Παναγιώτη Μελικίδη: Πεντηκοστιανοὶ" (Α) ἢ πῶς νὰ βρεθοῦμε στὸ Ὑπερῶο, χωρὶς τὸν Χριστό

Παναγιώτη Μελικίδη, Θεολόγου

Φαίνεται λίγο ἄκαιρο χρονικὰ νὰ μιλοῦμε γιὰ τὴν Πεντηκοστή, ἐνῷ βρισκόμαστε στὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα ἢ τὴν Διακαινίσιμο. Ὡστόσο αὐτὸ τὸ παράξενο ἡμερολογιακὰ σχῆμα, μία θρησκευτικὴ ὁμάδα τὸ ἔχει ἀναγάγη σὲ διδασκαλία, ἀφοῦ ἐξυψώνει τὴν σημασία τῆς Πεντηκοστῆς σὲ σχέση μὲ τὶς ἄλλες Δεσποτικὲς Ἑορτές, μειώνοντας ἔτσι τὴν σημασία τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς θείας Οἰκονομίας. Πρόκειται, λοιπόν, νὰ δημοσιευθοῦν μία σειρὰ ἄρθρων μὲ θέμα τὴν αἵρεση τῶν Πεντηκοστιανῶν. Ἡ λέξη αἵρεση καὶ αἱρετικός, δυστυχῶς, ἔχει "ὡραιοποιηθῇ" ἀπὸ μέρος τῆς διανόησης, κυρίως λόγῳ τῆς συμπεριφορᾶς τῶν ἐκφραστῶν τῆς Δυτικῆς Χριστιανοσύνης, κατὰ τὸν Μεσαίωνα. Ἡ λέξη χρησιμοποιεῖται στὴν Ἐκκλησία μας πάντα μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἔκπτωσης ἀπὸ τὴν ἀλήθεια, τῆς ἀποσπασματικότητας, τῆς σχετικοποίησης τῆς ἀποκαλυπτικῆς διδασκαλίας, τῆς ἰδιοποίησης τῆς σωτηρίας.

Στὴν συγκεκριμένη αἱρετικὴ ὁμάδα δίδεται ἰδιαίτερη ἔμφαση στὴν διδασκαλία γιὰ τὴν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, στὴν πραγματικότητα πρόκειται γιὰ προσπάθεια νὰ βρεθοῦμε πανηγυρικὰ στὸ Ὑπερῶο καὶ νὰ μᾶς χαρισθῇ τὸ πλήρωμα τῶν δωρεῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δίχως τὶς ἀπαραίτητες προϋποθέσεις. Ἔχουμε, δηλαδή, τὴν μονομερῆ προσπάθεια ἀνάδειξης τῆς δωδέκατης Δεσποτικῆς ἑορτῆς, αὐτὴ τῆς Πεντηκοστῆς, ἡ ὁποία εἶναι τὸ τέλος καὶ ἡ ἐπιστέγαση τῆς θείας Οἰκονομίας, δίχως ὅμως τὴν ἀπαραίτητη ἐμβάνθυνση καὶ θεολογία τῶν ὑπολοίπων Δεσποτικῶν ἑορτῶν (δηλαδὴ ἑορτῶν ποὺ ἀναφέρονται στὴν ζωὴ τοῦ Χριστοῦ), ποὺ εἶναι τὰ ἀπαραίτητα στάδια γιὰ τὴν ἔλευση τῆς Πεντηκοστῆς. Ἄλλωστε οἱ Χριστιανοὶ ὀφείλουμε νὰ διέλθουμε ὅλες τὶς ἐνηλικιώσεις τοῦ Χριστοῦ, ὅλες οἱ ἐντολὲς Τοῦ νὰ γίνουν αἷμα μας. Ποιός θὰ ἦταν ὁ σκοπὸς τῆς ἐναθρωπήσεως, τῆς ζωῆς, τῶν Παθῶν, τοῦ Σταυροῦ, τῆς Ἀναστάσεως καὶ Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ, ἐὰν μπορούσαμε νὰ λάβουμε κατ' εὐθεῖαν τὸ Ἅγιον Πνεῦμα μὲ τὴν Πεντηκοστή;

Ἡ σειρὰ τῶν ἄρθρων ποὺ ἀκολουθοῦν προέρχεται ἀπὸ τὸν συνεργάτη τῆς Ἐφημερίδας μας θεολόγο Παναγιώτη Μελικίδη.

***

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ.

Ὅταν κάνουμε λόγο γιὰ τὴν αἵρεση τῶν Πεντηκοστιανῶν, δὲν πρέπει νὰ ἐννοήσουμε ὅτι πρόκειται γιὰ μιὰ χριστιανικὴ ὁμάδα συγκροτημένη, ἡ ὁποία θεμελιώνει τὴν ὑπάρξή της πάνω σὲ συγκεκριμένα δόγματα ἢ "θεολογικὲς" θέσεις, ὅπως συμβαίνει ἐπὶ παραδείγματι μὲ τοὺς Μονοφυσίτες ἢ τοὺς Παπικούς. Ἀρχικά, λοιπόν, μὲ τὸν ὅρο "Πεντηκοστιανοὶ" ἐννοοῦμε ἕναν μεγάλο ἀριθμὸ ἀφυπνιστικῶν καὶ ἐνθουσιαστικῶν ὁμάδων, ποὺ σχηματίστηκαν τέλη τοῦ 19ου μὲ ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰῶνα στὶς Η.Π.Α.

Ἡ προέλευση τῆς αἱρέσεως, συγκεκριμένα, μπορεῖ νὰ ἐντοπιστῇ στὴν λεγόμενη "Κίνηση τῆς Ἁγιότητος" ποὺ ἀναπτύχθηκε στὰ πλαίσια τῆς προτεσταντικῆς παραφυάδος τῶν "Μεθοδιστῶν" καὶ τόνισε ἰδιαιτέρως τὴν διδασκαλία τοῦ John Wesley (1703- 1791) ποὺ μιλοῦσε γιὰ τὸ βίωμα τῆς λεγομένης "δευτέρας εὐλογίας" ποὺ ἀποτελεῖ τὸ κέντρο τῆς διδασκαλίας τῶν Πεντηκοστιανῶν. Πρόκειται γιὰ μιὰ ἐμπειρία ἐκστατικοῦ τύπου, ἡ ὁποία συνδέεται μὲ τὴν Πεντηκοστή, συμβολίζει τὴν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ μεταδίδει τὸ χάρισμα τῆς γλωσσολαλιὰς καὶ τῆς θαυματουργικῆς θεραπείας. Ἂς δοῦμε, ὅμως, στὸ σημεῖο αὐτό, ποῖο συγκεκριμένο γεγονὸς ὁδήγησε στὴν δημιουργία τῆς αἵρεσης.

Τὴν 1 Ἰανουαρίου 1905, στὸ Τοπέκα τοῦ Κάνσας, μιὰ μαθήτρια βιβλικοῦ κολλεγίου ποὺ εἶχε ὀργανώσει ὁ Charles Fox Parham (1873- 1929) ἄρχισε νὰ μιλάει μιὰ ἀκατάληπτη γλῶσσα. Ὁ Perham διέδωσε τὸ συμβὰν καὶ τὸ περιστατικὸ ἐπαναλήφθηκε στὴν συνάθροιση τοῦ μεθοδιστὴ William Seymour στὸ Λὸς Ἄντζελες, ὁπότε ὁ Seymour ὀργάνωσε ἀφυπνιστικὸ κέντρο στὴν ὁδὸ Ἀζοῦσα τὸ ὁποῖο λειτούργησε γιὰ μιὰ οκταετία καὶ συγκέντρωνε πολυφυλετικὸ καὶ ἐνθουσιαστικὸ κοινό.

Παρόμοια περιστατικὰ "καθόδου τοῦ Ἁγίου Πνεύματος" ἔλαβαν χώρα τὴν ἴδια περίοδο στὸ Τένεση καὶ στὴν Βόρεια Καρολίνα, ὁπότε τὸ κίνημα ἁπλώθηκε σὲ ὅλη σχεδὸν τὴν Ἀμερική. Οἱ ἀκραῖες φονταμετανταλιστικὲς πεντηκοστιανὲς ὁμάδες ὑποστήριζαν τὴν ἐπιστροφὴ στοὺς ἀποστολικοὺς χρόνους καὶ ἔδιναν ἰδιαίτερη ἔμφαση στὴν γλωσσολαλιά, τὸν ὁραματισμό, τὴν προφητικὴ ἱκανότητα καὶ τὴν θαυματουργικὴ θεραπεία.

Ὅπως εἴπαμε προηγουμένως, οἱ Πεντηκοστιανοὶ δὲν ἐνδιαφέρθηκαν γιὰ τὴν δημιουργία συμπαγοῦς δογματικοῦ πυρῆνα, ἀλλά, ἰδίως στὴν ἐσχατολογία τους, μποροῦμε νὰ προσδιορίσουμε χιλιαστικὲς ἀπόψεις. Ἀνάμεσα στὶς ὁμάδες ποὺ ἐπιβιώνουν μέχρι τὶς ἡμέρες μας μποροῦμε νὰ διακρίνουμε τὴν "Διεθνῆ Ἑνωμένη Πεντηκοστιανὴ Ἐκκλησία", τὴν "Συντροφιὰ τοῦ Ἐλίμ", τὴν "Πεντηκοστιανὴ Βαπτιστικὴ Ἐκκλησία τῆς Ἐλευθέρης Βούλησης" κ.ἄ.

Στὴν χώρα μας οἱ πεντηκοστιανοὶ ἐμφανίσθηκαν τὸ 1918 μὲ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ τῆς Πεντηκοστῆς, ἡ ὁποία ἀπέκτησε παραρτήματα στὴν Θεσσαλονίκη, τὴν Πιερία, τὰ Χανιά, τὴν Θήβα, τὴν Τρίπολη, τὴν Δράμα καὶ τὴν Κόρινθο. Ἀκολούθησε ἡ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία τῆς Πεντηκοστῆς, ἡ ὁποία ἱδρύθηκε τὸ 1938 καὶ ἐξαπλώθηκε σὲ Ἀθήνα, Θεσσαλονίκη καὶ Νάξο ὅπως ἐπίσης καὶ ἡ Ἁγία Δωδεκαποστολικὴ Ἐκκλησία.

Σὲ ἑπόμενα ἄρθρα θὰ ἀντιπαραβάλουμε τὴν διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας μὲ τὴν αἵρεση τῶν Πεντηκοστιανῶν. Ἁπλῶς στὸ ἄρθρο αὐτὸ δὲν μποροῦμε νὰ ἀποφύγουμε μερικὰ ἀπὸ τὰ εὔλογα ἱστορικὰ ἐρωτήματα ποὺ προκύπτουν:

Οἱ Πεντηκοστιανοὶ ἰσχυρίζονται ὅτι ἔχουν ὡς κύριο σκοπός τους τὴν ἀναβίωση τοῦ τρόπου ζωῆς τῶν ἀποστολικῶν χρόνων ἑστιάζοντας στὸ χάρισμα τῆς γλωσσολαλιὰς ποὺ δόθηκε ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα στοὺς Ἀποστόλους. Ἂν δοῦμε στὴν ἱστορικὴ βάση τους τὰ πράγματα παρατηροῦμε ὅτι οἱ ἴδιοι οἱ Ἀπόστολοι καλοῦσαν τὸν κόσμο στοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας, ὄχι γιὰ νὰ ἀποκτήσουν κάποιο χάρισμα, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐπιτύχουν τὸ "καθ' ὁμοίωσιν" ζῶντας ἐν μετανοίᾳ στοὺς κόλπους της. Στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων βλέπουμε ὅτι τὸ κεντρικὸς ἄξονας τοῦ κηρύγματος τοὺς ἦταν ἡ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ τῆς ὁποίας ὑπῆρξαν αὐτόπτες μάρτυρες, ὥστε ὁ κόσμος νὰ πιστέψη ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι ὁ Χριστός-Μεσσίας, νὰ οἰκειωθὴ τὸ λυτρωτικό του ἔργο καὶ νὰ γίνη μέτοχος τῆς Βασιλείας Τοῦ. Παράδειγμα ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, ὁ ὁποῖος ὑπέδειξε στὸ κήρυγμά του: "μετανοήσατε καὶ βαπτισθήτω ἕκαστος ὑμῶν ἐπὶ τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν ὑμῶν καὶ λήψεσθε τὴν δωρεὰν τοῦ ἁγίου Πνεύματος" (Πράξ. 2,38). Βλέπουμε λοιπὸν ὅτι προηγεῖται τὸ βάπτισμα, ἡ ζωὴ τῆς μετανοίας, ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν καὶ ἕπονται τὰ χαρίσματα τοῦ ἁγίου Πνεύματος.

Ἀκόμη, ἑστιάζουν τὴν διδασκαλία τους στὸ χάρισμα τῆς γλωσσολαλιὰς ποὺ δόθηκε τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Ἔτσι παρατηρεῖται κάποιο "κενὸ" στὴν διδασκαλία τους, γιὰ τὸ διάστημα ἀπὸ τὸν Εὐαγγελισμὸ μέχρι τὴν Πεντηκοστή. Ὁ Κύριος τὸ διάστημα αὐτὸ δὲν δίδαξε μὲ τοὺς λόγους καὶ τὶς πράξεις του; Δὲν ὑπέστη μαρτύριο καὶ σταυρικὸ θάνατο; Δὲν ἀναστήθηκε καὶ δὲν ἀναλήφθηκε; Φαίνεται, λοιπόν, νὰ παραθεωροὺν βασικοὺς σταθμοὺς τῆς ζωῆς τοῦ Θεανθρώπου καὶ κάνουν ἕνα ἱστορικὸ ἅλμα ἀναφερόμενοι στὴν Πεντηκοστή.

Ἕνα δεύτερο ἱστορικὸ "κενὸ" "ἅλμα" ποὺ παρατηρεῖται εἶναι τὸ ἑξῆς: Οἱ Πεντηκοστιανοὶ εἶναι μιὰ χριστιανικὴ ὁμάδα ποὺ ἐμφανίστηκε στὰ τέλη 19ου μὲ ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰ. Ὅλο αὐτὸ τὸ διάστημα οἱ ἄνθρωποι ἀγνοοῦσαν τὴν ἀλήθεια σὲ σχέση μὲ τὸν Χριστὸ καὶ τὸ ἔργο Τοῦ; Ἡ ἐπαγγελία τῆς σωτηρίας πραγματοποιεῖται 19 αἰῶνες μετὰ τὴν ἔλευση τοῦ Μεσσία στὴ γῆ;

Ἡ ἱστορικὴ πραγματικότητα ἀποτελεῖ κριτήριο γνησιότητας. Ἔτσι μὲ βάση τὰ ἱστορικὰ δεδομένα παρατηροῦμε ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία παρουσιάζει μιὰ ἀδιάσπαστη ἱστορικὴ συνέχεια ποὺ φθάνει διὰ τῶν χειροτονιῶν καὶ τῆς παραδόσεως στοὺς Ἀποστόλους καὶ τὸν Χριστό. Ἂς δοῦμε, ὅμως, τὶς ἐνδιαφέρουσες παρατηρήσεις τοῦ F. Schaeffer στὸ βιβλίο του "Χορεύοντας μόνος".

"Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ ὡς Ἐκκλησία ἐννοοῦμε τὸ Σῶμα, μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Ἰησοῦς εἶναι παρὼν στὸν κόσμο σήμερα. Αὐτή, πιστεύουμε, θεμελιώθηκε ἀπὸ τὸν Χριστὸ διὰ τῶν Ἀποστόλων καὶ παρέμεινε ἕνας, ἱστορικὸς σύνδεσμος μὲ τοὺς Ἀποστόλους μέσῳ τῆς χειροτονίας τῶν κληρικῶν. Τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ ἐπίσκοπος, ὁ ὁποῖος χειροτονεῖ σήμερα ἕναν Ὀρθόδοξο ἱερέα, μπορεῖ νὰ ἀνιχνεύση τὴ χειροτονία τοῦ ἱστορικὰ μέχρι τοὺς Ἀποστόλους. Τὰ κατ' ἐξοχὴν διακριτικὰ γνωρίσματα τῆς ἱστορικῆς Ἐκκλησίας εἶναι τὸ ἀναλλοίωτό της, ἡ ἀδιάκοπη συνέχειά της, ἡ πιστότητά της σὲ κάθε ἐποχὴ καὶ ἡ κατὰ κανονική της τάξη ἀποστολική της διαδοχή".

(συνεχίζεται στὸ ἑπόμενο: "Πεντηκοστιανοὶ" (Β))

***

"...ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ, ΤΩΝ ΣΥΝΟΔΙΚΩΝ"

...Ζοῦσε κάποιος ἀββᾶς Ἰάκωβος νεώτερος στὰ Κελλιά... Τὰ Κελλιὰ εἶχαν δύο Ἐκκλησίες· μία τῶν ὀρθοδόξων, ὅπου καὶ ἐκοινωνοῦσε ὁ ἀββᾶς, καὶ μία τῶν σχισματικῶν (μονοφυσιτών). Τοῦ ἔλεγαν λοιπὸν οἱ ὀρθόδοξοι: "Πρόσεχε ἀββᾶ Ἰάκωβε νὰ μὴ σὲ ἀπατήσουν οἱ σχισματικοὶ καὶ σὲ ἑλκύσουν σὲ κοινωνία μαζί τους". Ὁμοίως καὶ οἱ σχισματικοὶ τοῦ ἔλεγαν: "Νὰ γνωρίζης ἀββᾶ Ἰάκωβε ὅτι κοινωνῶντας μὲ τοὺς διφυσίτες (ὅπως ἔλεγαν τοὺς Ὀρθοδόξους), θὰ χάσης τὴν ψυχή σου, γιατί εἶναι Νεστοριανοὶ καὶ συκοφαντοῦν τὴν ἀλήθεια".

Ὁ δὲ ἀββᾶς Ἰάκωβος, ὄντας ἀκέραιος καὶ στενοχωρούμενος ἀπὸ τὰ λεγόμενά τους, βρέθηκε σὲ ἀπορία καὶ κατέφυγε στὸν Θεὸ διὰ τῆς παρακλητικῆς προσευχῆς. Ἔκρυψε, μάλιστα, τὸν ἑαυτό του σὲ ἡσυχαστικὸ κελλὶ ἔξω ἀπὸ τὴν λαύρα, ἀφοῦ ἐνδύθηκε τὰ ἐντάφιά του, ὡς μέλλων νὰ ἀποθάνη... Ἀποτραβήχθηκε, λοιπόν, στὸ κελλὶ ἐκεῖνο, παρακαλῶντας τὸν Θεό. Καὶ ἐξασθενημένος ἀπὸ τὴν νηστεία, ἔπεσε στὸ ἔδαφος καὶ ἔμεινε κάτω κείμενος. Πολλὰ δὲ ἔλεγε ὅτι ἔπαθε ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες ἀπὸ τοὺς δαίμονες, μάλιστα κατὰ τὴν διάνοια.

Ἀφοῦ δὲ πέρασαν σαράντα ἡμέρες, βλέπει ἕνα Παιδὶ νὰ ἔρχεται πρὸς αὐτὸν χαρούμενο καὶ νὰ τοῦ λέγει: "Ἀββᾶ Ἰάκωβε τί κάνεις ἐδῶ;" Ἀμέσως δὲ φωτισθεὶς καὶ λαμβάνοντας δύναμη ἀπὸ τὴν θέα Αὐτοῦ, ἀπήντησε: "Δέσποτα, ἐσὺ γνωρίζεις τί ἔχω· ἐκεῖνοι μοῦ λένε: μὴ ἀφήσης τὴν Ἐκκλησία· καὶ οἱ ἄλλοι μοῦ λένε: σὲ πλανοῦν οἱ δυφυσῖτες. Καὶ ἐγὼ εὑρισκόμενος σὲ ἀπορία καὶ μὴ γνωρίζοντας τί νὰ κάνω, ἦλθα στὴν κατάσταση αὐτή". Τοῦ ἀποκρίνεται ὁ Κύριος: "Ἐκεῖ ποὺ εἶσαι, καλὰ εἶσαι". Καὶ ἀμέσως μὲ τὸν λόγο αὐτό, βρέθηκε μπροστὰ στὶς πύλες τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας τῶν ὀρθοδόξων, τῶν συνοδικῶν (ἀπὸ τὸ Γεροντικό).