Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ἅγιος Μελέτιος Ἀντιοχείας, 12 Φεβρουαρίου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Ὁ ἅγιος Μελέτιος γεννήθηκε στὴν Μελιτινὴ τῆς μικρῆς Ἀρμενίας γύρω στὸ 310 μ. Χ. Χειροτονήθηκε Ἐπίσκοπος Σεβαστείας καὶ στὴν συνέχεια, τὸ 360 μ. Χ., Ἀρχιεπίσκοπος Ἀντιοχείας. Ἦταν ἄνθρωπος εὐσεβής, πρᾶος, εὐθὺς καὶ μορφωμένος. Λόγῳ τοῦ ὀρθοδόξου φρονήματός τους, ἐξορίσθηκε ἀπὸ τοὺς Ἀρειανοὺς τριάντα μέρες μετὰ τὴν ἐνθρόνισή του. Ἀλλὰ κατὰ τὸ σύντομο αὐτὸ χρονικὸ διάστημα ποὺ ἀρχιεράτευσε στὴν Ἀντιόχεια κατόρθωσε νὰ στερεώση τὸ ποίμνιό του στὴν Ὀρθόδοξη πίστη, οὕτως ὥστε νὰ μπορέση νὰ ἀντέξη τὴν δοκιμασία ἀπὸ τὴν ἐπέλαση τῶν αἱρετικῶν.

Οἱ φανατικοὶ Ὀρθόδοξοι κατόρθωσαν νὰ ἐνθρονισθῇ στὴν Ἀντιόχεια ὁ Παυλίνος καὶ ἔτσι δημιουργήθηκε σχίσμα μὲ δύο Ὀρθοδόξους Ἐπισκόπους, τὸ ὁποῖο διήρκεσε σαράντα χρόνια. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ρώμης καὶ οἱ περισσότεροι Ἐπίσκοποι τῆς Δύσεως, καθὼς καὶ οἱ Ἐπίσκοποι τῆς Αἰγύπτου ὑποστήριζαν τὸν Παυλίνο καὶ τοὺς διαδόχους του. Ἀντίθετα, ἡ πλειοψηφία τῶν Ἐπισκόπων τῆς Ἀνατολῆς ἀναγνώριζαν τὸ ἅγιο Μελέτιο. Ὁ Μέγας Βασίλειος, βοηθούμενος καὶ ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπο Σαμωσάτων Εὐσέβιο, ἀνέλαβε ἐπίμοχθο ἀγῶνα προκειμένου νὰ ἐπιβάλη τὴν ἀναγνώριση τοῦ ἁγίου Μελετίου καὶ τὴν ἐπάνοδό του στὴν Ἀντιόχεια, ἀλλὰ καὶ τὴν τακτοποίηση τοῦ Ἐπισκόπου Παυλίνου μὲ ἄλλον τρόπο καὶ γι’ αὐτὸ ἔγραψε ἐπιστολὲς πρὸς τὸν ἅγιο Ἀθανάσιο, τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ρώμης Δάμασο καὶ τοὺς Ἐπισκόπους τῆς Δύσεως, καθὼς καὶ πρὸς τὸν Κόμητα Τερέντιο. Στὶς ἐπιστολὲς αὐτὲς ἀποκαλεῖ τὸν ἅγιο Μελέτιο ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ, θαυμασιώτατον Ἐπίσκοπο, καὶ τονίζει ὅτι «κατὰ τὴν πίστη εἶναι ἀνεπίληπτος καὶ κατὰ τὸν βίο του δὲν δέχεται σύγκριση μὲ κανέναν ἄλλο... ὥστε ἀπὸ πάσης πλευρᾶς εἶναι ἀναγκαῖο, ἀλλὰ καὶ συμφέρον, ἐπίσης, ὅλοι οἱ ἄλλοι νὰ ἑνωθοῦν μὲ τὸν ἄνδρα τοῦτον, ὅπως οἱ μικροὶ μὲ τοὺς μεγάλους ποταμοὺς» (Ε.Π.Ε., τόμ. 1ος, σελ. 371).

Ὁ ἅγιος Μελέτιος, ὁ ὁποῖος ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ὅτι χειροτόνησε Διάκονο τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο, προήδρευσε τῆς Β Ὁ?κουμενικ?ς Συνόδου, ἡ ὁποία συνεκλήθη τὸ 381 μ.Χ. στὴν Κωνσταντινούπολη, πρὶν λήξουν ὅμως οἱ ἐργασίες της «ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον». Ἡ ἐξόδιος ἀκολουθία του, ὅπως ἀναφέρεται στὰ Συναξάρια, θύμιζε πανηγύρι, ἀφοῦ ἔλαβαν μέρος σὲ αὐτὴν ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς ἐν λόγῳ Συνόδου.

Ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία του μᾶς δίνουν τὴν ἀφορμὴ νὰ τονίσουμε τὰ ἀκόλουθα.

Πρῶτον. Ἔχουν τεράστια εὐθύνη ἐνώπιον Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων ὅσοι δημιουργοῦν σχίσματα καὶ διαιρέσεις στὴν Ἐκκλησία, ἐπειδή, σὺν τοῖς ἄλλοις, σκανδαλίζουν τοὺς ἀσθενεστέρους στὴν πίστη, παραλύουν τὴν διάθεση τοὺς γιὰ πνευματικὸ ἀγῶνα καὶ ὁδηγοῦν πολλοὺς στὴν ἀπώλεια. Ἐπίσης, ἀνάλογη εὐθύνη ἔχουν καὶ ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸ κῦρος καὶ τὴν ἐξουσία τους ἐνθαρρύνουν καὶ στηρίζουν ὅσους διασποῦν τὴν ἑνότητα τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Ἀσφαλῶς θὰ δώσουν λόγο στὸν Θεό, ὡστόσο ὅμως οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ὅταν ὑπομένουν τὶς θλίψεις, τὶς ἀδικίες καὶ τὶς παντὸς εἴδους δοκιμασίες εὐχαριστῶντας καὶ δοξολογῶντας τὸν Θεὸ ὠφελοῦνται πνευματικὰ καὶ ἁγιάζονται.

Αὐτὸ ἐπισημαίνει ὁ Μ. Βασίλειος στοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας, ποὺ ὑπέφεραν ἐξ αἰτίας τοῦ ὅτι ἐστεροῦντο γιὰ ἀρκετὰ χρόνια τὸν ἐξόριστο ποιμένα τους. «Ἀπαιτῶ νὰ ἔχετε καὶ σεῖς τὴν ἰδία παρηγορία καὶ νὰ ὑπομένετε τὸν παρόντα πόνο τῶν θλίψεων μὲ τὴν ἐλπίδα τῆς παρηγορίας τῆς... Ἂς μὴ ἀποκάμουμε, λοιπόν, ἀθλοῦντες στοὺς ἀγῶνες ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας καὶ ἂς μὴ πετάξουμε λόγῳ ἀπελπισίας ὅλους τοὺς ἕως τώρα κόπους μας... Νὰ προσδοκᾶς θλίψη ἔπειτα ἀπὸ θλίψη, ἐλπίδα ἔπειτα ἀπὸ ἐλπίδα, ὀλίγον ἀκόμη, ὀλίγον ἀκόμη. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο γνωρίζει νὰ ψυχαγωγῇ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τοὺς τροφίμους τοῦ μὲ τὴν ἐπαγγελία τοῦ μέλλοντος. Διότι μετὰ τὶς θλίψεις ἔρχεται ἡ ἐλπίδα καὶ τὰ ἐλπιζόμενα εὑρίσκονται πολὺ κοντά. Καὶ ἐξ ἄλλου ὅλον τὸν ἀνθρώπινο βίο νὰ ὑπολογίση κανεὶς εἶναι ἐντελῶς μικρότατο διάστημα σὲ σύγκριση μὲ ἐκεῖνο τὸν ἀπέραντον αἰῶνα, ὁ ὁποῖος ἀπόκειται στὶς ἐλπίδες» (ἐνθ. ἄν. σελ. 337).

Δεύτερον. Ἡ ἐπικοινωνία μὲ πρόσωπα τὰ ὁποῖα εἶναι φορεῖς τῆς γνήσιας ἀγάπης, εἶναι γεγονὸς πάντοτε εὐχάριστο, περισσότερο ὅμως σὲ περίοδο δοκιμασιῶν καὶ πόνου, ἐπειδὴ γίνεται πρόξενος ἀληθινῆς παρηγοριᾶς καὶ πνευματικῆς ἀγαλλίασης. Ἰδαίτερα μάλιστα σὲ μιὰ ἐποχή, ὅπως ἡ δική μας, ὅπου ἡ ἀνθρώπινη ἐπικοινωνία, στὴν αὐθεντική της μορφή, ἔχει καταχωρηθεῖ στὸν κατάλογο τῶν εἰδῶν πρὸς ἐξαφάνιση. Γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι πολὺ σημαντικὸ νὰ ἔχη κανεὶς γνησίους φίλους, κυρίως στὶς δύσκολες στιγμὲς τῆς ζωῆς του. Βέβαια, τὸ σημαντικότερο εἶναι νὰ βρῇ κανεὶς τὸν τρόπο νὰ «στέκεται στὰ πόδια του», κατὰ τὸ κοινῶς λεγόμενο, καὶ ἡ παρηγοριὰ νὰ πηγάζη ἐσωτερικὰ ἀπὸ μέσα του, τὸ ἕνα ὅμως δὲν ἀναιρεῖ τὸ ἄλλο καὶ σίγουρα αἰσθάνεται κανεὶς εὐχαρίστηση, καρδιακὴ γλυκύτητα καὶ ἀληθινὴ παρηγοριὰ ἀπὸ τὴν ἐπικοινωνία μὲ ἀληθινοὺς ἀνθρώπους, ὅπως εἶναι οἱ ἅγιοι.

Μελετῶντας κανεὶς τοὺς βίους καὶ τοὺς λόγους τῶν ἁγίων θαυμάζει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο συμπαραστέκονταν καὶ παρηγοροῦσαν τοὺς πονεμένους, καθὼς ἐπίσης ἀντιλαμβάνεται καὶ τὴν ἀξία τῆς ἐπικοινωνίας τῶν ἀγαπωμένων προσώπων. «Ἐὰν ἡ θεοσέβειά σου ἠμποροῦσε νὰ ἀντιληφθῇ κάπως τὸ μέγεθος τῆς εὐφροσύνης ποὺ ἐμπνέεις σὲ μᾶς ὅσες φορὲς γράφεις, γνωρίζω ὅτι δὲν θὰ ἄφηνες νὰ περάση καμμιὰ εὐκαιρία γιὰ ἀποστολὴ γράμματος• θὰ ἐπινοοῦσες, μάλιστα, ἀφορμὲς γιὰ νὰ μᾶς γράφης συχνά, ἀφοῦ γνωρίζεις τὴν ἀμοιβὴ ποὺ ἐπιφυλάσσεται ἀπὸ τὸν φιλάνθρωπο Δεσπότη, γιὰ τὴν περίπτωση τῆς ψυχαγωγήσεως τῶν θλιβομένων... Ὥστε, ὅταν λαμβάνουμε ἐπιστολή σου... δοκιμάζουμε χαρὰ γιὰ κάθε λόγο ποὺ συναντοῦμε, ἐνῷ ὅταν προσεγγίζουμε στὸ τέλος αὐτῆς στενοχωρούμεθα. Τόσο ἀγαθὸ εἶναι ὅ,τι καὶ νὰ λέγης στὶς ἐπιστολές σου! Διότι τὸ περίσσευμα ποὺ ρέει ἀπὸ ἀγαθὴ καρδία εἶναι ἀγαθὸ» (Μ. Βασιλείου, πρὸς Μελέτιο Ἀντιοχείας, ἐνθ. ἄν. σελ. 315).

Ἡ μεγαλύτερη παρηγοριά, κατὰ τὴν περίοδο τῶν πειρασμῶν καὶ τῶν θλίψεων εἶναι ἐκείνη ποὺ ἀπορρέει ἀπὸ τὴν ἐπικοινωνία μὲ τὸν Τριαδικὸ Θεὸ καὶ τοὺς φίλους Του, τοὺς Ἁγίους, ζῶντας καὶ κεκοιμημένους. Ἄλλωστε, δὲν ὑπάρχουν γνησιότεροι φίλοι ἀπὸ τοὺς Ἁγίους. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς εἶναι καὶ ὁ ἅγιος Μελέτιος, τοῦ ὁποίου εἴθε νὰ ἔχουμε τὶς εὐχὲς καὶ τὶς πρεσβεῖες.–