Skip to main content

Tό Ἅγιον Ὄρος

Οἱ ἀληθινοί ἁγιορεῖτες ὑπερβαίνουν ὅλην τήν κοσμική νοοτροπία καί τήν συμβατική ἠθική. Μερικοί ἀπό μᾶς μποροῦμε νά ἐντοπίζουμε διάφορα σκάνδαλα, ἀκόμη καί ἐκεῖ, ἀλλά τό μεγαλύτερο σκάνδαλο εἶναι ὅτι ἐκεῖ βιώνεται μιά ζωή πού εἶναι ὑπέρβαση τοῦ θανάτου, μιά ζωή πού κινεῖται πέρα ἀπό τόν ὀρθολογισμό καί τήν αἰσθησιοκρατία. Ὅποιος κινεῖται αἰσθητῶς στό δυνατό ἁγιορείτικο φῶς τσουρουφλίζεται, ἀκόμη καί ὁ ἔξυπνος πολιτικός.

Τελικά τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι μιά πολιτεία ἀνθρώπινη καί οὐράνια, τοπική καί οἰκουμενική, ὅπου συμπλέκεται ἡ ἱστορία μέ τό παρόν, ὁ πολιτισμός μέ τήν ὑπέρβασή του, ἡ ἐξουσία μέ τήν ἐλευθερία, ἀλλά κυρίως καί προπαντός εἶναι ἕνας τόπος μυστηρίου καί σιωπῆς, λόγου καί ψαλμωδίας. Γι’ αὐτό καί χρειάζεται κανείς πολύν καιρό γιά νά τό γνωρίση, ὄχι μόνον μέ τήν ὅραση καί τήν ἀκοή, ἀλλά μέ τό μυστήριο τῆς μυστικῆς ἐπαφῆς, μέ τό ἄγγιγμα τῆς καρδιᾶς.

Αὐτό, ὅμως, προϋποθέτει διαρκῆ ἔμπονη ὁδοιπορία μέσα ἀπό τά πανέμορφα μονοπάτια, ξεκινώντας ἀπό τίς Καρυές, περνώντας ἀπό τά Κοινόβια Μοναστήρια, σταματώντας ἀναπαυτικά στίς Σκῆτες καί πετώντας στήν ἔρημο ὡς ἀετός, ἀλλά καί ἀναβαίνοντας κοπιωδῶς στήν κορυφή τοῦ Ἄθωνα, ὅπου τῆς Μεταμόρφωσης ὁ Ναός, γιά νά δῆ τό πέλαγος τῆς ἀγάπης καί τούς καρπούς τῆς ἔμπνευσης, τίς φλόγες τῆς προσευχῆς.

Ὅσο κανείς εἶναι λαβωμένος καί πονεμένος καί βαδίζει μέ κουράγιο εὐχετικά, τόσο θά αἰσθάνεται τό λεπτό ἄρωμα τῶν λειψάνων μακαρίων ἐρημικῶν πτηνῶν καί τῆς Δεσποτικῆς καί Θεομητορικῆς προστασίας, ὁπότε θά θεραπεύεται καρδιακά καί ὑπαρξιακά. Διαφορετικά τό Ἅγιον Ὄρος, ὅπως καί ὅλα τά μεγάλα πράγματα πού ξεπερνοῦν τά ἀνθρώπινα, θά εἶναι σκάνδαλο καί μωρία.

(Ναυπάκτου Ἱεροθέου, "National Geographic" 2009)

Ἀ­ντι­χρι­στια­νι­κά καί ἀ­πάν­θρω­πα

Ἐκφράσθηκα ἐναντίον τοῦ ρατσισμοῦ καί τῆς βίας ἀπό ὁπουδήποτε καί ἄν προέρχωνται. Δέν μπορῶ ὡς Ἱεράρχης νά ἀποδεχθῶ ἰδεολογικά συστήματα πού ἔχουν φασιστικές καί ναζιστικές νοοτροπίες, συστήματα νιτσεϊκά καί ἀπάνθρωπα, πού χρησιμοποιοῦν διάφορες μεθόδους βιολογικῆς καί κοινωνικῆς εὐγονικῆς γιά νά ὑπερισχύση μιά ράτσα σέ βάρος ἄλλων ἀνθρώπων. Δέν μπορῶ νά δεχθῶ βιαιότητες ἐναντίον ἁπλῶν, φτωχῶν, ἀσθενῶν καί ἀπροστάτευτων ἀνθρώπων. Μέ συγκλονίζουν πολύ τέτοιες συμπεριφορές, γιατί ὅλα αὐτά εἶναι ἀντιχριστιανικά καί ἀπάνθρωπα....

Τελικά, εἶναι ἁρμοδιότητα τῆς δημοκρατικῆς πολιτείας νά θέτη δημοκρατικούς κανόνες γιά τήν διαχείριση τῶν κοινῶν, νά φροντίζη γιά τήν ἀσφάλεια τῶν πολιτῶν καί νά καλλιεργῆ στούς ἀνθρώπους ἀληθινή δημοκρατική συνείδηση μέ τήν σωστή παιδεία....

Σέ παλαιότερους χρόνους ὑπῆρξαν Ἱεράρχες οἱ ὁποῖοι συμμετεῖχαν στό «ἀνάθεμα» τοῦ Βενιζέλου, ὕμνησαν δικτατορικά καθεστῶτα,  συνεργάσθηκαν μέ τήν Χούντα. Τέτοια φαινόμενα δέν πρέπει νά ἐπαναληφθοῦν σήμερα ἀπό τούς Ἱεράρχες. Πρέπει νά διδασκόμαστε ἀπό τήν ἱστορία....

Ὁ  Ἕλληνας ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων ἔκρυβε μέσα του ἕναν «μετανάστη» καί ταξίδευε σέ ὅλο τόν κόσμο. Γινόταν πολίτης κάθε Χώρας, χωρίς νά χάνη τήν ἐθνική του ταυτότητα καί τήν φιλοπατρία του. Σήμερα ὁ κόσμος, μέ τά μέσα πού διαθέτει, συνεχῶς μετακινεῖται.

Νομίζω, δέν δημιουργεῖ ἰδιαίτερα προβλήματα ἡ νόμιμη μετανάστευση, ὅταν γίνεται μέσα στά πλαίσια πού θέτει ἡ σωστά ὀργανωμένη Πολιτεία, ἀλλά προβλήματα δημιουργεῖ ἡ κατευθυνόμενη ἀπό διάφορα κέντρα λαθρομετανάστευση, πού κάνει τούς λαθρομετανάστες θύματα καί τίς χῶρες προτεκτορᾶτα.

Νομίζω ὅτι ἡ μετανάστευση καί ἡ λαθρομετανάστευση ἀντιμετωπίζονται ἀπό ἕνα ὀργανωμένο Κράτος καί ὄχι ἀπό τούς ὀργισμένους πολίτες του, ἀπό νόμιμους θεσμούς μέ ἀρχές καί ὅραμα, προοπτική καί εὐαισθησία καί ὄχι μέ τήν βία... Μέ ἐνοχλεῖ πολύ τό ὅτι ἄνθρωποι καί λαοί θεωροῦνται πιόνια στήν διεθνῆ σκακιέρα τῶν ποικιλώνυμων συμφερόντων.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου, Συνέντευξη στήν Ἐφημερίδα «Αὐγή», 4 Νοεμβρίου 2012).

Ἀγάπη=θεραπεία

Τὸ Πάθος καὶ ἡ σταυρικὴ θυσία τοῦ Χριστοῦ εἶναι φανέρωση καὶ ἐκδήλωση τῆς μεγάλης ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸ ἀνθρώπινο γένος. Ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς εἶπε: «οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον ὥστε τὸν μονογενῆ υἱὸν αὐτοῦ ἔδωκε, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ' ἔχη ζωὴν αἰώνιον» (Ἰωάννου γ', 16).

Ἔτσι, ἡ ἐνανθρώπηση καὶ κυρίως τὸ Πάθος καὶ ὁ Σταυρὸς δείχνουν τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι τὴν δικαιοσύνη, ὅπως ἐμεῖς τὴν θεωροῦμε. Γιατί, ἡ ἀνθρώπινη δικαιοσύνη εἶναι ἀνταπόδοση τῶν ἴσων, ἐνῷ ὁ Θεός, καίτοι ἀναμάρτητος καὶ ἀναίτιος τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς πτώσεως τοῦ Ἀδάμ, ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ νὰ τὸν σώση. Γι' αὐτὸ ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ ταυτίζεται μὲ τὴν φιλανθρωπία Του (ἄγ. Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος καὶ ἱερὸς Νικόλαος Καβάσιλας).

Ἐνῷ στὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία γίνεται λόγος γιὰ τὴν ἀγάπη καὶ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ, στὴν δυτικὴ θεολογία, ὅπως ἀναπτύχθηκε ἀπὸ τὸν σχολαστικισμό, γίνεται λόγος γιὰ τὴν ἐξιλέωση τοῦ Θεοῦ. Λέγεται, δηλαδή, ὅτι ὁ Χριστὸς ἔπαθε, σταυρώθηκε καὶ πέθανε ἐπάνω στὸν Σταυρὸ γιὰ νὰ ἐξιλεώση τὴν θεία δικαιοσύνη, ποὺ προσεβλήθη μὲ τὴν παρακοὴ καὶ ἁμαρτία τοῦ Ἀδάμ.

Ἡ θεωρία αὐτή, ποὺ δυστυχῶς μεταφέρθηκε ἀπὸ μερικοὺς θεολόγους καὶ στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, δὲν μπορεῖ νὰ σταθῇ θεολογικά. Ἐκεῖνο ποὺ κυρίως πρέπει νὰ τονισθῇ εἶναι ὅτι ὁ Θεὸς ὡς ἀπαθὴς δὲν προσβάλλεται. Δὲν μποροῦμε νὰ ἀποδώσουμε στὸν Θεὸ χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τοῦ πεπτωκότος ἐμπαθοῦς ἀνθρώπου. Δὲν ἔχει ἀνάγκη θεραπείας ὁ Θεός, ἀλλὰ ὁ ἄνθρωπος.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου, Δεσποτικὲς Ἑορτές)

Ἅγιοι Πατέρες καὶ Νεοελληνικὸ Κράτος

Ἀπὸ τὴν δημιουργία τοῦ νεοελληνικοῦ Κράτους διατυπώθηκε ἡ ἄποψη ὅτι οἱ Πατέρες ποὺ γνώριζαν τὴν φιλοσοφία ἀνήγαγαν τὴν ἁπλὴ πίστη σὲ φιλοσοφία καί, μέσα σὲ αὐτὸ τὸ κλίμα, ἑορτάζεται ἡ ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν.

«Ὁποιοδήποτε ἄρθρο, ἀπὸ τὸν καιρὸ ποὺ ἱδρύθηκε τὸ Ἑλληνικὸ Κράτος μέχρι σήμερα, ἂν διαβάσετε, θὰ δῆτε πόσα ἀπ' αὐτὰ ἀσχολοῦνται μὲ τοὺς Πατέρες σὰν νὰ ἦταν μεγάλοι φιλόσοφοι, οἱ ὁποῖοι δὲν δέχονταν νὰ μείνουν μὲ τὴν ἁπλοϊκὴ πίστη τῆς μαμᾶς καὶ τῆς γιαγιᾶς καὶ τοῦ παπποῦ, ποὺ δὲν πῆγαν στὸ Πανεπιστήμιο, ποὺ ἦταν πολὺ καλοὶ ἄνθρωποι, ποὺ ὁμοιάζουν μὲ αὐτὰ ποὺ ἔλεγε ὁ Αὐγουστῖνος, ὅτι ξέρουν τὴν ὁδὸ ἀλλὰ δὲν ξέρουν ποὺ πᾶνε. Δηλαδή, ἁπλῶς ἦταν καλοὶ ἄνθρωποι.

Κι ἔρχονται τώρα οἱ Μεγάλοι Πατέρες ποὺ εἶχαν μιὰ φιλοσοφικὴ παιδεία πάρα πολὺ ἰσχυρὴ καὶ παίρνουν τὴν ἁπλοϊκὴ πίστη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τὴν ἀναγάγουν σὲ φιλοσοφική, ἔτσι σνομπίστικη πίστη δηλαδή, ὥστε μποροῦμε νὰ προσελκύσουμε καὶ τοὺς διανοούμενους στὴν Ἐκκλησία. Διότι πρῶτα ἡ Ἐκκλησία προσήλκυσε τοὺς ἀγραμμάτους καὶ τώρα πᾶμε νὰ προσελκύσουμε τοὺς διανοούμενους. Καὶ ὑπάρχει πολὺ αὐτὴ ἡ τάση καὶ δημιουργήθηκε καὶ ἐξ αἰτίας ἑνὸς πατριωτισμοῦ ποὺ ἀναπτύχθηκε στὴν Ἑλλάδα γύρω ἀπ' τοὺς ἀρχαίους ἡμῶν προγόνους, ποὺ ἦταν μεγάλοι φιλόσοφοι καὶ πρέπει νὰ ἐπανέλθουμε κι’ ἐμεῖς σ’ αὐτούς, νὰ γίνουμε κι’ ἐμεῖς σὰν αὐτοὺς φιλόσοφοι.

Καὶ κατήντησαν οἱ Μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας νὰ εἶναι φιλόσοφοι πιά. Κατὰ τὴν ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, πόσες φορὲς ἀκοῦμε γιὰ τὴν φιλοσοφικὴ δεινότητα τοῦ Γρηγορίου, τοῦ Βασιλείου, τοῦ Χρυσοστόμου κλπ. Καὶ ἕνα μεγάλο μέρος εἶναι ὅλα συνθήματα...».

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου: Ἐμπειρικὴ Δογματική, κατὰ τὶς προφορικὲς παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, τόμ. Α')

Ἀθλητισμός

Ὁ Χριστιανισμὸς δὲν ἦταν ἐναντίον τοῦ ἀθλητισμοῦ, ἀλλὰ μᾶλλον χρησιμοποίησε εἰκόνες ἀπὸ τὸν ἀθλητισμὸ καὶ τοὺς ἀθλητὲς γιὰ νὰ ἐξηγήση τὴν πνευματικὴ ἄσκηση.

Αὐτὸ ποὺ ἐπιδίωκε ὁ κλασσικὸς ἀθλητισμός, ὅπως φαίνεται στὴν πορεία του ἀπὸ τὸν κότο στὸν κότινο, δηλαδὴ ἀπὸ τὴν ἐπιθετικότητα στὴν ὑπέρβασή της, καὶ τὸ στεφάνωμα μὲ τὴν ἐλιά, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο σημαίνει ὅτι ἔτσι ἐπέρχεται ἡ εἰρήνη στὸν ἄνθρωπο, βρῆκε τὴν πλήρη δικαίωσή του στὸν Χριστιανισμό, ἀφοῦ μὲ τὸν Χριστὸ ὁ ἄνθρωπος μεταμορφώνει ὅλες τὶς ἐσωτερικὲς ψυχικές, ἀλλὰ καὶ σωματικές του δυνάμεις καὶ ὁδηγεῖται μέχρι τὴν θέωση.

Ὁ Χριστιανισμός, κατὰ τὸν ἅγιο Ἰουστῖνο τὸν μάρτυρα καὶ φιλόσοφο, εἶναι μιὰ θρησκεία ἡ ὁποία μὲ τὴν ὅλη ἀγωγὴ ποὺ διαθέτει «ποιεῖ τοὺς θνητοὺς ἀθανάτους, τοὺς βροτοὺς θεούς, ἐκ γῆς δὲ μετάγει εἰς τοὺς ὑπὲρ Ὄλυμπον ὅρους». Δὲν ἐξαντλεῖ τὸν σκοπό του σὲ χαμηλοὺς στόχους, ἀλλὰ ἀνεβάζει τὸν ἄνθρωπο πάνω ἀπὸ τὸν Ὄλυμπον, τὸν καθιστᾶ θεο.

Ὁ Χριστιανισμὸς ἄσκησε κριτικὴ στὸν πεπτωκότα ἀνθρωποκεντρικὸ ἀθλητισμό, ποὺ εἶχε χάσει τὸν προορισμὸ καὶ τὸν σκοπό του, καὶ ἔγινε ἐπαγγελματικὸς καὶ αἱμοβόρος, ποὺ καλλιεργοῦσε τὰ πάθη. Ἄλλωστε, τὴν κριτικὴ ἐναντίον ἑνὸς τέτοιου ἀθλητισμοῦ ποὺ ἔχασε τὸν προορισμό του, ἄσκησαν καὶ ἄλλοι πνευματικοὶ ἄνθρωποι, ὅπως φιλόσοφοι, ἰατροὶ καὶ εἰδήμονες τῶν ἀθλητικῶν ἀγώνων.

Μὲ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ πρέπει νὰ δοῦμε τὴν προσφορὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ στὸν ὑγιῆ ἀθλητισμό, ἀφοῦ διέσωσε τὸ ἀληθινὸ πνεῦμα του, καθὼς ἐπίσης ὁ σύγχρονος πρωταθλητισμὸς καὶ οἱ Ὀλυμπιακοὶ ἀγῶνες ποὺ ἔχουν μεγάλη σχέση μὲ ἕναν παρηκμασμένο ἀθλητισμό, ὅπως τὸ εἴδαμε πιὸ πάνω, ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ τὴν οὐσιαστικὴ βοήθεια τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου, Τὸ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου• ἡ ἄσκηση καὶ ἡ ἄθλησή του)

Ἀλήθεια-Ἐκκλησία

Σέ μιά ἐποχή πού ἀκόμη καί μεγάλοι φαινομενικά θεολόγοι ἀγωνίζονται νά μᾶς πείσουν ὅτι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ξεπερασμένοι ἀπό τήν σχολαστική καί ρωσική θεολογία, πού εἶναι ἡ λεγομένη μεταπατερική θεολογία καί κυριαρχεῖται ἀπό τόν σχετικισμό∙ ὅτι ἡ σύγχρονη θεολογία πρέπει νά εἶναι «συναφειακή», νά βλέπη τά κοινά σημεῖα ὅλων τῶν Χριστιανικῶν θεολογικῶν παραδόσεων∙ ὅτι πρέπει νά συμβιβασθοῦμε μέ τόν σχολαστικισμό∙ ὅτι πέρα ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὑπάρχουν καί ἄλλες «Ἐκκλησίες»∙ ὅτι τά ὅρια τῆς Ἐκκλησίας δέν προσδιορίζονται ἀπό τήν μετάληψη τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ (Μυστήριο θείας Εὐχαριστίας), ἀλλά ἀπό τό ὕδωρ τοῦ Βαπτίσματος∙ ὅτι δέν ταυτίζονται τά χαρισματικά μέ τά κανονικά ὅρια τῆς Ἐκκλησίας∙ ὅτι ὅλες οἱ «Ἐκκλησίες» εἶναι «ἀδελφές Ἐκκλησίες» καί ὑπάρχει συναγωνισμός ἀναγνωρίσεως τῶν «ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν», ἔρχεται ἕνας Ἰταλός Ρωμαιοκαθολικός θεολόγος [Ὁ Ἀντόνιο Ραντσολίν πού μετέφρασε στήν ἰταλική τό βιβλίο Ἐκκλησία καί Ἐκκλησιαστικό φρόνημα] νά ἐξυμνήση τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὅπως ἐκφράζεται ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί νά κρίνη μέ ὡραῖο τρόπο τήν χριστιανική παράδοση μέσα στήν ὁποία ἐκεῖνος μεγάλωσε καί ζῆ.

Φαίνεται καθαρά ὅτι, ἐνῶ οἱ ἐκκλησιαστικοί μας ἡγέτες προσπαθοῦν νά κινηθοῦν μέ μεταπατερικό, συναφειακό, σχετικιστικό καί κοσμικό τρόπο, ὅσοι ἀπό τόν λαό ἀναζητοῦν τήν ἀλήθεια καί ὑποψιάζονται τήν «αἰώνια καλλονή» τῆς Ἐκκλησίας, τήν προσλαμβάνουν, τήν ἀγαποῦν καί τήν ἐκφράζουν. Τελικά, «μεγάλη ἡ ἀλήθεια καί ὑπερισχύει» (Ἔσδρας Α΄, δ΄, 41). Ταυτίζονται τά κανονικά μέ τά χαρισματικά ὅρια τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά τό Ἅγιον Πνεῦμα ἐνεργεῖ μέ τόν τρόπο πού Ἐκεῖνο γνωρίζει καί ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία, χωρίς νά συγκροτῆ "Ἐκκλησία" ἔξω ἀπό τήν Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία, πού εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη.

Ναυπάκτου Ἱεροθέου: Ἡ «Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος» στήν Κρήτη

Ἀνάδειξη Κληρικῶν

"...Ὑπάρχουν καὶ ἄλλα πολλὰ προσόντα ποὺ πρέπει νὰ κατέχη ὁ ἱερωμένος καὶ ἐγὼ τὰ στεροῦμαι. Καὶ πρῶτον ἀπ' ὅλα τοῦτο: νὰ μὴ ἔχη φωλιασμένη στὴν ψυχή του τὴν φιλόδοξη ἐπιθυμία τοῦ ἀξιώματος αὐτοῦ. Διότι ἂν συμβῇ νὰ ποθῇ τὸ ἀξίωμα αὐτὸ μὲ πάθος, μόλις τὸ καταλάβη, ἡ φλόγα τοῦ πάθους ἀνάβει ἰσχυρότερη καὶ τότε παραδίδεται σὲ αὐτὸ τὸ πάθος καὶ χρησιμοποιεῖ κάθε μέσο γιὰ νὰ κρατῇ τὸ ἀξίωμα μὲ ἀσφάλεια· κολακεύει, συμπεριφέρεται μὲ δουλοπρέπεια καὶ ἀναξιότητα, ξοδεύει ἄφθονα χρήματα... Ἐγὼ λοιπὸν νομίζω ὅτι κάθε ἄνθρωπος πρέπει νὰ τρέφη τόση εὐλάβεια πρὸς τὸ ἀξίωμα, ὥστε νὰ τὸ ἀποφεύγη λόγῳ τοῦ ὕψους του, καὶ ἂν τὸ καταλάβη, μόλις συμβῇ νὰ ὑποπέση σὲ ἁμάρτημα ἄξιο καθαιρέσεως νὰ μὴ περιμένη τὴν ἀπόφαση ἄλλων, ἀλλὰ νὰ παραιτῆται προηγουμένως μόνος του. Ἔτσι ὑπάρχει ἐλπίδα νὰ ἐλκύση τὴν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ..."

"Ἄλλοι δὲ προσθέτουν καὶ ἄλλες προφάσεις ἀκόμη πιὸ ἄτοπες. Μερικοί, π.χ., ἐκλέγονται Ἱερεῖς (ἐκβιάζοντας) γιὰ νὰ μὴ προσχωρήσουν στοὺς αἱρετικοὺς ἢ σχισματικούς, ἄλλοι δὲ ἐκλέγονται λόγῳ τῆς πονηρίας τους, δηλαδὴ (ἐκβιάζοντας καὶ ἀπειλῶντας) γιὰ νὰ μὴ προξενήσουν κακὰ στὴν Ἐκκλησία ἐξ αἰτίας τοῦ ἀποκλεισμοῦ τους ἀπὸ τὴν ἱερωσύνη. Ὑπάρχει ἄραγε μεγαλυτέρα παρανομία ἀπὸ τὸ νὰ ἐξυπηρετοῦνται καὶ ν΄ ἀνεβάζωνται στὴν ἱερατικὴ ἀξία ἄνθρωποι γεμᾶτοι ἀπὸ πονηρία καὶ πολλὴ κακία, λόγῳ ἀκριβῶς τῶν ἐλαττωμάτων τους αὐτῶν, ἐνῷ θὰ ἔπρεπε νὰ τιμωρηθοῦν καὶ νὰ μὴ δικαιοῦνται νὰ περάσουν οὔτε κἂν τὸ κατώφλι τῆς Ἐκκλησίας;"

"Ἐγὼ δὲ ἐπιθυμῶ νὰ ἐρωτήσω στὸ σημεῖο αὐτό: Τί μπορεῖ νὰ κάνη ὁ Ἐπίσκοπος ὅταν μάχεται μὲ τόσους ἀνέμους; Πῶς θ' ἀντισταθῆ στὰ τόσα κύματα; Πῶς θ' ἀντικρούση ὅλες αὐτὲς τὶς ἐπιθέσεις;

Ἂν μὲν πολιτευθῇ ὀρθῶς, ὅλοι γίνονται ἐχθροὶ καὶ πολέμιοι καὶ αὐτοῦ καὶ τῶν ἐκλεγέντων (Κληρικῶν) καὶ ἀντενεργοὺν σὲ ὅλες τὶς πράξεις του, δημιουργῶντας καθημερὲς φιλονεικίες καὶ στάσεις ἐναντίον αὐτοῦ καὶ ἀπευθύνοντες μυρίους χλευασμοὺς πρὸς τοὺς ἐκλεγέντας, μέχρις ὅτου ἢ ἐκδιώξουν αὐτοὺς ἢ εἰσάγουν τοὺς προστατευομένους των. Καὶ γίνεται κάτι παρόμοιο πρὸς ὅ,τι συμβαίνει μὲ κυβερνήτη ποὺ ἔχει μέσα στὸ πλοῖο του κατὰ τὸν πλοὺν πειρατὲς ὡς συνταξειδιῶτες, οἱ ὁποῖοι ἐπιβουλεύονται καὶ αὐτὸν καὶ τοὺς ναῦτες καὶ τοὺς ἐπιβάτες.

Ἐὰν δὲ ὁ Ἐπίσκοπος προτιμήση νὰ κάνη σὲ αὐτούς την χάρη παρὰ νὰ ἐξασφαλίση τὴν σωτηρία του, καὶ δεχθῇ στὴν ἱερωσύνη ἀναξίους, θὰ ἔχη τὸν Θεὸ ὡς ἐχθρὸ ἀντὶ ἐκείνων, πρᾶγμα ἀκόμη χειρότερο ἀπὸ πρίν, διότι ὅλοι ἐκεῖνοι θὰ συμπράττουν πλέον καὶ θὰ καταστοῦν ἰσχυρότεροι. Ὅπως, ὅταν συγκρούωνται ἄγριοι ἄνεμοι πνέοντες ἀπὸ ἀντιθέτους διευθύνσεις, τὸ ἥσυχο πρὸ ὀλίγου πέλαγος γίνεται ξαφνικὰ κυματῶδες καὶ τρικυμιώδες, καὶ ἀνατρέπει τὰ πλοῖα, ἔτσι καὶ ἡ γαλήνη τῆς Ἐκκλησίας, ὅταν δέχεται ἀνθρώπους διαφθορεῖς, γεμίζει μὲ σάλον καὶ πλημμυρίζει ἀπὸ ἄφθονα ναυάγια".

(ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, ἔργα, Ἐκδόσεις Μερετάκη, τόμος 28)

Ἀποτέλεσμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ

Ὁ Θεὸς διευθύνει προσωπικὰ τὸν κόσμο καὶ τὴν ἱστορία. Μέσα στὴν κτίση ὑπάρχουν οἱ ἄκτιστοι λόγοι τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεὸς δὲν ἔκανε τὸν κόσμο καὶ τὸν ἐγκατέλειψε ἔπειτα στὴν τύχη του, ἀλλὰ τὸν διευθύνει προσωπικά. Γι' αὐτὸ καὶ ἡ ἱστορία δὲν πρέπει νὰ ἀντικειμενοποιῆται, δὲν πρέπει νὰ θεωρῆται σὰν καρπὸς μερικῶν τυχαίων γεγονότων. Πολλοὶ νομίζουν ὅτι τὰ πράγματα γίνονται τυχαῖα. Μάλιστα, συχνὰ ἀκοῦμε τὴν φράση «ἡ ἱστορία διδάσκει». Καί, βέβαια, μέσα ἀπὸ ὁρισμένες προϋποθέσεις εἶναι σωστό, ἀλλὰ ὅμως δὲν εἶναι πέρα γιὰ πέρα ἀληθινό. Ὁ Θεὸς διδάσκει διὰ τῆς ἱστορίας.

Συνήθως ἐμεῖς νομίζουμε ὅτι ἡ ἱστορία εἶναι μιὰ σύνθεση μερικῶν ἐξωτερικῶν γεγονότων. Ὅμως πέρα ἀπὸ τὰ ἱστορικὰ γεγονότα ὑπάρχει καὶ ἡ λεγομένη ἱερὰ ἱστορία, τὸ τί ἔκανε καὶ κάνει, δηλαδή, ὁ Θεὸς γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου καὶ πῶς διευθύνει ὁ Θεὸς τὸν κόσμο καὶ τὸν ὁδηγεῖ σὲ ἕνα τέλος, σὲ ἕναν σκοπό.

 

Στὴν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων φαίνεται ὅτι ὁ Θεὸς διευθύνει προσωπικὰ τὸν κόσμο, ἀλλὰ καὶ τὴν προσωπικὴ ζωὴ τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Καὶ ἔτσι, ὅπως βλέπουμε τὸν Θεὸ μέσα στὴν Ἁγία Γραφή, τὸ ἴδιο μποροῦμε νὰ δοῦμε τὸν Θεὸ μέσα στὴν κτίση καὶ τὴν ἱστορία. Μελετῶντας κανεὶς τὰ διάφορα γεγονότα καὶ κυρίως τὰ προσωπικά του γεγονότα, αὐτὰ ποὺ ἔχουν σχέση μὲ τὴν προσωπική του ζωή, μπορεῖ νὰ διαπιστώση ὅτι κάτω ἀπὸ κάθε γεγονὸς κρύβεται ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, ὑπάρχουν γεγονότα ποὺ σὲ μᾶς φαίνονται ὡς ἀποτυχία, καὶ ὅμως ἀργότερα ἀποδεικνύονται ὅτι ἦταν ἐπιτυχία. Καὶ ὑπάρχουν ἀνθρώπινες ἐπιτυχίες ποὺ ἀργότερα ἀποδεικνύονται ὅτι ἦταν πραγματικὰ ἀποτυχίες. Ὁ Θεὸς δι' ὅλων αὐτῶν διευθύνει τὴν ἱστορία καὶ τὴν ζωή μας.

Ὅμως δὲν εἶναι εὔκολο νὰ διακρίνη κανεὶς τὸν Θεὸ μέσα στὴν κτίση καὶ τὴν ἱστορία. Ἀπαιτεῖται καθαρότητα, τὴν ὁποῖα διαθέτουν μερικὰ πρόσωπα, ποὺ ἔχουν φθάσει στὴν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ καὶ τῆς θεωρίας.

 

Ἔτσι, λοιπόν, τίποτε δὲν εἶναι τυχαῖο. Δὲν μποροῦμε νὰ θεωροῦμε τὴν ζωή μας καὶ τὴν ζωὴ τοῦ κόσμου ὡς προϊὸν καὶ ἀποτέλεσμα τύχης, ἀλλὰ ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου, Ὁ Βλέπων)

Ἀπρόσωπος καί προσωπικός Θεός

Στήν διδασκαλία τοῦ Ἰσλάμ γίνεται λόγος γιά ἕναν Θεό, πού δέν ἔχει υἱό. Τονίζεται, λοιπόν, ἡ μοναδικότητα καί τό ἀπρόσιτο τοῦ Θεοῦ. Δέν μπορεῖ ὁ Θεός νά ἔχη υἱόν καί θυγατέρα. Στό τζάμι τοῦ Ὀμάρ στά Ἱεροσόλυμα εἶναι γραμμένη ἡ ἐντολή: «Πιστοί νά ξέρετε ὅτι ὁ Ἀλλάχ δέν ἔχει υἱόν». Στό Κοράνιο λέγεται ἐπανειλημμένως: «Ὁ Θεός σου εἶναι εἷς καί μόνος, δέν ὑπάρχει (ἕτερος) Θεός πλήν αὐτοῦ, τοῦ οἰκτίρμονος καί ἐλεήμονος». Ἡ διδασκαλία τοῦ Κορανίου πάνω στό θέμα αὐτό συνοψίζεται στό ἑξῆς, «Εἶπε• εἷς καί μόνος εἶναι ὁ Θεός, ὁ Θεός ὁ αἰώνιος. Δέν ἐγέννησε (τέκνα) οὐδέ ἐγεννήθη καί οὐδέν ὄν ὁμοιάζει πρός αὐτόν».

(….)

Στήν ὀρθόδοξη διδασκαλία κάνουμε λόγο γιά τήν τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ, γιά τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, πού ἀποτελοῦν ἰδιαίτερες ὑποστάσεις. Ἡ ὑπόσταση εἶναι οὐσία μέ τό χαρακτηριστικό ἰδίωμα. Καί τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι Θεοί. Δέν καταργεῖται ἡ μονοθεΐα, ἀκριβῶς γιατί τά πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος ἔχουν τήν ἴδια ἄκτιστη οὐσία καί γιατί ὁ Υἱός γεννήθηκε πρό χρόνων αἰωνίων ἀπό τόν Πατέρα, καί τό Ἅγιον Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα καί στέλλεται διά τοῦ Υἱοῦ. Τά πρόσωπα δέν καταργοῦν τήν μία καί ἑνιαία οὐσία, οὔτε ἡ οὐσία διασπᾶται μέ τήν ὕπαρξη τῶν προσώπων. Ἐπίσης στήν Ὀρθοδοξία κάνουμε λόγο γιά τήν οὐσία καί τίς ἄκτιστες ἐνέργειες, μέ τίς ὁποῖες ὁ Θεός ἔρχεται σέ ἐπαφή καί κοινωνία μέ τά κτίσματα. Διά τῆς ἀκτίστου θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἐπιτύχη τήν θέωση, τήν πραγματική σχέση μέ τόν Θεό.

Ναυπάκτου Ἱεροθέου: γέννημα καί θρέμμα Ρωμηοί

Βιοηθική καί ποιμαντική

Στή ἐποχή μας γίνεται συζήτηση γιά βιοηθικά προβλήματα, πού εἶναι συνέπεια τῶν προβλημάτων πού δημιουργοῦνται ἀπό τίς ἀνακαλύψεις τῆς μοριακῆς βιολογίας καί τῆς γενετικῆς μηχανικῆς, ἀλλά καί ἀπό τίς βιοϊατρικές ἔρευνες καί τίς ἐφαρμογές τους πού εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς συνδέσεως τῆς ἰατρικῆς μέ τήν τεχνολογία.

...δίνω βαρύτητα σέ τρία σημεῖα.

Τό πρῶτο ὅτι ἡ ἐπιστήμη ἐρευνᾶ τά κτιστά πράγματα, οἱ ἔρευνες τῶν ἐπιστημόνων κινοῦνται μέ μιά ἐλευθερία, ἡ δέ ὀρθόδοξη θεολογία δέν πρέπει νά ἀντιταχθῆ στήν ἐπιστήμη, γιατί εἶναι διαφορετικά τά ἐπίπεδα στά ὁποπῖα κινοῦνται τόσο ἡ ἐπιστήμη ὅσο καί ἡ θεολογία. Δέν πρέπει νά φθάσουμε σέ μιά σύγκρουση θεολογίας καί ἐπιστήμης. Ὅμως ἡ ἴδια ἡ ἐπιστήμη πρέπει νά θέση τά πλαίσια καί τά ὅρια τῆς ἔρευνάς της. Αὐτό γίνεται μέ τήν ἐπιστήμη τῆς βιοηθικῆς.

Τό δεύτερο σημεῖο εἶναι ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μέ τήν θεολογία της θά πρέπη νά θέτη τίς βασικές «ἀρχές» γιά τό τί εἶναι ζωή καί τί θάνατος, ποιό εἶναι τό νόημα τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου καί πῶς ὑπερβαίνεται ἡ φθαρτότητα καί ἡ θνητότητά του. Δηλαδή, ἡ ὀρθόδοξη θεολογία ἀσχολεῖται μέ τόν ἄνθρωπο περισσότερο ποιμαντικά καί ἐπιδιώκει νά τόν ὁδηγήση στήν θέωση. Ὅταν δέ ἡ Ἐκκλησία ἀντιμετωπίζη βιοηθικά θέματα, πρέπει νά ἐκφράζη τίς θεολγικές «θέσεις», χωρίς νά ἀσχολῆται μέ πολλές λεπτομέρειες οἱ ὁποῖες μποροῦν νά χαρακτηρισθοῦν ὡς σχολαστικισμός.

Τό τρίτο σημείο εἶναι ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σέβεται τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος ἔχει τήν δυνατότητα νά κινῆται στήν κατεύθυνση πού ἐπιθυμεῖ, λόγῳ τοῦ αὐτεξουσίου, ἀλλά ἀφ’ ἑνός μέν τοῦ ἀποκαλύπτει τόν ὀρθόδοξο τρόπο ζωῆς, ἀφ’ ἑτέρου δέν τόν περιβάλλει μέ τήν ἀγάπη της, ὅταν ὁ ἄνθρωπος μέ τήν ἐλεύθερη ἐπιλογή του ἀπομακρύνεται ἀπό τήν προοπτική τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας.

Ναυπάκτου Ἱεροθέου: «Βιοηθική καί βιοθεολογία»

Γιὰ τὴν Μακεδονία μας

[...] Κι ἔτσι ἀποφάσισα νά συναντήσω τόν Κώτα ἀπό τήΡούλια [...]
Ἐπῆγα ἐκεῖ μεσάνυχτα. Καθήσαμε μαζί ὅλη τή νύχτα καί μιλούσαμε. Τοῦ ἔλεγα: Ἐσεῖς εἴσαστε Ἕλληνες ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, καί πέρασαν οἱ Σλάβοι καί σᾶς ἐξεσλάβωσαν. Ἡ μορφή σας εἶναι ἑλληνική καί ἡ γῆ πού πατοῦμε εἶναι ἑλληνική. Τό μαρτυροῦνε τά ἀγάλματα πού εἶναι κρυμμένα μέσα της. Καί αὐτά εἶναι ἑλληνικά, καί τά νομίσματα πού βρίσκομε εἶναι ἑλληνικά, κι οἱ ἐπιγραφές εἶναι ἑλληνικές. Ἔπειτα ἡἘκκλησία μας καί τό Πατριαρχεῖο ἐπρωτοστάτησαν πάντοτε στήν ἐλευθερία.

(Γερμανός Καραβαγγέλης)

Ἡ Κυβέρνηση τῶν Ἀθηνῶν ἐξαρτοῦσε τήν ἐπιβίωσή της ἀπό τήν βοήθεια τῶν Δυτικῶν Δυνάμεων. Ἦταν ἐντελῶς ἐξαρτημένη καί ὅπως φάνηκε, εἰδικά οἱ Ἄγγλοι δέν ἤθελαν νά ἐνοχληθεῖ ὁ Τίτο, μέ τήν ἐλπίδα ὅτι θά ἔκανε αὐτό πού τελικά ἔκανε. Δηλαδή νά διακόψει τίς σχέσεις του μέτήν Μόσχα. Γι’ αὐτόν τόν λόγο οἱ ἑλληνικές κυβερνήσεις δέν διαμαρτυρήθηκαν τότε, ἐνῶ ὅλος ὁ κόσμος γνώριζε ὅτι μέ τό ὄνομα αὐτό ὁ Γιουγκοσλαῦος ἡγέτης δημιουργοῦσε τόν Δούρειο Ἵππο γιά νά ἐπαναλάβει αὐτό πού ἔκανε ὡς ἄνθρωπος τῆς Κομμουνιστικῆς Διεθνοῦς. Δηλαδή τήν δημιουργία τῆς Μακεδονίας τοῦ Αἰγαίου.

(Μίκης Θεοδωράκης πρός Σκοπιανό καλλιτέχνη)

Γιὰ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο

Για τον Μέγα Κωνσταντίνο

"...Ἐπεκύρωσε δὲ καὶ τοὺς ὅρους οἱ ὁποῖοι ψηφίσθηκαν στὶς Συνόδους, ὥστε νὰ μὴ μποροῦν οἱ κυβερνῆτες τῶν ἐπαρχιῶν νὰ ἀκυρώνουν τὶς ἀποφάσεις. Διότι φρονοῦσε ὅτι οἱ Ἀρχιερεῖς εἶναι δοκιμώτεροι ἀπὸ κάθε διοικητῆ.

Πολυάριθμα μέτρα ἔλαβε ὑπὲρ τῶν ὑπηκόων τοῦ... Τί χρειάζεται τώρα νὰ διηγηθοῦμε πῶς, ὡς ὑπηρέτης προσκολλημένος στὸν ὕψιστο Θεό, ἠσχολεῖτο ἀπὸ πρωΐας ἕως ἑσπέρας μὲ τὸ ποίους ἀνθρώπους νὰ εὐεργετήση καὶ πῶς νὰ κατανείμη τὶς καλωσύνες ἰσοδικαίως καὶ κοινῶς;

Στὶς Ἐκκλησίες δὲ τοῦ Θεοῦ παρεῖχε ἰδιαιτέρως πολλὲς δωρεές, προσφέροντας ἀλλοῦ μὲν ἀγροὺς ἀλλοῦ δὲ σιτάρι γιὰ διανομὴ σὲ πτωχοὺς ἄνδρες, ὀρφανά, παιδιὰ καὶ χῆρες γυναῖκες. Προνοοῦσε ἀκόμη μὲ πολλὴ φροντίδα γιὰ τὴν ἐξασφάλιση ἐνδυμάτων γιὰ τοὺς γυμνοὺς καὶ ρακένδυτους.

Κατ' ἐξοχὴν δὲ τιμοῦσε ἐκείνους οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἀφιερώσει τὴν ζωή τους στὴν κατὰ Θεὸ φιλοσοφία. Τὸν χορὸ μάλιστα τῶν παρθένων σχεδὸν ἐλάτρευε, πεπεισμένος ὅτι στὶς ψυχὲς αὐτῶν τῶν προσώπων κατοικεῖ ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς στὸν ὁποῖο ἀφιερώθηκαν.

Αὐτὸς δὲ ὁ ἴδιος, καλλιεργῶντας τὴν διάνοιά του μὲ τοὺς ἐνθέους λόγους, περνοῦσε τὶς νυχτερινὲς ὧρες ἄγρυπνος, συντάσσοντας δὲ λόγους ἀνέτως ἐμφανιζόταν συχνὰ πρὸς ἐκφώνησή τους, φρονῶντας ὅτι ἁρμόζει νὰ κυβερνᾶ τοὺς πολῖτες μὲ παιδευτικὸ λόγο καὶ νὰ καταστήση ὅλη τὴν βασιλεία τοῦ λογική...

Κάποτε, παραλαμβάνοντας ἕναν ἀπὸ τοὺς ἀξιωματούχους του, τοῦ εἶπε: "μέχρις ποιοῦ σημείου, ὦ ἐσύ, θὰ προωθήσουμε τὴν ἀπληστία;". Ἔπειτα ἀφοῦ χάραξε στὸ ἔδαφος μὲ τὸ δόρυ ποὺ κρατοῦσε στὰ χέρια του τὰ μέτρα τοῦ ἀναστήματος ἀνδρός, εἶπε: "καὶ ὅλο τὸν πλοῦτο τοῦ κόσμου ἂν κερδίσης καὶ ὁλόκληρη τὴν γῆ ἂν ἀποκτήσης, δὲν θὰ παραλάβης μαζί σου τίποτε περισσότερο ἀπὸ αὐτὸ τὸ κομμάτι γῆς, ἂν τὸ ἐπιτύχης καὶ αὐτό"".

Εὐσεβείου Καισαρείας, Εἰς τὸν βίον Κωνσταντίνου Βασιλέως.

Γιατί δέν συμμετεῖχα στήν Ἐπιτροπή «Διαλόγου» γιά τά Θρησκευτικά

Στήν πρόσφατη Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (Ὀκτώβριος 2016), πού συζητήσαμε τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στά Σχολεῖα, πολλοί Ἱεράρχες ἐπέμεναν νά ἀποδεχθῶ τήν πρόταση νά συγκαταλέγομαι στήν Ἐπιτροπή πού θά κάνη διάλογο μέ τό Ἰνστιτοῦτο Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς γιά τό νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν πού ἔχει εἰσαχθῆ στά Σχολεῖα τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικράτειας καί γιά τά βιβλία τά ὁποῖα θά συγγραφοῦν.  Μέ πολλή λύπη ἀρνήθηκα νά συμμετάσχω σέ αὐτήν τήν Ἐπιτροπή, ὄχι ἀπό κάποια ἀντίδραση, ἀλλά γιατί διαπίστωσα ὅτι δέν ὑπάρχει σαφής εἰκόνα πάνω στό θέμα αὐτό, καί ἕνας διάλογος πού θά γίνη σέ ἄλλη βάση θά εἶναι ἀτελέσφορος.

Ἔχω μελετήσει ἐπισταμένως πάρα πολλά κείμενα, ἤτοι τόν ὀγκώδη φάκελλο ἀπό τίς Συνεδριάσεις τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῶν τελευταίων ἐτῶν, τά ὑπάρχοντα βιβλία καί τό νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν, ἀλλά καί κείμενα πού προῆλθαν ἀπό τό Ἰνστιτοῦτο Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς, τούς ἐμπειρογνώμονες τοῦ Ὑπουργείου, τήν Πανελλήνια Ἕνωση Θεολόγων καί τήν Ἕνωση Θεολόγων Καιρός, διατριβές, γνωμοδοτήσεις νομικῶν καί πανεπιστημιακῶν, ἀποφάσεις τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν κλπ.  Παρατήρησα ὅτι ἡ Πολιτεία εἶχε ἕνα συγκεκριμένο στόχο, τόν ὁποῖον ἐφήρμοζε, τόν ὁποῖο παρακολουθοῦσε καί τελικά τόν ὑλοποίησε ἄσχετα ἀπό τίς ἀλλαγές στά Κυβερνητικά σχήματα καί στήν ἡγεσία τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας.  
.........

Ἐπειδή, ὅμως, ἤμουν εἰσηγητής καί στήν Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο (Ἰαν. 2016) καί στήν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (Μάρτιος 2016), ὅπου ἐλήφθη καθαρή ἀπόφαση, εἶχα τήν ἄποψη ὅτι δέν πρέπει νά γίνη νέος ἀτελέσφορος διάλογος καί γι’ αὐτό δέν ἀποδέχθηκα νά συμμετάσχω σέ ἕναν διάλογο, ὁ ὁποῖος δέν θά εὐδοκιμήση ὅσον ἀφορᾶ τίς ἀποφάσεις τῆς Ἐκκλησίας.

(Ναυπάκτου Ἱερόθεος, Ἀνάτυπο γιά τά Θρησκευτικά, Ὀκτώβριος 2016)

Γιατί ὁ κόσμος φοβᾶται ἕναν τέτοιο Θεό;

Ὁ Χριστὸς προσέφερε τὴ θεία Του ζωὴ σ' αὐτοὺς ποὺ εἶναι πλασμένοι κατ' εἰκόνα Του, ἀλλὰ ἔλαβε ὡς ἀπάντηση τὸ μῖσος. Σήμερα, μετὰ ἀπὸ δύο χιλιάδες χρόνια Χριστιανισμοῦ, τί βλέπουμε; Ὁ σύγχρονος κόσμος χάνει ὅλο καὶ περισσότερο τὸν Χριστό, τὴν ζωὴ τὴν αἰώνιο. Τὸ βαθὺ σκοτάδι τῶν ἁμαρτωλῶν παθῶν, τὸ μῖσος, ἡ καταδυνάστευση, οἱ πόλεμοι ὅλων τῶν εἰδῶν, διαμορφώνουν τὴ γήινη ὕπαρξή μας. Στὴν προκειμένη κατάσταση ὁ Χριστὸς δίνει σ' αὐτοὺς ποὺ ἀποφασίζουν νὰ Τὸν ἀκολουθήσουν τὴν ἐντολή: "Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν". Γιατί ὁ κόσμος φοβᾶται ἕναν τέτοιο Θεό; Μπορεῖ κανεὶς νὰ βρεῖ καλύτερη ἀρχὴ ἀπὸ αὐτή: "Εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν";

(Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ)

Δεῖπνο

ὁ Μυστικὸς Δεῖπνος

Εἴθε νά βιώνουμε τόν Μυστικό Δεῖπνο τῆς θείας Λειτουργίας, "ὡς πορεία ἀναβάσεως στό Ὑπερῶο τῆς Ἱερουσαλήμ, τήν Γεθσημανή καί τόν Γολγοθᾶ, καταβάσεως στόν ἅδη καί ἀναβάσεως στό Ὑπερῶο τῆς Πεντηκοστῆς"· νά βιώνουμε στήν θεία Λειτουργία τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ.

***

Ἡ παράδοση τῶν ἐντολῶν τῆς Καινῆς Διαθήκης, ὅπως ἔγινε καί μέ τήν Παλαιά Διαθήκη, ἐπισφραγίσθηκε μέ τόν ἔκχυση αἵματος...

Ὁ θάνατος τοῦ Χριστοῦ στόν Γολγοθᾶ καί ἡ ἔκχυση τοῦ τιμίου αἵματός Τοῦ εἶναι ἡ ἐπισφράγιση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρός τό ἀνθρώπινο γένος, εἶναι ἡ ἐπισφράγιση τῆς Καινῆς Διαθήκης τοῦ Θεοῦ...

Ἀλλά ἡ Καινή Διαθήκη ἐπιφραγίσθηκε μέ ἕνα Δεῖπνο, τό Μυστικό Δεῖπνο. Ὅπως οἱ ἐπίσημοι τοῦ Ἰσραηλιτκοῦ λαοῦ ἐπάνω στό ὅρος Σινᾶ ἔφαγαν καί ἤπιαν, πεπλησμένοι χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως, γιά τήν παρουσίαση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἔτσι καί ὁ Χριστός παρέθεσε τόν Μυστικό Δεῖπνο, τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, μετά τήν ἀποκάλυψη καί παράδοση τῆς Καινῆς Διαθήκης. Κατά τό Μυστικό Δεῖπνο εἶπε στούς μαθητές Τοῦ: "Λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τό σῶμά μου" (Μάρκ. ἰδ΄, 22) καί "πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτο γάρ ἐστι τό αἷμά μου τό τῆς καινῆς διαθήκης..." (Μάτθ. κστ΄, 28). Καί οἱ Ἀπόστολοι τελοῦσαν συνεχῶς τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, γιατί ἔτσι συμμετεῖχαν στό δεῖπνο τῆς βασιλείας, τῆς Καινῆς Διαθήκης. Καί αὐτήν τήν πράξη συνεχίζει ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἀφοῦ ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι τό κέντρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.

Ὁ σεσαρκωμένος Χριστός εἶναι τό κέντρο τῆς Καινῆς Διαθήκης...

Ἀλλά καί ὅσοι θέλουν νά συνδεθοῦν μέ τόν Χριστό καί νά ἀνήκουν στόν νέο λαό τῆς Χάριτος πρέπει νά ἀγωνίζωνται γιά νά γράψουν τόν νόμο τῆς Καινῆς Διαθήκης μέσα στήν καρδιά τους, καί νά συμμετέχουν στό μέγα δεῖπνο τρώγοντες τό Σῶμα Τοῦ καί πίνοντας τό Αἷμα Τοῦ. Σαφῶς φαίνεται ὅτι ἡ ἄσκηση, ἡ ἱερά ἡσυχία συνδέεται μέ τήν θεία Εὐχαριστία καί ὅλη αὐτή ἡ ζωή ἀποτελεῖ τήν πραγματική θεολογία.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου, "Ἡσυχία καί Θεολογία")

Διά τῆς Θεοτόκου «εὕρηται ἡ βροτογενής δραχμή»

Τό ἔργο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου παρομοιάζεται μέ τήν γυναίκα πού εἶχε δέκα δραχμές καί ἔχασε μία ἀπό αὐτές, ὁπότε ἄναψε λύχνο, σάρωσε-σκούπισε τό σπίτι καί ἀναζητοῦσε μέ ἐπιμέλεια νά βρῆ τήν χαμένη δραχμή. Καί ὅταν τήν βρῆκε, φώναξε τίς φίλες καί τίς γειτόνισσές της καί τούς εἶπε: «Συγχάρητέ μοι ὅτι εὗρον τήν δραχμήν ἥν ἀπώλεσα». Καί λέγοντας αὐτήν τήν παροιμία ὁ Χριστός διαβεβαιώνει τούς ἀκροατές ὅτι «χαρά γίνεται ἐνώπιον τῶν ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ ἐπί ἑνί ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι».

Μέ τήν δραχμή νοεῖται ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καί γενικότερα ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος δημιουργήθηκε ἀπό τόν Θεό νά εἶναι κατ’ εἰκόνα Του. Ἡ δραχμή ἦταν νόμισμα ἀργυροῦν καί πάνω της εἶχε «χαρακτῆρας βασιλικούς», κατά τόν ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι «ἡ βασιλική εἰκών», κατά τόν ἱερό Θεοφύλακτο καί «ὅτι κατ’ εἰκόνα γεγόναμεν τήν βασιλικήν, τοὐτέστι τήν τοῦ ἐπί πάντας Θεοῦ», κατά τόν ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας. Ὅταν, ὅμως, ὁ ἄνθρωπος ἀπομακρύνθηκε ἀπό τόν Θεό καί περιέπεσε στόν τόπο τῶν ἀκαθαρσιῶν, ὁ Χριστός, πού εἶναι τό πρωτότυπο τῆς δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου, ὁμοιάζει μέ τήν γυναίκα πού ἄναψε λύχνο γιά νά βρῆ τόν ἄνθρωπο.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γράφει ὅτι ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός ἄναψε λύχνο, δηλαδή ἄναψε «τήν ἑαυτοῦ σάρκα» καί σκούπισε τήν οἰκία, ἤτοι «τῆς ἁμαρτίας τόν κόσμον ἀποκαθαίρων» καί ἀναζήτησε τήν δραχμή, «τήν βασιλικήν εἰκόνα συγκεχωσμένην τοῖς πάθεσι».…

Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ εἶναι φῶς πού ἔπεσε στόν κόσμο, κάθαρση τοῦ κόσμου καί εὕρεση τοῦ βασιλικοῦ νομίσματος. Σέ αὐτό συνετέλεσε ἡ Θεοτόκος Μαρία, γι’ αὐτό ὁ ἅγιος Μόδεστος Ἱεροσολύμων λέγει ὅτι «δι’ αὐτῆς εὕρηται ἡ βροτογενής δραχμή», δηλαδή ἡ χαμένη ἀνθρώπινη φύση βρέθηκε καί σώθηκε. Αὐτή ἔδωσε τήν σάρκα της στόν Χριστό, τήν ὁποία Ἐκεῖνος πυρπόλησε, τήν θέωσε καί δι’ αὐτῆς φώτισε ὅλο τόν κόσμο.

Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου: Οἱ Θεομητορικές Ἑορτές

Διαθήκη Ἐπισκόπου

«Ἐν Ἀθήναις σήμερον τῇ 23ῃ Ἰανουαρίου 1984 ἐγώ ὁ ταπεινός Ἐπίσκοπος Ἐδέσσης Καλλίνικος, κατά κόσμον Δημήτριος Γεωργίου Ποῦλος, συντάσσω τήν παροῦσαν διαθήκην μου καί ὁρίζω τά ἑξῆς:

1. Ὅταν μέ καλέσῃ ὁ Κύριος ἐπιθυμῶ νά ταφῶ εἰς Ἔδεσσαν ὄπισθεν τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Κοιμητηρίου, ἄν ὑπάρχῃ θέσις. Ἄν δέν ὑπάρχῃ θέσις, εἰς οἱονδήποτε ἄλλο μέρος τοῦ Κοιμητηρίου μή ἐμφανές. Φέρετρον νά χρησιμοποιηθῇ ἁπλοῦν καί ταπεινόν. Ἁπλοῦς καί ἀπέριττος νά εἶναι καί ὁ τάφος μου καί ἐπ᾿ αὐτοῦ νά γραφῇ τό ρητόν: «Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν». Νά ταφῶ μέ τό ἁπλοῦν ὑφαντόν κίτρινον ἐπιτραχήλιον καί ὠμοφόριον, κατασκευῆς τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Καλογραιῶν Καλαμῶν. Οὐδείς στέφανος νά κατατεθῇ. Λόγοι ἐπικήδειοι ἤ νά μή ἐκφωνηθοῦν διόλου ἤ νά εἶναι λίαν περιωρισμένοι.

2. Ἀκίνητον περιουσίαν δέν ἔχω. Χρήματα δέν ἔχω. Ἄν εὑρεθοῦν ὀλίγα χιλιόδραχμα νά κατατεθοῦν εἰς τό Γενικόν Φιλόπτωχον Ταμεῖον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.

3. Ἡ βιβλιοθήκη μου νά μείνῃ εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν….

4. Ἐκ τῶν ἀρχιερατικῶν μου στολῶν…....

Αἰτοῦμαι συγγνώμην παρά πάντων ὅσους τυχόν ἐπίκρανα καθ᾿ ὅλον τόν βίον μου καί συγχωρῶ καί ἐγώ ἀπό καρδίας πάντας τούς καθ᾿ οἱονδήποτε τρόπον λυπήσαντάς με. Ἐκφράζω τήν βαθυτάτην εὐγνωμοσύνην μου πρός τούς συνεργάτας μου καί τούς κατά σάρκα καί πνεῦμα ἀδελφούς μου διά πᾶν ὅ,τι προσέφερον εἰς τήν ταπεινότητά μου. Ἰδιαιτέρως εὐχαριστῶ τόν ἀδελφόν μου Κωνσταντῖνον μέ τόν τίμιον ἱδρῶτα τοῦ ὁποίου ἐσπούδασα. Κύριος ὁ Θεός δώῃ αὐτοῖς κατά τήν καρδίαν αὐτῶν..... Ἐπίσης ἐκφράζω τάς ὁλοψύχους εὐχαριστίας μου πρός τόν ἱερόν Κλῆρον καί τόν εὐσεβῆ λαόν τῆς ἀκριτικῆς Ἐπισκοπῆς μου. Πολλοί ἐκ τῶν Κληρικῶν ἤξιζον τιμητικῶν ὀφφικίων, ἀλλ᾿ ἀνέβαλον τήν ἀπονομήν τούτων δι᾿ εὐθετώτερον χρόνον. Ἐλπίζω νά προλάβω νά ἀποδώσω τήν ὀφειλομένην εἰς αὐτούς τιμήν. …

Τό ἔλεος τοῦ Κυρίου ἄς μέ συνοδεύῃ κατά τήν ἐκ τοῦ ματαίου τούτου κόσμου ἐκδημίαν μου».

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου: Καλλίνικος Μητροπολίτης Ἐδέσσης)

Διαπαιδαγώγηση

Ἡ θεολογικὴ ἀρχὴ ὅτι τὰ παιδιὰ εἶναι δῶρα Θεοῦ καὶ πρέπει νὰ πραγματοποιήσουν τὸν σκοπὸ τῆς δημιουργίας τους δίνει ἕνα ἄλλο περιεχόμενο στὴν διαπαιδαγώγησή τους. Συνδέουμε τὰ παιδιὰ μὲ τὴν Ἐκκλησία, δηλαδὴ μὲ τὴν μυστηριακὴ καὶ λατρευτικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ μὲ τοὺς Πνευματικοὺς Πατέρες, ὥστε τὰ παιδιὰ νὰ εἰσέλθουν στὸν δρόμο ποῦ τὰ ὁδηγεῖ στὴν ἕνωσή τους μὲ τὸν Θεό.

Καθὼς τὸ παιδάκι εἶναι μικρό, ὅπως βλέπω τὰ χαριτωμένα αὐτὰ παιδάκια ἐδῶ μπροστά μου, νὰ τοῦ λέη ἱστορίες Ἁγίων. Ὑπάρχουν γονεῖς οἱ ὁποῖοι λένε στὰ παιδιά τους μερικὰ παραμύθια. Ἐμεῖς δὲν πρέπει νὰ λέμε παραμύθια, πρέπει νὰ διηγούμαστε τὴν ζωὴ τοῦ Ἁγίου τῆς ἡμέρας ἢ κάποιων Ἁγίων. Καὶ αὐτὰ ποῦ ἀκοῦνε τὰ παιδιὰ ἀπὸ τὴν ζωὴ τῶν Ἁγίων μπαίνουν μέσα βαθιὰ στὴν καρδιά τους καὶ δὲν τὰ ξεχνοῦν ποτέ. Καὶ κυρίως αὐτὰ ποῦ ἀκοῦνε τὰ παιδιὰ στὴν μικρὴ τρυφερή τους ἡλικία, αὐτὰ θὰ παίξουν πολὺ μεγάλο ρόλο σ’ ὅλη τους τὴν ζωή.

Ἐπίσης, πρέπει νὰ μάθουν οἱ γονεῖς στὰ παιδιά τους, ὅσο εἶναι μικρά, νὰ προσεύχωνται μὲ τὴν εὐχή: «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν μέ...». Λέω στὰ μικρὰ παιδιά, πρὶν κοιμηθοῦν τὸ βράδυ, νὰ λένε 10-15 φορὲς τὸ «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν μέ...», καὶ μετὰ νὰ κοιμηθοῦν. Καὶ ὅταν ξυπνᾶνε ἀπὸ τὸν ὕπνο, πάλι νὰ λένε 10-15 φορὲς τὴν προσευχὴ αὐτή.

Εἶναι σίγουρο ὅτι, ὅταν μάθουμε τὸ παιδὶ ἀπὸ μικρὸ νὰ εἶναι στὴν Ἐκκλησία, νὰ προσεύχεται καὶ νὰ ἀκούη τοὺς βίους τῶν Ἁγίων, θὰ εἶναι πάντα μέσα στὴν Ἐκκλησία. Δηλαδή, μέσα στὴν καρδιά του βάζουμε ἕναν μαγνήτη ποῦ τραβάει τὸ παιδὶ συνέχεια μέσα στὴν Ἐκκλησία. Καί, ἂν τὸ παιδὶ κάποια στιγμὴ θὰ κάνη μιὰ μεγάλη ἁμαρτία, πολὺ γρήγορα θὰ μετανοήση.

(Ναυπάκτου Ἰερόθεος: Λόγοι καὶ Διάλογοι).

Δύσκολη ἡ Νεότητα

Ἡ νεότητα, κυρίως ἡ ἐφηβεία, εἶναι μιὰ ἐπαναστατημένη περίοδος στὴν ζωὴ τῶν ἀνθρώπων. Ὅλοι ἔχουμε περάσει ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἡλικία καὶ γνωρίζουμε τὶς μεγάλες δυσκολίες. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος παρατηρεῖ: «ἡ νεότητα εἶναι μιὰ δύσκολη ἡλικία, ποὺ εἶναι ἀσταθής, ποὺ ἐξαπατᾶται εὔκολα, ἐπιρρεπὴς στὴν πτώση καὶ ποὺ ἀπαιτεῖ πολὺ δυνατὰ χαλινάρια». Ἀλλοῦ γράφει: «Ἡ νεότητα εἶναι ἄγριο πρᾶγμα καὶ γι’ αὐτὸ ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ πολλοὺς ἐπιστάτας, δασκάλους, παιδαγωγούς, ἀκολούθους, φροντιστές. Νὰ εἶσαι εὐχαριστημένος, ἂν μὲ τόσα μέσα κατορθώσεις νὰ ἐπιβληθεῖς σ’ αὐτήν, γιατί ἡ νεότητα μοιάζει μὲ ἄλογο ἀδάμαστο καὶ θηρίο ἀτίθασο».

Εἶναι ἄξιον παρατηρήσεως ὅτι χρειάζεται συνεργασία μεταξὺ τῶν φορέων τῆς ἀγωγῆς καί, κατὰ τὸ δυνατόν, νὰ ὑπάρχη ἑνιαία ἀντιμετώπιση τῶν θεμάτων, γιατί ἂν δὲν γίνεται αὐτό, τότε δημιουργοῦνται πολλὰ ἐρωτηματικὰ στὴν ψυχὴ τῶν παιδιῶν. Οἱ γονεῖς, οἱ δάσκαλοι, ἡ κοινωνία, οἱ ἐξουσιάζοντες, οἱ προγραμματιστὲς τῆς φιλοσοφίας, τῆς παιδείας, ἡ Ἐκκλησία μὲ τοὺς Ποιμένες πρέπει νὰ ἐνδιαφέρονται καὶ νὰ συνεργάζονται ἀπὸ κοινοῦ γιὰ τὴν σωστὴ καὶ ὁλοκληρωμένη ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν.

Δύο εἰκόνες χρησιμοποιεῖ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος γιὰ νὰ δείξη τὴν ἀγριότητα τῆς φύσεως στὴν νεανικὴ ἡλικία, ὅταν ἀναπτύσσονται ὅλες οἱ δυνάμεις ψυχικὲς καὶ σωματικές.

Ἡ πρώτη εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ ἀλόγου ποὺ περιφέρεται δεξιὰ καὶ ἀριστερά...

Ἡ δεύτερη εἰκόνα εἶναι τῆς ἄγριας θάλασσας. «Μέσα ἀπ' αὐτὴν τὴν (παιδικὴ) ἡλικία ἔρχεται ἡ θάλασσα τοῦ ἐφήβου στὴν ὁποία πνέουν ἰσχυροὶ ἄνεμοι, ὅπως στὸ Αἰγαῖο γιατί μέσα μας αὐξάνουν οἱ ἐπιθυμίες. Αὐτὴ ἡ ἡλικία εἶναι ἡ πιὸ δύσκολη...».

Γι’ αὐτὸ χρειάζονται ἔμπειροι παιδαγωγοί, ἔμπειροι κυβερνῆτες τῆς νεαρῆς αὐτῆς ἡλικίας.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου, «Ἡ ἰατρικὴ ἐν Πνεύματι ἐπιστήμη»)

Ἐθνικισμός καί Ρωμηοσύνη

Δέν εἶναι δυνατόν στόν δικό μας χῶρο νά γίνεται συνεχῶς λόγος γιά τόν κίνδυνο τοῦ ἐθνικισμοῦ καί νά τονίζεται –καλῶς ἤ κακῶς- ἡ ἀποδέσμευση ἀπό τήν προβληματική τοῦ ἐθνικισμοῦ, ὅταν ὅλοι οἱ λαοί πού μᾶς περιβάλλουν εἶναι φανατικοί ἐθνικιστές. Δέν εἶναι παράδοξο τό φαινόμενο ἐμεῖς νά διακατεχόμαστε ἀπό διεθνιστικές ἰδέες, νά ἀναφερόμαστε ἀφηρημένα σέ κάποιο τρόπο ζωῆς, τήν στιγμή κατά τήν ὁποία κινδυνεύουμε νά ἀφανιστοῦμε καί ὡς ἔθνος, δηλαδή νά χάσουμε ὅλα ἐκεῖνα τά στοιχεῖα πού χαρακτηρίζουν τό ἔθνος, ἀπό τήν φανατική ἐθνικιστική ἐπιθετικότητα ἄλλων λαῶν πού μᾶς περιβάλλουν;[…]

Θα προσπαθήσω να ἀντιμετωπίσω τό πρόβλημα αὐτό μέσα ἀπό μερικές πλευρές πού δεν τονίζονται σήμερα ὅσο πρέπειι[…]

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ὑπερεθνική καί ἑπομένως ἀναίρεση τοῦ ἐθνικισμοῦ καί τοῦ φυλετισμοῦ. Καί ὅταν γίνεται λόγος γιά Ρωμηοσύνη πρέπει νά τίθεται μέσα σέ αὐτά τά πλαίσια, ἀφοῦ ξέρουμε καλά ὅτι κατά τήν διάρκεια τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας διαδραμάτισε σπουδαῖο ρόλο σέ αὐτήν. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Ρωμηοσύνη δέν εἶναι ἰδεολογία οὔτε ἕνας ἰδιότυπος ἐθνικισμός, ἀφοῦ ἐπηρεαζομένη ἀπό τήν Ἐκκλησία εἶναι ὑπερεθνική. Ἡ παρατήρηση αὐτή μας ὁδηγεῖ σέ μία δεύτερη ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μπορεῖ νά ζῆ σέ ὅλα τά μήκη καί τά πλάτη τῆς γῆς, σέ ὁλόκληρη τήν οἰκουμένη, μπορεῖ νά προσλαμβάνη τόν ἄνθρωπο κάθε χώρας καί κάθε ἐποχῆς καί νά τόν ὁδηγῆ στήν θέωση. Ἑπομένως, ὅταν κάνω λόγο γιά τήν Ρωμηοσύνη, τήν ἐννοῶ ὡς ἕναν τρόπο ζωῆς, ὡς ἕνα μοντέλο καί πρότυπο πού μπορεῖ νά βιωθῆ παντοῦ. Αὐτά πρέπει νά τονίζωνται γιατί εἶναι ἐνδεχόμενο νά βλέπουμε τήν Ρωμηοσύνη μέσα ἀπό ἐθνικιστικά πλαίσια, ἐνῶ πολεμοῦμε καί ἀρνούμαστε τόν ἐθνικισμό.

Ναυπάκτου Ἱεροθέου: γέννημα καί θρέμμα Ρωμηοί