Κύριο θέμα: Ἡ παράδοση τῆς προσκύνησης τῶν τιμίων λειψάνων

Ὁ ἅγιος Πολύκαρπος στὴν Ναύπακτο

Ὁ ἅγιος Πολύκαρπος

«Αὐτὸς εἶναι ὁ διδάσκαλος τῆς Ἀσίας, ὁ πατέρας τῶν Χριστιανῶν, αὐτὸς ποὺ καταργεῖ τοὺς δικούς μας θεούς, ποὺ διδάσκει πολλοὺς νὰ μὴ θυσιάζουν οὔτε νὰ προσκυνοῦν τὰ εἴδωλα». 

Αὐτὴν τὴν μαρτυρία ἔδωσε τὸ πλῆθος τῶν εἰδωλολατρῶν γιὰ τὸν ἅγιο Πολύκαρπο, ὅταν ὡς «κριον ἐπίσημον» τὸν ἔσυραν οἱ στρατιῶτες στὸ στάδιο γιὰ νὰ τὸν ἐκτελέσουν. Στὸ στάδιο ἑτοιμάσθηκε ἡ φωτιὰ γιὰ νὰ καῇ ὁ ἅγιος, ἐπειδὴ τὰ θηρία ἦταν χορτασμένα ἀπὸ τὰ προηγούμενα μαρτύρια καὶ δὲν εἶχαν ὄρεξη γιὰ τὸ μακάβριο ἔργο τους.

Ἡ ἐνοικοῦσα θεία χάρις

Ἐκεῖ ὁ ἅγιος Πολύκαρπος ἀπέθεσε τὰ ροῦχα του καὶ ἔλυσε τὴν ζώνη του καὶ τὰ ὑποδήματά του, κάτι ποὺ δὲν εἶχε κάνει προηγουμένως, γιατί «πάντοτε καθένας ἀπὸ τοὺς πιστοὺς βιαζόταν, ποιός θὰ ἀκουμπήση τὴν ἐπιδερμίδα του» γιὰ νὰ λάβη εὐλογία καὶ χάρη, ἀφοῦ «καὶ πρὶν ἀπὸ τὸ μαρτύριό του ἦταν στολισμένος, λόγῳ τῆς ἀγαθῆς του ζωῆς, μὲ κάθε καλό». Δηλαδή, ἤδη πρὶν τὸ μαρτύριό του, τὸ σῶμα του μετεῖχε τῆς θεοποιοῦ Χάριτος τοῦ Χριστοῦ, γιατί εἶχε τὴν πληρότητα τῆς ἀγάπης, καθὼς διδάσκει καὶ ὁ ἅγιος Σιλουανός: «Ἔμαθα ὅτι ἡ ἀγάπη ποικίλλει ὡς πρὸς τὴν ἔντασή της. Ὅποιος φοβᾶται τὸν Θεό, φοβᾶται νὰ Τὸν λυπήσει μὲ κάτι• αὐτὸς εἶναι ὁ πρῶτος βαθμός. Ὅποιος ἔχει τὸ νοῦ καθαρὸ ἀπὸ ἐμπαθεῖς λογισμούς, αὐτὸ εἶναι ὁ δεύτερος βαθμός, μεγαλύτερος ἀπὸ τὸν πρῶτο. Ὅποιος αἰσθητὰ ἔχει την χάρη στὴν ψυχή του, αὐτὸ εἶναι ὁ τρίτος βαθμὸς τῆς ἀγάπης, ἀκόμη μεγαλύτερος. Ἡ τέταρτη βαθμίδα, ἡ τέλεια ἀγάπη γιὰ τὸν Θεό, εἶναι ὅταν ἔχει κάποιος τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ στὴν ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα. Τὰ σώματα τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν ἁγιάζουν καὶ μετὰ τὸν θάνατό τους γίνονται ἅγια λείψανα». Αὐτὸ συνέβαινε καὶ μὲ τὸν ἅγιο Πολύκαρπο.

Τὸ μαρτύριο – τὸ τίμιο λείψανο

Καὶ ὁ Ἅγιος ρίχθηκε μέσα στὶς φλόγες καὶ ἐπειδὴ θαυματουργικὰ δὲν καιγόταν ἀπὸ αὐτές, σφαγιάσθηκε καὶ μὲ τὸ αἷμα του ἔσβησε τὴν φωτιά! Οἱ Χριστιανοὶ ζήτησαν νὰ λάβουν τὸ τίμιο λείψανό του καὶ νὰ τὸ ἀσπασθοῦν καὶ νὰ τὸ κρατήσουν γιὰ πάντα ὡς εὐλογία. Ἀλλὰ κάποιοι εἰδωλολάτρες ἔπεισαν τὸν ἡγεμόνα νὰ καύση τὸ σῶμα τοῦ Ἁγίου, γιὰ νὰ μὴν ἀρχίσουν, δῆθεν, οἱ Χριστιανοὶ νὰ τὸν λατρεύουν, ὅπως τὸν Ἐσταυρωμένον, «ἀγνοῶντας, ὅτι οὔτε τὸν Χριστὸ μπορούσαμε (οἱ Χριστιανοὶ) ποτὲ νὰ ἐγκαταλείψουμε... οὔτε νὰ σεβαστοῦμε κάποιον ἄλλο• διότι Αὐτὸν Τὸν προσκυνοῦμε ἐπειδὴ εἶναι Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ἐνῷ τοὺς μάρτυρες, ὡς μαθητὲς καὶ μιμητὲς τοῦ Κυρίου, τοὺς ἀγαποῦμε ἐπάξια ἐξ αἰτίας τῆς ἀνυπέρβλητης ἀγάπης τους στὸν ἴδιο τόν Βασιλιᾶ καὶ Δάσκαλο, τῶν ὁποίων μακάρι νὰ γίνουμε καὶ ἐμεῖς μέτοχοι καὶ συμμαθητές».

Τὸ πολύτιμα ὀστᾶ

Καὶ ὅταν κάηκε τὸ τίμιο σῶμα τοῦ Ἱερομάρτυρος, οἱ Χριστιανοὶ περισυνέλεξαν τὰ «τιμιώτερα καὶ ἀπὸ πολύτιμους λίθους καὶ δοκιμασμένα περισσότερο ἀπὸ χρυσάφι ὀστᾶ του», τὰ ἀπέθεσαν σὲ γνωστὸ στοὺς Χριστιανοὺς τῆς Σμύρνης μέρος, ὅπου συναθροίζονταν καὶ τελοῦσαν τὴν θεία Λειτουργία καὶ γιόρταζαν τὰ γενέθλια (=μαρτύριον) τοῦ Ἱερομάρτυρος καὶ ἀσκοῦνταν καὶ προετοιμάζονταν ὅσοι ἐπρόκειτο νὰ ἀθλήσουν (=μαρτυρήσουν) στὸ μέλλον!

Τὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀμπελακιωτίσσης

Ἀπὸ αὐτὰ τὰ πολυτιμότερα ἀπὸ τοὺς πολύτιμους λίθους ὀστᾶ καὶ τὰ δοκιμασμένα στὴν φωτιὰ πιὸ πολὺ καὶ ἀπὸ τὸ χρυσάφι, γύρω ἀπὸ τὰ ὁποῖα συνάζονταν ἡ Χριστιανικὴ Κοινότητα τῆς Σμύρνης, ἔχει καὶ ἡ Ἐπαρχία μας τὴν μεγάλη εὐλογία νὰ κατέχη τὸ χέρι τοῦ Ἱερομάρτυρος.

Ἡ κάθοδος τοῦ λειψάνου στὴν Ναύπακτο καὶ ἡ ἐφετινὴ πανήγυρις

Αὐτὸ τὸ ἁγιασμένο τίμιο λείψανο κατέρχεται μία φορὰ τὸ ἔτος στὴν Ναύπακτο, γιὰ νὰ τὸ ἀσπασθοῦν οἱ Χριστιανοὶ καὶ νὰ εὐλογηθῇ ἡ πόλη.

Ἐφέτος ἡ ἔλευση τοῦ τιμίου Λειψάνου ἔγινε τὴν Κυριακὴ τῶν Μυροφόρων. Ἔτσι ὁ ἅγιος τιμήθηκε καὶ πανηγυρίστηκε μέσα στὴν ἀναστάσιμη ἀτμόσφαιρα τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ αὐτὸ ταιριάζει μὲ τὸ μαρτύριό του, τὸ ὁποῖο, σύμφωνα μὲ τὸ ἀρχαῖο μαρτυρολόγιό του ποὺ συνετάγη ἀπὸ Χριστιανοὺς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σμύρνης, συνέβη τὸ Μεγάλο Σάββατο! Καὶ ὄντως κατὰ κοινὴ ὁμολογία ἐφέτος ἦταν ὅλα λαμπρότερα.

Ἡ ὑποδοχὴ τοῦ τιμίου Λειψάνου ἔγινε τὸ Σάββατο 21 Ἀπριλίου τὸ ἀπόγευμα μπροστὰ στὸ Δημαρχεῖο. Τὸ λείψανο, ποὺ μετέφερε ὁ ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀμπελακιωτίσσης π. Πολύκαρπος, τὸ ὑποδέχθηκαν οἱ Ἀρχιερεῖς, ὁ Σέβ. Μητροπολίτης μᾶς κ. Ἰερόθεος καὶ ὁ Σέβ. Μητροπολίτης Ὕδρας, Σπετσὼν καὶ Αἰγίνης κ. Ἐφραίμ. Ἔπειτα μεταφέρθηκε ἐν πομπῇ στὸν Ἱερὸ Μητροπολιτικὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ὅπου τελέσθηκε πανηγυρικὸς Ἑσπερινός, στὸν ὁποῖον χοροστάτησε καὶ κήρυξε τὸν θεῖο λόγο ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἐφραίμ. Ἀκολούθησε βραδινὴ λιτανεία μέχρι τὸ γραφικὸ λιμάνι τῆς πόλεως, κατὰ τὴν ὁποίαν συνόδευσαν ἡ Παπαχαραλάμπειος Φιλαρμονική, μαθητὲς τοῦ Β Δημοτικοῦ Σχολείου Ναυπάκτου καὶ τοῦ Κατηχητικοῦ τῆς Ἐνορίας μὲ τὰ φαναράκια τους, καὶ ὁ πιστὸς λαός. Τὴν ἑπομένη τελέσθηκε ἀρχιερατικὸ συλλείτουργο προεξάρχοντος τοῦ Σεβασμιωτάτου κ. Ἐφραίμ.

Ἀκολούθησε δεξίωση ποὺ ἑτοίμασαν οἱ κυρίες τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης τοῦ Ἁγίου Δημητρίου γιὰ ὅλον τὸν λαὸ στὸ Πνευματικὸ Κέντρο τοῦ Ναοῦ καὶ γεῦμα ποὺ προσέφερε ὁ Ἱερὸς Ναὸς πρὸς τιμὴν τοῦ φιλοξενουμένου Ἀρχιερέως, στὶς Ἀρχές, τοὺς Ἱερεῖς, τοὺς Ἱεροψάλτες καὶ τὸ προσωπικὸ τοῦ Ναοῦ, στοὺς ἐκπροσώπους τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης.

Στὶς πανηγυρικὲς καὶ λατρευτικὲς αὐτὲς ἐκδηλώσεις συμμετεῖχαν Ἱερεῖς τῆς Ἐπαρχίας μας μὲ πρῶτον τῇ τάξει τὸν σεβαστὸ π. Ἀντώνιο Βαζούρα, δύο Διάκονοι, ὁ π. Γερβάσιος καὶ ὁ π. Ἀλέξανδρος, τῆς Μητροπόλεως Πατρῶν ποὺ εὐγενῶς καὶ φιλαδέλφως ἀπέστειλε ὁ Σέβ. Μητροπολίτης κ. Χρυσόστομος, οἱ ἱεροψάλτες τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Πέτρος Παρρὰς καὶ Δημήτριος Καλογερῆς, οἱ Δήμαρχοι Ναυπάκτου κ. Ἀθανάσιος Παπαθανάσης καὶ Ἀποδοτίας κ. Βασίλειος Σούζας μὲ μέλη τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου, οἱ πολιτικές, ἀστυνομικὲς καὶ λοιπὲς Ἀρχὲς τῆς πόλεως καὶ ὁ πιστὸς λαός.

Στὸ πανηγύρι συμμετεῖχε, ὅπως κάθε χρόνο, ἡ ἀδελφότητα τοῦ Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου Παναγίας Γοργοεπηκόου, φιλοξενῶντας τὸ βράδυ στὸν Ναό της τὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου καὶ προσφέροντας τὸ ἑόρτιο δεῖπνο στοὺς Ἀρχιερεῖς καὶ τὴν συνοδεία τους.

Ἐπειδὴ ἐφέτος συνέπεσε νὰ πανηγυρίζη καὶ ἡ τρίτη Ἐνορία τῆς πόλεως, ὁ Ἅγιος Γεώργιος, τὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου μεταφέρθηκε κατὰ τὴν θεία Λειτουργία στὸν πανηγυρίζοντα Ἱερὸ Ναὸ καὶ τὸ ἀσπάσθηκε τὸ πλῆθος τῶν πιστῶν ποὺ τὸν πλημμύρισαν.

Ἡ ἐφετινὴ ἀγρυπνία

Στὸν Ἱερὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου ἐτελοῦντο καθημερινὰ Ἑσπερινὸς μὲ Παράκληση καὶ θεία Λειτουργία, μέχρι τὴν Τρίτη τὸ βράδυ, ὁπότε τελέσθηκε νυκτερινὴ ἀρχιερατικὴ θεία Λειτουργία. Πολὺς λαὸς προσῆλθε στὴν ἀποχαιρετιστήρια αὐτὴ θεία Λειτουργία, ἰδιαιτέρως ὅσοι ἐπιθυμοῦσαν νὰ ἀκούσουν τὰ τροπάρια τοῦ Μάρτυρος μαζὶ μὲ τὰ ἀναστάσιμα τροπάρια, τὸ μαρτύριό του ποὺ εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ ἀρχαιότερα διασωζόμενα μαρτύρια, νὰ κοινωνήσουν τῶν ἀχράντων μυστηρίων καὶ νὰ ξεπροβοδίσουν τὸ τίμιο λείψανο μὲ τὰ κεριὰ στὸ χέρι, περνῶντας μέσα ἀπὸ τὸ νυκτερινὸ καὶ ξαγρυπνισμένο γιὰ διασκέδαση λιμάνι, μέχρι τὸ Ἐπισκοπεῖο, καὶ νὰ ξαναδώσουν μὲ νοσταλγία συνάντηση γιὰ τὸν ἑπόμενο χρόνο.

Τὸ χαρακτηριστικὸ τῆς φετινῆς ἀγρυπνίας ἦταν ὅτι τελέσθηκε χωρὶς μικρόφωνα καὶ μὲ χαμηλὸ φωτισμό. Στὸ ἐκκλησίασμα ἐπικρατοῦσε ἀπόλυτη ἡσυχία καὶ τὸ αὐτί, ποὺ στὴν ἀρχὴ ξενίστηκε ἀπὸ τὴν χαμηλὴ ἔνταση τῆς ψαλμωδίας, γρήγορα συνήθισε καὶ οἱ φυσικὲς φωνὲς τῶν Ἱεροψαλτῶν καὶ τῶν Ἱερέων δημιουργοῦσαν ἕνα αἴσθημα ἠρεμίας καὶ κατάνυξης. Αὐτὴ ἡ ἐμπειρία μας ἔκανε νὰ σκεφτόμαστε ὅτι μερικὲς ἀπόψεις περὶ ἀξίας ὁρισμένων ἐπιτευγμάτων τοῦ ἀνθρώπου μᾶλλον πρέπει νὰ ξαναμελετηθοῦν...

Εὐχαριστίες

Εὐχαριστία καὶ δοξολογία πρέπουν στὸν Ἀναστάντα Χριστὸ καὶ στὸν μάρτυρα τῆς Ἀναστάσεώς Του ἅγιο Πολύκαρπο ποὺ μαρτύρησε τὸ Μεγάλο Σάββατο περιμένοντας τὴν Ἀνάσταση. Ἀκόμη εὐχαριστίες χρωστοῦμε στὸν Σέβ. Μητροπολίτη κ. Ἰερόθεο ποὺ μᾶς ἔδωσε τὴν εὐλογία νὰ ὑμνήσουμε τὸν Ἅγιο μέσα στὴν χαρμόσυνη καὶ ἐλπιδοφόρο ἀναστάσιμη περίοδο κατὰ τὴν ὁποία συνέβη καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ Ἁγίου (Μεγάλο Σάββατο πρὸς Κυριακὴ τοῦ Πάσχα) καὶ στὸν π. Πολύκαρπο ποὺ φυλὰ καὶ φιλεῖ, φυλάγεται καὶ φιλεῖται ἀπὸ τὸ τίμιο Λείψανο ὅλο τὸ ἔτος πάνω στὰ δυσπρόσιτα βουνὰ τῆς Ἐπαρχίας μας καὶ τὸ συνοδεύει γιὰ νὰ εὐλογῇ μιὰ φορὰ τὸν χρόνο καὶ τὴν πόλη μας.

Ὁ προστάτης τῆς Ἐπαρχίας μας

Ὁ ἅγιος Πολύκαρπος θεωρεῖται προστάτης Ἅγιος τῆς Ἐπαρχίας μας. Καὶ πιστεύουμε ὅτι δύναται νὰ μᾶς προσφέρει τὴν προστασία του, γιατί αὐτὸ ἔκανε καὶ ὅσο ζοῦσε. Αὐτό –τὴν προσευχή– τελοῦσε καὶ ὅταν ἀκόμη ὁ μὲν θάνατος ἄρχισε νὰ τὸν ἀγκαλιάζη ἀπειλητικά, ἡ δὲ συνοδεία τοῦ θανάτου –ὁ φόβος, ἡ ἀπελπισία, ἡ βία τῆς αὐτοσυντήρησης κ.α.– ἔστεκαν μακριὰ ἀπὸ τὸν Μάρτυρα, γιατί τοὺς ἦταν ἀπρόσιτος. Τότε, λοιπόν, ποὺ τὸν πλησίαζε ὁ θάνατος, κατέφυγε σὲ ἕνα μικρὸ ἀγρόκτημα καὶ ἐκεῖ «νύκτα καὶ ἡμέρα, μὴ κάνοντας τίποτε ἄλλο, παρὰ νὰ προσεύχεται γιὰ ὅλους καὶ γιὰ τὶς Ἐκκλησίες τῆς οἰκουμένης, πρᾶγμα ποὺ συνήθιζε νὰ τὸ κάνη». Καὶ ὅταν οἱ στρατιῶτες ἅπλωσαν πάνω του τὰ χέρια νὰ τὸν συλλάβουν, «τοὺς ζήτησε νὰ τοῦ δώσουν ὥρα νὰ προσευχηθῇ ἄφοβα... Στάθηκε καὶ προσευχήθηκε ἔτσι, γεμᾶτος ἀπὸ τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ, ὥστε ἐπὶ δύο ὧρες νὰ μὴ μπορῇ νὰ σιγήση, καὶ νὰ ἐκπλήσσονται ὅσοι τὸν ἄκουαν, καὶ πολλοὶ νὰ μετανοοῦν ποὺ ἦλθαν νὰ συλλάβουν ἕναν τόσο θεοπρεπῆ γέροντα». Στὴν προσευχή του αὐτὴ «μνημόνευσε ὅλους, ἀκόμα καὶ αὐτοὺς ποὺ δὲν εἶχαν συναντηθεῖ μαζί του, μικροὺς καὶ μεγάλους, ἔνδοξους καὶ ἄδοξους, καὶ ὁλόκληρη τὴν Καθολικὴ Ἐκκλησία τῆς οἰκουμένης». Καὶ ὅταν οἱ φλόγες ἄρχισαν νὰ ἀγγίζουν τὸ πρεσβυτικὸ καὶ χαριτωμένο σῶμα του, κοίταξε στὸν οὐρανὸ καὶ ἀνέπεμψε προσευχὴ εὐχαριστίας καὶ δοξολογίας πρὸς τὸν Θεό, γιατί τὸν ἀξίωσε νὰ συμμετάσχη στὸ ποτήριο τοῦ Χριστοῦ!

«Κύριε Θεέ, Παντοκράτορα, Πατέρα τοῦ ἀγαπητοῦ καὶ εὐλογημένου παιδιοῦ σου Ἰησοῦ Χριστοῦ, μέσῳ τοῦ ὁποίου ἀποκτήσαμε τὴν γνώση μας γιὰ σένα, Θεὲ τῶν ἀγγέλων καὶ τῶν δυνάμεων καὶ ὅλης τῆς κτίσεως καὶ κάθε γενιᾶς δικαίων ποὺ ζοῦν κοντά σου• σὲ δοξολογῶ ποὺ μὲ ἀξίωσες τὴν ἡμέρα καὶ τὴν ὥρα αὐτή, νὰ συναριθμηθῶ μεταξὺ τῶν μαρτύρων, μὲ τὸ ποτήριο τοῦ Χριστοῦ σου, γιὰ νὰ ἀναστηθῶ στὴν αἰώνια ζωὴ μὲ τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα στὴν ἀθανασία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μαζὶ μὲ τοὺς ὁποίους (μάρτυρες) εἴθε νὰ γίνω δεκτὸς μπροστά σου σήμερα, θυσία λιπαρὴ καὶ εὐπρόσδεκτη, ὅπως τὴν προετοίμασες καὶ μοῦ τὴν φανέρωσες καὶ τὴν ἐκπλήρωσες, ἀληθινὲ Θεὲ ποὺ δὲν διαψεύδεσαι. Γι' αὐτὸ καὶ σὲ δοξολογῶ γιὰ ὅλα, σὲ εὐλογῶ, σὲ δοξάζω μέσῳ τοῦ αἰωνίου καὶ ἐπουρανίου ἀρχιερέα Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἀγαπητοῦ σου παιδιοῦ, διὰ τοῦ ὁποίου μαζὶ μ' αὐτὸν καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα σου πρέπει δόξα καὶ τώρα καὶ στοὺς μελλοντικοὺς αἰῶνες. Ἀμήν».

Πιστεύουμε ὅτι ἡ προσευχητικὴ αὐτὴ δύναμη παραμένει στὴν ψυχὴ τοῦ Ἁγίου, πολὺ περισσότερο μάλιστα, καὶ ἐκδηλώνεται ὡς οὐράνια πρεσβεία καὶ προστασία γιὰ ὅσους τὸν ἐπικαλοῦνται μὲ πίστη, καὶ ἰδιαιτέρως γιὰ τὴν Ἐπαρχία μας ποὺ κατέχει τὸν πολύτιμο θησαυρὸ τοῦ τιμίου λειψάνου του.

Α.Κ.