλὴ ἡλιοθεραπεία, καὶ κάπου-κάπου μιὰ ἐπίσκεψη σὲ μιὰ ἐκκλησία γιὰ ἐπανατροφοδότηση χάριτος. Ἂν καὶ ὑπῆρχε φροντίδα γιὰ τὶς ἀνάγκες μας καὶ ἡ διαμονὴ ἦταν παραπάνω ἀπὸ ἱκανοποιητική, οἱ συνθῆκες τοῦ ταξιδιοῦ δὲν ἦταν τῆς ἀρεσκείας μου. 

Γιὰ παράδειγμα, κάθε μέρα ἐπισκεπτόμασταν ὑπερβολικὰ πολλὰ μέρη καὶ ὑπῆρχε πολλὴ βιασύνη. Ἡ «Γιατί νὰ εἶμαι στὸ ἴδιο δωμάτιο μὲ αὐτὸν πάλι; Δὲν μετακινεῖται γρήγορα καὶ δὲν μοῦ ἀρέσει ὁ τρόπος ποὺ χτενίζει τὰ μαλλιά του». Εὐτυχῶς παρὰ τὶς γκρίνιες μοῦ καὶ τὴν κακὴ συμπεριφορά μου, ἔμαθα νὰ κάνω ὑπομονὴ καὶ νὰ θυμᾶμαι ὅτι πρέπει νὰ κλείσω τὸ ἐσωτερικὸ στόμα μου καὶ νὰ ἐπαναστατήσω ἐναντίον τῆς ἐπανάστασής μου, καὶ ὅτι ἐκεῖ βρίσκεται ὁ καρπὸς τῆς ἀνάπτυξης. Ὡστόσο, μιὰ καὶ εἶχα μιὰ ἀμυδρὴ αἴσθηση τῆς κατάστασής μου, προσευχόμουν μὲ μικρὲς προσευχὲς χωρὶς νὰ ξέρω τί νὰ περιμένω.

Σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸ πρόβλημά μου καὶ τὴν προσευχὴ ἦρθαν οἱ ἅγιοι γέροντες. Ὁ πρῶτος ποὺ συναντήσαμε καὶ πιθανὸν ὁ πιὸ διάσημος, ἦταν ὁ Μητροπολίτης Ἰερόθεος (Βλάχος) καὶ μόνον ἡ ἰδέα του μοῦ ἔφερνε νευρικότητα. Ἔχει γράψει βιβλία καὶ εἶναι ἕνας διανοούμενος καὶ ἔχει πάνω του τὸν ἀέρα μιᾶς ἠλεκτρικῆς καταιγίδας. Ὄντως, ἀφοῦ τηλεμεταφερθήκαμε μέσα ἀπὸ τέσσερις ὧρες πνευματικῆς συζήτησης καὶ μάθησης μαζί του, κατάλαβα ὅτι ἡ ἀστραπὴ τοῦ Ἐπισκόπου δὲν προερχόταν ἀπὸ ἀνώτερη διανοητικὴ δύναμη, ἀλλὰ περισσότερο ἀπὸ τὴ σοφία τοῦ Θεοῦ.

Ἤμουν ἀρκετὰ τολμηρὸς ὥστε νὰ τοῦ ὑποβάλω μιὰ ἐρώτηση. Ἔχασα τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς ἀπάντησης, καθισμένος στὴν καρέκλα μου ἱδρώνοντας, καὶ ἀναρωτιόμουν ἂν μποροῦσε νὰ διαβάση τὴ σκέψη μου. Πάντως ἔλαβα πολλά. Μοῦ εἶπε λόγια τὰ ὁποῖα θυμᾶμαι μέχρι σήμερα. Δὲν ἦταν καμιὰ τεράστια ἀποκάλυψη, οὔτε ἄνοιξαν οἱ οὐρανοὶ γιὰ νὰ μοῦ ἀποκαλύψουν τὰ μυστήρια τοῦ σύμπαντος, ἀλλὰ ἔπιασα κάποιες νύξεις γιὰ αὐτὸ ποὺ μοῦ λείπει στὴν πνευματικὴ ζωή μου. Ὅλοι οἱ γέροντες ποὺ συναντήσαμε ἐπαναλάμβαναν ὅτι πρέπει νὰ ἀγκαλιάσουμε τὰ βάσανά μας, νὰ τὰ ποθοῦμε, καὶ νὰ τὰ χρησιμοποιήσουμε ὡς ἐργαλεῖο γιὰ νὰ εἰσέλθουμε σὲ μεγαλύτερο φωτισμὸ καὶ αὐτογνωσία, ἔτσι ὥστε νὰ καταφέρουμε νὰ εἴμαστε σὲ συμφωνία μὲ τὸν Θεό. Ἡ φώτιση ποὺ ἔλαβα ἀπὸ τοὺς γέροντες ἦταν πολὺ καλή, ἀλλὰ ποὺ εἶναι ἡ θέληση νὰ δεχθῶ τὰ βάσανα, ἂν δὲν μπορῶ νὰ κάνω οὔτε τὸν κανόνα τῆς προσευχῆς μου χωρὶς νὰ παραπονιέμαι;

Γιὰ νὰ συμπληρώσω τὴν ἔλλειψη προσπάθειας ἀπὸ τὴν πλευρά μου, μοῦ δόθηκε ἐνθάρρυνση ἀπὸ ἐξωτερικὲς δυνάμεις. Γονατίζοντας μπροστὰ ἀπὸ λείψανα, συναντῶντας ἅγιους γέροντες, καί, κυρίως, ἡ καθοδήγηση τοῦ πνευματικοῦ πατέρα μου ἄνοιξαν τὴν καρδιά μου γιὰ τὸν ἐρχομὸ τῆς χάριτος, εὐλογῶντας μὲ μὲ μικρὲς δόσεις τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καὶ μικρὲς ἀκτῖνες βαθύτερης κατανόησης.  Οἱ ἐμπειρίες μου ἦταν λίγες καὶ μικρές, ἀλλὰ πολύτιμες καὶ μεγάλης ἀξίας. Τὸ νὰ περπατάω κοπιαστικὰ μέσα ἀπὸ τὴν δική μου ἀναίδεια καὶ ἀγνωμοσύνη καὶ νὰ λαμβάνω μετὰ ποτήρια νερὸ στὴν ἔρημό μου ἦταν πολὺ πιὸ πολύτιμο γιὰ μένα μακροχρόνια ἀπὸ ὅ,τι τὸ ταξίδι τῆς χρονιᾶς ποὺ ἀφήνει [ἁπλῶς] τὴν αἴσθηση τῆς καλοπέρασης. Ὅλοι οἱ γέροντες, τὰ λείψανα καὶ οἱ ἱεροὶ τόποι ἦταν τροφὴ γιὰ τὴν ψυχή μου, ποὺ μοῦ δόθηκε γιὰ νὰ ἀντέχω καὶ νὰ λαμβάνω.

Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ εἶναι ταπεινή, ἐνεργεῖ χωρὶς φανφάρες -- βρίσκεται στὸ νὰ κερδίζουμε τὸ βαρετὸ καθημερινό μας ψωμί, στὴν ὑπακοὴ στὶς ἐντολὲς τῆς συνείδησης, στὸ νὰ πράττουμε τὸ σωστὸ χωρὶς νὰ τὸ προσέχουμε, χωρὶς νὰ ἐπιδιώκουμε νὰ τὸ προσέξουμε ἡ νὰ προσεχθῇ• χωρὶς κἂν νὰ τὸ σκεφτόμαστε καθόλου, ἐπειδὴ ἡ θέληση τὸ πράττει ἀπὸ φυσικοῦ της, χωρὶς νὰ ζυγίζη τα ὑπὲρ καὶ τὰ κατά. Αὐτὸ εἶναι καὶ πάντα ἦταν πέρα ἀπὸ τὶς δυνάμεις μου: ἔχω σχεδὸν πάντα ἐνεργὸ συνείδηση τοῦ ἑαυτοῦ μου ἔτσι, ὅσο κι ἂν αὐτὴ ἡ ἰδέα μπορεῖ νὰ φαίνεται προφανὴς σὲ ἕναν Χριστιανὸ ἀναγνώστη, σὲ μένα προκάλεσε τεράστια ἐντύπωση, ὅταν τὴν πρωτοσυνάντησα. Ἀλλὰ καὶ πάλι, δὲν ἦταν μιὰ «ἰδέα» ἡ μιὰ «ἔννοια» ποὺ τὸ ἔφερε αὐτὸ στὴ ζωή μου, ἦταν ἀπαραίτητο γιὰ μένα νὰ δῶ αὐτὴ τὴν ἀρετὴ ἐνσαρκωμένη, ὅπως ἦταν στὶς ζωὲς ἀληθινῶν ἀνθρώπων μὲ σάρκα καὶ αἷμα, ἀνθρώπων ποὺ ἀγαποῦν τὸ Θεὸ μὲ ὅλη τους τὴ δύναμη.

Στὴ διαδρομὴ μὲ τὸ φεριμπὸτ ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὅρος στὴν κυρίως Ἑλλάδα, συζητοῦσα μὲ ἕναν ἀρχιμανδρίτη ὁ ὁποῖος γνώριζε τὸν Γέροντα Παΐσιο τὸν Νέο τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Ὁ ἀρχιμανδρίτης μου εἶπε ὅτι ὅταν ὁ ἅγιος ἔβλεπε τὸ Ἄκτιστο Φῶς τοῦ Θεοῦ ἦταν τόσο ἁπλὸς ποὺ οὔτε κἂν καταλάβαινε τί ἔβλεπε – μὲ ἄλλα λόγια, ἁπλῶς ὑπῆρχε, ἐνῷ τὸ Φῶς τὸν περιτριγύριζε ἀπὸ παντοῦ δὲν ἔλεγε ξεσηκωμένος στὸν ἑαυτό του: «βλέπω τὸ Ἄκτιστο Φῶς! Αὐτὸ πρέπει νὰ σημαίνη ὅτι εἶμαι ἅγιος!» Ὁ Γέροντας Παΐσιος, ὅπως ὅλοι οἱ ἅγιοι, δὲν σκεφτόταν τὸν ἑαυτό του καθόλου, ἦταν πολὺ ἀπασχολημένος μὲ τὸ νὰ σκέφτεται τὸν Θεό.

Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀληθινὴ ταπεινοφροσύνη – νὰ σκέφτεσαι συνεχῶς τὸν Θεὸ καὶ νὰ ἐπιδιώκης νὰ κάνης τὸ θέλημά Του. Γι’ αὐτὸ ὁ Κύριός μας μποροῦσε νὰ λέη μὲ πλήρη εἰλικρίνεια «εἶμαι πρᾶος καὶ ταπεινὸς στὴν καρδιά», διότι δὲν μετροῦσε τὸ κόστος, ἔπραττε τὸ θέλημα τοῦ Πατέρα Του στοὺς Οὐρανούς. Ὁ Χριστὸς σταυρώθηκε κάνοντας τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, διότι ὁ κόσμος μισεῖ αὐτοὺς ποὺ τὸν ἀγνοοῦν. Καί – προσθέτοντας προσβολὴ στὸ τραῦμα! σχεδὸν κανεὶς ποτὲ δὲν θὰ προσέξει ἡ θὰ νοιαστεῖ ποὺ ὁ κόσμος σὲ σταυρώνει! Ὅλα ὅσα λάμπουν, ὅλοι αὐτοὶ τοὺς ὁποίους σέβεσαι καὶ ἀκολουθεῖς στὴ ζωή σου, δὲν θὰ ἐκτιμήσουν τὸ ὅτι ὑποφέρεις γιὰ τὴν Ἀλήθεια, διότι ὅλα αὐτὰ καὶ ὅλοι αὐτοὶ δὲν γνωρίζουν τὴν Ἀλήθεια καὶ δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ Τὸν γνωρίσουν. Ὁ Θεὸς νὰ μὲ φυλάη, αὐτὰ ἴσως εἶναι ὄμορφα λόγια, ἀλλὰ ἡ σταύρωση τῆς ἡδονῆς τῆς σάρκας, ὁ θάνατος ὡς πρὸς τὸν κόσμο, δὲν εἶναι ὄμορφο πρᾶγμα. Εἶναι καλὸ καὶ εὐγενές, εἶναι σὲ τελευταία ἀνάλυση (στ’ ἀλήθεια! ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ!) τὸ μόνο πρᾶγμα ποὺ ἔχει ὁποιοδήποτε νόημα, ἀλλὰ δὲν εἶναι ὄμορφο πρᾶγμα.

Ὅλα αὐτὰ καὶ πολλὰ ἀκόμη ἄρχισα νὰ τὰ μαθαίνω στὸ προσκυνηματικὸ ταξίδι μὲ τὴν Ἀκαδημία. Εἶμαι εὐγνώμων γιὰ τὶς εὐλογίες ποὺ ἔλαβα καὶ προσεύχομαι νὰ εἶμαι εὐγνώμων καὶ γιὰ τὶς εὐλογίες ποὺ θὰ ἔρθουν. Προσεύχομαι τὰ λόγια μου νὰ μεταφέρουν τὴν Ἀλήθεια. Ὡστόσο μαθαίνω ὅτι αὐτὸ δὲν εἶναι πάντοτε εὔκολο. Ὁ παλαιὸς ἄνθρωπος πρέπει στ’ ἀλήθεια νὰ πεθάνη καὶ νὰ ἐνδυθοῦμε τὸν Χριστό – στὴν πραγματικότητα αὐτὸ εἶναι κάτι ποὺ φοβίζει. Ὅπως ἔλεγε ὁ Mr. Beaver, ἕνας χαρακτῆρας στὰ Χρονικά της Νάρνια, γιὰ τὸν Aslan, ποὺ ἦταν τύπος τοῦ Χριστοῦ, «Ἀσφαλής; Φυσικὰ καὶ δὲν εἶναι ἀσφαλής – εἶναι ἕνα λιοντάρι! Ἀλλὰ εἶναι καλός».–